Teoria wymiany mi dzynarodowej wiczenia 1 Jan Hagemejer 2 pa¹dziernika 2017
Wst p strona: http://www.wne.uw.edu.pl/jhagemejer email: j.hagemejer@uw.edu.pl dy»ur: czwartek 17:30 (email)
Zasady 1. Ocena= 0,6*kolokwium + 0,4*(raport+prezentacja) 2. Aktywno± : na wiczeniach obowi zuje materiaª z wykªadu, bo: 2.1 kartkówki - N-2 zaliczenie 2.2 zadania na tablicy 3. Kolokwium (test i pytania otwarte) - na ostatnich zaj ciach 4. Raporty: 2-osobowe grupy. Prezentacja 10 minut + raport ok. 5 stron 5. Zalicza 50%
Zawarto± (1) 1. Teoria handlu 2. Polityka handlowa
Teoria handlu 1. Model Grawitacji 2. Model Ricardo (2 zajecia) 3. Model czynników specycznych 4. Model Heckschera Ohlina (2 zaj cia) 5. Nowa teoria handlu (2 zaj cia)
Polityka handlowa 1. Doskonaªa konkurencja, cªa 2. Ograniczenia ilo±ciowe, efektywna protekcja 3. Niedoskonaªa konkurencja. Strategiczna polityka handlowa 4. Prezentacje studentów (2 zaj cia) 5. Kolokwium
Podr cznik(i) 1. [KO]: Krugman P., M. Obsted, Ekonomia mi dzynarodowa. Teoria i polityka, wydanie trzecie zmienione, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007 - podr cznik podstawowy 2. [CFJ]: Caves R., J. Frankel i R. Jones, Handel i nanse mi dzynarodowe, PWE, Warszawa 1998 - uzupeªniaj cy 3. [JJM]: Michaªek J. J., Instrumenty polityki handlowej, mechanizmy ekonomiczne i regulacje mi dzynarodowe, PWN 2002 - niezb dny do cz ±ci o polityce handlowej 4. [M]: Marrewijk Ch. Van, International Trade and the World Economy, Oxford University Press 2002 - gªównie Nowa Teoria Handlu, ale nie tylko
Czym zajmuje si TWM 1. Czemu kraje handluj? Ile? I czym? 2. Czy handel przynosi spoªecze«stwom korzy±ci? 3. Kto traci, a kto zyskuje? Podziaª dochodu. 4. Jak wzajemnie wpªywaj na siebie gospodarki ró»nych krajów.
Czemu kraje handluj? 1. Bo relatywnie taniej pewne dobra produkuje si w jednych, a inne w drugich (Ricardo, przewaga komparatywna, wydajno± pracy) 2. Bo pewne kraje s lepiej wyposa»one w czynniki produkcji intensywniej wykorzystywane w produkcji pewnych dóbr, a inne w innych (Heckscher-Ohlin, handel w oparciu o ró»nice w wyposa»eniu w czynniki, przewaga komparatywna). 3. Bo konsumenci lubi mie dost p do ró»nych odmian dóbr (Nowa Teoria Handlu, Krugman-Dixit-Stiglitz) 4. Bo dzi ki wymianie intensykuje si konkurencja, spadaj ceny i ro±nie dobrobyt (Nowa Teoria Handlu, oligopol, Brander-Krugman i inne)
Kto traci, kto zyskuje? handel mi dzynarodowy mo»e niekorzystnie oddziaªywa na grupy wªa±cicieli zasobów przypisanych do gaª zi konkuruj cych z importem, czyli nie mog cych znale¹ zatrudnienia w innych gaª ziach; handel mo»e wpªywa na zmian podziaªu dochodu mi dzy szerokie grupy spoªeczne, takie jak pracownicy i wªa±ciciele kapitaªu.
Wielko± handlu (USA) \
Duzi handluj wi cej
Model grawitacyjny handlu Pocz tkowo caªkowicie ateoretyczny T ij = A Y i Y j /D ij W skrócie: handel T mi dzy krajami i oraz j jest wprost proporcjonalny do iloczynu dochodu obu krajów (Y ) oraz odwrotnie proporcjonalny do odlegªo±ci mi dzy nimi (D). A to staªa.
Czemu model grawitacyjny dziaªa kraj A wydaje na dobra z krajów ABCD cz ±ci dochodu równe udziaªom tych krajów w ±wiatowym PKB. Podobnie zachowuj si inne kraje.
Ile kraje handluj W naszym przykªadzie: T ij = u i u j Y w = Y i Y W Yj Y W Y w = 1 Y 10 i Y j. Zaªo»enie: kupuj z innych krajów w proporcjach równych udziaªom ich produkcji w produkcji ±wiatowej.
Odlegªo± ma znaczenie
Inne bariery W rzeczywisto±ci oprócz odªegªo±ci inne bariery: celne, pozacelne, zyczne, polityczne, kulturowe i in. Nasz model empiryczny b dzie miaª po prawej stronie bardzo wiele zmiennych kontrolnych Efekt graniczny (granica to tyle co 2500-4000 km)
Naiwny model grawitacji Podstawowe równanie: T ij = A Y i Y j /D ij W skrócie: handel T ij mi dzy krajami i oraz j jest wprost proporcjonalny do iloczynu dochodu obu krajów (Y i oraz Y j ) oraz odwrotnie proporcjonalny do odlegªo±ci mi dzy nimi (D ij ). A to staªa. Po zlogarytmowaniu: lnt ij = lna + lny i + lny j lnd ij
Aplikacja modelu grawitacyjnego Bardziej ogólna posta : ln(t t ij ) = sta la+a 1ln(Y t i )+a 2ln(Y t j )+a 3Z t ij +a 4Z t i +a 5 Z t j +a 6A ij +a 7 A i +a 8 A j +ε t ij Zmienne A s staªe w czasie (A ij to na przykªad logarytm odlegªo±ci mi dzy krajami), z kolei Zij t to mo»e by zmienna mierz ca poziom integracji mi dzy par partnerów handlowych. Gdy zmienne s w logarytmach, to parametry a mo»na rozumie jako elastyczno±ci. Dlaczego? Literatura teoretyczna i empiryczna dot. modelu grawitacji jest bardzo bogata. Szacowane modele ró»ni si znacznie
Przykªad oszacowania dla krajów E W ródªo: Cie±lik, Hagemejer (2011) The Eectiveness of Preferential Trade Liberalization in Central and Eastern Europe, International Trade Journal, tak»e WP WNE UW 21/2011 Oszacowania zgodne z intuicj : PKB (+) Odlegªo± (-) i s siednie poªo»enie (+) Przeszªo± kolonialna (+) i wspólny j zyk (+)
Przykªad oszacowania dla krajów E W cd. Skutki integracji z UE15 wyra¹nie pozytywne. Z nowymi czªonkami UE - raczej nie. Skutki regionalnych ugrupowa«integracyjnych w Europie - raczej pozytywne Skutki pozostaªych ugrupowa«integracyjnych - niewielkie, z wyj tkiem Turcji. Równanie wyja±nia 62% zmienno±ci handlu krajów E W
Wielko± handlu (Polska)
Udziaª handlu w PKB (Polska) ródªo: Radªo, Kowalewski (2008)
Eksport a wzrost: znaczenie importu Gdy liczymy PKB to handel mi dzynarodowy wª czamy jako eksport netto Poniewa» eksportujemy dobra po±rednie i nalne A do tego importujemy dobra po±rednie Wi c faktyczny wkªad do eksportu trudno oceni Ale mo»na obliczy warto± dodan która zostanie zaabsorbowana (skonsumowana) w kraju i za granic I w ten sposób zdekomponowa PKB/wzrost ródªo: Hagemejer (2016).
Eksportowana warto± dodana i wkªad do wzrostu 0.1.2.3.4 Share of exported VA in GDP 9509 9509 9509 9509 9509 9509 9509 9509 9509 9509 BGR CZE EST HUN LTU LVA POL ROU SVK SVN 0 20 40 60 80 100 Cumulated GDP growth components 1995-2009, CEEC BGR CZE EST HUN LTU LVA POL ROU SVK SVN Exported value added Domestically-absorbed value added
Zmiany w czasie GDP growth components POL GDP growth components SVK 0 2 4 6 8-5 0 5 10 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Exported value added Domestically-absorbed value added 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Exported value added Domestically-absorbed value added
Dobra po±rednie vs nalne 0.2.4.6.8 Share of intermediates in exports 9509 9509 9509 9509 9509 9509 9509 9509 9509 9509 BGR CZE EST HUN LTU LVA POL ROU SVK SVN 0 100 200 300 400 500 Cumulated export growth components 1995-2009, CEEC SVN BGR EST CZE LVA POL ROU HUN SVK LTU Intermediate goods exports Final good exports (a) Udziaªy (b) Skumulowany wzrost Rysunek: Po±rednie vs nalne
Czym kraje handluj
Zmiana struktury handlu Handel mi dzygaª ziowy (1910, Wielka Brytania) Handel wewn trzgaª ziowy Handel Póªnoc-póªnoc, a handel póªnoc-poªudnie
Zmiana struktury handlu
Handel usªugami
Model Ricardo handel póªnoc-poªudnie. zasada: ka»dy z krajów robi to, w czym jest relatywnie/wzgl dnie dobry (lepszy od partnera) Przykªad: w USA w lutym mo»emy wyprodukowa 10 milionów ró» lub 100 tys. komputerów - koszt alternatywny 10 mln ró» to 100 tys. komputerów w Ameryce Poªudniowej w lutym ró»e znacznie lepiej rosn : koszt alternatywny 10 milionów ró» to 30 tys. komputerów A zatem AP ma w lutym przewag komparatywn w produkcji ró» Zaªó»my,»e pocz tkowo USA produkuje tylko ró»e, a AP tylko komputery. Czy mo»na sprawi by ±wiatowa gospodarka mogªa wyprodukowa wi cej ró»/komputerów?
Korzy±ci z wymiany Przenie±my produkcj ró» do RPA, a komputerów do USA. Ile na ±wiecie mo»na wtedy wyprodukowa komputerów? A zatem teraz Stany Zjednoczone b d mogªy sprzeda troch komputerów do RPA w zamian za ró»e. Ile wyniesie cena wzgl dna? To zale»y od relatywnego popytu. Przewaga komparatywna, to nie przewaga absolutna.
Podstawowe zaªo»enia dwa kraje: kraj i zagranica (*) dwa dobra np. X,Y jeden czynnik produkcji - praca L technologia produkcji w kraju: X = L x /a x, Y = L y /a y technologia produkcji za granic : X = L x/a x, Y = L y /a y wspóªczynnik a to jednostkowe zapotrzebowanie na prac (ile jednostek pracy potrzeba na jednostk danego dobra).