Wpływ taryf celnych na handel

Transkrypt

1 Teoria unii celnej TEORIA UNII CELNEJ podstawowe zasady teorii handlu międzynarodowego, efekty krótkookresowe (statyczne) efekty długookresowe (dynamiczne) dr Adam A. Ambroziak dr hab. Adam A. Ambroziak, prof. SGH 0 Wpływ taryf celnych na handel Pa Pw+t Pw cena G A Da R U C T D F Sa Sw+t P. Pa Pw Pw+t J D OT OF OD Sw S OT OA OC Im - AF CD ilość Autarkia Wolny handel Protekcjonizm Pw+t Pw 0 Wpływ zmiany ceł na dobrobyt cena G A Da R C H U I D F Sa J Sw+t Sw ilość wykorzystanie czynników produkcji GH, które mogłyby być wykorzystane lepiej gdzie indziej - różnica kosztów HR spadek ilości dóbr do konsumpcji (OD zamiast OF) i wzrost ich cen (IU) korzyści państwa z tytułu taryf celnych Wpływ ograniczeń ilościowych na dobrobyt cena Da Pw+t R G Pw H 0 A C Sa U Sw+t J I Sw D F ilość Wolny handel Protekcjonizm strata dobrobytu kraju Podsumowanie i wnioski utworzenie unii celnej powoduje pewne pozytywne i negatywne skutki (dla dobrobytu). Utworzenie unii celnej jest uzasadnione, jeśli te pierwsze przeważają nad drugimi. Ogólny wpływ utworzenia unii celnej na dobrobyt jest niepewny, niepewne są również jej skutki redystrybucyjne, dotyczące zarówno zjawisk zachodzących między unią a resztą świata, jak i między poszczególnymi krajami członkowskimi unii. Adam A. Ambroziak 1

2 Krótkookresowe statyczne skutki (efekty) unii celnej Produkcyjne i handlowe skutki zmienionych ceł Wielkość skutków pozytywnych i negatywnych Podsumowanie i wnioski Płaszczyzny badania krótkookresowych skutków unii celnej w kategoriach standardowych korzyści z handlu, towarzyszących specjalizacji i przewagom komparatywnym (skutki handlowo-produkcyjne), np. zmiana wolumenu handlu, wielkości popytu krajowego, produkcji krajowej oraz cen, w kategoriach dobrobytu poszczególnych grup oraz dobrobytu obszarów zintegrowanych, np.. dobrobyt konsumentów, producentów, importerów, władz fiskalnych Skutki wprowadzenia unii celnej między krajami - efekt kreacji (1) kreacja handlu (ang. trade creation effect) - tworzenie nowych strumieni obrotów w wyniku bardziej efektywnej specjalizacji na obszarze zintegrowanym, W jednym z państw popyt przesunie się od kosztownego, objętego ochroną produktu krajowego, do tańszego produktu z kraju partnerskiego, powodując przesunięcie od mniej do bardziej efektywnych producentów. Pewne rodzaje towarów wytwarzane w krajach unii mogą być, odwrotnie niż poprzednio, oferowane na rynkach innych krajów unii po cenach konkurencyjnych w stosunku do towarów miejscowych. Sytuacja sprzed utworzenia unii celnej, są dwa kraje A i B Koszt wytworzenia towaru w A wynosi 80, a w B wynosi 60 Oba kraje prowadzą swoją własną, autonomiczną politykę celną Adam A. Ambroziak 2

3 nakładana przez kraj A na import z B wynosi Wówczas cena towaru z B w kraju A wynosi 60+ z 60 = Konsumenci w kraju A wybierają tańszy produkt z A, a nie z B Następuje utworzenie unii celnej: stawki między A i B wynoszą 0% W handlu na zewnątrz wprowadzana jest wspólna stawka celna np. Koszty wytworzenia towaru nie zmieniają się ani w A, ani w B Adam A. Ambroziak 3

4 Ze względu na brak ceł między A i B cena towaru z B w A wynosi Pojawia się efekt kreacji handlu Skutki wprowadzenia unii celnej między krajami - efekt kreacji (2) efekt produkcyjny - zastępowanie drogiej produkcji krajowej przez tańszy import z kraju partnerskiego, - poprawa alokacji zasobów, - ujawnienie się efektywności alokacyjnej efekt konsumpcyjny - wzrost całkowitej konsumpcji produktu w wyniku spadku cen krajowych do poziomu ceny unijnej - wzrost zakupu większej ilości dóbr, - wzrost popytu efektywnego, - wzrost dobrobytu konsumentów, - zmiana struktury zakupów Skutki wprowadzenia unii celnej między krajami - efekt kreacji (3) korzyści produkcyjno-handlowe i korzyści dobrobytu dla państw członkowskich, korzyści dla gospodarki światowej wynikające ze wzrostu globalnego popytu w unii celnej, Siła efektu kreacji zależy od: elastyczności cenowej popytu w kraju, który dotychczas nie importował danego towaru, elastyczności cenowej podaży w kraju tańszego producenta, utrzymywania się różnicy w kosztach i cenach: - producent droższy może obniżyć swoje ceny, - producent o niższych kosztach produkcji, korzystając z możliwości eksportu na większą skale może obniżyć koszty, przez co różnica w cenach zostanie zachowana, Skutki wprowadzenia unii celnej między krajami - efekt przesunięcia (1) efekt przesunięcia (ang. trade diversion effect) - import od efektywnego lub taniego producenta z rynku światowego jest zastąpiony importem z bardziej kosztownego (lub mniej efektywnego) producenta z kraju partnerskiego. Zwiększenie udziału krajów należących do unii w handlu krajów-członków unii oraz zmniejszenie udziału krajów trzecich. Produkty jednego kraju mogą być sprzedawane taniej w drugim kraju niż produkcja światowa, ze względu na taryfę celną, Adam A. Ambroziak 4

5 Sytuacja sprzed utworzenia unii celnej, są trzy kraje A, B i C Koszt wytworzenia towaru w A wynosi 80, w B = 60, a w C = Każde z państw prowadzi swoją własną politykę celną na import towaru do A wynosi % Cena towaru w A z B wynosi, a z C wynosi ( + z ) Konsumenci wybierają najtańszy towar z C na rynku kraju A Adam A. Ambroziak 5

6 Ograniczony import do A z B, zwiększony z C Następuje utworzenie unii celnej między krajem A i B Między krajami A i B brak ceł, wspólna taryfa celna na zewnątrz = Koszty wytworzenia towaru nie zmieniły się w krajach A, B, C Cena towaru w kraju A z B wynosi 60, a z C wynosi ( + z ) Konsumenci wybierają tańszy towar z B, niż droższy z C Adam A. Ambroziak 6

7 Następuje przesunięcie importu do A z C na rzecz importu z B Skutki wprowadzenia unii celnej między krajami - efekt przesunięcia (2) pogorszenie efektywności alokacji w gospodarce światowej w wyniku zmiany struktury geograficznej handlu, straty możliwości eksportowych przez kraje o wysokiej efektywności, związanej z przewagami komparatywnymi i konkurencyjnymi, wzrost kosztów importu ponoszonych przez konsumentów, którzy za importowane towary muszą płacić ceny wyższe od cen rynku światowego, Siła efektu przesunięcia zależy od: cenowej elastyczności popytu w kraju importującym i elastyczności cenowej podaży w kraju eksportującym, wysokości zewnętrznej stawki celnej (tj. marży preferencji z jakiej korzystają kraje unii), reakcji dostawców z krajów trzecich (czy stosują obniżki cen i w ten sposób utrzymują się na rynku) reakcji producentów z krajów należących do unii (czy prowadzą oni ekspansję sprzedażową), Skutki wprowadzenia unii celnej między krajami - efekt ekspansji lub ograniczenia efekt ekspansji (ang. trade expansion) - wzrost wolumenu handlu światowego na skutek popytu, spadku cen i nowych możliwości wymiany w krajach unii i poza nią (efekt kreacji > efekt przesunięcia), efekt ograniczenia (ang. trade suppresion) - redukcja handlu światowego, spadek wolumenu obrotów (efekt przesunięcia - słaby, efekt kreacji - brak), Czynniki decydujące o przewadze efektu kreacji lub efektu przesunięcia wyjściowy poziom cen między krajami członkowskimi, wyjściowa struktura specjalizacji produkcji i wymiany krajów członkowskich, wielkość i liczba krajów tworzących unię, bliskość geograficzna i kulturowa, elastyczność podaży w krajach tworzących unię, UC bardziej będzie sprzyjać rozwojowi wolnego handlu (ek>ep), im więcej krajów przystępuje do unii, czyli im większy potencjalny wymiar międzynarodowego podziału pracy, im mniejszy średni poziom wspólnej zewnętrznej taryfy celnej w porównaniu do poziomu taryf celnych przed utworzeniem unii, im mniejszy stopień komplementarności, czyli im większy stopień konkurencyjności krajów członkowskich w zakresie chronionych branż przemysłu przed utworzeniem uc, Adam A. Ambroziak 7

8 UC bardziej będzie sprzyjać rozwojowi wolnego handlu (ek>ep), im większe różnice w jednostronnych kosztach produkcji w chronionych branżach przemysłu w poszczególnych krajach unii (tym większe korzyści ze swobodnego handlu w ramach unii), im wyższy poziom ceł na potencjalnych rynkach eksportowych poza uc (w zakresie produktów, w których kraje członkowskie unii uzyskać mogą przewagę komparatywną w wyniku swobodnego handlu w unii, czyli im mniejsza strata spowodowana spadkiem stopnia specjalizacji produkcji między krajami uc i krajami trzecimi, skutki (efekty) unii celnej Produkcyjne i handlowe skutki zmienionych ceł Wielkość skutków pozytywnych i negatywnych Podsumowanie i wnioski skutki unii celnej (1) wzrost efektywności produkcji i handlu, ze względu na silniejszą konkurencję na obszarze zintegrowanym: - zmiana kierunków alokacji zasobów, co umożliwia restrukturyzację i modernizację gospodarki, - poprawa efektywności alokacji daje pozytywne skutki w zakresie produkcyjności i cen, skutki unii celnej (2) Korzyści skali wywołane zwiększeniem rozmiarów rynku: - wewnętrzne dla firmy - wzrost minimalnej efektywnej skali, - zewnętrzne wobec firmy - ekspansja gałęzi, Korzyści związane z postępem technicznym i zdobywaniem doświadczeń skutki unii celnej (3) Poprawa efektywności dynamicznej określonej przez tempo postępu technologicznego i innowacyjnego: - duży rynek to wysoka konkurencja - bodźce do wprowadzania postępu technicznego i innowacyjnego, - ułatwiona kooperacja firm w zakresie badań i rozwoju, - możliwości transferu technologii i knowhow skutki unii celnej (4) Przyspieszenie wzrostu gospodarczego - konkurencja na dużym rynku umożliwia lepsze wykorzystanie zasobów produkcyjnych i wzrost ich produkcyjności, - nowe źródła wzrostu popytu efektywnego, - pobudzona działalność gospodarcza Adam A. Ambroziak 8

9 skutki unii celnej (5) Korzyści zewnętrzne, jakie towarzyszą wzrostowi rozmiarów rynku i silniejszej konkurencji, - ogólny postęp wiedzy, - inwestowanie w ludzki kapitał, - rozwój infrastruktury transportowej, i komunikacyjnej, - wzmocnienie więzi między różnymi ogniwami gospodarki, - wzrost zapotrzebowania na integrację przemysłową, transportową i infrastrukturalną skutki unii celnej (6) Wysoka dynamika handlu wewnątrzgałęziowego - podstawa: zróżnicowanie dóbr i korzyści skali, - katalizatory: bliskość geograficzna partnerów, niskie koszty transportowe i transakcyjne, podobieństwo struktur produkcyjnych i popytowych skutki unii celnej (7) wielkość firm - rozszerzenie rynku skłania firmy do połączeń w celu osiągnięcia wspólnej silniejszej pozycji rynkowej: - większe firmy lepiej negocjują umowy na zakup półproduktów, - większe firmy mają łatwiejszy dostęp do kapitału, - dla większych firm kredyty są relatywnie tańsze, - większe firmy potrzebują relatywnie mniej siły roboczej (łatwiej przesuwają swój personel), - większe firmy mają zasoby na innowacje, - małe firmy mogą być bardziej elastyczne na rynku, Podsumowanie i wnioski (1) długookresowe (dynamiczne) skutki są silniejsze w przypadku: małych krajów, które przed liberalizacją nie wykorzystują w pełni swoich zasobów, gdyż napotykają przeszkody w dostępie do tynku swych największych partnerów, istnienia konkurencyjnych, a nie komplementarnych struktur gospodarczych w integrujących się krajach, Podsumowanie i wnioski (2) długookresowe (dynamiczne) skutki są silniejsze w przypadku: zdolności dostosowawczych gospodarek partnerów (zdolności do poniesienia związanych z tym kosztów ekonomicznych i społecznych), integrowania się gospodarek o podobnym poziomie rozwoju i łączącego się z tym bardziej równomiernego podziału kosztów i korzyści integracji, Adam A. Ambroziak 9