PROGRAM WŁASNY Śląsk moja mała ojczyzna Program edukacji regionalno patriotycznej dla dzieci przedszkolnych w wieku 6 lat OPRACOWANIE: mgr Dorota Złotoś Przedszkole nr 10 z OI w Tychach Moja mała ojczyzna jest blisko, na wyciągnięcie ręki T. Różewicz 1
WSTĘP Poznawanie własnego kraju, regionu, jego historii, kultury, zwyczajów odbywa się od wczesnego dzieciństwa. Pierwsze informacje, oraz cenne doświadczenia wynosimy z domu rodzinnego, gdzie podczas świąt, urodzin czy uroczystości związanych z obchodami świąt państwowych, dziecko styka się z tradycjami rodzinnymi, regionalnymi czy państwowymi. Kolejnym ważnym etapem, jest wiek przedszkolny, a zwłaszcza okres pomiędzy 5 i 6 r.ż., gdy dziecko już jest duże, świadome, tego co przeżywa i doświadcza. Dzieci w tym okresie lubią poznawać tradycje, zwyczaje ludowe, piosenki regionalne czy legendy. Wiedzy patriotycznej nie należy ograniczać tylko do wyglądu flagi, godła, czy nazwy stolicy kraju, jak to ma miejsce w podstawie programowej. Należy ją poszerzać, aby młody człowiek miał poczucie własnej wartości i tożsamości narodowej. Aby był dumny ze swojego pochodzenia, z kraju, regionu. Rodzice, w obecnych czasach, niestety częściej dbają o to, by dziecko poznało Europę czy Świat, wywożąc je na wczasy do Chorwacji czy Egiptu. Dzieci obecnie nie znają Polski, jej zabytków, krajobrazu czy przyrody. Dlatego, tak ważne jest wprowadzenie programu edukacji regionalno- patriotycznej w dobrym tego słowa znaczeniu. Patriota, to nie nacjonalista, a człowiek świadomy wartości kultury, środowiska i tradycji oraz historii swojego kraju. Etap przedszkolny charakteryzuje się specyficznym sposobem przekazywania wiedzy, działania i poznania. Jest to związane ze specyfika psychofizycznego i intelektualnego rozwoju dzieci. Jednakże, i na tym etapie edukacji regionalnej, ważne jest to, aby zaszczepić w dzieciach zainteresowanie sprawami swojej miejscowości, regionu i kraju. Jako nauczycielka przedszkola, chciałabym rozbudzić w moich podopiecznych zainteresowanie sprawami swojej miejscowości, regionu, zapoznać ich z elementami historii, kultury, ważnymi postaciami z Tych i okolic. Dlatego postanowiłam skonstruować program wiedzy regionalno- patriotycznej, przeznaczony dla starszych dzieci przedszkolnych. Program edukacji regionalnej ma na celu przybliżenie dzieciom wartości społecznych i kulturalnych, poprzez poznanie bliższego i dalszego otoczenia własnego regionu. Został opracowany na podstawie dostępnej literatury historii i tradycji regionu oraz wiedzy i doświadczenia własnego autorki programu jako nauczycielki historii. Utożsamianie się ze swoją małą ojczyzną powinno odbywać się w sposób naturalny, poprzez przeżycia, związki emocjonalne z rodziną, miejscem zamieszkania, przedszkolem najbliższą okolicą, regionem, ojczyzną. 2
Wiedza i umiejętności, które dziecko nabędzie w trakcie realizacji programu, uświadomią mu potrzeby środowiska oraz ukształtują poczucie przynależności do niego. Program jest zgodny z założeniami podstawy programowej dla przedszkoli. Przewidywane efekty obejmują opanowanie wiedzy i umiejętności o naszym regionie, wzmocnienie więzi i aktywny udział w życiu rodziny, szkoły, regionu. Celem jest również kształtowanie tolerancji i zrozumienia dla innych kultur i społeczności. Głównym celem programu jest wykształcenie w dzieciach dumy z regionu w którym dorastają, aby byli świadomi kultury, historii i piękna naszego regionu. Opracowany przeze mnie program jest spójny z treściami zawartymi w podstawie programowej wychowania przedszkolnego. CELE I ZAŁOŻENIA PROGRAMU Celem nadrzędnym programu jest kształtowanie u dzieci poczucia więzi z najbliższym środowiskiem, z ich małą ojczyzną, w której się wychowują. Pragnę to uzyskać dzięki poznaniu kultury materialnej i duchowej ludzi, wśród których żyją, poznanie tradycji, zwyczajów legend, elementów historii. Pragnę również pokazać piękno krajobrazu i środowiska naturalnego oraz przemysł, który ukształtował wygląd naszego regionu. Wzmacnianie więzi lokalnych, identyfikacji z miejscem zamieszkania, jego dziedzictwem kulturowym i historycznym Budzenie w dzieciach świadomości z przynależności do regionu śląskiego Przybliżenie kultury regionalnej przez poznanie pieśni ludowych i patriotycznych oraz tańców i strojów regionalnych Przybliżenie historii regionu i kraju przez podania, legendy i wybrane fragmenty historii Polski i regionu związane zwłaszcza z odrodzeniem państwa polskiego w 1918r. i przyłączeniem śląska do macierzy polskiej Przybliżenie dzieciom dorobku oraz sylwetek wielkich Tyszan poznanie najbliższego środowiska; zapoznanie z warunkami przyrodniczo-geograficznymi regionu dostrzeganie specyfiki przyrodniczej i kulturowej najbliższej okolicy; rozwijanie wrażliwości estetycznej; uwrażliwienie na wartości kulturowe środowiska rodzinnego, wspólnoty rodzinnej; dostrzeganie specyfiki kulturowej regionu i jego tradycji; poznanie folkloru (tańce, pieśni, stroje, instrumenty), zwyczajów i obrzędów; wyzwalanie aktywności artystycznej dziecka i umożliwianie kreatywnego uczestnictwa dziecka w wydarzeniach kulturowych; budzenie zainteresowania historią i kulturą własnego środowiska i regionu ( małej ojczyzny ); 3
kształtowanie emocjonalnego związku z regionem z równoczesnym kształtowaniem patriotyzmu; wzbogacanie więzi kulturowych, historycznych, etnicznych i narodowych; rozwijanie i wzmacnianie aktywnego udziału dziecka w życiu wspólnot: rodzinnej, przedszkolnej, lokalnej; uświadomienie znaczenia zachowania i pomnażania dziedzictwa kulturowego jako wartości materialnej i duchowej danej wspólnoty; kształtowanie szacunku wobec dorobku przeszłych pokoleń wraz z potrzeba ochrony tradycji; CELE SZCZEGÓŁOWE: Dziecko wie: wie w jakim regionie mieszka i w jakim mieście wie jak nazywa się stolica regionu ( Katowice) zna legendę pochodzenia nazwy Tychy, zna legendy regionu i okolicy zna godło i flagę naszego miasta i regionu zna słowa przynajmniej 1 pieśni patriotycznej i ludowej poznaje tradycje regionalne (tańce, przyśpiewki, obrzędy ludowe) poznaje miejsca lokalnej pamięci narodowej zna wielkich Tyszan potrafi rozpoznać słowa w gwarze śląskiej wie jakie są tradycyjne potrawy kuchni śląskiej METODY PRACY: oparte na słowie: opowiadanie, opis, pogadanka oparte na działalności praktycznej - problemowe: burza mózgów: samodzielne wymyślanie przez dzieci hipotez przy wykorzystaniu myślenia intuicyjnego, metody przypadków, metody symulacyjne kinestetyczne - wykorzystujące mimikę, język ciała, ruchy i gest, zabawy polegające na projektowaniu i konstruowaniu, organizowanie wycieczek i zajęć w terenie. audytywne - prowadzenie zajęć z odtwarzaczem, wykorzystanie muzyki - inscenizacje muzyczno - ruchowe. eksponujące - pokaz połączony z przeżyciem - projekcja filmu, oglądanie wystaw w muzeum praktyczne - pokaz z objaśnieniem, metoda projektów, metoda samodzielnych doświadczeń - rozwijanie kreatywności i ciekawości poznawczej dzieci. FORMY PRACY: praca indywidualna praca zbiorowa 4
praca zespołowa, praca grupowa, ZADANIA 1. Umożliwienie poznania regionu i jego kultury. 2. Wprowadzenie w życie kulturalne wspólnoty lokalnej. 3. Kształtowanie tożsamości narodowej w aspekcie tożsamości regionalnej. TREŚCI 1. Ogólna charakterystyka geograficzna i kulturowa regionu śląskiego podstawowe nazewnictwo i główne symbole regionalne. 2. Język regionu, gwara i nazewnictwo. 3. Elementy historii regionu i ich związki z historią i tradycją własnej rodziny. 4. Lokalne i regionalne tradycje, święta, obyczaje i zwyczaje. 5. Miejscowe podania, przysłowia, muzyka, tradycyjne rzemiosło, sztuka ludowa i folklor. 6. Wartość regionu i jego dziedzictwo kulturowe w życiu ludzi tu żyjących i dla dzieci. EWALUACJA PROGRAMU BĘDZIE POLEGAŁA NA: wykonywaniu przez dzieci różnorodnych prac plastycznych związanych z omawianą tematyką, udział w konkursach plastycznych. Wykonaniu pracy plastycznej związanej ze świętem górniczym Barbórką (prezent dla zaproszonego górnika) uczestniczeniu w międzygrupowym konkursie wiedzy o naszym kraju Piękna nasza Polska cała wypełnieniu ankiety skierowanej do rodziców, która pozwoli ocenić stopień realizacji założonych celów i wyciągnąć wnioski z realizacji programu. ADRESACI PROGRAMU Dzieci 6 letnie z Przedszkola nr 10 w Tychach FORMA ZAJĘĆ Spotkania w formie dobrowolnego kółka zainteresowań 1-2 razy w miesiącu. TEMATYKA 1. Nasz region, położenie krajobraz, środowisko- wrzesień 2018 2. Podania i legendy regionu październik 2018 3. 100 lat niepodległej Polski Śpiewamy pieśni patriotyczne -listopad 2018 5
4. Kultura kopalń i hut Barbórka- tradycje i pieśni górnicze- mój Tata górnik- 4/5 grudzień 2018. Tradycyjna śląska wigilia - grudzień 2018, 5. Oma i starzik czyli gwara na Śląsku - styczeń 2019 6. Stroje ludowe i tańce regionalne trojak- luty 2019 7. Marzanna powitanie wiosny marzec 2019 8. Tradycje wielkanocne w naszym regionie kwiecień 1019 9. Architektura naszego miasta i regionu. Słynni tyszanie - maj 2019 10. Przyroda naszego miasta i regionu Sobótka tradycje równonocy letniej - czerwiec 2019 11. Wyjścia do Muzeum miejskiego w Tychach na wystawy związane z tematem zajęć 12. Śląskie smaki książka kucharska z ulubionymi dziecięcymi przepisami na śląskie lub typowo polskie potraw BIBLIOGRAFIA: Patryk Oczko, Tychy. Sztuka w przestrzeni miasta, 2015 J. Kantyka Tychy. Zarys rozwoju miasta i powiatu, 1975 Rościsław Żerelik, Historia Śląska, 2002 Przemysław Urbańczyk, Trudne początki Polski, 2008 Stanisław Ligoń, Bery i bojki śląskie Augustyn Feliks Halott, Ślaskie bery, bojki i opowiastki z dawnych lat Marek Szołtysek, Elementarz śląski, 2001 Strony internetowe ogólnopolskie i regionalne. Uwagi: W zależności od predyspozycji dzieci, środków dydaktycznych a także możliwości czasowych i organizacyjnych program może być modyfikowany. Dyrektor Przedszkola Autor: mgr Dorota Złotoś Nauczyciel mianowany 6
Ankieta dla rodziców Szanowni Państwo, Wasze dziecko uczestniczyło w realizacji programu własnego Śląsk moja mała ojczyzna Proszę odpowiedzieć na kilka pytań, które pomogą ocenić stopień realizacji założonych celów i wyciągnąć wnioski z realizacji programu. 1. Czy wiecie państwo, że w grupie Waszych dzieci realizowany był program Śląsk moja mała ojczyzna? a) tak b) nie 2. Czy według Państwa dzięki realizacji tego programu państwa dziecko poszerzyło swą wiedzę na temat regionu? a) tak b) nie c) nie wiem 3. Jak Pan /Pani sądzi, czy wdrażany program własny był potrzebny do pracy z dziećmi? a) tak b) nie c )nie mam zdania 4.Czy dzięki realizacji programu dziecko poznało piosenki patriotyczne i tańce ludowe? a) Tak b) Nie c) Nie zauważyłam/łem 5. Czy mają Państwo jakieś uwagi odnośnie realizowanego programu?. Dziękuję 7
Opinia o programie Program własny Śląsk moja małą ojczyzna autorstwa D. Złotoś przeznaczony jest do realizacji w roku szkolnym 2018/2019 w grupie dzieci 6 - letnich. Cele, treści i metody programu zgodne są z Podstawą Programową Wychowania Przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego. Program edukacji regionalnej ma na celu przybliżenie dzieciom wartości społecznych i kulturalnych, poprzez poznanie bliższego i dalszego otoczenia własnego regionu. W założeniach programu odbywać się to w sposób naturalny, poprzez przeżycia, związki emocjonalne z rodziną, miejscem zamieszkania, przedszkolem, najbliższą okolicą, regionem Formy i metody pracy zaplanowane w związku z realizacją programu sprzyjają rozwojowi dzieci, stwarzając szerokie możliwości zdobywania wiadomości i doskonalenia umiejętności. Przyczyniają się również do atrakcyjności proponowanych zajęć i sprzyjają wszechstronnemu rozwojowi dziecka. Dobrą strona programu jest stopniowanie trudności przy wprowadzaniu dzieci w nowe zagadnienia. Zagadnienia i tematy opracowanego programu są poprawne pod względem rzeczowym i językowym. Autorka posługuje się właściwą terminologią i językiem przedmiotu. Realizacja programu stwarza możliwości zdobywania przez dzieci wiedzy i umiejętności, które uświadomią mu potrzeby najbliższego środowiska oraz ukształtują poczucie przynależności do małej ojczyzny. Beata Trubas Nauczyciel dyplomowany 8