dr Tomasz M. Zieliński prezes zarządu ABC Akademia Sp. z o.o. oraz opiekun merytoryczny Akademii Controllingu Sp. z o.o.

Transkrypt

1 Cz 1. SP LiZMŁD Edycja 32 Koszty logistyki i zasobowo-procesowy rachunek (ZPRK) dr Tomasz M. Zieliński prezes zarządu ABC Akademia Sp. z o.o. oraz opiekun merytoryczny Akademii Controllingu Sp. z o.o. 1

2 dr Tomasz M. Zieliński prezes zarządu ABC Akademia Doktor nauk ekonomicznych Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, dziedzina: finanse, specjalność: controlling, rachunkowość, Prezes Zarządu firmy ABC Akademia Sp. z o.o. - lidera wdrożeń ABC/RCA w Polsce, Opiekun merytoryczny Akademii Controllingu, Wyróżnienie Stowarzyszenia Księgowych w Polsce (SKwP 2015), Wykładowca na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu, Szkole Głównej Handlowej, Uniwersytecie Łódzkim oraz firm szkoleniowych, Ekspert w zakresie systemów controllingowych do zarządzania kosztami i rentownością, Autor koncepcji Zasobowo-Procesowego Rachunku Kosztów wdrażanego w przedsiębiorstwach takich jak: ORLEN Laboratorium, Energa Obrót, Electrolux, FirstData Poland (Polcard), Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów, Spomlek, Kupiec i inne, 2

3 dr Tomasz M. Zieliński 3

4 DZIAŁALNOŚCI Firma ABC Akademia jest nowoczesną firmą z sektora business intelligence oraz jedną z czołowych firm consultingowych posiadających największe doświadczenia w projektowaniu i wdrażaniu platform zarządczo- controllingowych opartych na zasobowo-procesowym rachunku (ZPRK/RCA). Firma zajmuje się realizacją zaawansowanych programów szkoleniowych z controllingu i rachunkowości zarządczej adresowanych do pionów finansowych oraz kadry zarządzającej i kierowniczej 13 lat doświadczeń 4

5 projektowanie i wdrażanie platform zarządczo-controllingowych opartych na zasobowo-procesowym rachunku (ZPRK/RCA) oraz oprogramowaniu Doctor Coster projektowanie i wdrażanie dedykowanych rozwiązań Business Intelligence (BI) wspierających zarządzanie w obszarze controllingu, sprzedaży, produkcji, logistyki oraz usług usługi outsourcingowe związane z utrzymaniem i rozwojem systemów zarządczo-controllingowych oraz rozwiązań Business Iintelligence w przedsiębiorstwach z różnych branż

6 Klienci Doświadczenia z wielu branż: USŁUGI Produkcja Handel Usługi DYSTRYBUCJA Logistyka TWORZYWA SZTUCZNE Infrastruktura MATERIAŁY BUDOWLANE Usługi finansowe Banki Edukacja USŁUGI FINANSOWE PRODUKCJA MONTAŻOWA PRODUKCJA FMCG GOSPODARKA ODPADAMI AUTOMOTIVE LOGISTYKA i INFRASTRUKTURA PRODUKCJA POLIGRAFICZNA PRODUKCJA POZOSTAŁA EDUKACJA

7 Platforma zarządczo controllingowa

8 Platforma zarządczo-controllingowa Doctor Coster to odpowiedź na wyzwania stawiane obecnie przed nowoczesnymi rachunkami stanowiącymi podstawę zaawansowanych systemów zarządczo-controllingowych. Wyzwania te wynikają przede wszystkim z potrzeby dostarczenia menedżerom czytelnej i wiarygodnej informacji o planowanych oraz rzeczywistych kosztach i rentowności produktów, usług, grup produktowych oraz klientów i segmentów klientów. Ponadto szczegółowość prowadzonych systemów controllingowych wymaga wsparcia wyznaczania szczegółowych celów i monitorowania ich wykonania na wszystkich szczeblach organizacyjnych w ramach jednej, zaawansowanej platformy zarządczocontrollingowej. Projektowanie i utrzymywanie zaawansowanych rachunków w systemach klasy ERP, narzędziach do budżetowania, narzędziach business intelligence lub w arkuszach MS Excel jest bardzo trudne i pracochłonne z powodu nieprzystosowania interfejsu oraz braku gotowych procedur obliczeniowych. 8

9 Platforma zarządczo-controllingowa Doctor Coster to rozwiązanie, które wspiera prowadzenie procesów controllingowych z wykorzystaniem zaawansowanych koncepcji rachunku jak np.: Zasobowo-procesowy rachunek (ZPRK/RPCA) Resource Consumption Accounting (RCA) Activity Based Costing (ABC) Grenzplankostenrechnung (GPK) Time Driven ABC Lean Accounting (LA) Throughput Accounting (TA) Standard Costing (SC) Nowoczesne koncepcje controllingowe (ZPRK/RCA/ABC/GPK) potrzebują narzędzi informatycznych pozwalających na ich efektywne projektowanie, rozwój i utrzymanie oraz narzędzi udostępniających informacje zarządcze w formie dostosowanej do potrzeb i zadań odbiorców na wszystkich szczeblach zarządzania przedsiębiorstwem. 9

10 Powiązanie logiki zasobowoprocesowego rachunku (ZPRK) z funkcjonalnościami Corporate Performance Management (CPM) oraz Business Intelligence and Analytics (BI&A) to MAGICZNY TRÓJKĄT, który wyróżnia platformę zarządczo controllingową Doctor Coster spośród innych systemów informatycznych wspierających realizację procesów zarządczych.

11 Współpraca z najważniejszymi ośrodkami rachunkowości zarządczej w Polsce Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu SP: Green Controlling and Finance, Laboratorium Doctor Coster SP: Analiza Ekonomiczna i Controlling, Laboratorium Doctor Coster SP: Rachunkowości i Finansów, Laboratorium Doctor Coster SP: Logistyki i Zarządzania Łańcuchem Dostaw, Laboratorium Doctor Coster Szkoła Główna Handlowa SP: Akademia Controllingu w Grupach Kapitałowych, Laboratorium Doctor Coster Uniwersytet Łódzki SP: Controlling i Rachunkowość Zarządcza Uniwersytet Warszawski SP: Efektywność i Ryzyko w Opiece Zdrowotnej Uniwersytet Technologiczno Przyrodniczy w Bydgoszczy Katedra Inżynierii Zarządzania - Laboratorium Doctor Coster KONFERENCJA NAUKOWA: Rachunkowość zarządza i controlling najlepsze praktyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Katedra Ekonomiki i Organizacji - Laboratorium Doctor Coster dostępne dla studentów Uniwersytet Szczeciński KONFERENCJA NAUKOWA: Rachunkowość zarządza i controlling najlepsze praktyki Katedra Rachunkowości i Controllingu: Laboratorium Doctor Coster 11

12

13 Plan prezentacji cz.1. Model Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów (IFAC) Procesy czy koszty? oto jest pytanie Definicja i struktura Zasobowo - Procesowego Rachunku Kosztów (Resource Consumption Accounting - RCA) (resources) Centra Kosztów Zasobów (activities) Obiekty kosztowe (cost objects) Miara wielkości przerobu zasobu Stałe i zmienne koszty zasobów Podsumowanie 13

14 Model Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów Międzynarodowa Federacja Księgowych (IFAC), globalna organizacja zrzeszająca 179 organizacje księgowych i rewidentów w 130 krajach, opublikowała Model Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów. Polskę reprezentują: Stowarzyszenie Księgowych w Polsce oraz Krajowa Izba Biegłych Rewidentów (KIBR) Model ten stanowi materiał uzupełniający do Międzynarodowych Wytycznych Dobrych Praktyk w zakresie Oceny i Ulepszenia Metod Kalkulacji Kosztów zarówno w sektorze komercyjnym, publicznym, edukacyjnym i nie działającym dla zysku. Level # Costing Continuum // Levels of Maturity Blind 1 bookkeeping EXPENSE TRACKING, COST REPORTING and CONSUMPTIONS RATES Process Visibillity 2 process & lean accounting DEMAND DRIVEN PLANNING with CAPACITY SENSITIVITY Simulation Resource Consumption Pull Timedriven 12 Accounting Activitybased ABC Resource 11 Unlimate in Unused Planning consumtion Capacity 10 rates Customer Aware RCA: Improved Demand 9 (TDABC); Level 9 with Treatment Sensitive Forecast proportional of Indeirect (ABRP); driver costing at 8 Forecast quantities X direct and Improved Costs driver time support depts. Output 7 Unused quantities X consumtion capacity Information/ unit rates; Approximate 6 costs consumption Level 6 with (estimeled) rates; Direct cost Output Accuracy Channel & focus; Push customer Visibillity Driver based Activitybased Reporting; profitability budgeting Repetivitive 5 work costing 4 conditions (ABC); Cost to serve Standard Product 3 costing to costs individual Direct costs who outputs; (3) and with (4) support costs to Project accl; output groups Job order Copyright July 2009 by the costing International Federation of Accountants (IFAC). Model Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów, jest doskonałym narzędziem benchmarkingowym, które może być wykorzystane przez organizacje do samooceny w zakresie: 1. aktualnego poziomu zaawansowania Rachunku Kosztów oraz 2. wytypowania, do którego z wyższych poziomów dojrzałości Rachunku Kosztów firma może aspirować w przyszłości.

15 Poziom dojrzałości Tradycyjny rachunek 1 brak kalkulacji Tradycyjny rachunek 2 Kalkulacja podziałowa prosta Lean accounting Model Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów KOSZTY RZECZYWISTE, RAPORTOWANIE KOSZTÓW I STAWEK ZUŻYCIA Tradycyjny rachunek 3 Rachunek zmiennych dla grup produktowych Tradycyjny rachunek 4 Rachunek pełnych dla grup produktowych Tradycyjny rachunek 5 Rachunek standardowych Kalkulacja projektowa / zleceniowa Rachunek działań podejście klasyczne 6 Kalkulacja poszczególnych produktów i usług Rachunek działań podejście klasyczne 7 Poziom 6 oraz kalkulacja i rentowności klientów oraz kanałów dystrybucji Koszty niewykorzystanych zasobów 8 8a Rachunek działań - podejście klasyczne lub rachunek standardowych 8b Zasobowo- Procesowy Rachunek Kosztów Rzeczywistych Resource Consumption Accounting Planowany Rachunek Kosztów Działań GPK Grenzplankostenrechnung 9 Budżetowanie elastyczne Flexible budgeting PLANOWANIE KOSZTÓW I POTENCJAŁU ZASOBÓW Resource Consumption Time-driven Accounting ABC Zasobowo- Symulacje Procesowy Rachunek Kosztów 11 Resource Consumption Accounting Zasobowo- Procesowy Rachunek Kosztów Planowanych Zasobowo- Procesowy Rachunek Kosztów Standardowych Opracowanie: T.M. Zieliński na podstawie IFAC 2009

16 Rozwój rachunku KOSZTY RZECZYWISTE, RAPORTOWANIE KOSZTÓW I STAWEK ZUŻYCIA Poziom dojrzałości Tradycyjny rachunek Tradycyjny rachunek 1 brak kalkulacji Tradycyjny rachunek 2 Kalkulacja podziałowa prosta Lean accounting Tradycyjny rachunek 3 Rachunek zmiennych dla grup produktowych Tradycyjny rachunek 4 Rachunek pełnych dla grup produktowych Tradycyjny rachunek 5 Rachunek standardowych Kalkulacja projektowa / zleceniowa Rachunek działań podejście klasyczne Rachunek 8 działań 7ABC 6 Kalkulacja poszczególnych produktów i usług Rachunek działań podejście klasyczne Poziom 6 oraz kalkulacja i rentowności klientów oraz kanałów dystrybucji Koszty niewykorzystanych zasobów rechnung Grenzplankostenrechnung (GPK) a Rachunek działań - podejście klasyczne lub rachunek standardowych 8b Zasobowo- Procesowy Rachunek Kosztów Rzeczywistych Resource Consumption Accounting Planowany Rachunek Kosztów Działań GPK Grenzplan- Budżetowanie elastyczne Flexible budgeting PLANOWANIE KOSZTÓW I POTENCJAŁU ZASOBÓW Rozwój rachunku Zasobowo- Procesowy (ZPRK) Resource Consumption Time-driven Accounting ABC 12 Resource Consumption Accounting (RCA) 11 Resource Consumption Accounting Zasobowo- Symulacje Rachunek Procesowy Kosztów Rachunek Kosztów Zasobowo- Procesowy Rachunek Kosztów Planowanych Zasobowo- Procesowy Rachunek Kosztów Standardowych Opracowanie: T.M. Zieliński na podstawie IFAC 2009

17 Rozwój rachunku KOSZTY RZECZYWISTE, RAPORTOWANIE KOSZTÓW I STAWEK ZUŻYCIA 8 Poziom Rozwój rachunku : 7 8a dojrzałości Tradycyjny Rachunek koszty i rentowność rachunek klientów, 6 Poziom 6 Tradycyjny działań - oraz podejście szczegółowość rachunek do poziomu zasobów kalkulacja i działań, Tradycyjny klasyczne Kalkulacja 5 i rentowności lub rachunek Tradycyjny kalkulacja rachunek uzasadnionych (planowanych), poszczególnych oraz kanałów klientów rachunek standardowych wyodrębnianie 4 niewykorzystanych zasobów, produktów i dystrybucji Tradycyjny usług rachunek wgląd w Rachunek 8b 3 koszty marginalne. Zasobowo- 2 standardowych Rachunek Procesowy Kosztów 1 Rzeczywistych brak kalkulacji Kalkulacja podziałowa prosta Lean accounting Rachunek zmiennych dla grup produktowych Rachunek pełnych dla grup produktowych Kalkulacja projektowa / zleceniowa Rachunek działań podejście klasyczne Rachunek działań podejście klasyczne Koszty niewykorzystanych zasobów Resource Consumption Accounting Planowany Rachunek Kosztów Działań 9 Budżetowanie elastyczne Flexible budgeting PLANOWANIE KOSZTÓW I POTENCJAŁU ZASOBÓW Resource Consumption Time-driven Accounting ABC GPK Grenzplankostenrechnung Zasobowo- Procesowy (ZPRK) Resource Consumption Accounting (RCA) 11 Resource Consumption Accounting Zasobowo- Symulacje Rachunek Procesowy Kosztów Rachunek Kosztów Zasobowo- Procesowy Rachunek Kosztów Planowanych Zasobowo- Procesowy Rachunek Kosztów Standardowych Opracowanie: T.M. Zieliński na podstawie IFAC 2009

18 Plan prezentacji cz.1. Model Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów (IFAC) Procesy czy koszty? oto jest pytanie Definicja i struktura Zasobowo - Procesowego Rachunku Kosztów (Resource Consumption Accounting - RCA) (resources) Centra Kosztów Zasobów (activities) Obiekty kosztowe (cost objects) Miara wielkości przerobu zasobu Stałe i zmienne koszty zasobów Podsumowanie 18

19 Tradycyjne i nowoczesne zarządzanie kosztami w Dziale Produkcji 19

20 Tradycyjne zarządzanie kosztami w Dziale Produkcji MPK 520 WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH (KOSZTY RODZAJOWE) numer konta rodzajowego nazwa konta rodzajowego Koszt Wynagrodzenia zł Leasing zł Świadczenia na rzecz pracowników zł Amortyzacja zł Wynagrodzenia (umowy zlecenia) zł Usługi obce remontowe zł Zużycie Energii Elektrycznej zł Czynsze i dzierżawy zł Zużycie materiałów zł Usługi obce pozostałe zł Pozostałe koszty rodzajowe zł Podatki zł Razem zł Najczęściej stosowaną metodą prezentowania menedżerom jest podział przedsiębiorstwa na MPK Komórek organizacyjnych a dalej ujęcie rodzajowe MPK (centra ) reprezentują komórki organizacyjne lub obszary działalności Przedstawianie informacji kosztowej w ujęci rodzajowych skłania menedżerów do myślenia w kategoriach cięcia 20

21 Indeks działania / operacji Zarządzanie kosztami działań (ABC/ZPRK/RCA) w Dziale Produkcji WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH (DZIAŁANIA / OPERACJE) Nazwa działania / operacji Koszt Wielkość j.m. Koszt. jedn. Odch. (R/R) D.01 Wytłaczanie zł metry bież. 10,15 zł 98,18% D.02 Formowanie wtryskowe zł cykle prod. 97,62 zł 115,38% D.03 Montowanie produktów zł montaże 10,81 zł 95,83% D.04 Przezbrajanie linii wytłaczania zł 200 przezbr. linii 1 175,00 zł 83,33% D.05 Pakowanie wyrobów zł opakowania 25,07 zł 106,67% D.06 Przewożenie wyrobów do magazynu zł jedn. log. 56,40 zł 103,45% D.07 Przygotowywanie mieszanek surowcowych zł tony miesz. 15,38 zł 96,26% D.08 Przezbrajanie wtryskarek zł 80 przezbr. wtr ,00 zł 111,11% D.09 Stablilizowanie produkcji wytłaczania zł 200 przezbr. linii 705,00 zł 93,75% D.10 Kontrolowanie jakości produkcji zł 800 kontrole 141,00 zł 125,00% Razem zł Procesowy rachunek (ABC Activity Based Costing) prezentuje informację kosztową w ujęciu procesów i działań Przedstawianie informacji kosztowej w ujęci procesów skłania menedżerów do myślenia w kategoriach optymalizacji i usprawniania Rachunek ABC jest jednym z filarów koncepcji ZPRK/RCA 21

22 Pytanie: Od rodzajowego do procesowego rachunku Jak rozliczyć koszty rodzajowe na procesy? Odpowiedź: Do rozliczenia rodzajowych na procesy potrzebne są Centra Kosztów Zasobów. Brak odpowiedniego ujęcia zasobów w rachunku jest jedną z podstawowych przyczyn niepowodzeń wdrażania ABC. MPK 520 WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH (KOSZTY RODZAJOWE) numer konta rodzajowego WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH (DZIAŁANIA / OPERACJE) Indeks działania / operacji nazwa konta rodzajowego Nazwa działania / operacji Koszt Wielkość j.m. Koszt. jedn. Odch. (R/R) D.01 Wytłaczanie zł metry bież. 10,15 zł 98,18% D.02 Formowanie wtryskowe zł cykle prod. 97,62 zł 115,38% D.03 Montowanie produktów zł montaże 10,81 zł 95,83% D.04 Przezbrajanie linii wytłaczania zł 200 przezbr. linii 1 175,00 zł 83,33% D.05 Pakowanie wyrobów zł opakowania 25,07 zł 106,67% D.06 Przewożenie wyrobów do magazynu zł jedn. log. 56,40 zł 103,45% D.07 Przygotowywanie mieszanek surowcowych zł tony miesz. 15,38 zł 96,26% D.08 Przezbrajanie wtryskarek zł 80 przezbr. wtr ,00 zł 111,11% D.09 Stablilizowanie produkcji wytłaczania zł 200 przezbr. linii 705,00 zł 93,75% D.10 Kontrolowanie jakości produkcji zł 800 kontrole 141,00 zł 125,00% Wszelkie prawa zastrzeżone dr T.M. Zieliński i ABC Akademia Sp. z o.o Razem (NIE KOPIOWAĆ) zł Koszt Wynagrodzenia zł Leasing zł Świadczenia na rzecz pracowników zł Amortyzacja zł Wynagrodzenia (umowy zlecenia) zł Usługi obce remontowe zł Zużycie Energii Elektrycznej zł Czynsze i dzierżawy zł Zużycie materiałów zł Usługi obce pozostałe zł Pozostałe koszty rodzajowe zł Podatki zł Razem zł

23 indeks Centrum Kosztu Zasobu Centra Kosztów Zasobów (ZPRK/RCA/GPK) w Dziale Produkcji MPK 520 WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH (ZASOBY) nazwa Centrum Kosztu Zasobu Koszt Wielkość zużycia (wykorz.) j.m. Koszt. jedn. % wykorz Operatorzy Wtryskarek zł rbh 18,34 zł 87,50% Operatorzy Linii Wytłaczania zł rbh 26,21 zł 95,00% Linie produkcyjne zł 900 mh 466,67 zł 94,74% Wtryskarki zł mh 125,93 zł 93,10% Zespół ds. Przezbrojeń zł rbh 104,17 zł 97,96% Hala Produkcyjna zł m2 35,00 zł 88,24% Gaz technologiczny zł m3 2,50 zł 100,00% Energia Elektryczna zł kwh 0,50 zł 100,00% Pozostałe zasoby zł tony prod. 14,00 zł 100,00% Mieszalniki zł 900 mh 144,44 zł 75,00% Wózki widłowe czołowe zł mth 66,67 zł 90,00% Wózki widłowe boczne zł mth 68,52 zł 90,00% Silosy do granulatu PCV zł 200 m3 200,00 zł 80,00% Razem zł Centra Kosztów Zasobów to koncepcja która zakłada, że w ramach Komórek Organizacyjnych: najpierw wyodrębniane są centra zasobów ( tzw. pule zasobów - Resource Pools) reprezentujące poszczególne zasoby lub grupy jednorodnych zasobów, a dopiero na tak wyodrębnionych Centrach Kosztów Zasobów (MPK-ach) księgowane są odpowiednie konta rodzajowych; Aktualnie najbardziej na świecie promowane systemy rachunkowości zarządczej, jak Resource Consumption Accounting (RCA) i Grenzplankostenrechnung (GPK), rekomendują szczegółowe podejście wyodrębniania zasobów organizacyjnych stawiając je jako pierwszy z obiektów zarządzania i kalkulacji Rachunek GPK jest drugim z filarów koncepcji ZPRK/RCA 23

24 Od rodzajowego do zasobowo-procesowego rachunku (ZPRK/RCA) Koszty rodzajowe i kalkulacja zasobów MPK 520 WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH (KOSZTY RODZAJOWE) numer konta nazwa konta rodzajowego Koszt rodzajowego Wynagrodzenia zł Leasing zł Świadczenia na rzecz pracowników zł Amortyzacja zł Wynagrodzenia (umowy zlecenia) zł Usługi obce remontowe zł Zużycie Energii Elektrycznej zł Czynsze i dzierżawy zł Zużycie materiałów zł Usługi obce pozostałe zł Pozostałe koszty rodzajowe zł Podatki zł Razem zł MPK 520 WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH (ZASOBY) indeks Centrum Kosztu Zasobu nazwa Centrum Kosztu Zasobu Koszt Wielkość zużycia (wykorz.) j.m. Koszt. jedn Operatorzy Wtryskarek zł rbh 18,34 zł 87,50% Operatorzy Linii Wytłaczania zł rbh 26,21 zł 95,00% Linie produkcyjne zł 900 mh 466,67 zł 94,74% Wtryskarki zł mh 125,93 zł 93,10% Zespół ds. Przezbrojeń zł rbh 104,17 zł 97,96% Hala Produkcyjna zł m2 35,00 zł 88,24% Gaz technologiczny zł m3 2,50 zł 100,00% Energia Elektryczna zł kwh 0,50 zł 100,00% Pozostałe zasoby zł tony prod. 14,00 zł 100,00% Mieszalniki zł 900 mh 144,44 zł 75,00% Wózki widłowe czołowe zł mth 66,67 zł 90,00% Wózki widłowe boczne zł mth 68,52 zł 90,00% Silosy do granulatu PCV zł 200 m3 200,00 zł 80,00% Razem zł % wykorz. Zużycie zasobów i kalkulacja procesów WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH (DZIAŁANIA / OPERACJE) Indeks działania Nazwa działania / operacji Koszt Wielkość j.m. Koszt. jedn. Odch. (R/R) / operacji D.01 Wytłaczanie zł metry bież. 10,15 zł 98,18% D.02 Formowanie wtryskowe zł cykle prod. 97,62 zł 115,38% D.03 Montowanie produktów zł montaże 10,81 zł 95,83% D.04 Przezbrajanie linii wytłaczania zł 200 przezbr. linii 1 175,00 zł 83,33% D.05 Pakowanie wyrobów zł opakowania 25,07 zł 106,67% D.06 Przewożenie wyrobów do magazynu zł jedn. log. 56,40 zł 103,45% D.07 Przygotowywanie mieszanek surowcowych zł tony miesz. 15,38 zł 96,26% D.08 Przezbrajanie wtryskarek zł 80 przezbr. wtr ,00 zł 111,11% D.09 Stablilizowanie produkcji wytłaczania zł 200 przezbr. linii 705,00 zł 93,75% D.10 Kontrolowanie jakości produkcji zł 800 kontrole 141,00 zł 125,00% Razem zł

25 Koszty niewykorzystanych zasobów MPK 520 WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH (KOSZTY RODZAJOWE) indeks Centrum Kosztu Zasobu Koszty rodzajowe ujmowane na poziomie jednorodnych zasobów produkcyjnych MPK 520 WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH (ZASOBY) nazwa Centrum Kosztu Zasobu Koszt Wielkość zużycia (wykorz.) j.m. Koszt. jedn Operatorzy Wtryskarek zł rbh 18,34 zł 87,50% Operatorzy Linii Wytłaczania zł rbh 26,21 zł 95,00% Linie produkcyjne zł 900 mh 466,67 zł 94,74% Wtryskarki zł mh 125,93 zł 93,10% Zespół ds. Przezbrojeń zł rbh 104,17 zł 97,96% Hala Produkcyjna zł m2 35,00 zł 88,24% Gaz technologiczny zł m3 2,50 zł 100,00% Energia Elektryczna zł kwh 0,50 zł 100,00% Pozostałe zasoby zł tony prod. 14,00 zł 100,00% Mieszalniki zł 900 mh 144,44 zł 75,00% Wózki widłowe czołowe zł mth 66,67 zł 90,00% Wózki widłowe boczne zł mth 68,52 zł 90,00% Silosy do granulatu PCV zł 200 m3 200,00 zł 80,00% Razem zł % wykorz. numer konta rodzajowego nazwa konta rodzajowego Koszt Wynagrodzenia zł Leasing zł Świadczenia na rzecz pracowników zł Amortyzacja zł Wynagrodzenia (umowy zlecenia) zł Usługi obce remontowe zł Zużycie Energii Elektrycznej zł Czynsze i dzierżawy zł Zużycie materiałów zł Usługi obce pozostałe zł Pozostałe koszty rodzajowe zł Podatki zł Razem zł Koszty zasobów rozliczane w oparciu o wielkości operacyjne ich zużycia (wykorzystania) Koszty działań rozliczane w oparciu o wielkości ich wykonania WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH (DZIAŁANIA / OPERACJE) Indeks działania Nazwa działania / operacji Koszt Wielkość j.m. Koszt. jedn. Odch. (R/R) / operacji D.01 Wytłaczanie zł metry bież. 10,15 zł 98,18% D.02 Formowanie wtryskowe zł cykle prod. 97,62 zł 115,38% D.03 Montowanie produktów zł montaże 10,81 zł 95,83% D.04 Przezbrajanie linii wytłaczania zł 200 przezbr. linii 1 175,00 zł 83,33% D.05 Pakowanie wyrobów zł opakowania 25,07 zł 106,67% D.06 Przewożenie wyrobów do magazynu zł jedn. log. 56,40 zł 103,45% D.07 Przygotowywanie mieszanek surowcowych zł tony miesz. 15,38 zł 96,26% D.08 Przezbrajanie wtryskarek zł 80 przezbr. wtr ,00 zł 111,11% D.09 Stablilizowanie produkcji wytłaczania zł 200 przezbr. linii 705,00 zł 93,75% D.10 Kontrolowanie jakości produkcji zł 800 kontrole 141,00 zł 125,00% Razem zł KOSZTY I RENTOWOŚĆ PRODUKTÓW numer produktu nazwa produktu Koszt całkowity wytworzenia Koszt stały wytworzenia Koszt zmienny wytworzenia Przychód Marża I stopnia Marża I stopnia Marża I st. K. zmienne P.01 Rynna dachowa brąz 4m (75mm) zł zł zł zł zł 14,56% 60,70% P.02 Rynna dachowa czerwień 4m (75mm) zł zł zł zł zł -5,30% 51,56% P.03 Rura Spustowa brąz 4m (75mm) zł zł zł zł zł 13,07% 60,01% P.04 Lej spustowy brąz (75mm) zł zł zł zł zł -6,80% 50,87% P.05 Narożnik wewnętrzny czerw. (75mm) zł zł zł zł zł 19,90% 63,15% Koszty niewykorzystanych zasobów Zysk ze sprzedaży [zł] Razem zł zł zł zł zł 7,29% 57,35% zł zł Zysk ze sprzedaży [%] 1,37% Zasobowo-procesowy rachunek (ZPRK/RCA)

26 Tradycyjne i nowoczesne zarządzanie kosztami w Dziale Logistyki 26

27 Tradycyjne zarządzanie kosztami w Dziale Logistyki MPK 533 DZIAŁ LOGISTYKI (KOSZTY RODZAJOWE) numer konta rodzajowego nazwa konta rodzajowego Koszt Wynagrodzenia zł Leasing zł Świadczenia na rzecz pracowników zł Amortyzacja zł Wynagrodzenia (umowy zlecenia) zł Usługi obce remontowe zł Zużycie Energii Elektrycznej zł Czynsze i dzierżawy zł Zużycie materiałów zł Usługi obce pozostałe zł Pozostałe koszty rodzajowe zł Podatki zł Razem zł Najczęściej stosowaną metodą prezentowania menedżerom jest podział przedsiębiorstwa na MPK Komórek organizacyjnych a dalej ujęcie rodzajowe MPK (centra ) reprezentują komórki organizacyjne lub obszary działalności Przedstawianie informacji kosztowej w ujęci rodzajowych skłania menedżerów do myślenia w kategoriach cięcia 27

28 Zarządzanie kosztami działań (ABC/ZPRK/RCA) w Dziale Logistyki DZIAŁ LOGISTYKI (DZIAŁANIA / OPERACJE) numer procesu (działania) nazwa procesu (działania) Koszt Wielkość j.m. Koszt. Jedn. Odch. (R/R) D.02 Kompletowanie miksów paletowych zł palety kompl. 101,73 zł 105,12% D.03 Transportowanie zamówień zł km 4,87 zł 96,48% D.04 Kontrolowanie wydań magazynowych zł linie wydań 1,08 zł 113,66% D.11 Foliowanie palet wysyłkowych zł Procesowy rachunek (ABC Activity Based Costing) prezentuje informację kosztową w ujęciu procesów i działań Przedstawianie informacji kosztowej w ujęci procesów skłania menedżerów do myślenia w kategoriach optymalizacji i usprawniania Rachunek ABC jest jednym z filarów koncepcji ZPRK/RCA palety foliowane 29,44 zł 96,52% D.05 Przetwarzanie zleceń transportowych zł zlecenia 31,58 zł 94,69% D.15 Kompletowanie pełnopaletowe zł kompl. pełnopal. 13,74 zł 90,12% D.01 Załadowywanie pojazdów zł palety zał. 7,88 zł 91,89% D.12 Obsługa reklamacji logistycznych zł 40 reklamacje 1 313,17 zł 114,83% D.13 Generowanie dokumentów wydań zł wydania 14,13 zł 105,93% D.14 Wystawianie faktur zł faktury 6,79 zł 89,09% Razem zł 28

29 Pytanie: Od rodzajowego do procesowego rachunku Jak rozliczyć koszty rodzajowe na procesy? Odpowiedź: Do rozliczenia rodzajowych na procesy potrzebne są Centra Kosztów Zasobów. Brak odpowiedniego ujęcia zasobów w rachunku jest jedną z podstawowych przyczyn niepowodzeń wdrażania ABC. MPK 533 DZIAŁ LOGISTYKI (KOSZTY RODZAJOWE) numer konta rodzajowego DZIAŁ LOGISTYKI (DZIAŁANIA / OPERACJE) numer procesu (działania) nazwa konta rodzajowego nazwa procesu (działania) Koszt Wielkość j.m. Koszt. Jedn. Odch. (R/R) D.02 Kompletowanie miksów paletowych zł palety kompl. 101,73 zł 105,12% D.03 Transportowanie zamówień zł km 4,87 zł 96,48% D.04 Kontrolowanie wydań magazynowych zł linie wydań 1,08 zł 113,66% D.11 Foliowanie palet wysyłkowych zł palety foliowane 29,44 zł 96,52% D.05 Przetwarzanie zleceń transportowych zł zlecenia 31,58 zł 94,69% D.15 Kompletowanie pełnopaletowe zł kompl. pełnopal. 13,74 zł 90,12% D.01 Załadowywanie pojazdów zł palety zał. 7,88 zł 91,89% D.12 Obsługa reklamacji logistycznych zł 40 reklamacje 1 313,17 zł 114,83% D.13 Generowanie dokumentów wydań zł wydania 14,13 zł 105,93% D.14 Wystawianie faktur zł faktury 6,79 zł 89,09% Wszelkie prawa zastrzeżone dr T.M. Zieliński i ABC Akademia Sp. z o.o Razem (NIE KOPIOWAĆ) zł Koszt Wynagrodzenia zł Leasing zł Świadczenia na rzecz pracowników zł Amortyzacja zł Wynagrodzenia (umowy zlecenia) zł Usługi obce remontowe zł Zużycie Energii Elektrycznej zł Czynsze i dzierżawy zł Zużycie materiałów zł Usługi obce pozostałe zł Pozostałe koszty rodzajowe zł Podatki zł Razem zł

30 Centra Kosztów Zasobów (ZPRK/RCA/GPK) w Dziale Logistyki MPK 533 DZIAŁ LOGISTYKI (ZASOBY) numer Centrum Kosztu Zasobu nazwa Centrum Kosztu Zasobu Koszt Wielkość zużycia (wykorz.) j.m. Koszt. jedn. % wykorz Pracownicy sekcji kompletacji zł rbh 19,25 zł 85,71% Samochody ciężarowe zł km 2,97 zł 83,33% Pracownicy sekcji przyjęć zł rbh 17,65 zł 95,24% Wózki widłowe czołowe zł mth 33,62 zł 98,04% Kierowcy zł rbh 26,41 zł 96,00% Budynek magazynowy zł m2 89,98 zł 85,71% Wózki widłowe unoszące zł mth 18,96 zł 96,30% Wózki widłowe wysokiego składowania zł mth 30,76 zł 98,31% Energia Elektryczna zł kwh 0,50 zł 100,00% Pozostałe zasoby zł 100 etaty 657,28 zł 100,00% Pracownicy administracji magazynu zł rbh 33,91 zł 94,74% Owijarki palet zł mth 13,69 zł 80,00% Palety zł 400 szt 51,64 zł 100,00% Folia stretch zł kg 4,94 zł 100,00% Razem zł Centra Kosztów Zasobów to koncepcja która zakłada, że w ramach Komórek Organizacyjnych: najpierw wyodrębniane są centra zasobów ( tzw. pule zasobów - Resource Pools) reprezentujące poszczególne zasoby lub grupy jednorodnych zasobów, a dopiero na tak wyodrębnionych Centrach Kosztów Zasobów (MPK-ach) księgowane są odpowiednie konta rodzajowych; Aktualnie najbardziej na świecie promowane systemy rachunkowości zarządczej, jak Resource Consumption Accounting (RCA) i Grenzplankostenrechnung (GPK), rekomendują szczegółowe podejście wyodrębniania zasobów organizacyjnych stawiając je jako pierwszy z obiektów zarządzania i kalkulacji Rachunek GPK jest drugim z filarów koncepcji ZPRK/RCA 30

31 MPK 533 DZIAŁ LOGISTYKI (ZASOBY) numer Centrum Kosztu Zasobu Od rodzajowego do zasobowo-procesowego rachunku (ZPRK/RCA) Koszty rodzajowe i kalkulacja zasobów nazwa Centrum Kosztu Zasobu Koszt Wielkość zużycia (wykorz.) j.m. Koszt. jedn. % wykorz Pracownicy sekcji kompletacji zł rbh 19,25 zł 85,71% Samochody ciężarowe zł km 2,97 zł 83,33% Pracownicy sekcji przyjęć zł rbh 17,65 zł 95,24% Wózki widłowe czołowe zł mth 33,62 zł 98,04% Kierowcy zł rbh 26,41 zł 96,00% Budynek magazynowy zł m2 89,98 zł 85,71% Wózki widłowe unoszące zł mth 18,96 zł 96,30% Wózki widłowe wysokiego składowania zł mth 30,76 zł 98,31% Energia Elektryczna zł kwh 0,50 zł 100,00% Pozostałe zasoby zł 100 etaty 657,28 zł 100,00% Pracownicy administracji magazynu zł rbh 33,91 zł 94,74% Owijarki palet zł mth 13,69 zł 80,00% Palety zł 400 szt 51,64 zł 100,00% Folia stretch zł kg 4,94 zł 100,00% Razem zł MPK 533 DZIAŁ LOGISTYKI (KOSZTY RODZAJOWE) numer konta nazwa konta rodzajowego Koszt rodzajowego Wynagrodzenia zł Leasing zł Świadczenia na rzecz pracowników zł Amortyzacja zł Wynagrodzenia (umowy zlecenia) zł Usługi obce remontowe zł Zużycie Energii Elektrycznej zł Czynsze i dzierżawy zł Zużycie materiałów zł Usługi obce pozostałe zł Pozostałe koszty rodzajowe zł Podatki zł Razem zł Zużycie zasobów i kalkulacja procesów DZIAŁ LOGISTYKI (DZIAŁANIA / OPERACJE) Razem numer procesu nazwa procesu (działania) Koszt Wielkość j.m. Koszt. Jedn. Odch. (R/R) (działania) D.02 Kompletowanie miksów paletowych zł palety kompl. 101,73 zł 105,12% D.03 Transportowanie zamówień zł km 4,87 zł 96,48% D.04 Kontrolowanie wydań magazynowych zł linie wydań 1,08 zł 113,66% D.11 Foliowanie palet wysyłkowych zł palety foliowane 29,44 zł 96,52% D.05 Przetwarzanie zleceń transportowych zł zlecenia 31,58 zł 94,69% D.15 Kompletowanie pełnopaletowe zł kompl. pełnopal. 13,74 zł 90,12% D.01 Załadowywanie pojazdów zł palety zał. 7,88 zł 91,89% D.12 Obsługa reklamacji logistycznych zł 40 reklamacje 1 313,17 zł 114,83% D.13 Generowanie dokumentów wydań zł wydania 14,13 zł 105,93% D.14 Wystawianie faktur zł faktury 6,79 zł 89,09% zł

32 Koszty niewykorzystanych zasobów MPK 533 DZIAŁ LOGISTYKI (KOSZTY RODZAJOWE) numer Centrum Kosztu Zasobu Koszty rodzajowe ujmowane na poziomie jednorodnych zasobów MPK 533 DZIAŁ LOGISTYKI (ZASOBY) nazwa Centrum Kosztu Zasobu Koszt Wielkość zużycia (wykorz.) j.m. Koszt. jedn Pracownicy sekcji kompletacji zł rbh 19,25 zł 85,71% Samochody ciężarowe zł km 2,97 zł 83,33% Pracownicy sekcji przyjęć zł rbh 17,65 zł 95,24% Wózki widłowe czołowe zł mth 33,62 zł 98,04% Kierowcy zł rbh 26,41 zł 96,00% Budynek magazynowy zł m2 89,98 zł 85,71% Wózki widłowe unoszące zł mth 18,96 zł 96,30% Wózki widłowe wysokiego składowania zł mth 30,76 zł 98,31% Energia Elektryczna zł kwh 0,50 zł 100,00% Pozostałe zasoby zł 100 etaty 657,28 zł 100,00% Pracownicy administracji magazynu zł rbh 33,91 zł 94,74% Owijarki palet zł mth 13,69 zł 80,00% Palety zł 400 szt 51,64 zł 100,00% Folia stretch zł kg 4,94 zł 100,00% Razem zł % wykorz. numer konta rodzajowego nazwa konta rodzajowego Koszt Wynagrodzenia zł Leasing zł Świadczenia na rzecz pracowników zł Amortyzacja zł Wynagrodzenia (umowy zlecenia) zł Usługi obce remontowe zł Zużycie Energii Elektrycznej zł Czynsze i dzierżawy zł Zużycie materiałów zł Usługi obce pozostałe zł Pozostałe koszty rodzajowe zł Podatki zł Razem zł Koszty zasobów rozliczane w oparciu o wielkości operacyjne ich zużycia (wykorzystania) Koszty działań rozliczane w oparciu o wielkości ich wykonania DZIAŁ LOGISTYKI (DZIAŁANIA / OPERACJE) numer procesu nazwa procesu (działania) Koszt Wielkość j.m. Koszt. Jedn. Odch. (R/R) (działania) D.02 Kompletowanie miksów paletowych zł palety kompl. 101,73 zł 105,12% D.03 Transportowanie zamówień zł km 4,87 zł 96,48% D.04 Kontrolowanie wydań magazynowych zł linie wydań 1,08 zł 113,66% D.11 Foliowanie palet wysyłkowych zł palety foliowane 29,44 zł 96,52% D.05 Przetwarzanie zleceń transportowych zł zlecenia 31,58 zł 94,69% D.15 Kompletowanie pełnopaletowe zł kompl. pełnopal. 13,74 zł 90,12% D.01 Załadowywanie pojazdów zł palety zał. 7,88 zł 91,89% D.12 Obsługa reklamacji logistycznych zł 40 reklamacje 1 313,17 zł 114,83% D.13 Generowanie dokumentów wydań zł wydania 14,13 zł 105,93% D.14 Wystawianie faktur zł faktury 6,79 zł 89,09% Razem zł KOSZTY I RENTOWOŚĆ KLIENTÓW numer klienta nazwa klienta / kontraktu (zlecenia) Koszt LOK [zł] Koszt stały LOK Koszt zmienny LOK Marża II stopnia Marża III stopnia Marża III stopnia Marża III st. K. zmienne K.01 FAGO zł zł zł zł zł 1,02% 5,15% K.02 TRANSTEL zł zł zł zł zł -0,07% 4,56% K.03 MEDIAMARCHE zł zł zł zł zł 0,21% 4,71% K.04 TESLOMARKET zł zł zł zł zł 1,04% 5,16% K.05 LUPO zł zł zł zł zł 0,99% 5,13% Koszty niewykorzystanych zasobów Zysk ze sprzedaży [zł] Razem zł zł zł zł zł 0,75% 5,01% zł zł Zysk ze sprzedaży [%] 0,30% Zasobowo-procesowy rachunek (ZPRK/RCA)

33 Przedstawianie informacji kosztowej Sposób przedstawiania informacji kosztowych menedżerom ma znaczenie Przedstawianie informacji kosztowych w ujęciu procesów i działań w sposób automatyczny kieruje menedżera do myślenia w kategoriach usprawnień a nie cięcia (redukowania zasobów); Menedżerowie zarządzają działaniami a nie kosztami, ponieważ to wykonywanie działań powoduje powstawanie ; są naturalne dla człowieka, dlatego też informacja kosztowa przedstawiona w ujęciu czynnościowym jest doskonale rozumiana w całej organizacji; Procesowe ujęcie organizacji nastawione jest na przyszłość (wspiera rozwój), natomiast ujęcie kosztowe nastawione jest na redukowanie zasobów ( zwijanie działalności). 33

34 Plan prezentacji cz.1. Model Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów (IFAC) Procesy czy koszty? oto jest pytanie Definicja i struktura Zasobowo - Procesowego Rachunku Kosztów (Resource Consumption Accounting - RCA) (resources) Centra Kosztów Zasobów (activities) Obiekty kosztowe (cost objects) Miara wielkości przerobu zasobu Stałe i zmienne koszty zasobów Podsumowanie 34

35 Zasobowo-procesowy rachunek Resource Consumption Accounting (RCA) Integracja GPK i ABC w ramach jednego zasobowo-procesowego rachunku Analiza i zarządzanie wydajnością zasobów GRENZPLAN- KOSTENRECHNUNG GPK Koncentracja na wydajności zasobów ZASOBOWO-PROCESOWY RACHUNEK KOSZTÓW Korzyści ujęcia zasobowego ZPRK RESOURCE CONSUMPTION ACCOUNTING RCA Korzyści ujęcia procesowego ACTIVITY BASED COSTING ABC Analiza i zarządzanie procesami Koncentracja na działaniach (procesach) Źródło: RCA Institute 35

36 Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów* to kompleksowy, systematyczny zarządczy rachunek : integrujący założenia niemieckiego Grenzplankostenrechnung (GPK) i amerykańskiego activity based costing (ABC), przetwarzający zgodnie ze ściśle zdefiniowanymi regułami dane finansowe i niefinansowe w informacje zarządcze o kosztach zasobów, procesów oraz o kosztach i rentowności zarówno produktów, usług, jak i klientów, przedstawione w sposób wielowymiarowy z zachowaniem rozdzielczości informacji kosztowych zarówno w ujęciu rzeczywistych, jak i planowanych, niezbędnych do wsparcia decyzji krótko-, średnio- i długoterminowych na wszystkich poziomach zarządzania przedsiębiorstwem. *Opracowanie: T.M. Zieliński, 2014, rozprawa doktorska Zasobowo-procesowy rachunek w przedsiębiorstwie, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 36

37 Centra zasobów wspierające realizujące usługi wewnętrzne realizujące usługi wewnętrzne współdzielone [3] współdzielone wspierające Usługa wewnętrzna [1] [1] Usługa wewnętrzna [4] [4] [3] Centra zasobów [1] [1] [1] i zarządcze Pośrednie obiekty kosztowe [5] [5] POK Grupa produktowa [2] [7] [2] [2] [2] POK Segment klienta [7] [5] [5] zarządcze [6] Koszty niewykorzystanych zasobów oraz koszty gotowości [10] Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) [9] FOK Produkt /usługa FOK Produkt /usługa [8] FOK Klient FOK Klient [11] POK Firma i inne oraz koszty nieprzypisywalne [10] Koszty bezpośrednie Koszty bezpośrednie Wszelkie prawa zastrzeżone dr Tomasz M. Zieliński, ABC Akademia, Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia Raporty, analizy, kokpity menedżerskie

38 Centra zasobów wspierające realizujące usługi wewnętrzne realizujące usługi wewnętrzne współdzielone [3] współdzielone wspierające Usługa wewnętrzna [1] [1] Usługa wewnętrzna [4] [4] [3] Centra zasobów i zarządcze Pośrednie obiekty kosztowe to kompleksowy, systematyczny zarządczy zarządcze [5] [2] POK Grupa produktowa [7] [2] [2] [2] POK Segment klienta [7] [5] [5] [1] [1] [1] Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów [5] rachunek [6] Koszty niewykorzystanych zasobów oraz koszty gotowości [10] Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) [9] FOK Produkt /usługa FOK Produkt /usługa [8] FOK Klient FOK Klient [11] POK Firma i inne oraz koszty nieprzypisywalne [10] Koszty bezpośrednie Koszty bezpośrednie Wszelkie prawa zastrzeżone dr Tomasz M. Zieliński, ABC Akademia, Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia Raporty, analizy, kokpity menedżerskie

39 Centra zasobów wspierające wspierające realizujące usługi wewnętrzne Usługa wewnętrzna realizujące usługi wewnętrzne Koszty działalności Usługa wewnętrzna współdzielone pomocniczej, [1] [1] wspierającej [3] [4] [4] [3] współdzielone Centra zasobów [1] [1] [1] i zarządcze Pośrednie obiekty kosztowe [5] [5] [2] Koszty produkcji, POK Grupa działalności j produktowa [7] [2] [2] [2] Koszty sprzedaży POK Segment klienta [7] [5] [5] zarządcze [6] Koszty niewykorzystanych zasobów oraz koszty gotowości Koszty zarządu [10] Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) [9] FOK Produkt /usługa FOK Produkt /usługa [8] FOK Klient FOK Klient [11] POK Firma i inne oraz koszty nieprzypisywalne [10] Koszty bezpośrednie Koszty bezpośrednie Wszelkie prawa zastrzeżone dr Tomasz M. Zieliński, ABC Akademia, Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia Raporty, analizy, kokpity menedżerskie

40 Centra zasobów wspierające wspierające realizujące usługi wewnętrzne Usługa wewnętrzna realizujące usługi wewnętrzne [1] [1] Usługa wewnętrzna [4] [4] współdzielone [3] [3] współdzielone Centra zasobów Centra zasobów i zarządcze Pośrednie obiekty kosztowe Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) zasobowo-procesowego [5] [2] [5] POK Grupa produktowa FOK Produkt FOK Produkt umożliwia również /usługa spełnienie /usługa wymagań Koszty bezpośrednie Integracja GPK i ABC w ramach jednego rachunku [7] Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia [1] [1] Struktura zasobowo-procesowego rachunku stawianych przez ustawę o rachunkowości oraz [9] Krajowe Standardy Rachunkowości i Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Koszty bezpośrednie Finansowej. Wszelkie prawa zastrzeżone dr Tomasz M. Zieliński, ABC Akademia, [2] [8] [2] FOK Klient Procesy i zarządcze Koszty [2] POK Segment klienta Raporty, analizy, kokpity menedżerskie [7] [5] FOK Klient [5] [1] [6] niewykorzystanych zasobów oraz koszty gotowości [10] oraz koszty nieprzypisywalne Finalne POK Firma [11] i Pośrednie [10] i inne Obiekty Kosztowe

41 Plan prezentacji cz.1. Model Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów (IFAC) Procesy czy koszty? oto jest pytanie Definicja i struktura Zasobowo - Procesowego Rachunku Kosztów (Resource Consumption Accounting - RCA) (resources) Centra Kosztów Zasobów (activities) Obiekty kosztowe (cost objects) Miara wielkości przerobu zasobu Stałe i zmienne koszty zasobów Podsumowanie 41

42 Centra zasobów wspierające wspierające realizujące usługi wewnętrzne Usługa wewnętrzna realizujące usługi wewnętrzne [1] [1] Jednorodność Usługa wewnętrzna [4] [4] współdzielone [3] [3] współdzielone Centra zasobów Centra zasobów [1] [1] [1] i zarządcze Pośrednie obiekty kosztowe [5] [5] POK Grupa produktowa [2] [7] [2] [2] [2] POK Segment klienta [7] [5] [5] zarządcze [6] Koszty niewykorzystanych zasobów oraz koszty gotowości [10] Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) [9] FOK Produkt /usługa FOK Produkt /usługa [8] FOK Klient FOK Klient [11] POK Firma i inne oraz koszty nieprzypisywalne [10] Koszty bezpośrednie Koszty bezpośrednie Wszelkie prawa zastrzeżone dr Tomasz M. Zieliński, ABC Akademia, Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia Raporty, analizy, kokpity menedżerskie

43 (Centra Kosztów Zasobów) Zasób: to jednorodny element składowy przedsiębiorstwa nabyty w celu generowania przyszłych korzyści [IMA 2012] (np. pracownicy, kapitał, system informatyczny, powierzchnia, linie produkcyjne, środki transportowe itd.), są statyczne, widoczne gołym okiem, stąd większość z nich łatwo jest zidentyfikować, Ewidencja zorganizowana w ujęciu zasobów nazywana jest koncepcją Centrów Kosztów Zasobów, Koncepcja ta jest zrozumiała w całej organizacji, ponieważ każdy menedżer wie jakimi zasobami dysponuje (np. pracownicy, wózki widłowe, środki transportowe, powierzchnia magazynowa, linia produkcyjna itd.). 43

44 Definicja zasobu, w Zasobowo-Procesowym Rachunku Kosztów, jest pojemna i obejmuje w szczególności takie rodzaje zasobów jak: Pracownicze, Maszyny i urządzenia, Budynki i budowle, Systemy i sprzęt informatyczny, Surowce, Usługi (obce) outsourcingowe, Materiały, Intelektualne np. licencje, prawa, Kapitałowe, oraz pozostałe, na jakie przedsiębiorstwo wydaje pieniądze, również takie, jakie wytwarzane są we własnym zakresie. Koszty rodzajowe jak: amortyzacja, wynagrodzenia, podatki i opłaty, zużycie materiałów czy usługi obce stanowią o koszcie zasobu. Oznacza to, że zasób jest obiektem grupującym koszty rodzajowe, które stanowią elementy kosztowe zasobu. 44

45 Jednorodność zasobów ujmowanych w danym Centrum Kosztu Zasobu Podstawowym kryterium wyodrębniania Centrów Kosztów Zasobów (tzw. puli zasobów), stosowanym w Zasobowo-Procesowym Rachunku Kosztów, jest: jednorodność i homogeniczność. Jednorodność definiowana jest, jako charakterystyka jednego lub wielu zasobów lub wkładów o podobnej technologii lub umiejętności, która pozwala na jednakowe traktowanie tych zasobów w modelu kosztowym [IMA 2012]. 45

46 indeks Centrum Kosztu Zasobu Centra Kosztów Zasobów (ZPRK/RCA/GPK) w Dziale Produkcji MPK 520 WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH (ZASOBY) nazwa Centrum Kosztu Zasobu Koszt Wielkość zużycia (wykorz.) j.m. Koszt. jedn. % wykorz Operatorzy Wtryskarek zł rbh 18,34 zł 87,50% Operatorzy Linii Wytłaczania zł rbh 26,21 zł 95,00% Linie produkcyjne zł 900 mh 466,67 zł 94,74% Wtryskarki zł mh 125,93 zł 93,10% Zespół ds. Przezbrojeń zł rbh 104,17 zł 97,96% Hala Produkcyjna zł m2 35,00 zł 88,24% Gaz technologiczny zł m3 2,50 zł 100,00% Energia Elektryczna zł kwh 0,50 zł 100,00% Pozostałe zasoby zł tony prod. 14,00 zł 100,00% Mieszalniki zł 900 mh 144,44 zł 75,00% Wózki widłowe czołowe zł mth 66,67 zł 90,00% Wózki widłowe boczne zł mth 68,52 zł 90,00% Silosy do granulatu PCV zł 200 m3 200,00 zł 80,00% Razem zł Centra Kosztów Zasobów to koncepcja która zakłada, że w ramach Komórek Organizacyjnych: najpierw wyodrębniane są centra zasobów ( tzw. pule zasobów - Resource Pools) reprezentujące poszczególne zasoby lub grupy jednorodnych zasobów, a dopiero na tak wyodrębnionych Centrach Kosztów Zasobów (MPK-ach) księgowane są odpowiednie konta rodzajowych; Aktualnie najbardziej na świecie promowane systemy rachunkowości zarządczej, jak Resource Consumption Accounting (RCA) i Grenzplankostenrechnung (GPK), rekomendują szczegółowe podejście wyodrębniania zasobów organizacyjnych stawiając je jako pierwszy z obiektów zarządzania i kalkulacji Rachunek GPK jest drugim z filarów koncepcji ZPRK/RCA 46

47 Centra Kosztów Zasobów (ZPRK/RCA/GPK) w Dziale Logistyki MPK 533 DZIAŁ LOGISTYKI (ZASOBY) numer Centrum Kosztu Zasobu nazwa Centrum Kosztu Zasobu Koszt Wielkość zużycia (wykorz.) j.m. Koszt. jedn. % wykorz Pracownicy sekcji kompletacji zł rbh 19,25 zł 85,71% Samochody ciężarowe zł km 2,97 zł 83,33% Pracownicy sekcji przyjęć zł rbh 17,65 zł 95,24% Wózki widłowe czołowe zł mth 33,62 zł 98,04% Kierowcy zł rbh 26,41 zł 96,00% Budynek magazynowy zł m2 89,98 zł 85,71% Wózki widłowe unoszące zł mth 18,96 zł 96,30% Wózki widłowe wysokiego składowania zł mth 30,76 zł 98,31% Energia Elektryczna zł kwh 0,50 zł 100,00% Pozostałe zasoby zł 100 etaty 657,28 zł 100,00% Pracownicy administracji magazynu zł rbh 33,91 zł 94,74% Owijarki palet zł mth 13,69 zł 80,00% Palety zł 400 szt 51,64 zł 100,00% Folia stretch zł kg 4,94 zł 100,00% Razem zł Centra Kosztów Zasobów to koncepcja która zakłada, że w ramach Komórek Organizacyjnych: najpierw wyodrębniane są centra zasobów ( tzw. pule zasobów - Resource Pools) reprezentujące poszczególne zasoby lub grupy jednorodnych zasobów, a dopiero na tak wyodrębnionych Centrach Kosztów Zasobów (MPK-ach) księgowane są odpowiednie konta rodzajowych; Aktualnie najbardziej na świecie promowane systemy rachunkowości zarządczej, jak Resource Consumption Accounting (RCA) i Grenzplankostenrechnung (GPK), rekomendują szczegółowe podejście wyodrębniania zasobów organizacyjnych stawiając je jako pierwszy z obiektów zarządzania i kalkulacji Rachunek GPK jest drugim z filarów koncepcji ZPRK/RCA 47

48 Centra zasobów wspierające realizujące usługi wewnętrzne realizujące usługi wewnętrzne współdzielone [3] współdzielone wspierające Usługa wewnętrzna [1] [1] Usługa wewnętrzna [4] [4] [3] Centra zasobów [1] [1] [1] i zarządcze Pośrednie obiekty kosztowe [5] [5] POK Grupa produktowa [2] [7] [2] [2] [2] POK Segment klienta Miejsca rozliczania zarządcze wspierających [7] [5] Koszty niewykorzystanych zasobów oraz koszty gotowości centrów [6] zasobów [5] [10] Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) [9] FOK Produkt /usługa FOK Produkt /usługa [8] FOK Klient FOK Klient [11] POK Firma i inne oraz koszty nieprzypisywalne [10] Koszty bezpośrednie Koszty bezpośrednie Wszelkie prawa zastrzeżone dr Tomasz M. Zieliński, ABC Akademia, Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia Raporty, analizy, kokpity menedżerskie

49 Jednorodność (GPK) Pierwotna natura kosztu zasobu Centrum Kosztu Zasobu: Linia Produkcyjna nr 1 CK Miara wielkości przerobu zasobu Miara Wielkości Przerobu Zasobu: Linia Produkcyjna nr 1 Bezpośrednie elementy kosztowe Maszynogodziny Zmienność kosztu w stosunku do MWZP Rzeczywista: Praktyczna: Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały Amortyzacja zł Usługi remontowe zł Części zamienne zł Materiały pomocnicze zł Ubezpieczenie zł Potencjał (dostępność i wykorzystanie) Obustronna zmiana natury kosztu zasobu Koszt Bezpośredni Całkowity zł zł zł Pośrednie elementy kosztowe Energia elektryczna Hala produkcyjna D 32 UW Przeglądy okresowe D 34 UW Remontowanie maszyn kwh 200 m2 10 rbh 30 rbh zł zł zł zł współdzielone i usługi wewnętrzne Koszt Pośredni Całkowity zł zł zł Koszt całkowity i jednostkowy zasobu Elastyczność kosztu zasobu Koszt Całkowity Koszt Jednostkowy Wszelkie Koszt prawa niewykorzystany zastrzeżone dr T.M. Zieliński i ABC Akademia Sp. z o.o (NIE KOPIOWAĆ) zł zł zł Wykorzystanie / dostępność Koszt jednostkowy zużycia zasobu 410,67 zł 151,11 zł 561,78 zł Wielkość niewykorzystana zł Wielkość niewykorzystana Koszt niewykorzy - stanego zasobu

50 Centrum Kosztu Zasobu: Linia Produkcyjna nr 1 CK Miara Wielkości Przerobu Zasobu: Maszynogodziny Rzeczywista: Praktyczna: Linia Produkcyjna nr 1 Bezpośrednie elementy kosztowe Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały Amortyzacja zł Usługi remontowe zł Części zamienne zł Materiały pomocnicze zł Ubezpieczenie zł Koszt Bezpośredni Całkowity zł zł zł Pośrednie elementy kosztowe Energia elektryczna Hala produkcyjna D 32 UW Przeglądy okresowe D 34 UW Remontowanie maszyn kwh 200 m2 10 rbh 30 rbh zł zł zł zł Koszt Pośredni Całkowity Koszt Całkowity zł zł zł zł zł zł Koszt całkowity i jednostkowy zasobu Wykorzystanie / dostępność Koszt Jednostkowy 410,67 zł 151,11 zł 561,78 zł Wielkość niewykorzystana 180 Wszelkie Koszt prawa niewykorzystany zastrzeżone dr T.M. Zieliński i ABC Akademia Sp. z o.o (NIE KOPIOWAĆ) zł

51 Centrum Kosztu Zasobu: Zespół Operatorów Maszyn CK Miara Wielkości Przerobu Zasobu: Roboczogodziny Rzeczywista: Praktyczna: Zespół Operatorów Maszyn Bezpośrednie elementy kosztowe Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały Wynagrodzenia podstawa zł Świadczenia od wyn. - podstawa zł Wynagrodzenia premie zł Świadczenia od wyn. - premie zł Odzież robocza zł Koszt Bezpośredni Całkowity zł zł zł Pośrednie elementy kosztowe System informatyczny ERP Hala produkcyjna D 24 UW Rekrutowanie D 21 UW Przetwarzanie płac 40 licencji 200 m2 30 rbh 120 rbh zł zł zł zł Koszt Pośredni Całkowity Koszt Całkowity - zł zł zł zł zł zł Koszt całkowity i jednostkowy zasobu Wykorzystanie / dostępność Koszt Jednostkowy 15,00 zł 26,00 zł 41,00 zł Wielkość niewykorzystana 200 Wszelkie prawa zastrzeżone Koszt niewykorzystany dr T.M. Zieliński i ABC Akademia Sp. z o.o (NIE KOPIOWAĆ) zł

52 Koszty wykorzystane i niewykorzystane centrum kosztu zasobu KOSZTY WYKORZYSTANE CENTRUM KOSZTU: KW = Rzeczywista wielkość przerobu zasobu x (Stawka STAŁA + Stawka ZMIENNA) KOSZTY NIEWYKORZYSTANE CENTRUM KOSZTU: KSWZ = (Praktyczna - Rzeczywista wielkość przerobu zasobu) x Stawka STAŁA 52

53 READY TO USE DASHBOARDS 53

54 Plan prezentacji cz.1. Model Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów (IFAC) Procesy czy koszty? oto jest pytanie Definicja i struktura Zasobowo - Procesowego Rachunku Kosztów (Resource Consumption Accounting - RCA) (resources) Centra Kosztów Zasobów (activities) Obiekty kosztowe (cost objects) Miara wielkości przerobu zasobu Stałe i zmienne koszty zasobów Podsumowanie 54

55 Działanie Działanie to jednorodna, identyfikowalna i mierzalna część pracy wykonywana przez określone zasoby przedsiębiorstwa w celu osiągania policzalnych rezultatów (np. wystawianie faktur, kompletowanie dostaw, przezbrajanie maszyn, szlifowanie wyrobów, pakowanie produktów, ofertowanie klientów) są dynamiczne, są realizowane w czasie. 55

56 Centra zasobów wspierające realizujące usługi wewnętrzne realizujące usługi wewnętrzne współdzielone [3] współdzielone wspierające Usługa wewnętrzna [1] [1] Usługa wewnętrzna [4] [4] [3] Centra zasobów [1] [1] [1] i zarządcze Pośrednie obiekty kosztowe [5] [5] POK Grupa produktowa [2] [7] [2] [2] [2] POK Segment klienta [7] [5] [5] zarządcze [6] Koszty niewykorzystanych zasobów oraz koszty gotowości [10] Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) [9] FOK Produkt /usługa FOK Produkt /usługa [8] FOK Klient FOK Klient [11] POK Firma i inne oraz koszty nieprzypisywalne [10] Koszty bezpośrednie Koszty bezpośrednie Wszelkie prawa zastrzeżone dr Tomasz M. Zieliński, ABC Akademia, Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia Raporty, analizy, kokpity menedżerskie

57 , zarządcze i wspierające rozumiane, jako działania produkcyjne, usługowe, sprzedażowe realizowane na rzecz finalnych obiektów kosztowych typu Produkt/Usługa i Klient oraz na rzecz pośrednich obiektów kosztowych typu Grupa Produktowa i Segment Klienta. Przykłady procesów podstawowych to: Montowanie, Spawanie, Pakowanie, Kompletowanie, Załadowywanie, Transportowanie, Wystawianie Faktur, Przetwarzanie Zamówień, Przeprowadzanie Promocji. Zarządcze to działania realizowane na rzecz przedsiębiorstwa jako całości. te nie mają związku przyczynowo - skutkowego z finalnymi i pośrednimi obiektami kosztowymi typu produkt/usługa i klient i alokowane są na pośredni obiekt kosztowy typu Firma. Przykłady procesów zarządczych to: Opracowywanie Sprawozdań Finansowych, Zarządzanie Przedsiębiorstwem. wspierające (usługi wewnętrzne) to działania realizowane na rzecz zasobów. Przykłady usług wewnętrznych to: Przetwarzanie Płac, Remontowanie Maszyn, Serwisowanie Systemów Informatycznych. Kosztami usług wewnętrznych obciążane są centra zasobów. 57

58 Centra zasobów wspierające realizujące usługi wewnętrzne realizujące usługi wewnętrzne współdzielone [3] współdzielone wspierające Usługa wewnętrzna [1] [1] Usługa wewnętrzna [4] [4] [3] Centra zasobów [1] [1] [1] i zarządcze Pośrednie obiekty kosztowe Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) [5] [9] [5] FOK Produkt /usługa POK Grupa produktowa [2] [7] FOK Produkt /usługa [2] [2] [2] POK Segment klienta FOK Klient oraz koszty FOK Klient zasobów do działań podstawowych, nieprzypisywalne [8] POK Firma [11] [10] wspierających i zarządczych i inne [7] [5] [5] zarządcze [6] Koszty niewykorzystanych zasobów oraz koszty gotowości [10] Miejsca rozliczania Koszty bezpośrednie Koszty bezpośrednie Wszelkie prawa zastrzeżone dr Tomasz M. Zieliński, ABC Akademia, Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia Raporty, analizy, kokpity menedżerskie

59 Indeks działania / operacji Zarządzanie kosztami działań (ABC/ZPRK/RCA) w Dziale Produkcji WYDZIAŁ TWORZYW SZTUCZNYCH (DZIAŁANIA / OPERACJE) Nazwa działania / operacji Koszt Wielkość j.m. Koszt. jedn. Odch. (R/R) D.01 Wytłaczanie zł metry bież. 10,15 zł 98,18% D.02 Formowanie wtryskowe zł cykle prod. 97,62 zł 115,38% D.03 Montowanie produktów zł montaże 10,81 zł 95,83% D.04 Przezbrajanie linii wytłaczania zł 200 przezbr. linii 1 175,00 zł 83,33% D.05 Pakowanie wyrobów zł opakowania 25,07 zł 106,67% D.06 Przewożenie wyrobów do magazynu zł jedn. log. 56,40 zł 103,45% D.07 Przygotowywanie mieszanek surowcowych zł tony miesz. 15,38 zł 96,26% D.08 Przezbrajanie wtryskarek zł 80 przezbr. wtr ,00 zł 111,11% D.09 Stablilizowanie produkcji wytłaczania zł 200 przezbr. linii 705,00 zł 93,75% D.10 Kontrolowanie jakości produkcji zł 800 kontrole 141,00 zł 125,00% Razem zł Procesowy rachunek (ABC Activity Based Costing) prezentuje informację kosztową w ujęciu procesów i działań Przedstawianie informacji kosztowej w ujęci procesów skłania menedżerów do myślenia w kategoriach optymalizacji i usprawniania Rachunek ABC jest jednym z filarów koncepcji ZPRK/RCA 59

60 Zarządzanie kosztami działań (ABC/ZPRK/RCA) w Dziale Logistyki DZIAŁ LOGISTYKI (DZIAŁANIA / OPERACJE) numer procesu (działania) nazwa procesu (działania) Koszt Wielkość j.m. Koszt. Jedn. Odch. (R/R) D.02 Kompletowanie miksów paletowych zł palety kompl. 101,73 zł 105,12% D.03 Transportowanie zamówień zł km 4,87 zł 96,48% D.04 Kontrolowanie wydań magazynowych zł linie wydań 1,08 zł 113,66% D.11 Foliowanie palet wysyłkowych zł Procesowy rachunek (ABC Activity Based Costing) prezentuje informację kosztową w ujęciu procesów i działań Przedstawianie informacji kosztowej w ujęci procesów skłania menedżerów do myślenia w kategoriach optymalizacji i usprawniania Rachunek ABC jest jednym z filarów koncepcji ZPRK/RCA palety foliowane 29,44 zł 96,52% D.05 Przetwarzanie zleceń transportowych zł zlecenia 31,58 zł 94,69% D.15 Kompletowanie pełnopaletowe zł kompl. pełnopal. 13,74 zł 90,12% D.01 Załadowywanie pojazdów zł palety zał. 7,88 zł 91,89% D.12 Obsługa reklamacji logistycznych zł 40 reklamacje 1 313,17 zł 114,83% D.13 Generowanie dokumentów wydań zł wydania 14,13 zł 105,93% D.14 Wystawianie faktur zł faktury 6,79 zł 89,09% Razem zł 60

61 Rozliczanie centrów zasobów i koszt całkowity działania Linia wytłaczania Zespół operatorów linii Gaz technologiczny Centra zasobów # mh # rbh # m3 Wytłaczanie rynien Elementy kosztowe Zasób Działanie Koszt całkowity działania

62 Koszt całkowity i jednostkowy działania Definicja działania Działanie / operacja: Wytłaczanie rynien D Miara Wielkości Przerobu : Nośnik kosztu zasobu = miara wielkości przerobu zasobu Liczba wytłoczonych ton Koszt stały i zmienny Rzeczywista: Miara wielkości przerobu działania Wytłaczanie rynien Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały Elementy kosztowe "Zasób - Działanie" Efekt rozliczenia centrów zasobów Linia wytłaczania 320 mh zł zł Zespół operatorów linii 160 rbh zł zł Gaz technologiczny m zł Koszt Całkowity zł zł zł Miara Wielkości Przerobu : Rozdzielczość zasobów Koszt Jednostkowy Elastyczność działania Koszt jednostkowy działania 157,00 zł 40,00 zł 197,00 zł

63 Koszt całkowity i jednostkowy działania Działanie / operacja: Wytłaczanie rynien D Miara Wielkości Przerobu : Liczba wytłoczonych ton Rzeczywista: Wytłaczanie rynien Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały Elementy kosztowe "Zasób - Działanie" Efekt rozliczenia centrów zasobów Linia wytłaczania 320 mh zł zł Zespół operatorów linii 160 rbh zł zł Gaz technologiczny m zł Koszt Całkowity zł zł zł Miara Wielkości Przerobu : Koszt Jednostkowy 157,00 zł 40,00 zł 197,00 zł

64 Rozliczanie centrów zasobów i koszt całkowity działania Owijarki Zespół Magazynierów Folia stretch Centra zasobów # mh # rbh # kg Foliowanie palet wysyłkowych Elementy kosztowe Zasób Działanie Koszt całkowity działania

65 READY TO USE DASHBOARDS 65

66 Plan prezentacji cz.1. Model Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów (IFAC) Procesy czy koszty? oto jest pytanie Definicja i struktura Zasobowo - Procesowego Rachunku Kosztów (Resource Consumption Accounting - RCA) (resources) Centra Kosztów Zasobów (activities) Obiekty kosztowe (cost objects) Miara wielkości przerobu zasobu Stałe i zmienne koszty zasobów Podsumowanie 66

67 Centra zasobów wspierające realizujące usługi wewnętrzne realizujące usługi wewnętrzne współdzielone [3] współdzielone wspierające Usługa wewnętrzna [1] [1] Usługa wewnętrzna [4] [4] [3] Centra zasobów [1] [1] [1] i zarządcze Pośrednie obiekty kosztowe [5] [5] POK Grupa produktowa [2] [7] [2] [2] [2] POK Segment klienta [7] [5] [5] zarządcze [6] Koszty niewykorzystanych zasobów oraz koszty gotowości [10] Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) [9] FOK Produkt /usługa FOK Produkt /usługa [8] FOK Klient FOK Klient [11] POK Firma i inne oraz koszty nieprzypisywalne [10] Koszty bezpośrednie Koszty bezpośrednie Wszelkie prawa zastrzeżone dr Tomasz M. Zieliński, ABC Akademia, Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia Raporty, analizy, kokpity menedżerskie

68 Rodzaje obiektów kosztowych w Zasobowo-Procesowym Rachunku Kosztów Finalne Obiekty Kosztowe Typu Produkt/Usługa Typu Klient Pośrednie obiekty kosztowe: Typu Grupa Produktowa Typu Segment Klienta Typu Firma FOK Produkt /Usługa FOK Klient POK Grupa Produktowa POK Segment Klienta POK Firma i inne 68

69 Centra zasobów wspierające wspierające Centra zasobów realizujące usługi wewnętrzne Usługa wewnętrzna realizujące usługi wewnętrzne [1] [1] Usługa wewnętrzna [4] [4] współdzielone [1] [1] [3] współdzielone Rozliczanie [3] działań i zasobów na obiekty kosztowe [1] i zarządcze Pośrednie obiekty kosztowe [5] [5] POK Grupa produktowa [2] [7] [2] [2] [2] POK Segment klienta [7] [5] [5] zarządcze [6] Koszty niewykorzystanych zasobów oraz koszty gotowości [10] Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) [9] FOK Produkt /usługa FOK Produkt /usługa [8] FOK Klient FOK Klient [11] POK Firma i inne oraz koszty nieprzypisywalne [10] Koszty bezpośrednie Koszty bezpośrednie Wszelkie prawa zastrzeżone dr Tomasz M. Zieliński, ABC Akademia, Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia Raporty, analizy, kokpity menedżerskie

70 Centra zasobów wspierające wspierające realizujące usługi wewnętrzne Poziom Kosztów Usługa wewnętrzna realizujące usługi wewnętrzne [1] [1] Grupa Produktowa Usługa wewnętrzna [4] [4] współdzielone [3] Poziom Kosztów [3] Segment Klienta współdzielone Poziom Kosztów Przedsiębiorstwo Centra zasobów Poziom Kosztów Produkt Poziom Kosztów Klient [1] [1] [1] i zarządcze Pośrednie obiekty kosztowe [5] [5] POK Grupa produktowa [2] [7] [2] [2] [2] POK Segment klienta [7] [5] [5] zarządcze [6] Koszty niewykorzystanych zasobów oraz koszty gotowości [10] Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) [9] FOK Produkt /usługa FOK Produkt /usługa [8] FOK Klient FOK Klient [11] POK Firma i inne oraz koszty nieprzypisywalne [10] Koszty bezpośrednie Koszty bezpośrednie Wszelkie prawa zastrzeżone dr Tomasz M. Zieliński, ABC Akademia, Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia Raporty, analizy, kokpity menedżerskie

71 Koszt całkowity Produktu Produkt: Rynna Brązowa P szt Poziom produktu Poziom Grupy Produktowej Poziom Klienta Poziom Segmentu Klienta FOK Produkt Poziom Przedsiębiorstwa Element kosztowy Koszt zmienny Koszt stały Koszt bezpośredni surowce i opakowania zł 0 zł D 320 Wytłaczanie 300 mh D 321 Przezbrajanie linii - 7 przezb. D 323 Pakowanie Rynien 120 opak. Koszt Poziomu Produktu zł zł Grupy Produktowe zł zł Koszt Poziomu Grupy Produktowej zł zł K TAKO S.A. K HURTEX Sp. z o.o. Koszt Poziomu Klienta zł zł Segment Klienta zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł Koszt Poziomu Segmentu Klienta zł zł Przedsiębiorstwo 0 zł 500 zł Koszt Poziomu Przedsiębiorstwa 0 zł 500 zł Koszt CAŁKOWITY zł zł Koszt Jednostkowy 97 zł 35 zł Koszt stały i zmienny Wykluczenie efektu spirali śmierci stałych Koszty istotne i nieistotne Rozdzielczość poziomów pięć podstawowych poziomów Elastyczność kosztu produktu

72 Koszt całkowity Klienta Klient: TAKO S.A. K Koszt stały i zmienny FOK Klient Element kosztowy Koszt zmienny Koszt stały Poziom produktu P 1450 RYNNA BRĄZOWA P 2390 RYNNA CZERWONA zł zł zł zł Poziom Grupy Produktowej Koszt Poziomu Produktu zł zł Grupy Produktowe zł zł Koszt Poziomu Grupy Produktowej zł zł Wykluczenie efektu spirali śmierci stałych Poziom Klienta D 120 Transportowanie dostaw D 145 Kompletowanie zamówień D 020 Przetwarzanie zamówień zł zł zł zł zł zł Koszty istotne i nieistotne Poziom Segmentu Klienta Poziom Przedsiębiorstwa Koszt Poziomu Klienta zł zł Segment Klienta zł zł Koszt Poziomu Segmentu Klienta zł zł Przedsiębiorstwo 0 zł zł Koszt Poziomu Przedsiębiorstwa 0 zł zł Koszt CAŁKOWITY zł zł Rozdzielczość poziomów pięć podstawowych poziomów Elastyczność kosztu klienta

73 Pięć Podstawowych Poziomów Kosztów Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów wyróżnia pięć Podstawowych Poziomów Kosztów, z możliwością ich dekompozycji, jako podstawową kategorię wynikową przyjmowaną w analizie i wielostopniowych marż pokrycia Poziom produktu Poziom Grupy Produktowej Poziom Klienta Poziom Segmentu Klienta Poziom Przedsiębiorstwa Koszty Poziomu Produktu Koszty Poziomu Grupy Produktowej Koszty Poziomu Klienta Koszty Poziomu Segmentu Klienta Koszty Poziomu Przedsiębiorstwa Koszty niewykorzystanych zasobów PRZYCHODY xx zł Wielostopniowa prezentacja informacji wynikowej, stosowana Marża I Stopnia Marża II Stopnia Marża III Stopnia Marża IV Stopnia Marża V Stopnia Marża VI Stopnia xx zł xx zł xx zł xx zł xx zł xx zł xx zł xx zł xx zł xx zł xx zł xx zł w nowoczesnych rachunkach, zakłada rozpatrywanie oraz rentowności w ujęciu stopni, których zadaniem jest zapewnienie rozdzielczości informacji wynikowej i umożliwienie uznawania określonych zakresów informacji za istotne lub nieistotne w zależności od tego, na jakim poziomie szczegółowości produktów czy klientów wykonywana jest analiza. 73

74 READY TO USE DASHBOARDS Rentowność

75 Korzyści z wdrożenia ZPRK/RCA Zwiększenie konkurencyjności i zyskowności dzięki dostępowi do kluczowych informacji zarządczych o rentowności produktów, usług i klientów bazujących na przyczynowo - skutkowym rachunku Budowa i wzmocnienie wizerunku nowocześnie zarządzanego przedsiębiorstwa Poprawa wykorzystania zasobów oraz unikanie ponoszenia niewykorzystanych zasobów Zmniejszenie ryzyka Spirali Śmierci Kosztów Stałych wynikającej z nieuzasadnionego alokowania niewykorzystanych zasobów do produktów, usług i klientów Wsparcie procesu ustalania cen i ofertowania klientów rzetelną informacją o kosztach i rentowności klientów oraz produktów Uzyskanie lepszego zrozumienia elastyczności kosztowej przedsiębiorstwa poprzez dostarczenie informacji o kosztach marginalnych Zwiększenie efektywności procesów produkcyjnych, usługowych oraz sprzedażowych Zwiększenie świadomości kosztowej wśród szerokiego grona pracowników Skuteczne delegowanie i podniesienie trafności decyzji w na wszystkich poziomach zarządzania Spełnienie wymagań stawianych przez ustawę o rachunkowości oraz Krajowe Standardy Rachunkowości (KSR) i Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF/MSR). 75

76 Światowe organizacje wspierające i rekomendujące Resource Consumption Accounting (RCA) International Federation of Accountants IFAC (Międzynarodowa Federacja Księgowych) 179 organizacji członkowskich ze 130 krajów świata, obejmuje ponad 2,5 finansistów Polskę reprezentują: Stowarzyszenie Księgowych w Polsce oraz Krajowa Izba Biegłych Rewidentów (KIBR) Dokument: Evaluating the Costing Journey: a Costing Levels Continuum Maturity Model, PAIB, Institute of Management Accountants (IMA) największa na świecie organizacja controllerów i specjalistów ds. rachunkowości zarządczej członków Dokument: Conceptual Framework for Managerial Costing, MCCFTF, Consortium of Advanced Management International (CAM-I ) - międzynarodowe konsorcjum przedsiębiorstw, organizacji rządowych oraz naukowych. CAM-I rozwija koncepcje i metody zarządzania kosztami, zarządzania procesami oraz efektywnością. Członkowie: Bank of America, Grant Thornton, SAS Institute, The Boeing Company, U. S. Army, Whirlpool Corporation, Chrysler, IBM, Lockheed Martin, NASA, Procter & Gamble i inne. Grupa Robocza: Cost Management Section - RCA Interest Group,

77 Plan prezentacji cz.1. Model Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów (IFAC) Procesy czy koszty? oto jest pytanie Definicja i struktura Zasobowo - Procesowego Rachunku Kosztów (Resource Consumption Accounting - RCA) (resources) Centra Kosztów Zasobów (activities) Obiekty kosztowe (cost objects) Miara wielkości przerobu zasobu Stałe i zmienne koszty zasobów Podsumowanie 77

78 Miara wielkości przerobu zasobu Miara wielkości przerobu zasobu to miara definiowana dla każdego Centrum Kosztu Zasobu, która służy zarówno do pomiaru zużycia jak i stopnia wykorzystania zasobów. Miara ta jednocześnie służy do rozliczania danego centrum kosztu na inne zasoby, na procesy oraz na produkty i klientów. Miary wielkości przerobu zasobów są podstawą w zarządzaniu potencjałem (dostępnością) oraz wykorzystaniem zasobów organizacyjnych. Miara wielkości przerobu zasobu określana jest w takich jednostkach, w jakich mierzy się zużycie lub wykorzystanie zasobów, których koszty ujmowane są w ramach danego Centrum Kosztu Zasobu. Jako miarę przerobu dla Centrów Kosztów Zasobów przyjmuje się wyłącznie miarę wielkości przerobu zasobu (np. roboczogodziny, maszynogodziny, metry kwadratowe) a nie miarę wielkości przerobu działania (np. liczba przezbrojeń, liczba zmontowanych wyrobów, liczba zamówień). Nr Centrum Kosztu Zasobu Centrum Kosztu Zasobu Linia produkcyjna Maszynogodziny Operatorzy maszyn Roboczogodziny Miara wielkości przerobu zasobu [MWPZ] Budynek biurowy Metry kwadratowe System informatyczny Licencje Regały magazynowe Miejsca paletowe Wózek widłowy Motogodziny Energia elektryczna Kilowatogodziny 78

79 Plan prezentacji cz.1. Model Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów (IFAC) Procesy czy koszty? oto jest pytanie Definicja i struktura Zasobowo - Procesowego Rachunku Kosztów (Resource Consumption Accounting - RCA) (resources) Centra Kosztów Zasobów (activities) Obiekty kosztowe (cost objects) Miara wielkości przerobu zasobu Stałe i zmienne koszty zasobów Podsumowanie 79

80 Bezpośrednie elementy kosztowe Centrów Kosztów Zasobów Bezpośrednie elementy kosztowe to koszty, które pierwotnie zebrane są w danym Centrum Kosztu Zasobu (puli zasobu). Koszty odnoszone w sposób bezpośredni np. w rezultacie księgowań, 80

81 Stałe i zmienne elementy kosztowe Centrów Kosztów Zasobów Koszt stały: Jeżeli na danym elemencie kosztowym Centrum Kosztu Zasobu znajdują się koszty przypadające zarówno na efektywnie wykorzystywaną jaki i niewykorzystywaną część tego zasobu to element kosztowy kwalifikowany jest jako stały. Koszt zmienny: Jeżeli na danym elemencie kosztowym Centrum Kosztu Zasobu znajdują się koszty przypadające wyłącznie na efektywnie wykorzystywaną część tego zasobu to element kosztowy kwalifikowany jest jako zmienny. 81

82 Stałe i zmienne elementy kosztowe Centrów Kosztów Zasobów W koncepcji Zasobowo-Procesowego Rachunku Kosztów, podobnie jak w GPK i RCA, zmienność kosztu określana na poziomie bezpośrednich elementów kosztowych danego Centrum Kosztu Zasobu i zakłada liniową zależność w stosunku do zmian miary wielkości przerobu tego centrum kosztu. Koszty zmienne produktu lub usługi są rezultatem zmienności setek a nawet tysięcy zasobów, w jakie zainwestowało przedsiębiorstwo. Za koszt zmienny uznaje się również te koszty, które uzależniane są od realizacji wyznaczonych celów zarządczych np. premie wydajnościowe, prowizje itp. 82

83 Stałe i zmienne bezpośrednie elementy kosztowe w Centrach Kosztów Zasobów Centrum Kosztu Zasobu: Zespół Operatorów Maszyn CK Miara Wielkości Przerobu Zasobu: Roboczogodziny Rzeczywista: Praktyczna: Zespół Operatorów Maszyn Bezpośrednie elementy kosztowe Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały Wynagrodzenia podstawa zł Świadczenia od wyn. - podstawa zł Wynagrodzenia premie zł Świadczenia od wyn. - premie zł Szkolenia zewnętrzne zł Koszt Bezpośredni Całkowity zł zł zł Koszty zmienne zależą od rzeczywiście wykorzystanych roboczogodzin w procesach produkcyjnych 83

84 Stałe i zmienne bezpośrednie elementy kosztowe w Centrach Kosztów Zasobów Centrum Kosztu Zasobu: Zespół Magazynierów CK Miara Wielkości Przerobu Zasobu: Roboczogodziny Rzeczywista: Praktyczna: Zespół Magazynierów Bezpośrednie elementy kosztowe Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały Wynagrodzenia podstawa zł Świadczenia od wyn. - podstawa zł Wynagrodzenia premie zł Świadczenia od wyn. - premie zł Szkolenia zewnętrzne zł Koszt Bezpośredni Całkowity zł zł zł Koszty zmienne zależą od rzeczywiście wykorzystanych roboczogodzin w procesach magazynowych 84

85 Stałe i zmienne bezpośrednie elementy kosztowe w Centrach Kosztów Zasobów Centrum Kosztu Zasobu: Linia Produkcyjna nr 1 CK Miara Wielkości Przerobu Zasobu: Maszynogodziny Rzeczywista: Praktyczna: Linia Produkcyjna nr 1 Bezpośrednie elementy kosztowe Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały Amortyzacja zł Usługi remontowe zł Części zamienne zł Materiały pomocnicze zł Ubezpieczenie zł Koszt Bezpośredni Całkowity zł zł zł Koszty zmienne zależą od rzeczywiście wykorzystanych maszynogodzin w procesach produkcyjnych 85

86 Stałe i zmienne bezpośrednie elementy kosztowe w Centrach Kosztów Zasobów Centrum Kosztu Zasobu: Wózki widłowe czołowe CK Miara Wielkości Przerobu Zasobu: Motogodziny Rzeczywista: Praktyczna: Wózki widłowe czołowe Bezpośrednie elementy kosztowe Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały Amortyzacja zł Usługi remontowe zł Paliwo zł Przeglądu UDT 800 zł Ubezpieczenie zł Koszt Bezpośredni Całkowity zł zł zł Koszty zmienne zależą od rzeczywiście wykorzystanych motogodzin w procesach magazynowych 86

87 Stałe i zmienne bezpośrednie elementy kosztowe w Centrach Kosztów Zasobów Centrum Kosztu Zasobu: Ciągniki siodłowe CK Miara Wielkości Przerobu Zasobu: Kilometry Rzeczywista: Praktyczna: Ciągniki siodłowe Bezpośrednie elementy kosztowe Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały Amortyzacja zł Usługi remontowe zł Części zamienne zł Paliwo zł Ubezpieczenie zł Koszt Bezpośredni Całkowity zł zł zł Koszty zmienne zależą od rzeczywiście przejechanych kolometrów w procesach transportowych 87

88 Stałe i zmienne bezpośrednie elementy kosztowe w Centrach Kosztów Zasobów Centrum Kosztu Zasobu: Usługi transportowe CK Miara Wielkości Przerobu Zasobu: Kilometry Rzeczywista: Praktyczna: Usługi transportowe Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały Bezpośrednie elementy kosztowe Usługi transportowe zł Koszt Bezpośredni Całkowity zł - zł zł Koszty zmienne zależą od rzeczywiście przejechanych kilometrów 88

89 Stałe i zmienne bezpośrednie elementy kosztowe w Centrach Kosztów Zasobów Centrum Kosztu Zasobu: Folia stretch CK Miara Wielkości Przerobu Zasobu: Kilogramy Rzeczywista: Praktyczna: Folia stretch Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały Bezpośrednie elementy kosztowe Zużycie materiałów zł Koszt Bezpośredni Całkowity zł - zł zł Koszty zmienne zależą od rzeczywiście zużytych kilogramów folii 89

90 Stałe i zmienne bezpośrednie elementy kosztowe w Centrach Kosztów Zasobów Centrum Kosztu Zasobu: Kartony 40x40x40 CK Miara Wielkości Przerobu Zasobu: Sztuki Rzeczywista: Praktyczna: Kartony 40x40x40 Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały Bezpośrednie elementy kosztowe Zużycie materiałów zł Koszt Bezpośredni Całkowity zł - zł zł Koszty zmienne zależą od rzeczywiście zużytych kartonów 90

91 Plan prezentacji cz.1. Model Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów (IFAC) Procesy czy koszty? oto jest pytanie Definicja i struktura Zasobowo - Procesowego Rachunku Kosztów (Resource Consumption Accounting - RCA) (resources) Centra Kosztów Zasobów (activities) Obiekty kosztowe (cost objects) Miara wielkości przerobu zasobu Stałe i zmienne koszty zasobów Podsumowanie 91

92 PODSUMOWANIE 92

93 Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów* to kompleksowy, systematyczny zarządczy rachunek : integrujący założenia niemieckiego Grenzplankostenrechnung (GPK) i amerykańskiego activity based costing (ABC), przetwarzający zgodnie ze ściśle zdefiniowanymi regułami dane finansowe i niefinansowe w informacje zarządcze o kosztach zasobów, procesów oraz o kosztach i rentowności zarówno produktów, usług, jak i klientów, przedstawione w sposób wielowymiarowy z zachowaniem rozdzielczości informacji kosztowych zarówno w ujęciu rzeczywistych, jak i planowanych, niezbędnych do wsparcia decyzji krótko-, średnio- i długoterminowych na wszystkich poziomach zarządzania przedsiębiorstwem. *Opracowanie: T.M. Zieliński, 2014, rozprawa doktorska Zasobowo-procesowy rachunek w przedsiębiorstwie, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 93

94 Centra zasobów wspierające realizujące usługi wewnętrzne realizujące usługi wewnętrzne współdzielone [3] współdzielone wspierające Usługa wewnętrzna [1] [1] Usługa wewnętrzna [4] [4] [3] Centra zasobów [1] [1] [1] i zarządcze Pośrednie obiekty kosztowe [5] [5] POK Grupa produktowa [2] [7] [2] [2] [2] POK Segment klienta [7] [5] [5] zarządcze [6] Koszty niewykorzystanych zasobów oraz koszty gotowości [10] Finalne obiekty kosztowe (produkty/ usługi/klienci) [9] FOK Produkt /usługa FOK Produkt /usługa [8] FOK Klient FOK Klient [11] POK Firma i inne oraz koszty nieprzypisywalne [10] Koszty bezpośrednie Koszty bezpośrednie Wszelkie prawa zastrzeżone dr Tomasz M. Zieliński, ABC Akademia, Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia Raporty, analizy, kokpity menedżerskie

95 Zasobowo-procesowy rachunek Resource Consumption Accounting (RCA) Integracja GPK i ABC w ramach jednego zasobowo-procesowego rachunku Analiza i zarządzanie wydajnością zasobów GRENZPLAN- KOSTENRECHNUNG GPK Koncentracja na wydajności zasobów ZASOBOWO-PROCESOWY RACHUNEK KOSZTÓW Korzyści ujęcia zasobowego ZPRK RESOURCE CONSUMPTION ACCOUNTING RCA Korzyści ujęcia procesowego ACTIVITY BASED COSTING ABC Analiza i zarządzanie procesami Koncentracja na działaniach (procesach) Źródło: RCA Institute 95

96 Poziom dojrzałości Tradycyjny rachunek 1 brak kalkulacji Tradycyjny rachunek 2 Kalkulacja podziałowa prosta Lean accounting Model 12 Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów KOSZTY RZECZYWISTE, RAPORTOWANIE KOSZTÓW I STAWEK ZUŻYCIA Tradycyjny rachunek 3 Rachunek zmiennych dla grup produktowych Tradycyjny rachunek 4 Rachunek pełnych dla grup produktowych Tradycyjny rachunek 5 Rachunek standardowych Kalkulacja projektowa / zleceniowa Rachunek działań podejście klasyczne 6 Kalkulacja poszczególnych produktów i usług Rachunek działań podejście klasyczne 7 Poziom 6 oraz kalkulacja i rentowności klientów oraz kanałów dystrybucji Koszty niewykorzystanych zasobów 8 8a Rachunek działań - podejście klasyczne lub rachunek standardowych 8b Zasobowo- Procesowy Rachunek Kosztów Rzeczywistych Resource Consumption Accounting Planowany Rachunek Kosztów Działań GPK Grenzplankostenrechnung 9 Budżetowanie elastyczne Flexible budgeting PLANOWANIE KOSZTÓW I POTENCJAŁU ZASOBÓW Resource Consumption Time-driven Accounting ABC Zasobowo- Symulacje Procesowy Rachunek Kosztów 11 Resource Consumption Accounting Zasobowo- Procesowy Rachunek Kosztów Planowanych Zasobowo- Procesowy Rachunek Kosztów Standardowych Opracowanie: T.M. Zieliński na podstawie IFAC 2009