Kontrakty terminowe w teorii i praktyce Marcin Kwaśniewski Dział Rynku Terminowego
Czym jest kontrakt terminowy? Kontrakt to umowa między 2 stronami Nabywca/sprzedawca zobowiązuje się do kupna/sprzedaży w określonym momencie w przyszłości danego instrumentu bazowego po z góry określonej cenie
Kontrakt naśladuje cenę instrumentu bazowego Przykład: indeks WIG20 vs kontrakt futures na WIG20
Instrumenty bazowe Indeks WIG20 Indeks mwig40
USD/PLN EUR/PLN CHF/PLN
Stopy 1,3 i 6M WIBOR Obligacje skarbowe
Jak działa kontrakt na indeks WIG20? Jedni z Państwa uważają, że indeks WIG20 pójdzie w górę. (BYKI) Inni twierdzą, że WIG20 będzie spadał. (NIEDŹWIEDZIE) Jeśli indeks będzie rósł to Byki za każdy punkt indeksu w górę otrzymają od Niedźwiedzi 20 zł.
Jak działa kontrakt na indeks WIG20? Przykład: 1.000 zł zysku dla Byków 1.000 = (2.350 2.300) x 20 zł + 50 pkt Koniec dnia: 2.350 pkt Początek dnia: 2.300 pkt Zysk jednego inwestora jest stratą drugiego.
Pozycja długa i krótka Kupujący zajmuje POZYCJĘ DŁUGĄ licząc na wzrosty. Aby zamknąć pozycję długą należy SPRZEDAĆ taką samą liczbę kontraktów. Sprzedający zajmuje POZYCJĘ KRÓTKĄ licząc na spadki (wystawia kontrakt). Aby zamknąć pozycję należy KUPIĆ taką samą liczbę kontraktów.
Nazwa kontraktów F XYZ k rr 20 Futures Nazwa instrumentu bazowego: W20, KGH, USD Miesiąc wygaśnięcia: Miesiąc styczeń Kod (k) Luty G marzec H kwiecień J maj K czerwiec M lipiec N sierpień Q wrzesień U październik V listopad X grudzień Z F rok wykonania mnożnik 20 złotych
Miesiące wygaśnięcia Dla kontraktów na indeks WIG20 mamy w obrocie 4 serie (terminy) kontraktów z cyklu kwartalnego: MARZEC H CZERWIEC M WRZESIEŃ U GRUDZIEŃ Z UWAGA: Kontrakty terminowe można kupić/sprzedać w każdej chwili. Nie trzeba czekać do dnia wygaśnięcia.
Miesiące wygaśnięcia Najbliższym (na dzień 24 marca 2015 roku) miesiącem wygaśnięcia kontraktów jest czerwiec (M). Oznacza to, że największy obrót będzie generowany na kontrakcie FW20M1520. Ten kontrakt wygaśnie w trzeci piątek czerwca 2015 roku. Po wygaśnięciu tego kontraktu najbardziej popularnym stanie się kontrakt wygasający we wrześniu 2015 roku (FW20U1520).
Notowania kontraktów Indeksowe Akcyjne Walutowe Notowanie W punktach indeksowych W zł za akcję W zł za 100 jednostek waluty
Notowania kontraktów PRZED OTWARCIEM NOTOWANIA CIĄGŁE 8:45 8:30 SKŁADANIE ZLECEŃ KONTRAKTY NA WALUTY 10:30 WYGASANIE 8:45 17:05 17:05 KONTRAKTY NA INDEKSY
Depozyty zabezpieczające
Mnożnik, kurs kontraktu i jego wartość Mnożnik to jednostka pieniężna przez którą pomnożona zostaje wartość jednego punktu indeksu; służy do wyznaczenia wartości kontraktu. Wartość kontraktu to mnożnik * kurs kontraktu Kontrakt Mnożnik Wartość kontraktu Indeks WIG20 20 zł 49 600 zł Indeks mwig40 10 zł 36 530 zł Akcje 100 lub 1000 akcji np. 3 900 zł dla PKO Waluty 1000 jednostek waluty np. 4 100 zł dla EUR
Kurs, a wartość kontraktu Kurs kontraktu Jeśli indeks WIG20 ma wartość 2.500 punktów to kurs kontraktu na ten indeks wynosi około 2.500 punktów. Wartość kontraktu Wartość kontraktu = kurs kontraktu x mnożnik Przykład: 2.500 pkt x 20 zł = 50.000 zł
Depozyty zabezpieczające czym są? Służą zabezpieczeniu zobowiązań kupującego/sprzedającego Zabezpieczamy ryzyko dziennej zmiany ceny kontraktu Proces bieżących rozrachunków rynkowych równanie do rynku dokonywany jest ok. 19:45 Wielkość depozytów wyznacza izba rozliczeniowa Wielkość depozytów publikowana jest na stronie internetowej www.kdpwccp.pl Wartość depozytu w złotych liczona jest od ostatniego kursu rozliczeniowego Inwestor wpłaca depozyt na rachunek w Domu Maklerskim
Depozyty zabezpieczające jak działają? Poziom depozytu wstępnego 120% (wpłacanego w Domu Maklerskim) 4,285 zł 8,64% wartości kontraktu Poziom depozytu minimalnego 100% (musimy go utrzymywać na rachunku) 3,670 zł Strefa, w której następuje wezwanie inwestora przez Dom Maklerski do uzupełnienia depozytu lub pozycja zostaje zamknięta 7,2% wartości kontraktu
Depozyty zabezpieczające Nazwa Kurs Mnożnik Wartość kontraktu Depozyt minimalny (100%) FW20 2480 20 49 600 zł 3 670 zł lub 1 686 zł* FW40 3653 10 36 530 zł 2 191 zł FUSD 3,3 1000 3 300 zł 158 zł FPKO 39 100 3 900 zł 390 zł * depozyt intraday
Depozyty zabezpieczające Przykład: Chcemy kupić kontrakt FW20M1420 po kursie 2.500 Wartość kontraktu: 2500 pkt. x 20 zł = 50 000 zł Wstępny depozyt zabezpieczający = 8% Musimy mieć na rachunku prowizję maklerską 4 000 zł oraz środki na Utrzymujemy pozycję do końca sesji > kurs 2.550
Pozycja DŁUGA Pozycja KRÓTKA Początek dnia (WIG20) Kurs kontraktu 2.500 Pozycja + 1 kontrakt - 1 kontrakt Depozyt wstępny 8% Koniec dnia (WIG20) Wynik po sesji Wartość rachunku Depozyt na D+1 Zysk 1.000 zł (2.550 2.500) x 20 zł 5.000 zł 4.000 (depozyt) + 1.000 (zysk) 4.000 zł 4.000 zł = 2.500 * 20 zł * 8% Kurs kontraktu 2.550 4.080 zł 4.080 zł = 2.550 * 20 zł * 8% Strata 1.000 zł (2.500 2.550) x 20 zł 3.000 zł 4.000 (depozyt) 1.000 (strata) Wyrównanie depozytu Środki do dyspozycji Pobranie 80 zł 920 zł 5.000 zł 4.080 zł (depozyt) Wezwanie do dopłaty 1.080 zł lub zamknięcie pozycji
Wykorzystanie kontraktów futures
Wykorzystanie kontraktów futures Zabezpieczanie (hedging) ryzyka zmiany ceny instrumentu bazowego Spekulacja na wzrost/spadek instrumentu bazowego Arbitraż wykorzystanie dysproporcji cenowej kontraktu na różnych rynkach Alternatywa dla krótkiej sprzedaży (akcje, indeksy)
Kontrakty jako ZABEZPIECZENIE Zabezpieczenie się przed spadkiem ceny akcji: Względy podatkowe; sprzedaż akcji może wiązać się z zapłaceniem dużego podatku dochodowego Chęć zatrzymania dywidendy lub prawa poboru Uczestnictwo w WZA Niższe koszty transakcyjne kontrakty vs. akcje Tymczasowy brak środków na zakup akcji Zerwanie lokaty w banku pociąga za sobą utratę odsetek; Zakup kontraktu stanowi ułamek tej kwoty Powody sentymentalne 26
Przykład: Kontrakty jako ZABEZPIECZENIE Akcje: pozycja DŁUGA (+) Kontrakty: pozycja KRÓTKA (-) Pozycja 100 sztuk akcji KGHM - 1 kontrakt = - 100 akcji Początek dnia 126 zł 126 zł Wartość / depozyt Wartość 12.600 zł 12.600 zł = 100 szt. x 126 zł Depozyt 2.016 zł 2.016 zł = 12.600 x 16% Koniec dnia 116 zł 116 zł Wynik po sesji Wartość rachunku Spadek wartości portfela o 1.000 zł 11.600 zł Zysk 1.000 zł 1.000 zł = (126 zł 116 zł) x 100 akcji Zysk 1.000 zł + depozyt 2.016 zł
Przykład: Kontrakty jako ZABEZPIECZENIE Akcje: pozycja DŁUGA (+) Kontrakty: pozycja KRÓTKA (-) Pozycja 100 sztuk akcji KGHM - 1 kontrakt = - 100 akcji Początek dnia 126 zł 126 zł Wartość / depozyt Wartość 12.600 zł 12.600 zł = 100 szt. x 126 zł Depozyt 2.016 zł 2.016 zł = 12.600 x 16% Koniec dnia 116 zł 116 zł Wynik po sesji Wartość rachunku Spadek wartości portfela o 1.000 zł 11.600 zł Zysk 1.000 zł 1.000 zł = (126 zł 116 zł) x 100 akcji Zysk 1.000 zł + depozyt 2.016 zł
Kontrakty jako ZABEZPIECZENIE ZYSK Instrument bazowy Kontrakt futures STRATA Przykład: Długa pozycja w akcjach Krótka pozycja w kontraktach
Kontrakty jako ZABEZPIECZENIE Instrument bazowy ZYSK STRATA Kontrakt futures Przykład: Długa pozycja w akcjach Krótka pozycja w kontraktach Wynik: Zysk na akcjach Strata na kontraktach
Kontrakty jako ZABEZPIECZENIE ZYSK Kontrakt futures Instrument bazowy STRATA Przykład: Długa pozycja w akcjach Krótka pozycja w kontraktach Wynik: Strata na akcjach Zysk na kontraktach
Kontrakty jako ZABEZPIECZENIE ZYSK Instrument bazowy Kontrakt futures STRATA Zabezpieczenie kontraktami rekompensuje straty poniesione na instrumencie bazowym.
OFE+CZARNY CZWARTEK = OKOŁO - 10 ZŁ/SZTUKĘ
OFE+CZARNY CZWARTEK = OKOŁO +10 ZŁ/SZTUKĘ
Spekulacja Ktoś musi wygrać, ktoś musi przegrać Wall Street 35
Zmiany w OFE Pozycja krótka Czarny czwartek
Ryzyko inwestowania w kontrakty
Jeżeli ktoś jest czegoś pewny na giełdzie, to znaczy, że albo dopiero zaczyna, albo zaraz skończy.
Ryzyko rynkowe Zmiany kursu kontraktu futures wynikają ze zmian ceny instrumentu bazowego Jest potęgowane przez efekt dźwigni Może doprowadzić do poniesienia strat większych niż pierwotna inwestycja (depozyt zabezpieczający)
Ryzyko płynności wynika z małej aktywności na rynku braku płynności Płynność może być różna na różnych seriach kontraktów terminowych Zawarcie transakcji może być utrudnione lub pociągnie za sobą dużą zmianę kursu
Ryzyko specyficzne Kursy pojedynczych akcji mogą mieć większą zmienność niż indeksy giełdowe Z powodu większej zmienności, kontrakty na akcje mogą być bardziej ryzykowną inwestycją niż kontrakty na indeks Kursy kontraktów FX (do PLN) mogą być uzależnione od kursów innych par walut
Podsumowanie
Inwestycja w kontrakty to: - Liniowy profil wypłaty - Dźwignia finansowa - Dzienne rozrachunki - Niskie ryzyko kredytowe - Wysoka płynność - Zabezpieczenie portfela - Spekulacja na wzrost/spadek - Gra o sumie zerowej
Dziękuję za uwagę Marcin Kwaśniewski Pion Relacji z Klientami marcin.kwasniewski@gpw.pl www.gpwtrader.pl www.pochodne.gpw.pl