CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń odmianowych JĘCZMIEŃ JARY (dobór komponentów do mieszanek) 2018 Słupia Wielka 2018
Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych 63-022 Słupia Wielka tel.: 61 285 23 41 do 47 faks: 61 285 35 58 e-mail: sekretariat@coboru.pl www.coboru.pl Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gospodarczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracowała mgr inż. Joanna Szarzyńska Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych -------------------------------------- Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Zadanie 2.10. Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe. COBO 2018 n. 10
JĘCZMIEŃ JARY (dobór komponentów do mieszanek) Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń z jęczmieniem jarym (dobór komponentów do mieszanek) z roku 2018. Założono cztery doświadczenia, w których oceniano sześć odmian w siewie czystym i 20 mieszanek trójodmianowych. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń z jęczmieniem jarym (dobór komponentów do mieszanek) Doświadczenia polowe prowadzono według ramowej metodyki 1). Założono je jako jednoczynnikowe, w niekompletnych, blokowych układach 1-rozkładalnych, w trzech powtórzeniach. Chemiczna ochrona roślin obejmowała zaprawianie nasion przed siewem, stosowanie herbicydów, a w przypadku wystąpienia szkodników także insektycydów. Nie stosowano natomiast chemicznej ochrony roślin przed chorobami i wyleganiem. Nawożenie mineralne było zróżnicowane w poszczególnych punktach doświadczalnych i dostosowane do lokalnych warunków (jakość gleby, rodzaj przedplonu, zasobność gleby w fosfor, potas, magnez itp.). Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła na ogół 16,5 m 2, natomiast w Słupi Wielkiej - 15 m 2, a w Bukówce 13 m 2. Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 ziaren i zdolność kiełkowania nasion poszczególnych odmian. Obsada nasion dla wszystkich odmian w siewie czystym była jednakowa i wynosiła 300 szt./m 2. Jednakowy był 1) Zboża. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/19/2013, Słupia Wielka, lipiec 2013. również udział komponentów w mieszankach trójskładnikowych (100+100+100 szt./m 2 ). Plon ziarna i masę 1000 ziaren przeliczono na wspólną wilgotność 14. Wyniki plonu ziarna odmian podano w postaci średniej ogólnej oraz z poszczególnych miejscowości, natomiast wyniki pozostałych cech wyłącznie w układzie średniej ogólnej. Warunki siedliskowe i agrotechniczne doświadczeń polowych z jęczmieniem jarym oraz daty ważniejszych terminów agrotechnicznych i faz wegetacji przedstawiono w tabeli 2. Dane meteorologiczne (suma opadów i temperatura powietrza na wysokości 2 m) podano w tabeli 3. W roku 2018 doświadczenia z jęczmieniem jarym, ze względu na przedłużającą się zimę, zakładano dopiero w I połowie kwietnia. Wysokie temperatury powietrza w kwietniu spowodowały bardzo szybkie i wyrównane wschody. Ciepły, ale suchy maj nie sprzyjał wzrostowi roślin. Wegetacja przebiegała w warunkach suszy i bardzo wysokich temperatur ze sporadycznymi opadami deszczu. Jedynie w Przecławiu od drugiej połowy maja występowały regularne deszcze, co korzystnie wpłynęło na stan roślin. Doświadczenia z jęczmieniem jarym zebrano na przełomie lipca i sierpnia. Warunki pogodowe nie sprzyjały rozwojowi chorób w omawianym sezonie wegetacyjnym, z wyjątkiem Przecławia gdzie nasilenie chorób było większe. Niekorzystne czynniki pogodowe w okresie wegetacyjnym sprawiły, że plony nie były zbyt wysokie. W roku 2018 średni plon ziarna odmian wzorcowych wyniósł 65,8, przy zróżnicowaniu w poszczególnych lokalizacjach od 49,9 dt z ha w Sulejowie do 78,8 w Przecławiu. Plon ziarna z wszystkich badanych obiektów wyniósł natomiast średnio 66,3. Średni plon mieszanek trójodmianowych był wyższy niż plon odmian w siewie czystym (wzorcowych) i wyniósł 66,4. Spośród badanych odmian i mieszanek, najwyższy plon uzyskano dla mieszanki: Airway + Polonia Staropolska + Ramzes (68,7 ), natomiast spośród odmian w siewie czystym dla Odmiany Rubaszek (67,9 dt z ha). Najniższy plon uzyskała odmiana Ramzes (62,5 ) oraz mieszanka MHR Fajter + Polonia Staropolska + Ramzes (63,0 ). Największą różnicę pomiędzy plonem rzeczywistym a teoretycznym uzyskano dla mieszanki Airway + Polonia Staropolska + Ramzes, która wyniosła 3,5. ------------------- Objaśnienie skali 9-stopniowej: 9 oznacza stan najlepszy (najkorzystniejszy) 5 oznacza stan średni (przeciętny) 1 oznacza stan najgorszy (najmniej korzystny)
- 4 - Tabela 1 JĘCZMIEŃ JARY dobór komponentów do mieszanek. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2018 Odmiana Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny zdolność kiełkowania () masa 1000 ziaren (g) Obsada nasion (szt./m 2 ) 1 2 3 4 5 6 1 Airway 2017 Nordic Seed A/S 99 54,1 300 2 MHR Fajter 2018 Małopolska Hodowla Roślin Spółka z o.o. 3 Polonia Hodowla Roślin Strzelce 2016 Staropolska sp. z o.o. Grupa IHAR 4 Ramzes 2017 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR 5 Rubaszek 2014 "Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR" 6 Teksas 2017 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR Mieszanka 96 47,6 300 98 47,0 300 99 51,6 300 98 54,2 300 100 54,5 300 Skrót nazwy mieszanki 7 Airway + MHR Fajter + Polonia Staropolska Air+Faj+PoSt 100+100+100 8 Airway + MHR Fajter + Ramzes Air+Faj+Ram 100+100+100 9 Airway + MHR Fajter + Rubaszek Air+Faj+Rub 100+100+100 10 Airway + MHR Fajter + Teksas Air+Faj+Tek 100+100+100 11 Airway + Polonia Staropolska + Ramzes Air+PoSt+Ram 100+100+100 12 Airway + Polonia Staropolska + Rubaszek Air+PoSt+Rub 100+100+100 13 Airway + Polonia Staropolska + Teksas Air+PoSt+Tek 100+100+100 14 Airway + Ramzes + Rubaszek Air+Ram+Rub 100+100+100 15 Airway + Ramzes + Teksas Air+Ram+Tek 100+100+100 16 Airway + Rubaszek + Teksas Air+Rub+Tek 100+100+100 17 MHR Fajter + Polonia Staropolska + Ramzes Faj+PoSt+Ram 100+100+100 18 MHR Fajter + Polonia Staropolska + Rubaszek Faj+PoSt+Rub 100+100+100 19 MHR Fajter + Polonia Staropolska + Teksas Faj+PoSt+Tek 100+100+100 20 MHR Fajter + Ramzes + Rubaszek Faj+Ram+Rub 100+100+100 21 MHR Fajter + Ramzes + Teksas Faj+Ram+Tek 100+100+100 22 MHR Fajter + Rubaszek + Teksas Faj+Rub+Tek 100+100+100 23 Polonia Staropolska + Ramzes + Rubaszek PoSt+Ram+Rub 100+100+100 24 Polonia Staropolska + Ramzes + Teksas PoSt+Ram+Tek 100+100+100 25 Polonia Staropolska + Rubaszek + Teksas PoSt+Rub+Tek 100+100+100 26 Ramzes + Rubaszek + Teksas Ram+Rub+Tek 100+100+100 Bilans doświadczeń: założone i przyjęte do syntezy 4
- 5 - Tabela 2 JĘCZMIEŃ JARY dobór komponentów do mieszanek. Warunki prowadzenia doświadczeń. Rok zbioru 2018 Wyszczególnienie Słupia Wielka Sulejów Bukówka Przecław 1 2 3 4 5 Rolnicza wartość gleby w 100 o skali IUNG-PIB 70 80 61 80 Kompleks przydatności rolniczej gleb 4 2 11 2 Odczyn gleby (ph w KCl) 6,5 6,3 6,3 7,1 Przedplon BCK ZIK GRZ BCK Zaprawianie nasion + + + + Herbicydy (data): - pierwszy zabieg 4.05 4.05 14.05 9.05 - drugi zabieg 10.05 15.05 Insektycydy (data): - pierwszy zabieg 12.05 4.05 - drugi zabieg 14.06 Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha): - P 2 O 5 48 40 80 70 - K 2 O 80 70 90 105 - N - razem 40 120 75 103 - N - przedsiewnie 40 34 50 63 - N - pogłównie 86 25 40 Nawożenie dolistne: - jeden zabieg 4.05 Daty siewu, zbioru i ważniejszych faz rozwojowych Siew 6.04 5.04 12.04 5.04 Wschody 14.04 14.04 22.04 14.04 Krzewienie 28.04 27.04 15.05 30.04 Strzelanie w źdźbło 15.05 15.05 25.05 14.05 Kłoszenie 29.05 31.05 08.06 3.06 Dojrzałość woskowa 20.06 30.06 20.07 9.07 Dojrzałość pełna 5.07 10.07 30.07 23.07 Zbiór 23.07 3.08 03.08 28.07 Kol. 2-5: przedplon: BCK burak cukrowy, GRZ groch siewny, ZIK ziemniak; data: dzień/miesiąc
- 6 - Tabela 3 JĘCZMIEŃ JARY dobór komponentów do mieszanek. Dane meteorologiczne. Sezon wegetacyjny 2018 Miesiąc SDOO III IV V VI VII VIII 1 2 3 4 5 6 7 suma opadów (mm) 1 Słupia Wielka 44 25 22 56 95 16 2 Sulejów 19 19 67 75 115 47 3 Bukówka 30 26 55 46 32 15 4 Przecław 41 16 69 47 108 97 średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 1 Słupia Wielka 1,2 14,7 17,9 19,6 20,3 20,7 2 Sulejów -0,2 12,9 16,2 18,0 18,9 18,9 3 Bukówka -3,8 10,3 13,8 15,2 16,6 16,7 4 Przecław -2,2 11,9 16,0 18,1 19,2 20,4
- 7 - Tabela 4 JĘCZMIEŃ JARY dobór komponentów do mieszanek. Plon ziarna odmian i mieszanek w miejscowościach. Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Słupia Wielka Sulejów Bukówka Przecław 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wzorzec, 71,7 49,9 62,8 78,8 1 Airway 73,5 102 47,5 95 63,9 102 81,8 104 2 MHR Fajter 69,5 97 51,1 103 63,0 100 79,7 101 3 Polonia Staropolska 72,4 101 50,0 100 68,4 109 76,0 96 4 Ramzes 70,6 98 48,1 96 50,7 81 80,6 102 5 Rubaszek 71,7 100 51,1 102 63,4 101 85,5 109 6 Teksas 72,8 101 51,5 103 67,3 107 69,1 88 7 Air+Faj+PoSt 76,3 106 50,4 101 68,2 109 74,3 94 8 Air+Faj+Ram 68,0 95 50,2 101 61,2 97 84,3 107 9 Air+Faj+Rub 71,8 100 52,2 105 62,0 99 81,9 104 10 Air+Faj+Tek 71,5 100 51,1 102 64,3 102 81,8 104 11 Air+PoSt+Ram 76,9 107 50,4 101 65,8 105 81,9 104 12 Air+PoSt+Rub 71,5 100 52,4 105 63,3 101 83,8 106 13 Air+PoSt+Tek 72,3 101 50,7 102 62,2 99 79,0 100 14 Air+Ram+Rub 73,4 102 48,8 98 55,1 88 87,0 110 15 Air+Rams+Tek 74,5 104 50,2 101 57,8 92 83,1 105 16 Air+Rub+Tek 75,2 105 50,3 101 57,1 91 82,6 105 17 Faj+PoSt+Ram 70,5 98 50,5 101 50,1 80 81,0 103 18 Faj+PoSt+Rub 75,7 106 52,3 105 68,4 109 77,9 99 19 Faj+PoSt+Tek 74,5 104 51,7 104 63,5 101 74,8 95 20 Faj+Ram+Rub 71,8 100 50,0 100 63,4 101 79,4 101 21 Faj+Ram+Tek 66,8 93 50,1 100 60,4 96 79,9 101 22 Faj+Rub+Tek 70,2 98 49,8 100 60,2 96 79,8 101 23 PoSt+Ram+Rub 74,0 103 49,9 100 61,8 98 82,0 104 24 PoSt+Ram+Tek 70,2 98 52,5 105 63,3 101 78,3 99 25 PoSt+Rub+Tek 72,6 101 51,6 103 66,1 105 78,6 100 26 Ram+Rub+Tek 70,4 98 52,5 105 61,1 97 81,9 104 NIR przy α = 0,05 ; 7,6 10,5 3,6 7,0 6,2 10,0 3,1 3,9 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6)
- 8 - Tabela 5 JĘCZMIEŃ JARY dobór komponentów do mieszanek. Plon ziarna odmian i mieszanek. Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Plon ziarna rzeczywisty odch. Plon ziarna teoretyczny odch. Plon ziarna rzeczywisty do teoretycznego 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wzorzec, 65,8 65,8 1 Airway 66,7 0,9 101 66,7 2 MHR Fajter 65,8 0,1 100 65,8 3 Polonia Staropolska 66,7 0,9 101 66,7 4 Ramzes 62,5-3,3 95 62,5 5 Rubaszek 67,9 2,1 103 67,9 6 Teksas 65,2-0,6 99 65,2 7 Air+Faj+PoSt 67,3 1,5 102 66,4 0,6 101 0,9 101 8 Air+Faj+Ram 65,9 0,1 100 65,0-0,8 99 0,9 101 9 Air+Faj+Rub 67,0 1,2 102 66,8 1,0 102 0,1 100 10 Air+Faj+Tek 67,2 1,4 102 65,9 0,1 100 1,3 102 11 Air+PoSt+Ram 68,7 3,0 104 65,3-0,5 99 3,5 105 12 Air+PoSt+Rub 67,7 1,9 103 67,1 1,3 102 0,6 101 13 Air+PoSt+Tek 66,1 0,3 100 66,2 0,4 101-0,1 100 14 Air+Ram+Rub 66,1 0,3 100 65,7-0,1 100 0,4 101 15 Air+Rams+Tek 66,4 0,6 101 64,8-1,0 98 1,6 102 16 Air+Rub+Tek 66,3 0,5 101 66,6 0,8 101-0,3 100 17 Faj+PoSt+Ram 63,0-2,8 96 65,0-0,8 99-2,0 97 18 Faj+PoSt+Rub 68,6 2,8 104 66,8 1,0 102 1,8 103 19 Faj+PoSt+Tek 66,1 0,3 100 65,9 0,1 100 0,2 100 20 Faj+Ram+Rub 66,1 0,3 100 65,4-0,4 99 0,7 101 21 Faj+Ram+Tek 64,3-1,5 98 64,5-1,3 98-0,2 100 22 Faj+Rub+Tek 65,0-0,8 99 66,3 0,5 101-1,3 98 23 PoSt+Ram+Rub 66,9 1,1 102 65,7-0,1 100 1,2 102 24 PoSt+Ram+Tek 66,1 0,3 100 64,8-1,0 98 1,3 102 25 PoSt+Rub+Tek 67,2 1,4 102 66,6 0,8 101 0,6 101 26 Ram+Rub+Tek 66,5 0,7 101 65,2-0,6 99 1,3 102 Liczba doświadczeń 4 4 4 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6) Kol. 3,6: odchylenia od w Kol. 5-7: plon mieszanki wyliczony jako średnia plonu komponentów w siewie czystym Kol. 5: dla odmian 1-6 plon teoretyczny = plon rzeczywisty Kol. 8: kol. 2 - kol. 5 Kol. 9: kol. 2/kol. 5*100
- 9 - Tabela 6 JĘCZMIEŃ JARY dobór komponentów do mieszanek. Porażenie odmian i mieszanek przez choroby (odchylenia od, skala 9 o ). Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Mączniak prawdziwy Plamistość siatkowa Rdza jęczmienia Ciemnobrunatna plamistość Rynchosporioza 1 2 3 4 5 6 Wzorzec 8,2 7,3 6,8 7,7 7,8 1 Airway 0,3-0,3 0,1 0,0 0,4 2 MHR Fajter 0,3 0,3-0,3 0,0-0,1 3 Polonia Staropolska -1,2-0,3 0,2-0,2-0,1 4 Ramzes 0,3 0,3 0,2 0,1 0,5 5 Rubaszek 0,3 0,0 0,1 0,1-0,3 6 Teksas 0,3 0,1-0,4-0,2-0,3 7 Air+Faj+PoSt 0,3 0,0 0,1 0,0 0,1 8 Air+Faj+Ram 0,3 0,3 0,1 0,0 0,1 9 Air+Faj+Rub 0,1 0,3-0,4-0,4 0,1 10 Air+Faj+Tek 0,1 0,2 0,4 0,1-0,1 11 Air+PoSt+Ram -0,4-0,4-0,4-0,2-0,1 12 Air+PoSt+Rub 0,0-0,5-0,1 0,0-0,1 13 Air+PoSt+Tek 0,0 0,0 0,1-0,4-0,1 14 Air+Ram+Rub -0,4 0,2-0,3 0,1 0,2 15 Air+Rams+Tek 0,3 0,2-0,1 0,1 0,0 16 Air+Rub+Tek 0,3-0,1 0,1 0,0-0,2 17 Faj+PoSt+Ram 0,0 0,3 0,4-0,2-0,2 18 Faj+PoSt+Rub 0,0 0,3-0,3-0,4-0,1 19 Faj+PoSt+Tek -0,2 0,2 0,2 0,0 0,2 20 Faj+Ram+Rub 0,3 0,4-0,1-0,4-0,1 21 Faj+Ram+Tek 0,3 0,2 0,2 0,0-0,1 22 Faj+Rub+Tek 0,3 0,3 0,1 0,1 0,0 23 PoSt+Ram+Rub 0,1-0,2 0,4 0,0-0,2 24 PoSt+Ram+Tek 0,0 0,1 0,1-0,4 0,0 25 PoSt+Rub+Tek 0,0 0,2-0,6-0,2 0,0 26 Ram+Rub+Tek 0,3 0,3 0,1-0,2 0,1 Liczba doświadczeń 2 4 2 2 3 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6)
- 10 - Tabela 7 JĘCZMIEŃ JARY dobór komponentów do mieszanek. Ważniejsze cechy rolnicze odmian i mieszanek (odchylenia od ). Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Wysokość roślin Wyleganie przed zbiorem Data kłoszenia Data dojrzałości pełnej cm skala 9 o liczba dni 1 2 3 4 5 Wzorzec 64 5,8 2.06 16.07 1 Airway 2 0,0 0,0 0,0 2 MHR Fajter -3-1,3-1,5-0,5 3 Polonia Staropolska -2-0,3-0,5-0,5 4 Ramzes 7 0,8 2,5 0,5 5 Rubaszek -2 0,7-1,0 0,0 6 Teksas -2-0,3 0,0 0,5 7 Air+Faj+PoSt 3 0,0-0,5-0,5 8 Air+Faj+Ram 5 1,0 0,5 0,0 9 Air+Faj+Rub 1 0,5 0,0 0,5 10 Air+Faj+Tek 1 0,3-0,5-1,0 11 Air+PoSt+Ram 5 1,0 0,5-0,5 12 Air+PoSt+Rub -1 0,7-1,0 0,0 13 Air+PoSt+Tek 4 0,7 0,0 0,5 14 Air+Ram+Rub 3 1,0 0,5 0,0 15 Air+Rams+Tek 3 1,0 0,5 0,5 16 Air+Rub+Tek 0 0,7-0,5-0,5 17 Faj+PoSt+Ram 2 0,3-0,5 0,0 18 Faj+PoSt+Rub 0 0,2-1,0 0,5 19 Faj+PoSt+Tek -1-0,5-1,0 0,5 20 Faj+Ram+Rub 3 1,0-0,5 0,0 21 Faj+Ram+Tek 3 0,7 0,0 0,0 22 Faj+Rub+Tek -3 0,8-1,0-0,5 23 PoSt+Ram+Rub 6 1,0 0,0-0,5 24 PoSt+Ram+Tek 3 0,7 0,5-0,5 25 PoSt+Rub+Tek -2 0,5 0,0 0,0 26 Ram+Rub+Tek 3 1,0 1,0-0,5 Liczba doświadczeń 4 2 4 4 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6)
- 11 - Tabela 8 JĘCZMIEŃ JARY dobór komponentów do mieszanek. Ważniejsze cechy ziarna odmian i mieszanek (odchylenia od ). Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Wilgotność ziarna przy zbiorze Masa 1000 ziaren Wyrównanie ziarna (powyżej 2,5 mm) Udział pośladu (poniżej 1,6 mm) g 1 2 3 4 5 Wzorzec 12,1 50,2 83 5,0 1 Airway 0,1 0,1 1-0,7 2 MHR Fajter -0,3 4,8 6-1,7 3 Polonia Staropolska 0,0-0,9-3 1,3 4 Ramzes 0,1-0,8 2-0,7 5 Rubaszek 0,1-1,3-6 2,1 6 Teksas 0,1-1,8 0-0,4 7 Air+Faj+PoSt -0,1 1,7 1-0,3 8 Air+Faj+Ram -0,2 0,5 4-1,6 9 Air+Faj+Rub 0,1 1,5 2-0,8 10 Air+Faj+Tek 0,2 1,6 3-0,8 11 Air+PoSt+Ram -0,1-0,9-1 0,5 12 Air+PoSt+Rub 0,1-0,2-1 0,0 13 Air+PoSt+Tek 0,0 0,3-2 0,7 14 Air+Ram+Rub 0,0-0,7 1-0,4 15 Air+Rams+Tek 0,0 1,1 4-1,5 16 Air+Rub+Tek -0,1 1,5 1-0,2 17 Faj+PoSt+Ram -0,1 1,0 3-0,9 18 Faj+PoSt+Rub -0,1 0,7-2 0,3 19 Faj+PoSt+Tek 0,1 1,1-1 0,9 20 Faj+Ram+Rub -0,1 0,6 2-1,0 21 Faj+Ram+Tek 0,0 0,0 4-1,7 22 Faj+Rub+Tek -0,1 0,7 0-0,2 23 PoSt+Ram+Rub -0,2-0,9-2 0,0 24 PoSt+Ram+Tek -0,2-0,5 0 0,0 25 PoSt+Rub+Tek 0,1-0,1 0-0,2 26 Ram+Rub+Tek -0,2-1,1 0 0,2 Liczba doświadczeń 4 4 4 4 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6)