Organizacja administracji publicznej. Podstawowe pojęcia

Transkrypt

1 Organizacja administracji publicznej Podstawowe pojęcia

2 Organizacja administracji publicznej CENTRALIZACJA I DECENTRALIZACJA

3 Centralizacja a decentralizacja Centralizacja i decentralizacja to dwa sposoby zorganizowania ustroju administracji publicznej. Większość współczesnych państw posiada administracje obu typów.

4 Administracja scentralizowana W administracji scentralizowanej, zadania publiczne są wykonywane przez liczne organy centralne i terenowe pod kierownictwem organów naczelnych, które ponoszą też odpowiedzialność za wykonanie zadań przez organy im podporządkowane. Administracja scentralizowana zbudowana jest na zasadzie hierarchicznego podporządkowania.

5 POLECENIA Centralna administracja rządowa Administracja rządowa w terenie Szczebel centralny Szczeble terenowe

6 Sens istnienia administracji scentralizowanej Administracja scentralizowana nadaje się najlepiej do wykonywania zadań publicznych o znaczeniu dla całego państwa. W tym przypadku szczególnie istotne jest wykonanie zadań w sposób spójny, jednolity, pod centralnym kierownictwem.

7 Administracja zdecentralizowana W administracji zdecentralizowanej, zadania publiczne wykonywane są przez niezależne i samodzielne organy, które nie są podporządkowane żadnym organom naczelnym. Wykonują one swoje zadania we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Administracja zdecentralizowana nie jest zorganizowana na zasadzie hierarchicznego podporządkowania jednych organów innym.

8 Samorządy Samorząd w Polsce (przede wszystkim terenowy, ale także samorządy zawodowe) jest przykładem administracji zdecentralizowanej. Samorząd działa w imieniu i na rzecz społeczności, którą reprezentuje i przed nią odpowiada za swoje działania. Nad organami samorządowymi nie ma żadnych organów nadrzędnych.

9 Szczebel centralny Samorząd województwa Szczeble terenowe Samorząd powiatowy Samorząd gminny

10 Sens istnienia administracji zdecentralizowanej Administracja zdecentralizowana, taka jak samorządowa, nadaje się do wykonywania zadań szczególnie istotnych dla poszczególnych społeczności, które muszą być realizowane inaczej na terenie całego kraju. Wykonywanie tych zadań pod centralnym kierownictwem nie miałoby żadnego sensu.

11 Schemat organizacji administracji w Polsce Centralna administracja rządowa Administracja centralna Administracja terenowa Samorząd województwa Administracja rządowa w terenie Samorząd powiatowy Samorząd gminny Administracja rządowa Administracja samorządowa

12 Organizacja administracji publicznej KONCENTRACJA I DEKONCENTRACJA

13 Pojęcie koncentracji i dekoncentracji Dekoncentracja oznacza podział wykonywania zadań publicznych między różne organy administracji scentralizowanej. Koncentracja oznacza skupienie wykonywania zadań publicznych w rękach jednego organu. Administracja w ogóle niezdekoncentrowana (czyli w pełni skoncentrowana) byłaby wykonywana przez jeden jedyny, centralny mega-urząd.

14 Rodzaje dekoncentracji Wyróżniamy dekoncentrację: poziomą (resortową) oraz pionową.

15 Dekoncentracja pozioma Dekoncentracja pozioma oznacza powierzenie wykonywania zadań publicznych różnym organom, umiejscowionym na tym samym szczeblu, stworzonym do zajmowania się sprawami z różnych dziedzin (resorty). Skuteczne administrowanie wymaga specjalizacji, a tę da się osiągnąć wyłącznie poprzez dekoncentrację poziomą.

16 Rada Ministrów PRM M M M M M M M M PRM Prezes Rady Ministrów M minister

17 Dekoncentracja pionowa Dekoncentracja pionowa oznacza powierzenie wykonywania zadań publicznych organom nie tylko centralnym, lecz także terenowym, czyli umiejscowionym na różnych szczeblach podziału terytorialnego. Dekoncentracja pionowa umożliwia dostosowanie wykonywania zadań publicznych do terenowych warunków regionalnych czy lokalnych.

18 Centralna administracja rządowa Administracja centralna najczęściej składa się z organów mających siedzibę w stolicy państwa, zajmujących się sprawami o znaczeniu ogólnokrajowym. Szczebel centralny Szczeble terenowe Administracja rządowa w terenie Administracja terenowa składa się z organów mających siedzibę i działających w poszczególnych jednostkach podziału terytorialnego.

19 Organy o kompetencji ogólnej i szczególnej W związku ze stopniem dekoncentracji można wyróżnić: organy administracji publicznej o kompetencji ogólnej, zajmujące się szerokim zakresem spraw, nie ograniczonych do jednej dziedziny (np. Rada Ministrów, wojewodowie) oraz organy administracji publicznej o kompetencji szczególnej, zajmujące się sprawami jedynie z pewnej, ustalonej przez prawo dziedziny (np. poszczególni ministrowie, dyrektorzy izb skarbowych itp.)

20 Organy o kompetencji ogólnej ustalają politykę działania podporządkowanych sobie organów o kompetencji szczególnej oraz czuwają nad spójnym wykonywaniem przez nie działań (koordynacja). Organy o kompetencji szczególnej dbają o należyte wykonanie zadań publicznych w wyznaczonych im zakresach działania.

21 Organizacja administracji publicznej STOSUNKI MIĘDZY ORGANAMI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

22 Stosunki między organami administracji publicznej Pomiędzy podmiotami administracji publicznej mogą występować następujące relacje: kierownictwo, koordynację kontrolę, nadzór.

23 Kierownictwo Organ kierujący innym organem może wydawać mu wiążące polecenia i wytyczne. Organ kierujący ponosi pełną odpowiedzialność za cały stan spraw w podmiocie kierowanym, bo ma na niego realny wpływ. Kierownictwo występuje w administracji scentralizowanej (np. Rada Ministrów kieruje administracją rządową).

24 Koordynacja Organ koordynujący ma za zadanie harmonizację działań organów koordynowanych. Może się to odbywać z użyciem mniej lub bardziej wiążących środków oddziaływania. Organ koordynowany odpowiada jedynie za te aspekty działania organów koordynowanych, na które ma wpływ. Koordynacja może dotyczyć nawet podmiotów nie należących do administracji (np. organ kierujący zapobieganiem skutkom klęski żywiołowej może koordynować działania społecznych organizacji ratowniczych, na ich wniosek).

25 Kontrola Organ kontrolujący sprawdza stan spraw w organie kontrolowanym i porównuje go ze stanem pożądanym, a następnie przedstawia stanowisko zawierające wnioski z tego porównania. Organ kontrolujący nie naprawia stwierdzonych nieprawidłowości i nie odpowiada za podmiot kontrolowany. Kontrola może występować w administracji scentralizowanej, zdecentralizowanej, a nawet poza nią (np. organy inspekcji sanitarnej kontrolują prywatnych przedsiębiorców).

26 Nadzór Nadzór to władcza ingerencja organu nadzoru w sprawy organu nadzorowanego, zmierzającą do usunięcia nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli. Organ nadzoru odpowiada za postępowanie organu nadzorowanego tylko w zakresie spraw nadzorowanych. Nadzór występuje w administracji scentralizowanej i zdecentralizowanej.