Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Pedagogika specjalna Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki realizującej przedmiot Kierunek studiów Poziom kształcenia Profil Forma studiów Rok i semestr studiów Rodzaj przedmiotu Koordynator Wydział Pedagogiczny Wydział Pedagogiczny Drugi stopień/ pierwszy stopień Niestacjonarne Przedmiot ogólnouczelniany Dr hab. Prof. UR Krystyna Barłóg Imię i nazwisko osoby prowadzącej / osób Dr hab. Prof. UR Krystyna Barłóg prowadzących * - zgodnie z ustaleniami na wydziale 1.2.Formy zajęć dydaktycznych, wymiar godzin i punktów ECTS Wykł. Ćw. Konw. Lab. Sem. ZP Prakt. Inne ( jakie?) Liczba pkt ECTS 18 - - - - - - - 2 1.3. Sposób realizacji zajęć zajęcia w formie tradycyjnej zajęcia realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość 1.4. Forma zaliczenia przedmiotu/ modułu ( z toku): - zaliczenie 2.WYMAGANIA WSTĘPNE Wiedza i umiejętności z zakresu podstaw pedagogiki i psychologii 3. CELE, EFEKTY KSZTAŁCENIA, TREŚCI PROGRAMOWE I STOSOWANE METODY DYDAKTYCZNE 3.1. Cele przedmiotu/modułu -Przybliżenie studentom różnorodnych ujęć pedagogiki specjalnej, pomoc w zrozumieniu istoty sensu pedagogiki specjalnej, wskazanie podstawy pojęciowej, zapoznanie ze specyfiką i problematyką pedagogiki specjalnej, z jej podstawami teoretycznymi, współczesnymi modelami, dyskursami.
Celem realizacji przedmiotu jest również stworzenie studentom warunków poznania podstaw teoretycznych umożliwiających przygotowanie do pracy z osobami z niepełnosprawnościami, dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W rezultacie realizacji zajęć student powinien: C1 -Znać podstawy teoretyczne pedagogiki specjalnej, jej przedmiot-podmiot, podstawowe cele i zadania w systemowym ujęciu potrzeb życiowych i społecznego wsparcia, uwarunkowania, z jej podstawową terminologią. Dostrzegać specyfikę przedmiotu badań pedagogiki specjalnej, jej powiązania (metodologiczne i przedmiotowe ) z innymi naukami. C2 C2 -Wskazać genezę pedagogiki specjalnej, i jej implikacje dla potrzeb współczesnej edukacji integracyjnej, włączającej - ogólnodostępnej, paradygmaty oraz modele, tendencje rozwoju, ale i dylematy, integracyjność, interdyscyplinarność i wielkokontekstowość pedagogiki specjalnej, proces postępowania rehabilitacyjnego, podstawowe zasady edukacji i rehabilitacji, formy postępowania terapeutyczno-wychowawczego, metody. C3 C3 C4 -Wskazać czynniki ukierunkowujące holistyczny rozwój i zaspokajanie specjalnych potrzeb w systemowym oddziaływaniu w opiece, pomocy specjalnej, terapii, rehabilitacji, edukacji oraz przeciwdziałaniu społecznemu wykluczaniu, wyrównywaniu szans, włączeniu, i normalizacji. Znać szczególne potrzeby rozwojowe, opiekuńcze, edukacyjne, terapeutyczne, rehabilitacyjne osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności oraz podstawy wiedzy metodycznej w edukacji włączającej, integracyjnej. Dostrzegać w obrębie współczesnej pedagogiki specjalnej i edukacji wybrane problemy jak m. in. instytucjonalizacji, socjalizacji, bariery w dostępie do edukacji i rozwoju, z uwzględnieniem zmian cywilizacyjnych. -Mieć pogłębioną wiedzę o różnych środowiskach wspierających proces rehabilitacji i rozwoju (rodzina, szkoła, instytucje pomocy i wsparcia), ich specyfice i problemach w nich zachodzących. _Posiadać umiejętności obserwowania, interpretowania zjawisk społecznych rozmaitej natury z punktu widzenia problemów edukacyjnych. 3.2 EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA PRZEDMIOTU/ MODUŁU ( WYPEŁNIA KOORDYNATOR) EK ( efekt kształcenia) EK_01 EK_02 Treść efektu kształcenia zdefiniowanego dla przedmiotu (modułu) Wiedza -Charakteryzuje podstawy teoretyczne pedagogiki specjalnej, jej przedmiot-podmiot, podstawowe cele, zadania w systemowym ujęciu potrzeb życiowych i społecznego wsparcia, uwarunkowania oraz podstawową terminologię, specyfikę przedmiotu badań oraz jej powiązania z innymi naukami. -Wskazuje genezę pedagogiki specjalnej i jej implikacje dla potrzeb współczesnej edukacji integracyjnej, włączającej, paradygmaty, modele tendencje rozwoju, dylematy oraz takie cechy współczesnej pedagogiki specjalnej jak: integracyjność, interdyscyplinarność i wielkontekstowość pedagogiki specjalnej, proces postępowania rehabilitacyjnego, podstawowe zasady, formy postępowania rehabilitacyjnego, dobór metod rehabilitacji. Odniesienie do efektów kierunkowych (KEK)
EK_03 EK_04 EK_05 EK_06 EK_07 -Wskazuje czynniki ukierunkowujące rozwój i zaspokajanie specjalnych potrzeb dla normalizacji i włączenia, wyrównywania szans i wsparcia. Zna specjalne potrzeby osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności oraz podstawy działań diagnostyczno-wspierających. Dostrzega w obrębie współczesnej pedagogiki specjalnej zarówno osiągnięcia jak i wyzwania dla realizacji, dylematy. Umiejętności -Posługuje się pojęciami pedagogicznymi i ujęciami teoretycznymi w celu interpretowania i oceny działań praktycznych w obszarze diagnozy, edukacji, rehabilitacji, wsparcia. -Posługuje się umiejętnościami precyzyjnego formułowania własnego stanowiska z wykorzystaniem różnorodnych źródeł. Kompetencje społeczne -Ma świadomość odpowiedzialności etycznej i prawnej wynikającej z prowadzonych działań diagnostycznowspierających. Ma świadomość ciągłego doskonalenia się i rozwoju, w tym kompetencji do planowania, organizowania i podejmowania samodzielnej pracy z osobami z niepełnosprawnością. 3.3 TREŚCI PROGRAMOWE (wypełnia koordynator) A. Problematyka wykładu Treści merytoryczne 1. Pedagogika specjalna jako nauka, miejsce w systemie nauk, podstawowe pojęcia, modele. 1 godz. 2. Geneza powstania, przedmiot-podmiot, cele, obszar badań, kierunki i strategie rozwoju.1 godz. 3. Zakres pedagogiki specjalnej ze względu na odchylenia i fazy rozwoju działy i dziedziny pedagogiki specjalnej, wielokontekstowość, integracyjność, interdyscyplinarność pedagogiki specjalnej. 1 godz. 4. Współczesne koncepcje pedagogiki specjalnej zwane paradygmatami jako propozycje umiejscowienia problemów osób z niepełnosprawnością w podmiotowej, normalizacyjnej perspektywie. 1 godz. 5. Systemowe działania społecznego wsparcia w opiece, wczesnym wspomaganiu rozwoju, rehabilitacji, terapii, biopsychospołeczna koncepcja niepełnosprawności, proces postępowania rehabilitacyjnego. 1 godz. 6. Zasady edukacji i rehabilitacji w systemowym ujęciu potrzeb życiowych i społecznego wsparcia, o doborze metod rehabilitacji, formy postępowania terapeutyczno-wychowawczego. 1 godz. 7. Etyczne, prawne i edukacyjne podstawy modelowych rozwiązań w wczesnej interwencji, edukacji, wyrównywania szans edukacyjnych, pomocy i wsparcia 1 godz. 8. Czynniki ukierunkowujące rozwój, i zaspokajanie specjalnych potrzeb w ekosystemowym oddziaływaniu rodziny, szkoły oraz instytucji pomocy i wsparcia 1 godz. 9. Diagnoza potrzeb, etiologia, charakterystyka, klasyfikacje, edukacja i rehabilitacja oraz współpraca na rzecz włączania osób z niepełnosprawnością intelektualną. 1 godz. 10. Etiologia, klasyfikacja, charakterystyka, diagnoza potrzeb metody komunikacji w odniesieniu do osób niesłyszących i niedosłyszących, niewidomych, głuchoniewidomych, przewlekle chorych. Przygotowanie do dorosłego życia. 1 godz. 11. Pedagogika osób z niepełnosprawnością ruchową, z odmiennością somatyczną, z trudnościami w uczeniu się: diagnoza potrzeb, modele pomocy, edukacja, współpraca na rzecz włączania. 1 godz. 12. Pedagogika dzieci ze spektrum autyzmu. Autyzm i zespół Aspergera, schizofrenia dziecięca, zespoły
Borderline, zespół hospitacyjny i deprywacyjny. Charakterystyka zaburzeń, terapia, współpraca na rzecz włączania. 1 godz. 13. Pedagogika osób ze sprzężonymi upośledzeniami. Rehabilitacja, instytucje i organizacje wspierające specjalne potrzeby. Pedagogika osób niedostosowanych społeczne, resocjalizacjauwarunkowania, zakres, kryteria niedostosowania, typologia, możliwości pomocy i wsparcia. 1 godz. 14. Pedagogika zdolnych i uzdolnionych. Wybitne zdolności i rozwijanie talentów. 1 godz. 15. Pedagogiczne problemy opieki i zaspokajania potrzeb osób w starszym wieku. 1 godz. 15 godz. B. Problematyka ćwiczeń audytoryjnych, konwersatoryjnych, laboratoryjnych, zajęć praktycznych Treści merytoryczne 3.4 METODY DYDAKTYCZNE Wykład: z prezentacją multimedialną, prezentacja lub projekt 4 METODY I KRYTERIA OCENY 4.1 Sposoby weryfikacji efektów kształcenia Symbol efektu EK_ 01 EK_02 Metody oceny efektów kształcenia ( np.: zaliczenie, prezentacja lub projekt, kolokwium) -ZALICZENIE, AKTYWNOŚĆ, KOLOKWIUM PREZENTACJA LUB Forma zajęć dydaktycznych ( w) EK_03 ZALICZENIE, AKTYWNOŚĆ, PREZENTACJA, PROJEKT EK_ 04 PROJEKT EK_05 EK_06 EK_07 4.2 Warunki zaliczenia przedmiotu (kryteria oceniania): Wykład: zaliczenie pisemne: 100,0% - 90,0% prawidłowych wypowiedzi zaliczenie.
Zaliczenie jest wypadkową: aktywności, prezentacji lub projektu, pisemnego zaliczenia. 5. Całkowity nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia założonych efektów w godzinach oraz punktach ECTS Aktywność Liczba godzin/ nakład pracy studenta godziny zajęć wg planu z nauczycielem 18 przygotowanie do zajęć 5 udział w konsultacjach 1 czas na napisanie prezentacji/projektu 15 przygotowanie do zaliczenia 15 udział w zaliczeniu 1 SUMA GODZIN 55 SUMARYCZNA LICZBA PUNKTÓW ECTS 2 6. PRAKTYKI ZAWODOWE W RAMACH PRZEDMIOTU/ MODUŁU wymiar godzinowy - zasady i formy odbywania praktyk - 7. LITERATURA Literatura podstawowa: 1. W. Dykcik( 2010) Tendencje rozwoju pedagogiki specjalnej. Poznań. 2. W. Dykcik (2005) Pedagogika specjalna wobec aktualnych sytuacji i problemów osób niepełnosprawnych, Poznań. 3. Cz. Kosakowski (2003) Węzłowe problemy pedagogiki specjalnej, Toruń. 4. W. Dykcik (2006) Pedagogika specjalna, Poznań. 5. D. D. Smith (2009) Pedagogika specjalna. APS Warszawa. 6. A. Krause (2001) Paradygmaty w pedagogice specjalnej, Kraków. 7. I. Obuchowska (2009) Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, Warszawa. 8. K. Barłóg (2008) Wspomaganie rozwoju dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w różnych formach edukacji wczesnoszkolnej, Rzeszów. Literatura uzupełniająca: 1. A. Twardowski (2009) Wczesne wspomaganie rozwoju dzieci zagrożonych niepełnosprawnością w rodzinie, Poznań. 2. A. I. Brzezińska i in. (2010) Sytuacja i możliwości pomocy dla osób z ograniczeniami sprawności, Warszawa. 3. K. Barłóg (2014) Systemowość oddziaływań w edukacji, rehabilitacji i psychospołecznej integracji jako przejaw troski o osobę niepełnosprawną, Rzeszów. 4. Cz. Kosakowski, A. Krause (2001) Rehabilitacja, opieka i edukacja specjalna w perspektywie zmiany. Olsztyn. 5. J. Błeszyński (2001) Pedagogika specjalna (w) Pedagogika, red. B. Śliwerski, Kraków. 6. K. Barłóg, A. mach, M. Zaborniak-Sobczak (2012) Odkrywanie talentów. Konteksty edukacji i rozwoju, Rzeszów. 7. G. Szumski (2010) Wokół edukacji włączającej. Efekty kształcenia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w klasach specjalnych, integracyjnych, ogólnodostępnych, Warszawa. Akceptacja Kierownika Jednostki lub osoby upoważnionej