Spis treści Wprowadzenie... 3 Charakterystyka grupy docelowej... 4 Podział grupy docelowej.... 4 Podział grupy docelowej wg stanowisk pracy respondentów.... 4 Wyniki badania... 6 Rozliczanie produkcji w przedsiębiorstwach posiadających system ERP... 6 Rozliczanie produkcji w przedsiębiorstwach, które nie posiadają systemu ERP... 16 Podsumowanie... 26 Spis tabel... 27 Spis wykresów... 27 2
Wprowadzenie Niniejszym raport prezentuje poziom wykorzystania systemów informatycznych w branży spożywczej w Polsce. W okresie od początku marca do końca kwietnia 2014 roku przeprowadziliśmy telefoniczne badanie rynku przedsiębiorstw produkcyjnych w przemyśle spożywczym o rocznych obrotach powyżej 50 milionów złotych, w zakresie rozliczania produkcji. Dlaczego właśnie tych? Otóż badanie zostało poprzedzone analizą wybranych przedsiębiorstw przemysłu spożywczego pod kątem identyfikacji problemów, które stanowią dla nich istotne wyzwanie. Zidentyfikowaliśmy ok. 30 różnych wyzwań biznesowych związanych z wykorzystywanymi rozwiązaniami informatycznymi, z którymi borykają się badane przedsiębiorstwa. Spośród nich - na początek, wybraliśmy wyżej wymienione. Możemy zatem powiedzieć, że autorami tematyki niniejszego raportu były same przedsiębiorstwa. Patronat Merytoryczny nad badaniem i analizą wniosków objęła Polish Consulting Company Sp. z o.o. Mamy nadzieję, że publikacja wzbudzi Państwa zainteresowanie oraz przyczyni się do podniesienia jakości podejmowanych decyzji w zakresie systemów informatycznych wspomagających zarządzanie. 3
Charakterystyka grupy docelowej 1. Podział grupy docelowej. Na przemysł spożywczy, zgodnie z klasyfikacją PKD, składają się branże spożywcze wytwarzające określone grupy asortymentowe, tj. wyroby gotowe / produkty, różniące się głównie surowcem wykorzystywanym do ich wytwarzania. Opierając się na w/w klasyfikacji dokonaliśmy podziału przedsiębiorstw przemysłu spożywczego na grupy na sześć grup, które prezentujemy poniżej:, owocowo-warzywne,,,,. Wykres poniżej prezentuje procentowy podział badanych przedsiębiorstw według w/w grup. ; 1 ; 7% ; 7% ; ; ; 37% Wykres 1. Podział grupy docelowej wg grup 2. Podział grupy docelowej wg stanowisk pracy respondentów. 4
Przeprowadzając badanie staraliśmy się dotrzeć do osób bezpośrednio zaangażowanych w procesy produkcyjne, ponieważ założyliśmy, że to właśnie oni będą najbardziej zorientowani w problematyce wykorzystania systemów informatycznych do rozliczania produkcji. Kontakty z osobami odpowiedzialnymi za produkcję wyrobów spożywczych i jakość, nie zawsze kończyły się pozyskaniem pełnych odpowiedzi na zadawane pytania, stąd byliśmy również proszeni o kontakty z osobami reprezentującymi działy informatyczne, księgowe oraz pozostałe. Podział grupy docelowej według działów przedsiębiorstw, w których przeprowadziliśmy badanie, prezentuje poniższa tabela. Dział IT Finanse Produkcja i jakość Inne 26% 3% 66% 5% 27% 2% 67% 3% owocowo-warzywne 27% 2% 68% 2% 23% 2% 66% 9% 25% 7% 64% 4% 47% 47% 7% 11% 6% 72% 11% Tabela 1. Grupa docelowa wg stanowisk pracy respondentów Wśród przedstawicieli badanych przedsiębiorstw, największą grupę respondentów stanowiły osoby reprezentujące działy produkcji i jakości (66%). 5
Wyniki badania W tym rozdziale prezentujemy wyniki przeprowadzonego badania wśród przedsiębiorstw przemysłu spożywczego. Zostały one podzielone na dwie grupy, tj. na przedsiębiorstwa posiadające i wykorzystujące systemy ERP oraz przedsiębiorstwa korzystające z innych aplikacji informatycznych. Rozliczanie produkcji w przedsiębiorstwach posiadających system ERP W tym punkcie naszego raportu znajdują się wyniki odpowiedzi pytania skierowane do przedsiębiorstw, które zadeklarowały posiadanie i wykorzystywanie systemu ERP. 1. Poziom wykorzystania systemu ERP do rozliczania produkcji. Poniższy wykres prezentuje podział grupy docelowej według wykorzystywanych aplikacji informatycznych służących do rozliczania produkcji. 1 8 Tak 86% 71% 82% 88% Poza ERP 13% 24% 18% 13% Nie 1% 5% Wykres 2. Poziom rozliczania produkcji w systemach ERP Według uzyskanych odpowiedzi, 86% badanych przedsiębiorstw korzysta z systemów ERP do rozliczania produkcji. W przypadku 13% przedsiębiorstw wdrożyły samodzielne (dedykowane) aplikacje informatyczne do rozliczania produkcji. Pozostały 1% przedsiębiorstw nie posiada żadnego rozwiązania informatycznego o funkcjonalności umożliwiających rozliczanie produkcji. 6
Powyższe wskazuje na znaczącą przewagę przedsiębiorstw, które w celu rozliczania produkcji korzystają bezpośrednio z systemów ERP. Interesującym jest fakt, że w przypadku grupy przedsiębiorstw, pomimo posiadania systemu ERP, 71% z nich wykorzystuje go do rozliczania produkcji, a prawie 25% z nich zdecydowało się na zbudowanie dodatkowej aplikacji informatycznej 2. Poziom obsługi receptur i technologii w systemie ERP. W tym i kolejnych punktach badaliśmy poziom wykorzystania poszczególnych funkcji systemu ERP niezbędnych do skutecznego rozliczenia produkcji. Rozpoczęliśmy od ustalenia poziomu obsługi receptur (normatywnego składu surowcowego) i technologii (normatywnego sposobu wytwarzania) w systemach ERP. Poniższy wykres prezentuje wyniki badania w tym zakresie. 1 8 Tak 91% 75% 93% Nie 9% 25% 7% Wykres 3. Poziom obsługi receptur i technologii w systemie ERP Według uzyskanych odpowiedzi, w 91% badanych przedsiębiorstw, system ERP jest wykorzystywany do obsługi receptur i technologii, przy czym najsłabiej w tym zestawieniu wypada grupa Przetwórstwa go (75%). 3. Poziom ewidencjonowania i rozliczania ilości zużytych surowców w systemie ERP. W tym punkcie badania sprawdziliśmy na ile systemy ERP są wykorzystywane do ewidencjonowania i rozliczania zużytych surowców do produkcji. Wyniki badania w tym zakresie prezentuje poniższy wykres. 7
1 8 Tak 96% 85% Nie 4% 15% Wykres 4. Poziom ewidencjonowania i rozliczania zużytych surowców w systemie ERP Wśród przedsiębiorstw, których systemy ERP umożliwiają rozliczanie produkcji, aż 96% z nich ewidencjonuje i rozlicza ilości zużytych surowców, przy czym najsłabiej w tym zestawieniu wypada grupa Przetwórstwa go (85%). 8
4. Poziom ewidencjonowania i rozliczania czasu pacy pracowników produkcyjnych w systemie ERP. W tym punkcie badania sprawdziliśmy na ile systemy ERP umożliwiają ewidencjonowanie i rozliczanie czasu pracy pracowników produkcyjnych. Wyniki badania w tym zakresie prezentuje poniższy wykres. 9 8 7 5 3 1 Tak 68% 69% 88% 75% 75% 38% Nie 32% 31% 13% 25% 25% 63% Wykres 5. Możliwość ewidencji i rozliczania czasu pracy pracowników w systemie ERP Wśród badanych przedsiębiorstw, wykorzystywane systemy ERP w 68% umożliwiają im ewidencję i rozliczanie czasu pracy pracowników, przy czym najsłabiej w tym zestawieniu wypada grupa Pasze i Karmy (38%) oraz (). 9
5. Poziom ewidencjonowania i rozliczania wykorzystania maszyn i urządzeń w systemie ERP. Kolejną, badaną przez nas funkcją, mającą wpływ na rozliczanie produkcji jest możliwość ewidencjonowania oraz rozliczania maszyn i urządzeń. Poniższy wykres przedstawia wyniki badania w tym zakresie. 1 8 Tak 81% 77% Nie 19% 23% Wykres 6. Poziom ewidencji i rozliczania wykorzystania maszyn i urządzeń w systemie ERP Wśród badanych przedsiębiorstw 81% z nich ewidencjonuje oraz rozlicza wykorzystanie maszyn i urządzeń produkcyjnych, przy czym najsłabiej w tym zestawieniu wypada grupa (). 10
6. Poziom ustalania rzeczywistego kosztu produkcji wyrobu gotowego / produktu w systemie ERP. W tym punkcie badania staraliśmy się ustalić, na ile badane przedsiębiorstwa wykorzystują system ERP do kalkulacji rzeczywistego kosztu wyrobu gotowego / produktu, poprzez alokację kosztów pośrednich. Wyniki badania w tym zakresie prezentuje poniższy wykres. 9 8 7 5 3 1 Tak 74% 75% 77% 88% 5 88% 38% Nie 26% 25% 23% 13% 5 13% 63% Wykres 7. Poziom ustalania rzeczywistych kosztów produkcji wyrobu gotowego / produktu Wśród badanych przedsiębiorstw 74% z nich alokuje koszty pośrednie do wyrobu gotowego / produktu i ustala rzeczywiste koszty ich produkcji, przy czym najsłabiej w tym zestawieniu wypada grupa Pasze i Karmy (38%) oraz (5). 11
7. Poziom stosowania mechanizmów odchyleń od norm receptur i technologii w systemie ERP. Rozliczenie produkcji to również stosowanie mechanizmów ewidencji i rozliczania odchyleń pomiędzy normatywami receptur i technologii a danymi rzeczywistymi z produkcji. Poniższy wykres prezentuje wyniki badania w tym zakresie. 1 8 Tak 85% 75% 92% 87% 75% Nie 15% 25% 8% 13% 25% Wykres 8. Poziom prezentacji i analizy odchyleń od danych normatywnych w systemie ERP Wśród badanych przedsiębiorstw 85% z nich system ERP umożliwia prezentację i analizę odchyleń od danych normatywnych (receptury i technologia), przy czym najsłabiej w tym zestawieniu wypada grupa Pasze i Karmy oraz (75%). 12
8. Poziom wykorzystania mechanizmów pomiaru wydajności procesów w systemie ERP. W tym punkcie badaliśmy w jakim stopniu przedsiębiorstwa korzystające z systemu ERP mierzą wydajność procesów produkcyjnych. Wyniki badania w tym zakresie prezentuje poniższy wykres. 1 8 Tak 84% 85% 85% 81% 63% Nie 16% 15% 15% 19% 38% Wykres 9. Poziom pomiaru wydajności procesów w systemie ERP Wśród badanych przedsiębiorstw 84% z nich mierzy wydajność procesów, przy czym najsłabiej w tym zestawieniu wypada grupa Pasze i Karmy oraz (63%). 13
9. Poziom ewidencjonowania i rozliczania strat, odpadów oraz ubocznych w systemie ERP. Produkcja wyrobów spożywczych jest związana z wytwarzaniem ubocznych oraz generowaniem strat i odpadów. W tym punkcie badania staraliśmy się ustalić, na ile system ERP umożliwia ewidencjonowanie i rozliczanie strat oraz ubocznych. Wyniki badania w tym zakresie prezentuje poniższy wykres. 1 8 Tak 91% 9 93% 75% 75% Nie 9% 1 7% 25% 25% Wykres 10. Poziom ewidencjonowania i rozliczania strat odpadów i ubocznych Wśród badanych przedsiębiorstw 91% z nich ewidencjonuje i rozlicza straty, odpady oraz produkty uboczne, przy czym najsłabiej w tym zestawieniu wypada grupa Pasze i Karmy oraz (75%). 14
10. Poziom zadowolenia z wykorzystywanego systemu ERP w rozliczaniu produkcji. Na koniec badania zadaliśmy pytanie o zadowolenie przedsiębiorstw z wykorzystywania systemu ERP w rozliczaniu produkcji. Wyniki badania w tym zakresie prezentuje poniższy wykres. 1 8 Tak 87% 84% 83% 94% 8 83% Nie 13% 16% 17% 6% 17% Wykres 11. Poziom zadowolenia z systemu ERP w zakresie rozliczanie produkcji Wśród badanych przedsiębiorstw 87% z nich ocenia, że system ERP spełnia wszystkie potrzeby w zakresie rozliczania produkcji, przy czym najsłabiej w tym zestawieniu wypada grupa (8),, owocowo warzywne (83%) oraz (84%). Najlepiej zaś grupa () oraz (84%). 15
Rozliczanie produkcji w przedsiębiorstwach, które nie posiadają systemu ERP W tym punkcie naszego raportu znajdują się wyniki odpowiedzi na te same pytania, tylko skierowane do przedsiębiorstw, które zadeklarowały brak systemu ERP. 1. Poziom stosowania aplikacji informatycznych do rozliczania produkcji. Tak; 84% Nie; 16% Wykres 12. Wykorzystanie aplikacji informatycznych do rozliczania produkcji Wśród badanych przedsiębiorstw, które nie posiadają systemu ERP (stanowią 13% wszystkich zbadanych przedsiębiorstw), aż 84% z nich nie korzysta z narzędzi (aplikacji informatycznych), które umożliwiłby rozliczanie produkcji. 16
2. Poziom obsługi receptur i technologii. 1 8 Tak 74% 84% 5 Nie 26% 16% 5 Wykres 13. Możliwość obsługi receptur oraz technologii wykonania Wśród zbadanych przedsiębiorstw nieposiadających systemów ERP, a korzystających z aplikacji informatycznych, które umożliwiają rozliczanie produkcji, 74% z nich obsługuje receptury i technologie wykonania. Wynik w tym punkcie badania oraz kolejnych oznacza, iż zbadane przedsiębiorstwa w tych grupach nie posiadają wdrożonej aplikacji informatycznej, która umożliwia obsługę receptur i technologii wykonania. 17
3. Poziom ewidencjonowania i rozliczania ilości zużytych surowców. 1 8 Tak 93% 95% 5 Nie 7% 5% 5 Wykres 14. Poziom ewidencjonowania i rozliczania ilości zużytych surowców w aplikacjach informatycznych Wśród badanych przedsiębiorstw, stosowane aplikacje informatyczne do rozliczania produkcji w 93% umożliwiają ewidencję i rozliczanie ilości zużytych surowców. 18
4. Poziom ewidencjonowania i rozliczania czasu pracy pracowników produkcyjnych. 1 8 Tak 66% 67% Nie 34% 33% Wykres 15. Możliwość ewidencji i rozliczania czasu pracowników w aplikacjach informatycznych Wśród badanych przedsiębiorstw, wykorzystywane aplikacje informatyczne do rozliczania produkcji w 66% umożliwiają ewidencję i rozliczanie czasu pracowników. 19
5. Poziom ewidencjonowania i rozliczania wykorzystania maszyn i urządzeń. 1 8 Tak 58% 61% Nie 42% 39% Wykres 16. Ewidencja i rozliczanie wykorzystanych maszyn i urządzeń w aplikacjach informatycznych Wśród badanych przedsiębiorstw, wykorzystywane aplikacje informatyczne do rozliczania produkcji w 58% umożliwiają ewidencję i rozliczenie wykorzystanych maszyn i urządzeń. 20
6. Poziom ustalania rzeczywistego kosztu wyrobu gotowego / produktu. 1 8 Tak 65% 78% Nie 35% 22% 8 Wykres 17. Poziom ustalania rzeczywistych kosztów produkcji wyrobu gotowego / produktu w aplikacjach informatycznych Wśród badanych przedsiębiorstw, wykorzystywane aplikacje informatyczne do rozliczania produkcji w 65% umożliwiają ewidencję kosztów pośrednich i ustalenie rzeczywistych kosztów produkcji wyrobu gotowego / produktu. 21
7. Poziom stosowania mechanizmów odchyleń od norm receptur i technologii 1 8 Tak 73% 83% Nie 27% 17% 8 Wykres 18. Poziom prezentacji i analizy odchyleń od danych normatywnych Wśród badanych przedsiębiorstw, wykorzystywane aplikacje informatyczne do rozliczania produkcji w 73% umożliwiają prezentację i analizę odchyleń od danych normatywnych (receptur i technologii). 22
8. Poziom wykorzystania mechanizmów pomiaru wydajności procesów. 1 8 Tak 81% 94% Nie 19% 6% 8 Wykres 19. Poziom pomiaru wydajności procesów. Wśród badanych przedsiębiorstw, wykorzystywane aplikacje informatyczne do rozliczania produkcji w 81% umożliwiają pomiar wydajności procesów. 23
9. Poziom ewidencjonowania i rozliczania strat, odpadów oraz ubocznych. 1 8 Tak 73% 86% Nie 27% 14% 8 Wykres 20. Poziom ewidencji oraz rozliczania strat, odpadów oraz ubocznych Wśród badanych przedsiębiorstw, wykorzystywane aplikacje informatyczne do rozliczania produkcji w 73% umożliwia ewidencję oraz rozliczanie strat, odpadów i ubocznych. 24
10. Poziom zadowolenia z wykorzystywanej aplikacji informatycznej w rozliczaniu produkcji. Tak; 95% Nie; 5% Wykres 21. Poziom zadowolenia z aplikacji informatycznej w zakresie rozliczania produkcji Wśród badanych przedsiębiorstw 95% z nich ocenia, że wykorzystywana aplikacja informatyczna spełnia wszystkie potrzeby w zakresie rozliczania produkcji. 25
Podsumowanie Analizując wyniki badania zawarte w niniejszym raporcie, można sformułować następujące wnioski: 1. Wniosek#1. Zdecydowana większość (86%) przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w Polsce, osiągających powyżej 50 milionów złotych rocznego obrotu, korzysta już z systemów informatycznych klasy ERP. Jednocześnie, wskaźnik ten różni się dość istotnie pomiędzy przedsiębiorstwami w poszczególnych branżach, a najwięcej do zrobienia mają jeszcze organizacje w branży (tylko 71% z nich korzysta z systemów ERP). 2. Wniosek#2. 87% badanych przedsiębiorstw jest zadowolonych z wykorzystywanych przez siebie systemów ERP w zakresie rozliczania produkcji, najbardziej producenci (), najmniej producenci wyrobów mącznych (8). Dla porównania, poziom zadowolenia z wykorzystywania aplikacji dedykowanych w rozliczaniu produkcji sięga aż 95% - co jest o tyle zastanawiające, że te samy osoby, które są zadowolone z rozwiązań autorskich wskazują na brak obsługi istotnych zagadnień (funkcji) biznesowych przez te rozwiązania. Można zatem zaryzykować twierdzenie, że z innych powodów - niż badane respondenci są zadowoleni z rozwiązań autorskich. 3. Wniosek#3. Spośród badanych zagadnień składających się na rozliczanie produkcji z wykorzystaniem systemu ERP, najmniejszym problemem (wyzwaniem) są w kolejności, przy czym wskazana wartość przy wyzwaniu wskazuje w jakim procencie przedsiębiorstwa radzą sobie z tym problemem dzięki systemowi ERP: ewidencjonowanie i rozliczanie ilości zużytych surowców 96%, obsługa receptur i technologii 91%, ewidencjonowanie i rozliczania strat, odpadów oraz ubocznych 91%. Dla porównania, w przedsiębiorstwach nieposiadających systemu ERP, a korzystających z aplikacji dedykowanych, te same wyzwania przyjęły następujące wartości: ewidencjonowanie i rozliczanie ilości zużytych surowców 93%, obsługa receptur i technologii 74%, ewidencjonowanie i rozliczania strat, odpadów oraz ubocznych 73%. Można zatem zaryzykować twierdzenie, że systemy ERP lepiej radzą sobie z obsługą w/w wyzwań od ich autorskich odpowiedników 26
Spis tabel Tabela 1. Grupa docelowa wg stanowisk pracy respondentów... 5 Spis wykresów Wykres 1. Podział grupy docelowej wg grup... 4 Wykres 2. Poziom rozliczania produkcji w systemach ERP... 6 Wykres 3. Poziom obsługi receptur i technologii w systemie ERP... 7 Wykres 4. Poziom ewidencjonowania i rozliczania zużytych surowców w systemie ERP... 8 Wykres 5. Możliwość ewidencji i rozliczania czasu pracy pracowników w systemie ERP... 9 Wykres 6. Poziom ewidencji i rozliczania wykorzystania maszyn i urządzeń w systemie ERP... 10 Wykres 7. Poziom ustalania rzeczywistych kosztów produkcji wyrobu gotowego / produktu... 11 Wykres 8. Poziom prezentacji i analizy odchyleń od danych normatywnych w systemie ERP... 12 Wykres 9. Poziom pomiaru wydajności procesów w systemie ERP... 13 Wykres 10. Poziom ewidencjonowania i rozliczania strat odpadów i ubocznych... 14 Wykres 11. Poziom zadowolenia z systemu ERP w zakresie rozliczanie produkcji... 15 Wykres 12. Wykorzystanie aplikacji informatycznych do rozliczania produkcji... 16 Wykres 13. Możliwość obsługi receptur oraz technologii wykonania... 17 Wykres 14. Poziom ewidencjonowania i rozliczania ilości zużytych surowców w aplikacjach informatycznych... 18 Wykres 15. Możliwość ewidencji i rozliczania czasu pracowników w aplikacjach informatycznych... 19 Wykres 16. Ewidencja i rozliczanie wykorzystanych maszyn i urządzeń w aplikacjach informatycznych... 20 Wykres 17. Poziom ustalania rzeczywistych kosztów produkcji wyrobu gotowego / produktu w aplikacjach... 21 Wykres 18. Poziom prezentacji i analizy odchyleń od danych normatywnych... 22 Wykres 19. Poziom pomiaru wydajności procesów.... 23 Wykres 20. Poziom ewidencji oraz rozliczania strat, odpadów oraz ubocznych... 24 Wykres 21. Poziom zadowolenia z aplikacji informatycznej w zakresie rozliczania produkcji... 25 27