Biuletyn informacyjny dla rodziców i nauczycieli nr 60 Przedszkole nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi Słoneczko w Inowrocławiu Wapń i witamina D w diecie dziecka Wapń jest jednym z podstawowych materiałów budulcowych kości, wchodzi w skład hormonów oraz bierze udział w krzepnięciu krwi. Jest niezbędnym składnikiem mineralnym w diecie każdego człowieka, a przede wszystkim dziecka, którego układ kostny dopiero się rozwija. Dzienne zapotrzebowanie dziecka w wieku przedszkolnym na ten składnik to 800-1000mg. Ile to jest w praktyce? 750ml czyli : 3 pełne szklanki 2% mleka 100g, 5 dużych plastrów tłustego sera żółtego 1kg serka homogenizowanego 500ml jogurtu naturalnego Wapń i produkty mleczne Wapń znajduje się w produktach mlecznych, ale czy tylko tam? Głównym źródłem wapnia w diecie jest faktycznie nabiał mleko, jogurty, ser żółty, serki homogenizowane. Ale to nie jedyne źródło tego składnika. Wapń znajduje się także w rybach (np. w sardynkach), owocach suszonych (np. w figach), nasionach (np. słonecznika) i orzechach (np. laskowych), a także w migdałach i żółtku jaja. 100 g sardynek w oleju dostarcza 330 mg wapnia organizmowi Żółtko jaja to 30 mg wapnia 100 g migdałów daje 240 mg wapnia 50 g fig suszonych to 100 mg wapnia 1 naleśnik ze serem białym to 80 mg wapnia Jeśli dziecko jest niejadkiem i na posiłki zjada niewielkie porcje należy zadbać o odpowiednią podaż wapnia w jego diecie i wybierać te produkty, które mają tego składnika najwięcej. Na śniadanie warto podać mu produkt mleczny (mleko, jogurt) z płatkami śniadaniowymi wzbogacanymi w wapń. Na II śniadanie lub jako przekąskę można podać kilka orzechów i suszonych owoców. Podając swojemu dziecku soki należy wybierać te fortyfikowane, wzbogacane w wapń.
Witamina D i słońce Niewiele osób wie, że podaż wapnia w diecie to za mało dla prawidłowego rozwoju kości. Dzieci, które regularnie jedzą jeden produkt mleczny dziennie, także cierpią na niedobory tego składnika. Trzeba pamiętać, że aby wapń dobrze się wchłaniał potrzebna jest witamina D. Naturalnym i najprostszym sposobem otrzymywania witaminy D jest przebywanie na słońcu. Promienie słoneczne powodują wytwarzanie w naszej skórze związku chemicznego, który w wątrobie przekształcany jest na witaminę D.W sezonie jesienno-zimowym, kiedy słońca jest mało należy zadbać o odpowiednią podaż witaminy D w diecie swojego dziecka. Pieczywo należy smarować margaryną, która w Polsce jest obowiązkowo wzbogacana w witaminy A i D. Co najmniej 2 razy w tygodniu dziecko powinno jeść rybę - bardzo dobre źródło witaminy D oraz kwasów omega-3. Ważne by starć się wybierać tłuste ryby morskie, gdyż one zawierają ich najwięcej łososia, dorsza, śledzia. Kości i ruch Aby dziecko miało zdrowe i silne kości, niezbędny jest do tego ruch, a najlepszą jego formą są zabawy na świeżym powietrzu. Równoczesne działanie promieni słonecznych i aktywności fizycznej zapewnią dziecku odpowiednią dawkę witaminy D. Spowodują, że kości będą silniejsze, a stawy sprawniejsze. Aktywność fizyczna ma wpływ na prawidłową postawę, uwapnienie kości, a także na ich wzrost. To właśnie z powodu większej ilości ruchu dzieci najszybciej rosną w czasie wakacji. Gdy zaczyna się jesień, nie należy rezygnować z aktywności na świeżym powietrzu. Warto zabrać dziecko na spacer, podczas którego można wymyślać gry i zabawy. Dobry przykład sprawi, że w przyszłości będzie aktywne fizycznie. Dzięki wspólnym zabawom zacieśniają się relację rodzinne. Ile powinno jeść dziecko, by spełnić normy zapotrzebowania na wapń? Prawidłowo skomponowany jadłospis dla dziecka nie jest sprawą łatwą i wymaga uwzględnienia zarówno posiłków, które jada w przedszkolu, jego preferencji smakowych i konsystencji potraw. Przedstawiony poniżej jadłospis to przykład, jakie produkty warto umieścić w diecie dziecka, by dostarczyć mu odpowiedniej ilości wapnia i witaminy D. ŚNIADANIE II ŚNIADANIE OBIAD PODWIECZOREK KOLACJA Mleko 0,5% szkl 250 ml bułka wrocławska knedle ze śliwkami 2 szt Danonki 100g sardynki w oleju 100g Płatki kukurydziane margaryna kompot 1 szklanka Figi suszone 50g bułka pszenna 1 kromka 2 pl polędwicy sopockiej margaryna, pomidor Ogórek świeży Herbata z cukrem Sok owocowy 1 szkl 250 ml
Wapń to składnik niezbędny do budowy mocnych kości oraz prawidłowego funkcjonowania wielu komórek. Jeżeli w organizmie brakuje wapnia, to jest on pobierany z kości, które stają się przez to słabsze, podatne na zniekształcenia i złamania. Sam wapń jednak nie wystarcza. Witamina D pomaga wchłaniać wapń z przewodu pokarmowego, aby zapewnić jego odpowiednią ilość w organizmie. Jakich produktów w diecie dziecka nie może zabraknąć w czasie upalnych dni? Lato, na które większość dzieci czeka z utęsknieniem, przynosi zmiany w ich dotychczasowym sposobie życia nie tylko jeśli chodzi o zwiększoną aktywność fizyczną, ale także żywienie. Wraz ze wzrostem temperatury zmieniają się nawyki żywieniowe, smaki i upodobania kulinarne naszych pociech. Jak skomponować letni jadłospis dziecka dostarczając mu wszystkich niezbędnych składników odżywczych i rozbudzając apetyt, który o tej porze roku zazwyczaj słabnie. Słabnący apetyt Podczas upałów normalnym zjawiskiem jest to, że apetyt słabnie i nawet dzieci, które wcześniej jadły z chęcią zaczynają marudzić przy stole. Aby je zachęcić do jedzenia warto przygotować potrawy, które im smakują, są kolorowe i lekkie, a przede wszystkim są pełnowartościowe. Niewielkich rozmiarów żołądek dziecka oraz słaby apetyt spowodowany wysoką temperaturą powietrza powodują, że posiłek powinien w małej objętości zawierać jak najwięcej niezbędnych składników odżywczych. Warto zatem sięgnąć po produkty o wysokiej gęstości odżywczej takie, jak: orzechy, owoce suszone, oleje i ziarna, które urozmaicą nasze potrawy i podniosą ich kaloryczność. Przykładowe dania na upały: ŚNIADANIE: Koktajl : mleko niepełna szklanka + banan ½ sztuki + jagody garść + cukier 1 łyżeczka + morele suszone 2 szt. + figi suszone 2 szt. energia 280kcal (ok. 20% dziennego zapotrzebowania energetycznego) OBIAD: Sałatka: sałata lodowa garść + kurczak pieczony 80g + winogrona kilka sztuk + pestki słonecznika 1 łyżka stołowa + pomidory koktajlowe 4 sztuki + oliwa 1 łyżka energia 440kcal (ok. 30% dziennego zapotrzebowania energetycznego)
KOLACJA: Placki z cukinii: 1 cukinia + oliwa z oliwek + mąka 3 łyżki + jajko 1 sztuka + mleko 2 łyżki energia 300kcal (20% dziennego zapotrzebowania energetycznego) Zwłaszcza w lecie ważna staje się temperatura podawanych potraw. Nie powinna nas dziwić niechęć naszego malucha do jedzenia jego ulubionej zupy, która jest gorąca. Poczekajmy aż danie wystygnie lub spróbujmy skomponować smaczny i pełnowartościowy obiad z produktów, które niekoniecznie muszą być ciepłe. Znakomitymi daniami na upały są: chłodnik naleśniki i pierogi z owocami warzywne zapiekanki sałatki z dodatkiem prażonych pestek słonecznika zupa owocowa Najważniejsza jest woda Niezwykle ważne jest, by w czasie upałów nasz maluch wypijał odpowiednią ilość płynów. Małe dzieci słabiej niż dorośli odczuwają pragnienie i często zapominają o tym, aby się napić. Warto podawać dziecku napoje co godzinę i powtarzać mu, że w czasie upału picie jest bardzo ważne. Dzienne zapotrzebowanie 4-latka na płyny wynosi ok. 1500ml. Najlepiej, aby w lecie były to napoje niesłodzone, na przykład woda, herbaty owocowe bez cukru lub herbaty ziołowe, które najszybciej gaszą pragnienie. Warto pamiętać o tym, że napoje zawierające cukier, osłabiają apetyt. Jeśli nasze dziecko wypije w ciągu dnia litr słodkiego picia możemy być pewni, że nie będzie skore do jedzenia. Jeśli już chcemy podać maluchowi napój inny niż woda niech to będzie świeżo wyciskany sok z owoców i warzyw, który oprócz witamin będzie także zawierał błonnik. Warto jest wykorzystać przygotowany samemu sok, jako jeden z elementów posiłku: Posiłek I: jogurt naturalny z jagodami sok wyciskany z pomarańczy Posiłek II: ciasto marchewkowe 1 kawałek sok wyciskany z marchwi i jabłka Lekkie dania Ciężkostrawne potrawy spożywane w upalne dni mogą sprawić, że dziecko źle się poczuje może się zrobić zmęczone, apatyczne lub odczuwać dyskomfort. Podczas upału posiłek powinien odbywać się w chłodnym i zacienionym miejscu. Dania podawane w zimie niekoniecznie muszą smakować naszemu maluchowi w lecie. Warto na ten czas odstawić kotlety schabowe, paluszki rybne i frytki, a w ich miejsce wstawić świeże warzywa, pieczone chude mięso i kartofle z wody. Dobrym rozwiązaniem są dania z owocami takie, jak pierogi z jagodami, naleśniki z białym serem i truskawkami. Na śniadanie warto wybrać nabiał kefir z owocami lub jogurt z płatkami, na kolację, gdy zrobi się chłodno, można podać danie na ciepło, na przykład zapiekankę warzywną.
Owoce i warzywa Owoce i warzywa to w lecie podstawa zdrowej i lekkiej diety. Zawierają one do 75% wody, witaminy i sole mineralne. W upalne dni są znakomitą przekąską i świetnie nadają się do zabrania na wycieczkę. Najlepszymi owocami na upały są owoce wodniste, czyli arbuzy, truskawki, pomarańcze. Dostarczają one nie tylko witamin i energii, ale także wodę. Łatwiej jest przekonać malucha by w upalny dzień zjadł sałatkę owocową niż kanapkę i podobnie jest z obiadem. W lecie bardziej nam smakują kolorowe, lekkie dania niż kotlety z frytkami. Ruch i świeże powietrze Lato jest czasem zwiększonej aktywności fizycznej, zwłaszcza na świeżym powietrzu. O tej porze roku dzieci więcej czasu spędzają poza domem na zabawie czy wycieczkach z rodzicami. To także nie pozostaje bez wpływu na ich dietę. Zwiększona aktywność fizyczna powoduje szybsze spalanie, z kolei wysoka temperatura powietrza osłabia odczuwanie głodu. Nie warto czekać aż dziecko samo poprosi o jedzenie czy picie. Powinniśmy zapewnić mu 5 lekkich, ale pełnowartościowych posiłków w ciągu dnia i stały dostęp do wody. Na podstawie materiałów: Opracowała: P. Katarzyny Szott -Dietetyka Centrum Zdrowia Dziecka Magdalena Żakowska