CASE ABC RCA ZPRK 011

` Materiały ćwiczeniowe do przedmiotu: Zastosowanie komputerów w rachunkowości, Wydział Ekonomii UEP w Poznaniu, 2017/18. Wykładowca: prof. nadzw. UEP, dr hab. Wojciech Fliegner CASE ABC RCA ZPRK 011 Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów (ZPRK) w produkcji GUTTERPIPE S.A. (Resource & Process Consumption Accounting RPCA) Cases by ABC Akademia ABC CK 046 Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2014 1 Wszelkie prawa zastrzeżone dr T.M. Zieliński oraz ABC Akademia Sp. z o.o., 2017-2018

Spis treści 1. WPROWADZENIE DO ZADANIA Z PRZEDMIOTU ZASTOSOWANIE KOMPUTERÓW W RACHUNKOWOŚCI... 3 2. ZASOBOWO-PROCESOWY RACHUNEK KOSZTÓW (ZPRK/RCA) W GUTTERPIPE S.A.... 5 2.1. OPIS DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA... 5 2.2. PODJĘCIE DECYZJI O WDROŻENIU ZASOBOWO-PROCESOWEGO RACHUNKU KOSZTÓW (ZPRK/RCA)... 6 3. OPIS ORGANIZACJI PIONU PRODUKCJI... 9 3.1. SCHEMAT ORGANIZACYJNY PIONU PRODUKCJI... 9 3.2. PROCESY ZARZĄDCZE I WSPIERAJĄCE... 9 3.3. PROCESY PRODUKCYJNE (PODSTAWOWE)... 11 3.4. PROCESY LOGISTYCZNE (PODSTAWOWE) I POMOCNICZE (WSPIERAJĄCE)... 13 4. ZADANIA DO PRZEDMIOTU ZASTOSOWANIE KOMPUTERÓW W RACHUNKOWOŚCI 14 4.1. PROJEKT STRUKTURY ZASOBÓW (CENTRÓW KOSZTÓW ZASOBÓW)... 14 4.2. PROJEKT STRUKTURY PROCESÓW I DZIAŁAŃ... 15 4.3. ODPOWIEDZ!... 15 Dokument przeznaczony wyłącznie do realizacji przedmiotu Zastosowanie komputerów w rachunkowości prowadzonego przez dr hab. Wojciecha Fliegnera, prof. nadzw. UEP, na Wydziale Ekonomii UE w Poznaniu. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie dokumentu w całości lub części bez zgody autora oraz ABC Akademia Sp. z o.o. jest zabronione. Poznań, październik 2017 ABC Akademia Sp. z o.o. ul. Towarowa 35/403 61-896 Poznań www.abcakademia.com.pl e-mail: abcakademia@abcakademia.com.pl Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2017/2018 2

1. Wprowadzenie do zadania z przedmiotu Zastosowanie komputerów w rachunkowości Zasobowo-procesowy rachunek kosztów (ZPRK) wpisuje się w najnowszy nurt badań nad rachunkiem kosztów, gdzie istotą jest integracja założeń niemieckiego rachunku GPK i amerykańskiego ABC w ramach jednego zasobowo-procesowego rachunku kosztów. Zasobowo-procesowy rachunek kosztów (ZPRK) to połączenie szczegółowej informacji o zasobach, ich kosztach i wykorzystaniu (Grenzplankostenrechnung - GPK) z informacją na temat kosztów oraz efektywności działań i procesów (activity based costing - ABC) w sposób zapewniający przyczynowo-skutkowe rozliczanie kosztów oraz wysokie walory interpretacyjne informacji wynikowej. Poniższy rysunek nr 1 prezentuje strukturę ZPRK. Rysunek 1.. Struktura zasobowo-procesowego rachunku kosztów Centra kosztów zasobów wspierające wspierające realizujące usługi wewnętrzne [1] Usługi wewnętrzne Usługi wewnętrzne [4] realizujące usługi wewnętrzne [1] [4] współdzielone [3] [3] współdzielone ZPRK RPCA Centra kosztów zasobów i zarządcze [5] [5] [2] [1] [1] [1] [2] [2] [2] [5] [5] zarządcze [6] niewykorzystanych zasobów Pośrednie obiekty kosztowe (grupy/ segmenty/projekty) POK Grupa produktowa POK Segment klienta [7] [7] [10] Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) [9] FOK Produkt /usługa FOK Produkt /usługa [8] FOK Klient FOK Klient [11] POK Firma I inne [10] nieprzypisywalne bezpośrednie bezpośrednie Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia kosztów Wszelkie prawa zastrzeżone dr T.M.Zieliński, 2014-2017. Źródło: Zieliński, T.M., 2014, rozprawa doktorska Zasobowo-procesowy rachunek kosztów w przedsiębiorstwie, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Badania nad powiązaniem tych dwóch koncepcji rachunku kosztów są dzisiaj prowadzone na świecie. Na gruncie amerykańskim próby powiązania GPK i ABC prezentowane są pod nazwą resource consumption accounting (RCA). Wykonana w ZPRK integracja kluczowych założeń GPK i ABC pozwala na osiągnięcie efektu synergii pod kątem zaspokojenia zróżnicowanych potrzeb wewnętrznych odbiorców informacji w ramach zarządczego rachunku kosztów. Struktura zasobowo-procesowego rachunku kosztów umożliwia spełnienie wymagań stawianych przez ustawę o rachunkowości Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2017/2018 3

oraz Krajowe Standardy Rachunkowości (KSR) i Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF/MSR). Przejawia się to przez zapewnienie wiarygodności i przejrzystości w wycenie produktów i usług, prawidłowe wyodrębnianie kosztów niewykorzystanych zasobów oraz odpowiednie przenoszenie poszczególnych pozycji kosztów na wynik finansowy przedsiębiorstwa. ZADANIE DO ZAJĘĆ: Zastosowanie komputerów w rachunkowości, UEP, 2017 Projektowanie zasobowo-procesowego rachunku kosztów (ZPRK) wymaga od zespołów projektowych studentów zaprojektowania: układu szczegółowych zasobów (centrów kosztów zasobów), oraz szczegółowego układu procesów (działania). Miejsce wymaganych do zaprojektowania układów zasobów oraz działań w strukturze zasobowo-procesowego rachunku kosztów (ZPRK) prezentuje rysunek nr 2. Rysunek 2.. Miejsce zasobów i działań w strukturze zasobowo-procesowego rachunku kosztów Centra kosztów zasobów wspierające realizujące usługi wewnętrzne [1] Usługi wewnętrzne wspierającezasoby Usługi wewnętrzne [4] realizujące usługi wewnętrzne [1] [4] współdzielone [3] [3] współdzielone ZPRK RPCA Centra kosztów zasobów [5] [5] i zarządcze DZIAŁANIA [2] [1] [1] [1] [2] [2] [2] [5] [5] zarządcze [6] niewykorzystanych zasobów Pośrednie obiekty kosztowe (grupy/ segmenty/projekty) POK Grupa produktowa POK Segment klienta [7] [7] [10] Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) [9] FOK Produkt /usługa FOK Produkt /usługa [8] FOK Klient FOK Klient [11] POK Firma I inne [10] nieprzypisywalne bezpośrednie bezpośrednie Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia kosztów Wszelkie prawa zastrzeżone dr T.M.Zieliński, 2014-2017. Źródło: Zieliński, T.M. na podstawie, 2014, rozprawa doktorska Zasobowo-procesowy W kolejnej części materiałów przedstawiony jest opis przedsiębiorstwa produkcyjnego GUTTERPIPE, w którym ma zostać wdrożony zasobowo-procesowy rachunek kosztów, służący do przyczynowo-skutkowej kalkulacji kosztów wytworzenia produktów. Szczegóły zadań do wykonania przez studentów opisane zostały w ostatnim rozdziale. Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2017/2018 4

2. Zasobowo-procesowy rachunek kosztów (ZPRK/RPCA) w GUTTERPIPE S.A. 2.1. Opis działalności przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwo GutterPipe S.A. jest jednym z czołowych producentów systemów rynnowych z PCV w Polsce. Wytworzone produkty dostarczane są do hurtowni ogólnobudowlanych, specjalistycznych hurtowni pokryć dachowych oraz bezpośrednio do wykonawców (dekarzy). Grafitowy, Miedziany, Czerwony i Biały. Ostra konkurencja na rynku systemów rynnowych oraz rosnące wymagania klientów w zakresie kolorystyki asortymentów, powoduje że zagadnienie zarządzania i kontroli kosztów produkcji ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia przewagi konkurencyjnej. Aktualnie firma w ofercie posiada systemy rynnowe w następujących kolorach: Brązowy, Produkty sprzedawane są w ramach dwóch grup asortymentowych: rynny i kształtki. Istotności kwestii kosztów produkcji nadaje dodatkowo fakt, że odbiorcy wymagają częstych i niewielkich dostaw dopasowanych do konkretnych, aktualnie realizowanych przez nich inwestycji. Wymusza to konieczność sprawnego zarządzania zarówno procesami produkcyjnymi, produkowania w krótkich seriach, jak i zapewnienia wymaganej dostępności asortymentu. Realizacja strategii firmy wyznaczonej na ostatnie lata, która zakładała znaczne powiększenie sprzedaży i zdobycie większego udziału w rynku, została okupiona konsekwencji spadkiem rentowności. Wzrost przychodów ze sprzedaży wynikał z poszerzenia portfela produktów, w szczególności w zakresie gamy kolorów preferowanych przez końcowych klientów. Wzrost ten wynikał również z pozyskania wielu nowych odbiorców z segmentu Wykonawcy, charakteryzujących się wysokimi wymagania w zakresie produkcji systemów rynnowych pod zamówienia specjalne. Spadek rentowności wynika w dużej mierze ze wzrostu kosztów produkcji, spowodowanych rosnącymi kosztami pośrednio produkcyjnymi oraz spadkiem efektywnego wykorzystania linii produkcyjnych. Produkcja systemów rynnowych odbywa się w jednym zakładzie produkcyjnym zlokalizowanym w Siewierzu. Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2017/2018 5

2.2. Podjęcie decyzji o wdrożeniu zasobowo-procesowego rachunku kosztów (ZPRK/RPCA) 2.2.1 Potrzeby informacyjne Przed nowym Dyrektorem Pionu Produkcji, Marcinem Wiśniewskim, Zarząd firmy postawił ambitne zadanie pomoc w zwiększeniu rentowności przedsiębiorstwa poprzez obniżenie kosztów jednostkowych produkcji o 10%. Marcin stwierdził, że potrzebne są mu w tym celu szczegółowe zestawienia kosztowe i analizy związane z kosztami produkcji. Po dogłębnym zastanowieniu się nad problemem doszedł do wniosku, że będzie potrzebował informacji kosztowych, które pozwolą mu odpowiedzieć na następujące pytania: 1. Ile kosztują poszczególne stanowiska pracownicze w przeliczeniu na etat? 2. Ile kosztują poszczególne urządzenia i linie produkcyjne oraz jakie są stawki przypadające na maszynogodzinę ich pracy? 3. W jakim stopniu wykorzystywane są poszczególne zasoby zaangażowane w proces produkcyjny i ile wynoszą koszty niewykorzystanych zasobów? 4. Czy występują różnice pomiędzy poszczególnymi liniami wytłaczania i wtryskarkami, jeżeli chodzi o stawki za maszynogodzinę? Jak duże są te różnice? 5. Ile wynoszą koszty poszczególnych operacji produkcyjnych i logistycznych? 6. Które z wytwarzanych produktów są najbardziej kosztochłonne a których koszty wytwarzania są najniższe? Po tym, jak Dyrektor zdefiniował swoje potrzeby informacyjne, przekazał je do Zespołu Controllerów, sugerując, że spodziewa się odpowiedzi w przeciągu 3 dni oraz, że analizy te będą wykonywane w kolejnych miesiącach na bieżąco. Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2017/2018 6

2.2.2 Duża pracochłonność dostarczenia informacji w oparciu o dotychczasowy rachunek kosztów Główny Controller, znając aktualnie funkcjonujący rachunek kosztów w obszarze produkcji (zaprezentowany na rysunku 3), wiedział, że jednorazowe wykonanie tych analiz jest możliwe, ale bardzo pracochłonne, ponieważ wymaga przeglądu wszystkich dokumentów kosztowych i dużego zaangażowania Działu Księgowości. Rysunek 3. Aktualne centra kosztów w Pionie Produkcji MPK Pion Produkcji MPK Wydział Przygotowania Surowców MPK Wydział Wytłaczania MPK Wydział Wtrysku MPK Wydział Pakowania MPK Wydział Planowania MPK Wydział Utrzymania Ruchu MPK Ogólne Produkcja MPK Wydział Inżynierii Jednakże, zapewnienie tych zestawień w kolejnych miesiącach na bieżąco wydawało się niemożliwe ze względu na zamieszanie i ogrom pracy, jaki trzeba by wykonać w związku z przeglądaniem tysięcy poszczególnych transakcji kosztowych. Rozwiązaniem problemu byłoby wdrożenie Zasobowo-Procesowego Rachunku Kosztów w obszarze produkcji i wówczas dostęp do danych byłby nieograniczony i szybki. Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2014 7

2.2.3 Decyzja o wdrożeniu zasobowo-procesowego rachunku kosztów (ZPRK/RPCA) w Pionie Produkcji Na, zaaranżowanym w kolejnym tygodniu, spotkaniu Dyrektora Produkcji i Kierowników poszczególnych wydziałów produkcyjnych, Controller przedstawił problem braku dostępności informacji kosztowych, które w odpowiedni sposób mogłyby wspierać podejmowanie decyzji dotyczących kosztów produkcji. Okazało się, że Kierownicy każdego z wydziałów zgodnie stwierdzili, że informacja o kosztach powierzonych im zasobów, realizowanych procesów oraz wytwarzanych produktów jest im potrzebna i że pozwoliłaby na lepsze kontrolowanie kosztów i zarządzanie nimi. Controller pokazał, że Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów (Resource Consumption Accounting RCA) jest dużo bardziej szczegółowy. Dużą zmianą w stosunku do poprzedniego rachunku kosztów jest konieczna zmiana układu Centrów Kosztów (MPK), gdzie Controller wskazał, że podobnie jak wcześniej, miejscem powstawania kosztów będzie Komórka Organizacyjna (por. schemat organizacyjny Działu Operacyjnego), ale dodatkowo zostanie wprowadzony podział kosztów najpierw na szczegółowe centra kosztów zasobów, a dopiero jako kolejny poziom ujęcie rodzajowe kosztów. W Zasobowo-Procesowego Rachunku Kosztów szczegółowy podział centrów kosztów zasobów jest punktem startowym dla wszelkich dalszych kalkulacji kosztów procesów i produktów. Pomysł ten spodobał się menedżerom obszaru produkcji. W rezultacie spotkania powołano zespół projektowy i przystąpiono do projektowania Zasobowo-Procesowego Rachunku Kosztów (Resource Consumption Accounting RCA) w Pionie Produkcji. Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2017/2018 8

3. Opis organizacji Pionu Produkcji Poniżej przestawiono informacje związane ze sposobem organizacji i funkcjonowania Pionu Produkcji. 3.1. Schemat organizacyjny Pionu Produkcji Rysunek 4. Schemat organizacyjny GUTTERPIPE Dyrektor Produkcji Contollerzy Specjaliści ds. Kadrowych Kierownik Wydziału Przygotowania Surowców Kierownik Wydziału Wytłaczania Kierownik Wydziału Wtrysku Kierownik Wydziału Pakowania Kierownik Wydziału Planowania Kierownik Wydziału Inżynierii Kierownik Wydziału Utrzymania Ruchu Brygada Przygotowania Surowców Operatorzy Linii Wytłaczania Operatorzy Wtryskarek Brygada Pakowania Planiści Inżynierowie procesów Zespół ds. Przezbrojeń Zespół Transportu Wewnętrznego Mechanicy 3.2. Procesy zarządcze i wspierające 3.2.1 Zarządzanie produkcją Pionem Produkcji GutterPipe kieruje Dyrektor Produkcji Marcin Wiśniewski. Pracuje on w gabinecie, znajdującym się w głównym budynku biurowym firmy, w którym mieszczą się pozostałe komórki firmy, w tym także Zarząd. Posiada do dyspozycji laptopa oraz telefon komórkowy, korzysta z materiałów biurowych. Dyrektor ma zapewniony dostęp do systemu planowania produkcji IT Production. Dyrektor ma także samochód służbowy marki AUDI. Za procesy realizowane na poszczególnych wydziałach odpowiadają Kierownicy Wydziałów, których biura zlokalizowane są w halach produkcyjnych. Kierownicy posiadają do dyspozycji laptopy oraz telefony komórkowe, korzystają z materiałów biurowych. Kierownicy mają zapewniony dostęp do systemu planowania produkcji IT Production. Każdy z Kierowników dysponuje służbowym samochodem SKODA. Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2017/2018 9

3.2.2 Planowanie produkcji Za proces planowania produkcji odpowiedzialny jest Zespół Planistów Produkcji Kierowany przez Kierownika Wydziału Planowania. Biura Wydziału Planowania znajdują się w głównym budynku biurowym firmy. Planiści na podstawie prognoz przygotowywanych przez Dział Sprzedaży planują terminy i ilości produkcji poszczególnych asortymentów. Zgodnie z przyjętymi założeniami wynikającymi z charakterystyki procesu, kasztami procesu planowania obciążane będą grupy asortymentowe rynny i kształtki a nie poszczególne produkty. Planiści wyposażeni są w komputery stacjonarne, telefony komórkowe i materiały biurowe. Planowanie produkcji realizowane jest w systemie produkcyjnym IT Production. 3.2.3 Usprawnianie procesów produkcyjnych Za proces projektowania i usprawniania procesów produkcyjnych odpowiedzialny jest Zespół Inżynierów Procesów przez Kierownika Wydziału Inżynierii. Biura Wydziału inżynierii znajdują się w głównym budynku biurowym firmy. Inżynierowie procesów poświęcają większość swojego czasu na czynności związane z projektowaniem i usprawnianiem procesów produkcji rynien i kształtek. Inżynierowie Procesów wyposażeni są w komputery stacjonarne, telefony komórkowe i materiały biurowe oraz mają dostęp do systemu IT Production. 3.2.4 Controlling produkcji i analizy Za proces controllingu produkcji odpowiada Zespół Controllerów, którego biuro znajduje się w głównym budynku biurowym firmy. Controllerzy wyposażeni są w laptopy, telefony komórkowe i materiały biurowe. Procesy Controllingowe realizowane są w dwóch systemach: IT ABC/RCA oraz IT Budżet. Dostęp do systemów controllingowych mają również Dyrektor i Kierownicy Wydziałów. 3.2.5 Obsługa kadrowa produkcji Za procesy kadrowe i rekrutacyjne odpowiadają Specjaliści ds. Kadrowych Produkcji podlegający bezpośrednio Dyrektorowi Produkcji. Biura specjalistów ds. kadrowych zlokalizowane są w głównym budynku biurowym firmy. Specjaliści posiadają do dyspozycji komputery stacjonarne, jeden telefon komórkowy oraz korzystają z materiałów biurowych. Procesy Kadrowe realizowane i ewidencjonowane są w systemie: IT KADRY. Dostęp do systemu kadrowego mają również Dyrektor i Kierownicy Wydziałów. Główne zadania specjalistów ds. kadrowych to przetwarzanie płac oraz rekrutowanie nowych. Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2017/2018 10

3.3. Procesy produkcyjne () 3.3.1 Ogólna charakterystyka procesów produkcyjnych Proces produkcji systemów rynnowych rozpoczyna się na Wydziale Przygotowania Surowców. Przygotowanie surowców polega na odpowiednim wymieszaniu granulatu PCV oraz pigmentu nadającemu produktom odpowiedni kolor. Rozchodowywanie surowców do zleceń produkcyjnych odbywa się na podstawie struktury wyrobu (BOM). Następnie przygotowane surowce przekazywane są do Wydziału Wytłaczania, gdzie na liniach produkcyjnych wytłaczane są rynny i rury spustowe oraz do Wydziału Wtrysku, gdzie na wtryskarkach produkowane są kształtki wchodzące w skład systemów rynnowych. Po zakończeniu produkcji, wyroby gotowe przewożone są na Wydział Pakowania, gdzie produkty są spakowane i oznaczone. Po zapakowaniu wyroby przewożone są do magazynu wyrobów gotowych. 3.3.2 Budynki produkcyjne i media Dział Produkcji zlokalizowany jest w kilku budynkach: Główny Budynek Biurowy gdzie biura mają Dyrektor Produkcji, Analityk oraz Planiści Produkcji. Hala Produkcyjna Wydziału Wytłaczania Hala Produkcyjna Wydziału Wtrysku oraz Pakowania Hala Produkcyjna Wydziału Przygotowania Surowców i Utrzymania Ruchu W ramach hal produkcyjnych wydzielone są biura produkcyjne oraz powierzchnia socjalna dla produkcyjnych. W każdym budynku zamontowany jest licznik poboru energii elektrycznej mierzący zużycie energii w danym budynku. Ponadto licznik zainstalowane są na kluczowych urządzeniach produkcyjnych. W działalności produkcyjnej zużywane są również znaczące ilości takich mediów jak: Woda technologiczna Gaz (zużywany przez linie wytłaczania) Energia cieplna (do ogrzewania budynków). Zakład produkcyjny wybudowany został na działce nr 14/GT o łącznej powierzchni 21 000 m2. Obsługą bram wjazdowych oraz ochroną terenu zajmuje się firma zewnętrzna. 3.3.3 Przygotowanie surowców do produkcji Podstawowym surowcem do produkcji systemów rynnowych jest granulat PCV dostarczany przez zewnętrznych dostawców i przechowywany w 7 silosach zlokalizowanych Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2017/2018 11

przy budynku Wydziału Przygotowania Surowców. Granulat z silosów pobierany jest systemem transportu pneumatycznego na Wydział Przygotowania Surowców, gdzie pracownicy brygady przygotowania surowców z wykorzystaniem mieszalników przygotowują odpowiednią mieszankę granulatu i pigmentu, nadającego produktom pożądany kolor. Przygotowana mieszanka przekazywana jest dwoma systemami transportu pneumatycznego do stanowisk produkcyjnych na obu wydziałach produkcyjnych (Wytłaczania i Wtrysku). Systemy transportu pneumatycznego obsługiwane są przez Wydział Przygotowania Surowców. Zgodnie z przyjętymi założeniami, kosztami procesów przygotowania surowców nie są obciążane surowce i półfabrykaty, ale koszty te traktowane są one jako narzut na wyroby gotowe proporcjonalny do wartości zużytych surowców. 3.3.4 Produkowanie rur spustowych i rynien fi 150 mm i 75 mm Na Wydziale Wytłaczania zainstalowane są cztery linie wytłaczania do produkcji rynien o średnicy 150 mm (3 linie) i o średnicy 75 mm (1 linia). Linie produkcyjne na poszczególnych zmianach obsługiwane są przez Operatorów Linii. Proces produkcji poszczególnych asortymentów rozpoczyna się od przezbrajania linii wytłaczania, gdzie m.in. następuje zamontowanie odpowiednich narzędzi, czyszczenie przewodu tłoczącego rynny z poprzedniego koloru oraz zasypania nowej mieszanki surowców. Przezbrajanie linii produkcyjnych do produkcji kolejnych asortymentów realizowane jest przez Zespołu ds. Przezbrojeń wraz z Operatorami Linii. Przygotowanie wytłaczania kolejnych asortymentów na liniach produkcyjnych trwa ok. 6 godzin. W kolejnym kroku wykonywane jest stabilizowanie procesu produkcji rynien, gdzie tłoczone są rynny lub rury do momentu uzyskania docelowego koloru i jakości produktu (zatwierdzane przez laboratorium). Po zatwierdzeniu jakości wyrobu, uruchamiana jest produkcja seryjna wyrobów gotowych. Wszystkie linie produkcyjne chłodzone są wodą technologiczną. 3.3.5 Produkowanie kształtek fi 150 mm i 75 mm Na Wydziale Wtrysku produkowane są kształtki do systemów rynnowych. Kształtki wytwarzane są na 6 wtryskarkach do produkcji o średnicach 150 mm (4 wtryskarki) i 75 mm (2 wtryskarki). Obsługa procesów produkcyjnych na wtryskarkach zajmują się Operatorzy Wtryskarek. Każdy z systemów rynnowych (150 mm i 75mm) ma kilkanaście różnego rodzaju kształtek. Proces produkcji rozpoczyna przezbrajanie wtryskarek, gdzie m.in. następuje przeczyszczenie dysz wtryskarki, zamontowanie narzędzi, doprowadzenie nowej mieszanki surowca oraz zamontowanie odpowiedniej formy produkcyjnej (przezbrajanie trwa od 1 do 3 godzin w zależności od koloru). Guterpipe dysponuje 20 formami produkcyjnymi dla systemów 150 mm i 10 formami dla systemów 75 mm. Przezbrojenie wtryskarek realizowane jest przez Zespołu ds. Przezbrojeń wraz z Operatorami Wtryskarek. Po założeniu odpowiedniej formy uruchamiany jest proces stabilizacji wtrysku (formowania) celem uzyskania odpowiedniej jakości produkowanych kształtek (próbna seria). Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2017/2018 12

Po zatwierdzeniu jakości produkcji przez laboratorium, uruchamiana jest produkcja seryjna wyrobów gotowych. Wszystkie wtryskarki chłodzone są wodą technologiczną. 3.4. Procesy logistyczne () i pomocnicze (wspierające) 3.4.1 Pakowanie Pakowanie kształtek i rynien odbywa się na Wydziale Pakowania. Pakowanie realizowane jest przez Brygady Pakowania. Rury spustowe i rynny pakowane są w foliowe rękawy i oznaczane wydrukowaną na drukarkach (4) etykietą produktową i logistyczną, a następnie pakowane są w opakowania zbiorcze z drewnianej tarcicy. Kształtki pakowane są w worki foliowe, oznaczane etykietą produktową i logistyczną a następnie pakowanie w opakowania zbiorcze metalowe kosze. Ze względu na to, że w kosztach bezpośrednich produktów, określanych w strukturze wyrobu (BOM), uwzględnione są wyłącznie surowce i pigmenty barwiące, to koszty materiałów opakowaniowych ewidencjonowane są w kosztach pośrednich i będą rozliczne w projektowanym rachunku kosztów. Po zapakowaniu wyroby gotowe przewożone są do Magazynu Wyrobów Gotowych. 3.4.2 Transport wewnętrzny wyrobów gotowych Transportowaniem wytworzonych produktów z Wydziału Pakowania na do Magazynu Wyrobów Gotowych zajmuje się Zespół Transportu Wewnętrznego funkcjonujący w ramach Wydziału Utrzymania Ruchu. Zespół wyposażony jest w 8 wózków widłowych czołowych i 5 wózków widłowych bocznych. 3.4.3 Utrzymanie ruchu Za zapewnienie ciągłości produkcji odpowiedzialny jest Wydział Utrzymania Ruchu. W skład Wydziału wchodzi Zespół ds. Przezbrojeń odpowiedzialny za przezbrojenia wtryskarek i przygotowanie do produkcji linii wytłaczania rynien i rur spustowych. Wydział Utrzymania Ruchu zatrudnia również mechaników, odpowiedzialnych za przeglądy okresowe maszyn oraz remontowanie maszyn. Mechanicy dysponują warsztatem wyposażonym w 3 tokarki, ok. 30 elektronarzędzi (piły, wiertarki) oraz w 12 zestawów podręcznych narzędzi. Na Wydziale Utrzymania Ruchu znajduje się również magazyn materiałów pomocniczych do produkcji, które według potrzeb wydawane są do poszczególnych wydziałów produkcyjnych. Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2017/2018 13

4. Zadania do przedmiotu Zastosowanie komputerów w rachunkowości Projektowanie zasobowo-procesowego rachunku kosztów (ZPRK) wymaga od zespołów projektowych studentów zaprojektowania: układu szczegółowych zasobów (centrów kosztów zasobów), oraz szczegółowego układu procesów (działania). 4.1. Projekt struktury zasobów (centrów kosztów zasobów) W oparciu o przeczytany materiał wiemy, że aktualnie GUTTERPIPE ewidencjonuje koszty produkcji w oparciu o osiem centrów kosztów dla poszczególnych wydziałów (rysunek 3, str. 7). Zasobowo-procesowy rachunek kosztów (ZPRK) zakłada jednak, że ewidencja kosztów powinna być realizowana bardziej szczegółowo, czyli na poziomie poszczególnych jednorodnych grup zasobów. Przykładem, który może przybliżyć istotę zadania do wykonania, jest układ 14 centrów kosztów zasobów zaprojektowany dla Wydziału Tworzyw Sztucznych oddziału niemieckiego GUTTERPIPE. Rysunek 5. Centra kosztów oddziału niemieckiego numer Centrum Kosztu Zasobu MPK 520 WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH - zasoby nazwa Centrum Kosztu Zasobu Koszt 520-04 Operatorzy Wtryskarek 480 000 zł 520-31 Linie produkcyjne 150 420 000 zł 520-03 Operatorzy Linii 390 000 zł 520-32 Wtryskarki 150 340 000 zł 520-01 Pracownicy bezpośrednio produkcyjni 270 000 zł 520-02 Zespół ds. Przezbrojeń 250 000 zł 520-21 Hala Produkcyjna 210 000 zł 520-62 Gaz technologiczny 190 000 zł 520-61 Energia Elektryczna 180 000 zł 520-99 Pozostałe zasoby 140 000 zł 520-33 Mieszalniki 130 000 zł 520-81 Wózki widłowe czołowe 90 000 zł 520-82 Wózki widłowe boczne 74 000 zł 520-34 Silosy 40 000 zł Razem 3 204 000 zł Zauważyć należy, że każde ze szczegółowych centrów kosztów zasobów posiada swój numer odwołujący się do wydziału oraz nazwę wskazującą zasób, którego koszty będą tutaj ujmowane. Projekt struktury zasobów wykonaj w załączonym do ćwiczenia pliku MS Excel. Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2017/2018 14

4.2. Projekt struktury procesów i działań W oparciu o przeczytany materiał wiemy, że aktualnie GUTTERPIPE rozlicza koszty pośrednie do produktów jako arbitralny narzut kosztów. Zasobowo-procesowy rachunek kosztów (ZPRK) zakłada jednak, że rozliczanie kosztów do produktów realizowane jest (podobnie jak w rachunku ABC) za pośrednictwem obiektów działań. Aby takie rozliczenie wykonać, to w pierwszej kolejności muszą zostać zdefiniowane działania. Przykładem, który może przybliżyć istotę zadania do wykonania jest układ 10 działań zaprojektowany dla Wydziału Tworzyw Sztucznych oddziału amerykańskiego GUTTERPIPE. Rysunek 6. produkcyjne oddziału amerykańskiego numer działania WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH - procesy/działania nazwa działania Koszt D.02 Wytłaczanie 864 000 zł D.03 Formowanie 540 000 zł D.04 Montowanie produktów 460 000 zł D.11 Przezbrajanie linii wytłaczania 250 000 zł D.05 Pakowanie wyrobów 240 000 zł D.15 Przewożenie wyrobów do Magazynu 240 000 zł D.01 Przygotowywanie mieszanek surowcowych 180 000 zł D.12 Przezbrajanie wtryskarek 160 000 zł D.13 Stablilizowanie produkcji 150 000 zł D.14 Kontrolowanie produkcji 120 000 zł 3 204 000 zł Razem Zauważyć należy, że każde ze szczegółowych działań posiada swój numer nazwę wskazującą na rodzaj wykonywanej czynności. Projekt struktury działań wykonaj w załączonym do ćwiczenia pliku MS Excel. 4.3. Odpowiedz! W jaki sposób zaprojektowany przez Ciebie układ zasobów oraz działań pozwala udzielić odpowiedzi na pytania Dyrektora Produkcji GUTTERPIPE (pytania na stronie 6)? Wszelkie prawa zastrzeżone ABC Akademia Sp. z o.o., 2017/2018 15