KONSERWACJA I REMONT BUDOWALANY ZABYTKOWEGO BARAKU MUROWANEGO O NUMERZE INW. B-138 (BARAK MIESZKALNY), USYTUOWANEGO NA ODCINKU BI BYŁEGO KL AUSCHWITZ II-BIRKENAU NA TERENIE PAŃSTWOWEGO MUZEUM AUSCHWITZ- BIRKENAU W OŚWIĘCIMIU 32-600 Brzezinka, ul. Ofiar Faszyzmu, dz. nr ewid. 2053/16, obręb Brzezinka
SPIS TREŚCI: 1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU... 3 1.1 Stan istniejący zagospodarowania terenu:... 3 1.2 Ogrodzenie i bramy wjazdowe:... 4 1.3 Ukształtowanie terenu:... 5 1.4 Ukształtowanie zieleni:... 5 1.5 Układ zabudowy:... 5 1.6 Przeznaczenie obiektu w stanie pierwotnym:... 5 1.7 Przeznaczenie obiektu w stanie istniejącym:... 5 1.8 Opis ogólny konstrukcji obiektu:... 5 1.9 Ogólne dane liczbowe obiektu:... 7 1.10 Zakres ogólny planowanej konserwacji i remontu budowlanego obiektu:... 7 1.11 Prace towarzyszące:... 7 2
1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU 1.1 Stan istniejący zagospodarowania terenu: Zabytkowy murowany barak o nr inw. B-138 zlokalizowany jest na odcinku BIb byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady KL Auschwitz II-Birkenau w Brzezince przy ul. Ofiar Faszyzmu, na dz. nr ewid. 2053/16 obręb Brzezinka. Rys. 1. Plan dawnego obozu KL Auschwitz II-Birkenau LEGENDA: A - główna wartownia z wieżą BI - pierwszy odcinek obozu BII - drugi odcinek obozu BIII - trzeci odcinek obozu w budowie (Meksyk) BIa - obóz kobiecy BIb - początkowo obóz męski, od 1943 r. obóz kobiecy BIIa - kwarantanna BIIb - obóz familijny dla Żydów z Terezina BIIc - obóz dla Żydów z Węgier BIId - obóz męski BIIe - obóz dla Cyganów BIIf - szpital dla więźniów C - Komendantura oraz baraki dla SS D - magazyn rzeczy zagrabionych pomordowanym (Kanada) E - rampa, na której wyładowywano transporty ludzi i przeprowadzano selekcji F,G - stosy, na których spalano zwłoki H - masowe mogiły radzieckich jeńców wojennych KII - komora gazowa i krematorium II KIII - komora gazowa i krematorium III KIV - komora gazowa i krematorium IV KV - komora gazowa i krematorium V L - ustępy i umywalnie M - obiekty oczyszczalni ścieków 3
Jest jednym z piętnastu pełniących funkcję obiektów mieszkalnych, zachowanych do dzisiaj, baraków murowanych, które powstały na przestrzeni pięciu miesięcy od października 1941 r. i zostały oddane do użytku w połowie marca 1942 r. Fot. A. Widok ogólny odcinka BI dawnego KL Auschwitz II-Birkenau z zaznaczoną lokalizacją baraku B-138 Teren obozu jest uzbrojony i ogrodzony, a wjazd na niego zapewniają urządzone zjazdy z drogi publicznej ul. Ofiar Faszyzmu. Dostęp do obiektu możliwy jest bezpośrednio z wewnętrznego ciągu pieszo-jezdnego (ulica obozowa) łączącego się poprzez urządzone zjazdy z ulicą Ofiar Faszyzmu. Ciąg pieszo-jezdny w całości posiada gruntową nawierzchnię utwardzoną. Sąsiedztwo przedmiotowej działki stanowi strefa ochronna muzeum oraz tereny mieszkalne jednorodzinne. Istniejący stan zagospodarowania działki jest zgodny z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru w otoczeniu Pomnika Zagłady Auschwitz-Birkenau w Gminie Oświęcim (uchwała Rady Gminy Oświęcim nr III/18/6 z dnia 29.12.2006 r. jednostka strukturalna planu o symbolu 1UP1 tereny usług publicznych o znaczeniu ponadlokalnym oraz w obszarze M, przyległa do jednostki 1KDX teren dróg pieszo-jezdnych) oraz obowiązującymi przepisami prawa. 1.2 Ogrodzenie i bramy wjazdowe: Teren działki 2053/16 wraz z pozostałymi działkami wchodzącymi w skład obszaru odcinków BI i BII dawnego obozu zagłady KL Auschwitz II-Birkenau jest ogrodzony na całym swoim obwodzie. Przęsła ogrodzenia wykonane są ze stalowego drutu kolczastego, niegdyś będącego pod napięciem, mocowanego do żelbetowych słupów zakotwionych w ziemi. Od strony północnej ogrodzenie wyposażono w bramy wjazdowe o konstrukcji stalowej, a od strony wschodniej w bramy wjazdowe o konstrukcji analogicznej, w tym jedną zabudowaną w obrębie murowanego z cegły budynku bramy głównej obozowej o nr inw. B-1. Do wszystkich bram zapewniony jest dojazd z ulicy Ofiar Faszyzmu przez istniejące zjazdy publiczne. 4
1.3 Ukształtowanie terenu: Teren całkowicie płaski. 1.4 Ukształtowanie zieleni: Wyłącznie zieleń niska. 1.5 Układ zabudowy: Budynek baraku B-138 zlokalizowano prostopadle do zachodniej granicy odcinka BIb obozu, w ostatnim rzędzie zamykającym od tej strony trzytraktowy układ 15 murowanych baraków mieszkalnych. Barak zbudowano na planie prostokąta o wymiarach 36,34 x 11,41 m, dłuższym bokiem sytuując go równolegle do wewnętrznego ciągu pieszo-jezdnego biegnącego na osi wschód-zachód, który stanowi drogę dojścia i dojazdu do budynku od strony bramy zlokalizowanej we wschodniej pierzei ogrodzenia odcinka BI, zabudowanej na urządzonym zjeździe z ul. Ofiar Faszyzmu. Obiekt posiada jedną kondygnację nadziemną i nie jest podpiwniczony. W podłużnej elewacji północnej usytuowano jedynie wejście do obiektu w postaci dwuskrzydłowych drzwi o szerokości w świetle równej 1,09 m i wysokości 1,80 m. 1.6 Przeznaczenie obiektu w stanie pierwotnym: Barak B-138 to jeden z piętnastu powstałych i zachowanych do dzisiaj na odcinku BIb baraków mieszkalnych. 1.7 Przeznaczenie obiektu w stanie istniejącym: W chwili obecnej, ze względu na zły stan techniczny, barak wyłączony jest z użytkowania ale po zakończeniu planowanego remontu budowlanego i konserwacji przewiduje się jego udostepnienie do zwiedzania grupom zorganizowanym, osobom indywidulanym i/lub grupom studyjnym. 1.8 Opis ogólny konstrukcji obiektu: Budynek został wykonany w konstrukcji tradycyjnej, z drewnianą więźbą dachową, murowanymi nośnymi ścianami podłużnymi, murowanymi osłonowymi ścianami szczytowymi i murowanymi wewnętrznymi ścianami działowymi, wydzielającymi strefę wejściową, dwa pomieszczenia funkcyjne oraz na niepełną wysokość przedziały prycz zlokalizowane w obrębie sali ogólnej. Ławy i stopy fundamentowe betonowe posadowione bezpośrednio na gruncie. Zewnętrzne ściany podłużne i szczytowe oraz wewnętrzne ściany działowe o grubości 12 cm murowane z cegły pełnej na zaprawie wapiennocementowej, od zewnętrz nieotynkowane, od strony wewnętrznej otynkowane na części powierzchni, zaopatrzone w osiach konstrukcyjnych w murowane filarki wzmacniające od przekroju 25 x 25 cm. Stropy wyłącznie nad wejściowym odcinkiem północnym sali ogólnej i dwoma pomieszczeniami funkcyjnymi zlokalizowanymi w strefie wejściowej do baraku, drewniane belkowe, kryte od spodu deskami i płytami supremy prawie na całej powierzchni. 5
W obrębie sali ogólnej występują dwa kominy dymowe z zachowanymi czterema paleniskami, murowane z cegły pełnej na zaprawie wapienno-cementowej, odprowadzające spaliny ponad połać dachu, posiadające przekrój około 53 x 53 cm i wysokość około 5,85 m. Fot. B. Widok ogólny baraku B-138 od strony północno-wschodniej Konstrukcja dwuspadowego dachu drewniana płatwiowo-kleszczowa, ze względu na rozpiętość i wysokość konstrukcji zaopatrzona w dwa poziomy kleszczy, z przeważnie dwuprzęsłowymi (część krokwi rozcięta na podporze) krokwiami o zmiennym przekroju okrągłym, przenoszącymi obciążenie na słupy pod płatwiami i konstrukcje murową podłużnych ścian zewnętrznych pod murłatami. W kalenicy dachu zlokalizowano jeden wywietrzak dachowy o konstrukcji drewnianej, kryty papą. Posadzki cementowe wylewane na mokro bezpośrednio na gruncie lub na warstwie cegieł, bądź gruzu ceglanego, za wyjątkiem dwóch pomieszczeń funkcyjnych w strefie wejściowej, gdzie występują podłogi z desek na legarach oraz skrajnego przęsła wschodniego, gdzie występują posadzki ceglane. Stolarka drzwiowa drewniana pełna, okienna drewniana szklona pojedynczo szkłem zwykłym. W elewacji południowej umieszczono 9 okien o wymiarach w świetle ościeży około 96 x 96 cm, w elewacjach szczytowych po 2 analogiczne okna, a w elewacji północnej okien 8 i jedne dwuskrzydłowe drzwi pełne o wymiarach w świetle równych 109 x 180 cm. Brak wewnętrznej stolarki drzwiowej choć pierwotnie wejścia do pomieszczeń funkcyjnych z pewnością zamknięte były drzwiami. Nadproża drewniane i murowane z cegły pełnej na zaprawie wapienno-cementowej. 6
1.9 Ogólne dane liczbowe obiektu: Powierzchnia zabudowy: 417,07 m 2 Powierzchnia wewnętrzna: 403,67 m² Powierzchnia użytkowa: 381,22 m 2 Kubatura: 1 569,09 m 3 Wymiary gabarytowe rzutu: 36,34 11,41 m Wysokość budynku do kalenicy: ok. 5,29 m Wysokość budynku wg wymagań: ok. 5,29 m budynek niski (N) Liczba kondygnacji nadziemnych: I Liczba kondygnacji podziemnych: 0 1.10 Zakres ogólny planowanej konserwacji i remontu budowlanego obiektu: Planowana inwestycja polegać będzie na konserwacji i generalnym remoncie budowlanym obiektu z zachowaniem niezmienności jego dotychczasowej formy i funkcji. Wszystkie czynności obejmujące konserwację i remont doprowadzą do spełnienia wymagań podstawowych, dotyczących bezpieczeństwa konstrukcji, bezpieczeństwa pożarowego i użytkowanego baraku, który po zakończeniu wspomnianych prac będzie funkcjonował jako udostępniony do zwiedzania obiekt muzealny Pomnika Zagłady Auschwitz-Birkenau. W trakcie planowanych prac nastąpi wzmocnienia i zabezpieczenie elementów konstrukcyjnych baraku murowanego w zakresie fundamentów, ścian murowanych, kominów murowanych, konstrukcji więźby dachowej wraz z pokryciem, posadzek cementowych i ceglanych, podłóg i stropów drewnianych, stolarki okiennej i drzwiowej oraz istniejących elementów wyposażenia stałego obiektu. Ponadto wykonana zostanie nowa, zgodna z obowiązującymi normami, instalacja elektryczna zasilająca urządzenia słaboprądowe oraz silnoprądowe serwisowe gniazda wtykowe, instalacja odgromowa obiektu oraz drenaż opaskowy wokół budynku, odprowadzający wody gruntowe i opadowe poza obszar inwestycji. Do obiektu wprowadzone zostaną także instalacje: systemu sygnalizacji pożaru, kontroli dostępu, sygnalizacji włamania i napadu, telewizji dozorowej oraz internetu. 1.11 Prace towarzyszące: Przed przystąpieniem do robót budowlanych zostanie wykonany drenaż opaskowy oraz hala namiotowa nad barakiem. W ramach prac towarzyszących robotom budowlanym i konserwatorskim będzie prowadzony nadzór archeologiczny oraz geodezyjna obsługa inwestycji. W ramach dokumentacji prowadzonych prac zostaną wykonane: Skaning laserowy / fotogrametria obiektu sporządzona przed przystąpieniem do prac i po ich zakończeniu, Film dokumentalny z przebiegu prac. 7