ZARZĄDZANIE Pojęcie
Trudności translatorskie 1. Zarządzanie wywodzi się z angielskiego terminu managament. 2. Podkreśla się, że jest to tłumaczenie nieprecyzyjne mające kontekst czynnościowy. 3. W powyższym ujęciu oznacza ono 1) proces nadzoru lub/i kontroli, 2) koordynacji aktywności społecznej i 3) produkcyjnej w organizacji.
4. U anglosasów jest ten termin używany równie często w kontekście rzeczowym. 5. W powyższym ujęciu oznacza on grupę ludzi zrządzających/kierujących organizacją. 6. Polskim ekwiwalentem wydaje się być termin kierownictwo jako mający znaczenie rzeczowo-czynnościowe.
Przykład niejasności Pisze J. Supernat: bezkrytyczne posługiwanie się słowem zarządzanie jako odpowiednikiem terminu managament może być nie tylko błędne, ale oczywiście nielogiczne. Na przykład w polskim tłumaczeniu pracy H. Steinmanna i G. Schreyógga, Managament. Grundlagen der Unternehmensfuhrung Konzepte, Funktionen, Fallstudien, Wiesbaden 1993 czytamy o instytucjonalnym i funkcjonalnym rozumieniu zarządzania (!) z takim wyjaśnieniem: <<pojmując zarządzanie instytucjonalnie, ma się na myśli grupę osób, której powierzono w organizacji uprawnienia do wydawania poleceń>>, <<Podstawy kierowania przedsiębiorstwem. Koncepcje, funkcje, przykłady, Wrocław 1995, s. 18.>>. Supernat J., Managament. Tezaurus kierownictwa, Wrocław 2000, s. 287-288; Supernat J., Zarządzanie strategiczne. Pojęcia i koncepcje, Wrocław 1998, s. 99-100.
1. Ujęcie prakseologiczne Zarządzanie kierowanie?, Kierowanie w sensie szerokim = każde możliwe, Kierowanie w sensie wąskim = zawężone do ludzi; związane z realizacją przez nich celu wyznaczonego przez kierującego, Kierowanie ludźmi w organizacji nieformalnej = przywództwo, Kierowanie = władza, ale władza autorytet, Składową władzy może być jedynie autorytet rzeczywisty.
Obowiązki i zakres odpowiedzialności kierownika
Powyższe trzeba uzupełnić kilkoma uwagami Należy unikać nieformalnej centralizacji, by nie godzić w samodzielność podwładnych, Każdy ponosi odpowiedzialność jedynie za rezultaty własnych działań.
Kierowanie Wybór i przekazanie podwładnym sformułowanego ogólnie zadania Instrukcje wykonawcze Stwarzanie sytuacji motywacyjnych i warunków do wykonania zadania Nadzór, kontrola, dopilnowanie wykonania zadania
UWAGA! W odróżnieniu od cyklu działania zorganizowanego, kierowanie w ujęciu prakseologicznym nie zawiera etapu związanego z wykonaniem planu!
Postacie kierowania z uwagi na źródło władzy Rządzenie Możliwy legalny przymus/przekonanie o słuszności zarządzeń; odnosi się wyłącznie do władzy publicznej. Zarządzanie Władztwo pochodzące z zasobów, które zapewniają kierowanym możliwość pozyskania koniecznych dla egzystencji środków; władztwo może pochodzić też z upoważnienia właściciela tych zasobów. Wymuszanie Nielegalny przymus. Egzekwowanie roszczeń Egzekucja zobowiązań przy pomocy wyroku sądowego. Dobrowolne podporządkowanie się sprawującemu kierownictwo Zaufanie, miłość, przekonanie o racjonalności otrzymanej rady.
Zarządzanie, a administrowanie Administrowanie w ujęciu prakseologicznym nie jest źródłem władzy, ale funkcją w organizacji/ względnie trwale zorganizowanej instytucji, pośrednio jako funkcja pomocnicza - przyczynia się do realizacji jej podstawowego celu.
Inne uwagi Wielość zleceń i tożsamość treści przy wielu kierownikach; wielość zleceń i tożsamość ich treści przy jednym kierowniku; Np. Jednoosobowe podejmowanie decyzji. Konieczność stosowania przez kierownika w działaniu zbiorowym środków i sposobów skonsultowanych fakultatywnie/obligatoryjnie z większym gronem ludzi. To samo dotyczy celów.
2. Cybernetyczna interpretacja pojęcia zarządzania Celowe oddziaływanie jednego systemu na inny celem otrzymania takich zmian przebiegu procesu zachodzącego w przedmiocie sterowania lub stanu sterowanego systemu w danej chwili, które uważa się za pożądane.
3. Systemowa interpretacja pojęcia zarządzania Utrzymanie równowagi między organizacją, a jej otoczeniem oraz między wszystkimi jej podsystemami.
4. Socjologiczna interpretacja pojęcia zarządzania 1. Charakterystyczny dla organizacji formalnej stosunek społeczny, 2. Sformalizowana relacja między pozycjami i związanymi z nimi rolami, 3. Wtórny stosunek społeczny występujący w grupach wtórnych, 4. Stosunek wtórny charakteryzuje oficjalność, formalizacja, specjalizacja, ograniczony zakres tematyczny interakcji i działań.
Bibliografia Chrisidu-Budnik A., Korczak J., Pakuła A., Supernat J., Nauka organizacji i zarządzania, Wrocław 2005; Supernat J., Managament. Tezaurus kierownictwa, Wrocław 2000; Supernat J. Zarządzanie strategiczne. Pojęcia i koncepcje, Wrocław 1998.
Dziękuję!