Wybrane modele handlu międzynarodowego

Transkrypt

1 Uniwersytet Mikołaja Kopernika Wydział Matematyki i Informatyki Lidia Wasielewska nr albumu: Praca licencjacka na kierunku matematyka Wybrane modele handlu międzynarodowego Opiekun pracy dyplomowej dr Krzysztof Leśniak Wydział Matematyki i Informatyki Toruń 2014 Pracę przyjmuję i akceptuję... data i podpis opiekuna pracy Potwierdzam złożenie pracy dyplomowej... data i podpis pracownika dziekanatu

2

3 Wstęp Handel proces gospodarczy polegający na wymianie dóbr i usług na pieniądze. Procesem tym zajmują się pośrednicy, których celem jest osiągnięcie jak największego zysku. Jedną z odmian handlu jest handel zagraniczny (międzynarodowy). Jest to odpłatna wymiana towarów lub usług z kontrahentami międzynarodowymi lub partnerami handlowymi posiadającymi stałą siedzibę poza granicami celnymi państwa. Obejmuje on obroty majątkowo kredytowe oraz obroty bieżące, na które oprócz wymiany, składają się: sprzedaż lub zakup usług. Daje to możliwość m.in. alternatywnych zastosowań dóbr ekonomicznych kraju we wszystkich dziedzinach międzynarodowego podziału pracy. W swojej pracy skupiam się przede wszystkim na dwóch modelach handlu międzypaństwowego takich jak: dynamiczny i grawitacyjny. W rozdziale 1 wprowadziłam w tematykę handlu i przybliżyłam wzór jakim teoretycznie mogą posługiwać się ekonomiści w celu obliczenia obrotów handlu międzynarodowego. W rozdziale 2 omówiłam przykłady mające na celu zobrazowanie oraz przybliżenie tematyki handlu. Zastosowanie przeze mnie wykresy oraz mapki państw urozmaiciły oraz uatrakcyjniły moją pracę. Jeśli chociaż trochę moja praca zainteresowała Cię Drogi Czytelniku i chcesz dowiedzieć się trochę więcej na temat ekonomii polecam książkę [Krugman P., Ekonomia międzynarodowa]. 3

4

5 Rozdział 1. I model 1.1. Wprowadzenie W tym rozdziale omówię dynamiczny model wymiany handlowej między dwoma krajami. Pokażę, co wpływa na dochód narodowy. Wprowadzam dla krajów funkcje czasu t indeksowane 1 lub 2 (zależy od tego, którego kraju dotyczy pierwszego lub drugiego), tzn. indeks i = 1, 2. Czas t = 0, 1, 2,. jest dyskretny. Oznaczenia 1. Y i (t) dochód narodowy w czasie t, C i (t) wydatki ogólne na konsumpcję w czasie t, J i (t) nakłady na inwestycje w czasie t, X i (t) wartość eksportu w czasie t, M i (t) wartość importu w czasie t, D i (t) wydatki na własną konsumpcję w czasie t. W tym modelu należy przyjąć następujące założenia: 1. dla i = 1, 2 Y i (t) = C i (t) + J i (t) + X i (t) M i (t) Jak to rozumieć? W każdym kraju dochód narodowy składa się z wydatków na konsumpcję, na inwestycję i na eksport, mniej na import. 2. dla i = 1, 2. D i (t) = C i (t) M i (t) 5

6 Rozdział 1. I model 6 Jak to rozumieć? Wydatki na własną konsumpcję równają się różnicy wydatków na konsumpcję ogólną i na import. 3. D 1 (t) = m 11 Y 1 (t 1), D 2 (t) = m 21 Y 1 (t 1). Jak to rozumieć? Wydatki na konsumpcję własną są proporcjonalne do dochodu państwowego z poprzedniego okresu. 4. M 1 (t) = m 21 Y 1 (t 1), M 2 (t) = m 12 Y 2 (t 1). Jak to rozumieć? Proporcjonalna jest wielkość importu do dochodu narodowego z okresu poprzedniego. 5. X 1 (t) = M 2 (t), X 2 (t) = M 1 (t). Jak to rozumieć? Eksport jest równy importowi w drugim kraju. Podstawiając wszystkie te wielkości otrzymuję następujący układ równań rekurencyjnych: Y 1 (t) = m 11 Y 1 (t 1) + m 12 Y 2 (t 1) + J 1 (t), Y 2 (t) = m 21 Y 1 (t 1) + m 22 Y 2 (t 1) + J 2 (t).

7 1.1. Wprowadzenie 7 Głównym czynnikiem składającym się na wymianę handlową jest P KB. Produkt krajowy brutto (P KB) pojęcie ekonomiczne oznaczające jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkach narodowych. P KB można opisać jako sumę wydatków ogólnych na konsumpcję, nakładów na inwestycje, wydatków na własną konsumpcję oraz eksport. Do obliczeń P KB nie jest brany import. W związku z tym wzór, dzięki któremu możliwe jest obliczenie wartości P KB wygląda następująco: P KB i (t) = C i (t) + J i (t) + D i (t) + X i (t) M i (T ).

8 Rozdział 1. I model 8

9 Rozdział 2. II model 2.1. Wprowadzenie W tym rozdziale omówię model grawitacyjny handlu, który powstał z rozszerzonego wzoru na model dynamiczny. Rozmiary handlu między państwami można opisać równaniem: Y ij = A P i P j D ij Handel Y między krajami i oraz j jest wprost proporcjonalny do iloczynu dochodu obu krajów (P ) oraz odwrotnie proporcjonalny do odległości między nimi (D). A jest stałą. Oznaczenia 2. Y ij wartość handlu między krajem i a j, A stała, P i P KB kraju i, P j P KB kraju j, D ij odległość między krajem i a j. Muszę wziąć pod uwagę to, że nie tylko P KB oraz odległość mają znaczący wpływ na handel międzynarodowy. Ważnymi czynnikami mającymi znaczący wpływ na wielkość i jakość handlu są również: Granice przekraczanie ich jest równoznaczne z podniesieniem kosztów eksportu/importu np. poprzez opłatę cła. Ukształtowanie terenu np. brak gór ułatwia wymianę handlową (ułatwiony transport). Podobieństwo kulturowe kraje powiązane kulturowo zazwyczaj posiadają znacznie silniejsze więzi handlowe. 9

10 Rozdział 2. II model 10 Wielkie korporacje międzynarodowe transport produktów pomiędzy oddziałami rozlokowanymi w różnych częściach świata. Różnorodność językowa i walutowa w dużym stopniu może przyczynić się do utrudnienia handlu.

11 2.2. Przykłady Przykłady Zastosowanie wzoru omówionego w poprzednim podrozdziale zostanie omówione na poniższych przykładach. W pierwszym przykładzie zaprezentowałam i porównałam model grawitacyjny wymiany handlowej pomiędzy Szwajcarią Niemcami a Szwajcarią Belgią. Drugi przykład, również, odwołuje się do modelu grawitacyjnego, jednak opisuje on wymianę handlową pomiędzy USA Austrią a USA Chinami. Przykład 2.1. Model grawitacyjny dla Szwajcarii Rysunek 2.1: Odległość pomiędzy Szwajcarią a Belgią Rysunek 2.2: Odległość pomiędzy Szwajcarią a Niemcami Państwo Import (mln USD) Eksport (mln USD) PKB (mld USD) Odległość (km) Belgia ok. 490 Niemcy ok. 750 P KB Szwajcarii = mld USD, dane z roku 2010.

12 Rozdział 2. II model 12 Wartość handlu (mld USD) dla Szwajcarii i Belgii: Y = = Wartość handlu (mld USD) dla Szwajcarii i Niemiec: Y = = Wniosek 1. Szwajcarię i Niemcy łączy dystans o ponad 30% dłuższy niż Szwajcarię i Belgię. Pomimo tej różnicy wartość handlu dla Szwajcarii i Niemiec jest ponad 4 krotnie wyższa, a w związku z tym handel między tymi państwami jest bardziej opłacalny.

13 2.2. Przykłady 13 Przykład 2.2. Model grawitacyjny dla USA Rysunek 2.3: Odległość pomiędzy USA a Austrią Rysunek 2.4: Odległość pomiędzy USA a Chinami Państwo P KB (mld USD) Odległość (km) Austria ok Chiny ok P KB USA = mld USD, dane z roku 2012.

14 Rozdział 2. II model 14 Wartość handlu (mld USD) dla USA i Austrii: Y = Wartość handlu (mld USD) dla USA i Chin: Y = = = Wniosek 2. Z obu powyższych przykładów wynika, że dystans pomiędzy handlującymi państwami nie stanowi tak kluczowej roli jak P KB poszczególnych krajów. Odległość między kontrahentami ma dużo większe znaczenie, jeżeli P KB posiada zbliżone wartości.

15 Bibliografia [Caves R.] Caves R., Frankel J., Jones R.: Handel i finanse międzynarodowe. Warszawa, PWE, 1998 [Krugman P.] Krugman P., Obsteld M.: Ekonomia międzynarodowa. Teoria i polityka. Warszawa, PWN, 2007 [Koźniewska Ira] Koźniewska Ira: Równania rekurencyjne. Warszawa, PWN, 1972 [1] coin.wne.uw.edu.pl/ggrotkowska/twm cwiczenia/cwiczenia 01.pdf [ ] [2] Grawitacyjny model handlu Wiedza i Edukacja, wiedzaiedukacja.eu/archives/75 [ ] [3] coin.wne.uw.edu.pl/jhagemejer/wp content/uploads/excel gravity.pdf [ ] [4] World Group Bank, [ ] [5] coin.wne.uw.edu.pl/ggrotkowska/mse msem/wyklad01.pdf [ ] [6] Gross domestic product - Wikipedia, the free encyclopedia, en.wikipedia.org/wiki/gross domestic product [ ] 15

16

17 Spis treści Wstęp 3 1. I model Wprowadzenie II model Wprowadzenie Przykłady Bibliografia 15 17