Cele i zadania zawodoznawstwa

Transkrypt

1 Zawodoznawstwo

2 Zawodoznawstwo Ujęcie szerokie: Interdyscyplinarny obszar wiedzy o świecie pracy zlokalizowany na pograniczu nauk społecznych, przyrodniczych i technicznych. Ujęcie wąskie: Wiedza o zawodach i czynnościach zawodowych, moŝliwościach uzyskania określonego zawodu oraz umiejętnościach koniecznych do wykonywania danego zawodu.

3 Cele i zadania zawodoznawstwa gromadzenie ogólnej wiedzy o zawodach opisywanie zawodów według analizy czynności zawodowych, warunków pracy i zadań pracowniczych ustalanie zakresu wiedzy i umiejętności charakterystycznych dla poszczególnych zawodów opracowywanie charakterystyk zawodowych stała obserwacja i opis zmian w strukturze zawodów pod wpływem róŝnorodnych uwarunkowań definiowanie pojęć i terminów związanych z pracą

4 Zbiór zadańzawodowych, wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wymagających od pracownika odpowiednich kwalifikacji zawodowych. (umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych niezbędnych do wykonywania zadańzawodowych)

5 Podstawowe pojęcia zawodoznawstwa 1. Zawód i praca człowieka 2. Narzędzia zawodowej pracy człowieka 3. Materiały zawodowej pracy człowieka 4. Wytwory zawodowej pracy człowieka

6 Klasyfikacja zawodów i specjalności Klasyfikacja jest pięciopoziomowym, hierarchicznie usystematyzowanym zbiorem zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. Grupuje poszczególne zawody (specjalności) w coraz bardziej zagregowane grupy oraz ustala ich symbole i nazwy.

7 Zawód System czynności wewnętrznie spójnych, oparty na określonej wiedzy i umiejętnościach, skierowany na wytworzenie pewnych wartości zaspokajających potrzeby. Czynności wykonywane systematycznie, stanowiące podstawębytu ekonomicznego i pozycji społecznej. ( J. Szczepański) Wykonywanie czynności społecznie uŝytecznych, wyodrębnionych na skutek podziału pracy, wymagających od pracownika odpowiedniej wiedzy i umiejętności, będących źródłem utrzymania dla pracownika i jego rodziny. (Słownik pedagogiki pracy)

8 Specjalność jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną funkcją lub przedmiotem pracy), wymagających pogłębionej lub dodatkowej wiedzy i umiejętności, zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki. Umiejętność określono jako sprawdzoną moŝliwość wykonania odpowiedniej klasy zadań w ramach zawodu (specjalności), natomiast przez kwalifikacje zawodowe rozumiane są układy wiedzy i umiejętności wymagane do realizacji składowych zadań zawodowych.

9 Kwalifikacje zawodowe Układ umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych, niezbędnych do wykonywania czynności zawodowych. Poziom kwalifikacji -kompleksowości i zakresu umiejętności wynikających ze złoŝoności oraz zakresu zadańi obowiązków Specjalizacja kwalifikacji - rodzaj koniecznej wiedzy czy umiejętność posługiwania sięokreślonymi urządzeniami i narzędziami lub rodzaj stosowanych materiałów czy produkowanych wyrobów albo rodzaj świadczonych usług. (Klasyfikacja zawodów i specjalności)

10 pierwszy poziom kwalifikacji (oznaczający kwalifikacje elementarne) odniesiono do pierwszego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w szkole podstawowej; drugi poziom kwalifikacji odniesiono do drugiego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w gimnazjum oraz do trzeciego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym i zasadniczej szkole zawodowej; (Klasyfikacja zawodów i specjalności)

11 trzeci poziom kwalifikacji odniesiono do czwartego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w szkole policealnej oraz do trzeciego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w technikum; czwarty poziom kwalifikacji odniesiono do piątego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego na studiach wyŝszych zawodowych (kończących siętytułem licencjata lub inŝyniera), studiach magisterskich i studiach podyplomowych oraz do szóstego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego na studiach doktoranckich. (Klasyfikacja zawodów i specjalności)

12 Struktura klasyfikacji obejmuje 10 grup wielkich, 43 grupy duŝe (wewnętrzny podziałgrup wielkich), 132 grupy średnie (wewnętrzny podziałgrup duŝych) 444 grupy elementarne (wewnętrzny podziałgrup średnich), grupy elementarne obejmują2366 zawodów i specjalności

13

14 Wszystkie pozycje klasyfikacyjne opatrzone zostały symbolem cyfrowym (kodem). grupy wielkie oznaczono symbolem -jednocyfrowym, grupy duŝe dwucyfrowym, grupy średnie trzycyfrowym, grupy elementarne czterocyfrowym. zawody i specjalności -przyporządkowano kod sześciocyfrowy.

15 Przyjęty w klasyfikacji schemat symboliki

16 Przedstawiciele władz publicznych, wyŝsi urzędnicy i kierownicy Grupa ta obejmuje zawody, w których podstawowymi zadaniami są planowanie, określanie i realizowanie podstawowych celów i kierunków polityki państwa, formułowanie przepisów prawnych oraz kierowanie działalnościąjednostek administracji publicznej, a takŝe sprawowanie funkcji zarządzania w przedsiębiorstwach lub ich wewnętrznych jednostkach organizacyjnych. (Klasyfikacja zawodów i specjalności)

17 Specjaliści Grupa ta obejmuje zawody wymagające posiadania wysokiego poziomu wiedzy zawodowej, umiejętności oraz doświadczenia w zakresie nauk technicznych, przyrodniczych, społecznych, humanistycznych i pokrewnych. Ich główne zadania to wdraŝanie do praktyki koncepcji i teorii naukowych lub artystycznych, powiększanie dotychczasowego stanu wiedzy poprzez badania i twórczość oraz systematyczne nauczanie w tym zakresie. (Klasyfikacja zawodów i specjalności)

18 Technicy i inny średni personel Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do wykonywania głównie prac technicznych i podobnych, związanych z badaniem i stosowaniem naukowych oraz artystycznych koncepcji i metod działania. (Klasyfikacja zawodów i specjalności)

19 Pracownicy biurowi Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do zapisywania, organizowania, przechowywania i wyszukiwania informacji, obliczania danych liczbowych, finansowych i statystycznych oraz wykonywania obowiązków wobec klientów, szczególnie związanych z operacjami pienięŝnymi, organizowaniem podróŝy, informacjami i spotkaniami w zakresie biznesu. (Klasyfikacja zawodów i specjalności)

20 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia, które są niezbędne do świadczenia usług ochrony, usług osobistych związanych m.in. z podróŝą, prowadzeniem gospodarstwa, dostarczaniem Ŝywności, opieką osobistą oraz do sprzedawania i demonstrowania towarów w sklepach hurtowych czy detalicznych. (Klasyfikacja zawodów i specjalności)

21 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do uprawy i zbioru ziemiopłodów, zbierania owoców lub roślin dziko rosnących, uprawy i eksploatacji lasów, chowu i hodowli zwierząt, połowów lub hodowli ryb. (Klasyfikacja zawodów i specjalności)

22 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do uzyskiwania i obróbki surowców, wytwarzania i naprawy towarów oraz budowy, konserwacji i naprawy dróg, konstrukcji i maszyn. Główne zadania wymagają znajomości i zrozumienia charakteru pracy, stosowanych materiałów, maszyn i wytwarzanych produktów. (Klasyfikacja zawodów i specjalności)

23 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do prowadzenia pojazdów i innego sprzętu ruchomego, nadzorowania, kontroli i obserwacji pracy maszyn i urządzeń przemysłowych na miejscu lub przy pomocy zdalnego sterowania oraz do montowania produktów z komponentów według ścisłych norm i metod. Wykonywanie zadań wymaga głównie posiadania wiedzy i zrozumienia zasad funkcjonowania obsługiwanych urządzeń. (Klasyfikacja zawodów i specjalności)

24 Pracownicy przy pracach prostych Grupa ta obejmuje zawody, które wymagają niskich lub podstawowych umiejętności i niewielkiej wiedzy teoretycznej niezbędnych do wykonywania przewaŝnie prostych i rutynowych prac. Praca wykonywana jest przy zastosowaniu prostych narzędzi ręcznych i przy ograniczonej własnej inicjatywie i ocenie. W niektórych przypadkach wymaga wysiłku fizycznego. Siły zbrojne W grupie tej klasyfikowani sąŝołnierze zawodowi. (Klasyfikacja zawodów i specjalności)

25 Charakterystyka zawodu wg. Kwestionariusza Analizy Stanowiska Pracy (KASP) Nazwa zawodu Zadania i czynności robocze Środowisko pracy Wymagania psychologiczne Wymagania fizyczne i zdrowotne Warunki podjęcia pracy w zawodzie MoŜliwości awansu w hierarchii zawodowej Wiek a moŝliwości podjęcia pracy w zawodzie MoŜliwości zatrudnienia oraz płace Zawody pokrewne