TENDENCJE W ZACHOWANIACH KONSUMENCKICH NA RYNKU USŁUG GASTRONOMICZNYCH
Zmiany środowiska, w którym żyjemy, nowe uwarunkowania oraz wyzwania otoczenia powodują zmiany w każdej dziedzinie naszego życia. Niektórzy uważają, że główną determinantą wszystkich zmian są zmiany zachowań konsumentów. Bezpośrednim ich rezultatem są zmiany w samym spożyciu, które przebiegają na trzech poziomach: - wielkości spożycia żywności, - strukturze spożycia żywności, - jakości spożycia żywności.
ZWYCZAJE I PRZYZWYCZAJENIA ŻYWIENIOWE KONSUMENTÓW Zwyczaje żywieniowe wpływają w bardzo istotny sposób na to, co, ile, jak, gdzie oraz w jaki sposób spożywamy. Pozostają w ścisłym związku z kulturą danej społeczności, narodu i z jego obyczajami. Dlatego też istnieje duże przywiązanie naszego menu z naszymi tradycjami (np. tradycje wigilijne) oraz z polską gościnnością.
Kolejnym czynnikiem determinującym zwyczaje żywieniowe jest tzw. kuchnia matczyna, czyli kuchnia dzieciństwa, rodzinnego domu. Jest ona kultywatorem tradycji żywieniowych i obyczajów w społeczeństwie, a tym samym wśród konsumentów.
Z przeprowadzonych badań na temat przyzwyczajeń żywieniowych Polaków i ich wpływu na dobór jadłospisu wynika, że: - 78% badanych wymienia przyzwyczajenia jako czynnik decydujący, - 36% wskazuje zasady racjonalnego żywienia, - 30% zaznacza cenę.
Potrzeby żywnościowe stanowią szczególną grupę potrzeb człowieka, bowiem stanowią potrzeby podstawowe warunkujące prawidłowe procesy życiowe. Ale żywienie to nie tylko spożywanie posiłku, zaspokajanie głodu, ale przede wszystkim racjonalne odżywianie się, dostarczanie organizmowi składników pokarmowych niezbędnych do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu. Z drugiej strony człowiek spożywa określone produkty, potrawy, ponieważ sprawiają mu przyjemność, wpływają na satysfakcję z posiłku.
DETERMINANTY WYBORU USŁUG GASTRONOMICZNYCH Czynniki determinujące zachowania konsumenckie Czynniki związane z produktem: Cechy sensoryczne żywności -smak -zapach, -wygląd -tekstura Cechy funkcjonalne -dostępność produktów na rynku -wygoda konsumpcji -wizerunek lokalu gastronomicznego, lokalizacja Wartość odżywcza żywności Atrakcyjność oferty produktów żywnościowych i usług gastronomicznych Użyteczność produktów (produkty użyteczne dla konsumenta i przynoszące mu satysfakcję z konsumpcji) Rodzaj oferowanych produktów i usług
Czynniki związane z konsumentem: Cechy osobowe -wiek -płeć -wykształcenie -zawód Czynniki psychologiczne -osobowość -doświadczenie -nastroje -poziom świadomości żywieniowej Czynniki fizjologiczne -stan zdrowia-zalecenia lekarza, dietetyka -sytość/ głód Indywidualizacja stylu życia -preferencje żywieniowe w ramach ograniczeń związanych z wysokością dochodu
Czynniki związane ze środowiskiem: Czynniki ekonomiczne -cena produktów żywnościowych i usług gastronomicznych -dochody/zamożność ludzi Czynniki kulturowe -wierzenia -przekonania -zwyczaje kulturowe -zmiany w strukturze czasu wolnego Czynniki społeczne -wpływ otoczenia (reklama, promocje) -aktualna moda-potrzeba poznania tego co nowe, inne) -przynależność do określonej społeczności
W gastronomi na przestrzeni lat pojawiło się wiele nowości. Zmienił się zakres i charakter usług gastronomicznych. Specyficzną cechą jest różnorodność m. in.:lokalizacji, wystroju wnętrza, formy obsługi, charakteru lokalu. Zmiany te wpływają również na zachowania konsumenckie na rynku. Podstawowym jednak założeniem lokali gastronomicznych jest oferowanie różnorodnych posiłków, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu obsługi oraz usług dodatkowych wyróżniających się spośród konkurencji.
TENDENCJE W ZACHOWANIACH KONSUMENCKICH NA RYNKU USŁUG GASTRONOMICZNYCH
Zakup i spożywanie produktów wysokiej jakości Konsumenci coraz częściej poszukują żywności przygotowanej z surowców wysokiej jakości. Są gotowi zapłacić wyższą cenę za produkty dobrej jakości.
Wzrost zainteresowania produktami tradycyjnymi i lokalnymi oraz regionalną kuchnią Konsumenci poszukują produktów autentycznych, o ciekawych smakach, wytworzonych w tradycyjny sposób z udziałem lokalnych surowców. To co wyróżnia produkty regionalne i tradycyjne to specyficzna jakość, która pochodzi z tradycyjnej metody wytwarzania, a także wynika ze szczególnych walorów klimatycznych i glebowych regionu- warunków miejsca wytworzenia produktów.
W ostatnich latach zauważyć można modę na produkty regionalne oraz dania z kulinarną tradycją, które coraz częściej zauważane są przez konsumentów jako atrakcyjne, gdyż odzwierciedlają dziedzictwo kulinarne i kulturowe regionu. Wiele konsumentów jest w stanie zapłacić wyższą cenę za produkty oryginalne i niepowtarzalne.
Zainteresowanie konsumentów poznawaniem kuchni, smakowaniem regionalnych produktów na szlakach kulinarnych/żywnościowych W ostatnich latach można zauważyć rozwój turystycznych szlaków kulinarnych, które umożliwiają konsumpcję regionalnych potraw, uczestniczenie w pokazach wytwarzania lokalnych dań, degustowanie produktów żywnościowych, czy też poznanie kulinarnych zwyczajów. Dodatkowo turyści mogą uczestniczyć w wydarzeniach kulturalnych, poznawać atrakcje turystyczne regionu, jego kulturę i tradycję.
Zainteresowanie ofertą żywieniową regionów: gospodarstw rolnych, gospodarstw agroturystycznych i ekologicznych Konsumenci coraz częściej korzystają z oferty tych miejsc, w których mogą spróbować oraz nabyć produkty lokalne, regionalne i ekologiczne, surowce ściśle związane z regionem.
Kult młodości, sprawności i zdrowia Zachowania konsumentów zmierzają do coraz większej troski o własne zdrowie i samopoczucie, z czym wiąże się odpowiedni sposób żywienia. Konsumenci zainteresowani są żywnością lokalną, wytworzoną w sposób naturalny, bez sztucznych dodatków. Wiele osób korzystających w usług gastronomicznych wybiera posiłki lekkostrawne, o niskiej zawartości tłuszczu, często są to różne sałatki.
Kult młodości, sprawności i zdrowia cd Ta tendencja jest związana ze wzrostem świadomości żywieniowej społeczeństwa, oraz pragnieniem zdrowego odżywiania się. Główną przyczyną jest popularyzowanie tematyki żywieniowo- zdrowotnej poprzez programy kulinarne, książki, informacje w mediach.
Zainteresowanie konsumentów usługami cateringowymi Zapotrzebowanie na usługi żywieniowe wymusiło wiele innowacji, czego przejawem może być rozszerzenie zakresu usług cateringowych. Korzystanie z usług działalności cateringowych, które przygotowują i dostarczają gotowe posiłki dla klientów indywidualnych i firm, to szybki i wygodny sposób organizacji przyjęć, bankietów, konferencji i różnych spotkań.
Moda na żywność funkcjonalną Wyznacznikiem zmian w konsumpcji żywności Polaków są docierające z zagranicy nowe mody kulinarne. Przykładem jest moda na tzw. functional foods - żywność funkcjonalną, czyli produkty spożywcze konsumowane na co dzień, wzbogacone substancjami o właściwościach leczniczych, składnikami mineralnymi i spełniające szczególną funkcję w procesach przemiany materii.
Do składników takich zalicza się m.in.: - błonnik pokarmowy (reguluje pracę jelit) - prebiotyki (odpowiedzialne za stymulację rozwoju jelitowej flory bakteryjnej oraz przeciwdziałanie zaparciom), - probiotyki (zapobiegają zaparciom i nowotworom jelita grubego, stymulują układ odpornościowy oraz zmniejszają stężenie cholesterolu), - witaminy (regulują procesy metaboliczne, neutralizują działanie wolnych rodników), - wielonienasycone kwasy tłuszczowe (hamują proces zapalny oraz regulują pracę układu nerwowego i przeciwdziałają chorobom układu krążenia).
Z badań CBOS wynika, że w Polsce: - około 68% ankietowanych interesuje się problematyką zdrowego żywienia, - 27% respondentów kupuje żywność wzbogaconą witaminami, - około 33% nie interesuje się składem kupowanego produktu, - około 33% nie kupuje żywności o wzbogaconej zawartości witamin. Jednak obserwacje wskazują, że nawyki żywieniowe Polaków powoli się zmieniają, a zdrowej żywności nie traktuje się tylko i wyłącznie jako kolejnej sezonowej mody. W ten sposób nowe nawyki żywieniowe mogą budować nowe style życia polskich konsumentów.
Moda na żywność i dietę śródziemnomorską Wraz z żywnością funkcjonalną pojawia się też moda na żywność i dietę śródziemnomorską. Coraz większe grono naukowców, żywieniowców przekonuje nas do produktów stanowiących podstawę tej diety, a więc ryby (zwłaszcza tłuste), owoce morza, warzywa, owoce, oliwa z oliwek.
Jednak, nie podważając zalet i wskazań diety śródziemnomorskiej jeszcze długo nie będzie ona popularna wśród Polaków. Wynika to m.in. z: - niedostępności tego typu produktów (żywność dość droga), - braku przyzwyczajeń, - innych preferencji smakowych Polaków, - braku przekonań Polaków o zaletach tego typu odżywiania, - nieumiejętności sporządzania posiłków w ramach tej diety.
POPULARNOŚĆ ŻYWNOŚCI TYPU FAST FOOD Żywność typu fast food stała się w Polsce stałym elementem żywienia wielu osób, jak również stałym elementem kultury. Odzwierciedla poziom rozwoju społeczeństwa i stylu życia. Istotnym powodem wzrostu popularności tego rodzaju usługami gastronomicznymi jest brak czasu i wygoda konsumentów. Tego typu lokale gastronomiczne stały się też modnym miejscem spotkań towarzyskich i załatwiania spraw zawodowych.
Na potrzeby i zmieniające się warunki konsumentów powstały nowe formy działalności gastronomicznej. Najszybciej rozwijającym się typem zakładów gastronomicznych są zakłady szybkiego żywienia. Obecnie najbardziej popularnymi fast foodami wśród konsumentów są: Mc Donalds (47%), Pizza Hut (39%), Burger King (16%). Czynnikami wpływającymi na takie decyzje są: smak, rodzaj dań, względy higieniczne, a w przypadku Pizza Hut renoma firmy i promocyjna sprzedaż.
W polskich warunkach sieci fast food wypełniają nisze rynkową znajdującą się między restauracjami, w których ceny są zbyt wysokie dla wielu konsumentów, a ulicznymi punktami gastronomicznymi, w których ceny są dość niskie, ale standard oferowanych usług najczęściej nie jest wystarczający. Jednak żywność typu fast food niesie ze sobą pewne zagrożenia, przyczynia się do rozwoju chorób dieto zależnych. Nadmierna ilość tłuszczu, wysoka kaloryczność i zawartość węglowodanów, a niska błonnika, niewielka ilość surowych warzyw oraz wysoko przetworzona forma posiłków jest głównym powodem negatywnego oddziaływania tego typu żywności na organizm.
Moda na żywność ekologiczną Za żywność ekologiczną uważa się produkty spożywcze pochodzące z rolnictwa i przetwórstwa ekologicznego. Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa zwiększył zapotrzebowanie na tego rodzaju produkty spożywcze, o gwarantowanym i wysokim poziomie jakości.
W sklepach Zdrowa Żywność najchętniej kupowane przez konsumentów produkty ekologiczne to: - przetwory zbożowe (77%), - soja i jej przetwory (60%), -pieczywo, - zioła, - miody, - mleko i jego przetwory, - sporadycznie owoce i warzywa.
Najważniejszym motywem zakupu żywności z rolnictwa ekologicznego jest troska o zdrowie własne i rodziny. Kolejnym jest troska o środowisko oraz przekonanie o wyższych walorach odżywczych i lepszym smaku żywności z upraw ekologicznych. Konsumenci deklarujący zainteresowanie produktami ekologicznymi to osoby młode lub w średnim wieku do 40-go roku życia z wykształceniem średnim bądź wyższym.
Rynek usług gastronomicznych jest mocno nasycony i nadal istnieje zainteresowanie nowymi usługami, i jest widoczne zapotrzebowanie na nie. Usługi gastronomiczne należy nieustannie rozwijać i udoskonalać w oparciu o oczekiwania klientów.
Droga Polaków do nowego modelu konsumpcji żywności, wzbogaconej elementami nowych mód i trendów w odżywianiu nie będzie prosta. Przyzwyczajenia kulinarne, tradycje żywieniowe i wyniesione z domu przekonania będą jeszcze długo determinować kulinarne gusty i preferencje.