Tytuł: Autor: MODELOWANIE POLSKIEJ GOSPODARKI Z PAKIETEM R Michał Rubaszek Wstęp Książka "Modelowanie polskiej gospodarki z pakietem R" powstała na bazie materiałów, które wykorzystywałem przez ostatnie cztery lata na zajęciach z "Ekonometrii finansowej II" prowadzonych w ramach studiów magisterskich w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Zawiera ona również materiały, które opracowałem wcześniej na przedmioty "Ekonometria stosowana II" oraz "Dynamiczne modele wielorównaniowe". Celem wyżej wymienionych przedmiotów, a także tej książki, jest zapoznanie słuchaczy z zaawansowanymi metodami analizy szeregów czasowych, ze szczególnym uwzględnieniem ich zastosowanie do: oceny bieżącej sytuacji ekonomicznej; analizy dynamicznych zależności zachodzących między zmiennymi ekonomicznymi i finansowymi; prognozowania. Biorąc pod uwagę fakt, że przedmiot "Ekonometria Finansowa II" jest adresowany do studentów posiadających podstawową wiedzę z ekonometrii oraz statystyki, podobne przygotowanie jest wskazane przed przystąpieniem do lektury tej książki. Charakterystyczną cechą książki jest to, że skupia się ona na empirycznych zastosowaniach wybranych metod do analizy polskiej gospodarki. W każdym rozdziale zaprezentowano model ekonometryczny wraz z jego założeniami oraz metodami aplikacji. Omawiany model wykorzystywano do objaśnienia zmian zachodzących w polskiej gospodarce w ciągu ostatniej dekady oraz do wnioskowania na temat przyszłych zdarzeń. Każdy rozdział został zakończony zestawem kilku zadań o charakterze teoretycznym i empirycznym. Kolejną cechą charakterystyczną książki jest to, że wszystkie omawiane obliczenia przeprowadzono w programie R i mogą być odtworzone przez Czytelników. Większość kodów została opisana w książce, zaś pełne kody mogą zostać pobrane ze strony internetowej: http://akson.sgh.waw.pl/mrubas/efzr/efzr.html, która uzupełnia dane opracowanie. Na stronie tej znajdują się również dane w formacie csv oraz zestaw prezentacji, które mogą być przydatne w prowadzeniu wykładów w ramach przedmiotów wykorzystujących dane opracowanie. Struktura książki jest następujące. Pierwszy rozdział stanowi wprowadzenie do programu R oraz przypomnienie podstawowych pojęć statystycznych. Rozdział drugi przedstawia metody analizy spektralnej oraz filtry liniowe. Część empiryczna omawia metody dekompozycji szeregu PKB na długookresowy trend oraz część cykliczną. W rozdziale trzecim prezentowane są testy pierwiastka jednostkowego oraz ich aplikacja do badania stacjonarności szeregu PKB. Rozdział czwarty opisuje autoregresyjne modele średniej ruchomej (ARMA) na przykładzie analizy zmian cen w Polsce. W rozdziałach piątym i szóstym prezentowane są modele wektorowej autoregresji (VAR) oraz ich postać strukturalna (SVAR). Zastosowania empiryczne obejmują badanie wpływu zmian kursu walutowego na ceny oraz dekompozycję PKB na część cykliczną oraz trend długookresowy. W kolejnym rozdziale prezentowane są modele autoregresyjnej warunkowej heteroskedastyczności
(ARCH) i ich aplikacja do badania zmian kursu złotego względem euro. Rozdział ósmy opisuje modele krzywej dochodowości oraz metody ich wykorzystania do wnioskowania na temat przyszłych wartości stóp procentowych. W rozdziale dziewiątym omówione zostały modele wyceny opcji oraz ich zastosowanie do analizy opcji na indeks WIG20. Rozdział dziesiąty prezentuje model Markowitza, który jest wykorzystany do budowy portfela inwestycyjnego składającego się z akcji notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW). W ostatnim rozdziale omawiane są modele równowagi na rynku kapitałowym i ich zastosowanie do analizy stóp zwrotu akcji notowanych na GPW. Pierwsza część książki, omawiająca zastosowania wybranych modeli ekonometrycznych do symulacji i prognoz makroekonomicznych oraz do analizy rynków finansowych, może być wykorzystana jako podręcznik podstawowy lub pomocniczy do nauczania przedmiotów "Ekonometria finansowa", "Ekonometria szeregów czasowych" lub "Prognozowanie i symulacje" na studiach magisterskich. Druga część książki, dotycząca zagadnień związanych z analizą rynków finansowych, może być również wykorzystywana do nauki przedmiotów, takich jak "Analiza rynków finansowych", "Wycena opcji" czy "Portfel inwestycyjny". Biorąc pod uwagę, że wszystkie przykłady omówione w książce mogą być samodzielnie odtworzone przy wykorzystaniu załączonych kodów napisanych w programie R, książka ta może być z powodzeniem przeznaczona do samodzielnej nauki. Spis treści Wstęp 1. Wprowadzenie 1.1. Wprowadzenie do programu R 1.2. Wprowadzenie do analizy szeregów czasowych 1.3. Wprowadzenie do liczenia stóp zwrotu 1.4. Zadania 2. Filtry i analiza spektralna 2.1. Analiza spektralna 2.2. Filtry liniowe 2.3. Idealny filtr pasmowo-przepustowy 2.4. Filtr Baxtera-Kinga 2.5. Filtr Christiano-Fitzgeralda 2.6. Filtr Hodricka-Prescotta 2.7. Analiza cyklu koniunkturalnego w Polsce
2.8. Zadania 3. Testy pierwiastka jednostkowego 3.1. Definicja stacjonarności procesu stochastycznego 3.2. Procesy białego szumu i błądzenia losowego 3.3. Wariancja długookresowa 3.4. Test Dickeya-Fullera 3.5. Test Phillipsa-Perrona 3.6. Test KPSS 3.7. Moc testów pierwiastka jednostkowego 3.8. Zadania 4. Jednowymiarowe modele szeregów czasowych 4.1. Procesy ARMA 4.2. Estymacja parametrów modelu ARMA 4.3. Wybór specyfikacji modelu ARMA 4.4. Weryfikacja modelu ARMA 4.5. Stacjonarność modelu ARMA 4.6. Prognozowanie z modelem ARMA 4.7. Zadania 5. Wielowymiarowe modele szeregów czasowych 5.1. Specyfikacja i estymacja modelu VAR 5.2. Estymacja modelu VAR 5.3. Dobór opóźnienia modelu VAR 5.4. Testy na autokorelację reszt 5.5. Normalność rozkładu składnika losowego 5.6. Stabilność modelu VAR
5.7. Prognozowanie z modelem VAR 5.8. Zadania 6. Strukturalne modele VAR 6.1. Przyczynowość 6.2. Funkcja reakcji na impuls 6.3. Dekompozycja wariancji 6.4. Strukturalizacja krótkookresowa 6.5. Model pass-through dla Polski 6.6. Egzogeniczność oraz modele VARX 6.7. Strukturalizacja długookresowa 6.8. Szacowanie luki popytowej w Polsce 6.9. Zadania 7. Modele klasy ARCH 7.1. Grupowanie wariancji 7.2. Modele ARCH i GARCH 7.3. Estymacja modelu GARCH 7.4. Wybór specyfikacji modelu GARCH 7.5. Prognozowanie z modelem GARCH 7.6. Rozszerzenia modelu GARCH 7.7. Zadania 8. Modelowanie krzywej dochodowości 8.1. Definicja krzywej dochodowości 8.2. Modele krzywej dochodowości 8.3. Analiza stóp procentowych w Polsce 8.4. Oczekiwana ścieżka stóp procentowych
8.5. Zadania 9. Wycena opcji oraz zmienność implikowana 9.1. Definicja opcji 9.2. Wprowadzenie do procesów stochastycznych w czasie ciągłym 9.3. Formuła Blacka-Scholesa 9.4. Greckie wskaźniki w wycenie opcji 9.5. Wycena opcji na WIG20 9.6. Zmienność implikowana 9.7. Zadania 10. Portfel inwestycyjny 10.1. Założenia modelu Markowitza 10.2. Portfel dla dwóch akcji 10.3. Portfel dla N akcji 10.4. Portfel dla akcji notowanych na GPW 10.5. Zadania 11. Modele równowagi na rynku kapitałowym 11.1. Model jednoczynnikowy 11.2. Założenia i wyprowadzenie modelu CAPM 11.3. Testy modelu CAPM 11.4. Model APT 11.5. Zadania Bibliografia Recenzja Dobrze napisany podręcznik powinien być dla Czytelnika przewodnikiem po przedstawianych zagadnieniach, powinien także umożliwić nabycie wiedzy określonego rodzaju i odnosić się do zagadnień trudniejszych, zamieszczonych w innych pracach. Z satysfakcją odnotowuję fakt, iż oceniana praca w pełni odpowiada wymogom stawianym
nowoczesnym podręcznikom z przedmiotów zaliczanych do tzw. metod ilościowych w naukach ekonomicznych. (...) Praca została wzorowo przygotowana pod względem edytorskim, z wielką dbałością o właściwe przekazanie treści Czytelnikowi. Istotną wartością książki są przykłady wykonane w programie R, które Czytelnik może samodzielnie przećwiczyć dzięki bezpłatnej dostępności zarówno danych, jak i oprogramowania. Przykłady zostały dobrane w sposób trafny i adekwatny. z recenzji prof. dr hab. Magdaleny Osińskiej Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu