SCENARIUSZ SPOTKANIA Z RODZICAMI POŚWIĘCONY PROBLEMOM WYCHOWAWCZYM DZIECI W MŁODSZYM WIEKU SZKOLNYM Data: 25.11.2011r. Prowadząca: Dorota Drążek Temat spotkania: Gdy dziecko idzie do szkoły. Cele: - uświadomienie rodzicom, że dziecko od nich przyjmuje wzorce i opinie, że od nich zależy jaki stosunek będzie miało do nauki, szkoły, rówieśników najbliższego i dalszego otoczenia i do samego siebie. Pierwsze dni szkoły to olbrzymie przeżycie zarówno dla dziecka, jak i jego rodziców. Nasze pociechy z niecierpliwością oczekują rozpoczęcia roku szkolnego. Jednocześnie jest to dla nich duży stres. Wszystko jest nowe - miejsce, znajomi, Pani wychowawczyni, obowiązki. Jak sobie z tym poradzić? W tym muszą pomóc rodzice. Początkowe miesiące zajęć są bardzo ważne. Od nich zależy, jak dziecko będzie kojarzyło szkołę, a co za tym idzie - jakie będzie miało postępy w nauce. Wiedzą o tym doskonale nauczyciele, którzy w łagodny sposób próbują przystosować dzieci do szkolnych ławek. Rodzice powinni również zdawać sobie z tego sprawę, aby wspierać dziecko i odpowiednio motywować. Bo jak wiemy to rodzice są najważniejszymi wychowawcami dziecka, odgrywają istotną rolę w jego życiu. Ich postawa, metody wychowawcze, stosunek do dziecka wpływają najsilniej na osobowość młodego człowieka w dzieciństwie i jego dorosłym życiu. Rodzic to przyjaciel, autorytet, powiernik, opiekun. Postawy rodziców wobec dziecka w ogromnym stopniu decydują o stylu wychowania. Istotną cechą jest dopuszczenie dziecka do współudziału w życiu rodziny. Dziecko wypowiada swoje zdanie, uczy się także liczyć ze zdaniem innych i z ich interesami, zna zakres swoich obowiązków i zadań, które przyjęło, czasami z własnej chęci, a niekiedy dlatego, że wyjaśniono mu sens i konieczność podjęcia ich dla dobra całej rodziny. Jeżeli zdarzy się zaniedbanie zobowiązania, rodzice wyjaśniają dziecku, na czym polega jego niewłaściwe postępowanie posługują się więc metodami perswazji i argumentacji, nie zaś kary i nagany. Istotnym elementem w wychowaniu jest odpowiednie motywowanie dzieci przez rodziców. Motywacja to poważny środek zmiany ich zachowania. Zdrowe kontakty miedzy rodzicami a dzieckiem polegają na akceptowaniu dziecka z powodu tego, kim jest, a nie tego, co robi. Akceptacja dziecka wzmacnia jego siłę i pragnienie zmiany. Pochwała, to jeden z najpotężniejszych czynników motywujących dostępny rodzicom. Dzieci mogą osiągać wielkie rzeczy, gdy w nie uwierzymy. Zdolności umysłowe naszych dzieci są potężne, ale niestety często wmawiamy sobie (i dzieciom), że nie osiągną rzeczy niemożliwych do zdobycia. W odpowiednich warunkach i przy odpowiedniej motywacji dzieci mogą osiągnąć niewiarygodne rzeczy. Bardzo istotne w motywowaniu jest to, abyśmy je zaangażowali w przynajmniej jedno działanie, w którym mogą odnieść sukces. Im więcej sukcesów odnoszą 1
w różnych zajęciach, tym bardziej wzrasta ich poczucie własnej wartości, kształtuje się w nich pozytywny obraz siebie. Okazywanie dzieciom miłości po części polega na pomaganiu im (nie wyręczanie ich!) w osiąganiu ich celów. Kiedy dzieci mają określone cele, stają się ogromnie umotywowane, by je osiągnąć. Wiedzą bowiem, że będą za to przed kimś ( np. przed rodzicami) odpowiadać. Poczucie odpowiedzialności przed kimś, połączone ze wsparciem, jest potężnym czynnikiem motywującym. Wsparcie rodziców wytwarza w dziecku energię, która popycha je do przodu, nawet jeśli wiele razy łatwiejsze wydaje się poddanie. Okazywanie miłości i wsparcia swoim dzieciom to najważniejszy aspekt wychowania, który wzmaga w dziecku poczucie własnej wartości. Zadaniem rodziców jest pomóc dzieciom w ustaleniu celów i taka wiara w dzieci, aby dostrzegać ich osiągnięcia. Dom jest oazą wychowania i żadna instytucja nie jest w stanie go zastąpić ani wyręczyć. Należy pamiętać, że pierwszą szkołą dla dziecka jest rodzina. Pierwszą klasę tworzą jego bracia i siostry, nauczycielami zaś stają się w naturalny sposób rodzice. Szkoła staje się więc, w oczach dziecka tymczasowym schronieniem, gdzie będzie kontynuowane dzieło rozpoczęte w rodzinie. Zachowana ciągłość pomiędzy nauką w rodzinie a nauczaniem w szkole zawsze da korzystny rezultat. Natomiast wszelkie różnice, sprzeczności, bezczynność w domu mogą w oczach dziecka uczynić ze szkoły niepotrzebny wysiłek. Sukces szkolny każdego uczącego się dziecka uzależniony jest ściśle od stworzenia mu odpowiednich warunków do uczenia się. Badania prowadzone już w okresie międzywojennym wykazywały współzależność między warunkami życia dziecka w rodzinie a jego powodzeniami szkolnymi. Postawa dziecka wobec nauki będzie się kształtować przez lata, jednak start, początek mają duże znaczenie, są zawsze najważniejsze. Niezwykle istotne jest zdobycie przez dziecko w szkole jak największej liczby wiadomości, umiejętności, a także osiągnięcie wysokiego rozwoju intelektualnego. Wiedza, wykształcenie, dobra sprawność umysłowa są współczesnemu człowiekowi ogromnie potrzebne. Kochający rodzice zdają sobie sprawę, jak ważne jest to, by dziecko w szkole jak najwięcej się nauczyło, by przyswoiło jak najwięcej informacji, by opanowało umiejętność uczenia się, poszukiwania potrzebnych informacji i ich zapamiętywania. Począwszy od 6/7-go roku życia nauka szkolna stanowi zasadniczą działalność dziecka, w szkole spędza ono znaczną część życia, szkoła staje się obok rodziny środowiskiem, które nie tylko na dziecko oddziałuje, ale też w jego subiektywnym odczuciu jest ważne. Kolejny istotny czynnik mający wpływ na powodzenie szkolne to systematyczne i punktualne uczęszczanie do szkoły. Dziecko, które często jest na lekcjach nieobecne, przeważnie ma trudności w opanowaniu materiału. Jeśli opuszcza lekcje nawet z najbardziej usprawiedliwianego powodu, zawsze jest stratne. Dlatego rodzice powinni maksymalnie dbać o zdrowie dziecka, hartować je, nie zatrzymywać bez potrzeby w domu. W domu dzieci nie zawsze otrzymują dostatecznie silną stymulację do nauki. Nie wszyscy rodzice przejawiają stale żywe zainteresowanie nauką swoich dzieci. Szczególne znaczenie ma stworzenie w domu atmosfery sprzyjającej nauce oraz stałe, żywe i życzliwe zainteresowanie matki, ojca i innych członków rodziny. Wysiłek dziecka przynosi wyniki, jeśli jest systematyczny, podejmowany z dnia na dzień. Ogromne znaczenie ma atmosfera panująca w rodzinie. Chociaż dziecko realizuje w domu tylko niewielką część procesu uczenia się, jaką jest przygotowanie zadań domowych, to jednak to, co w rodzinie zachodzi, wywiera zasadniczy wpływ na 2
powodzenie w szkole. Niepokoje, niezgoda, konflikty, atmosfera nerwowości i pośpiechu wpływają ujemnie na samopoczucie dziecka, zaburzają jego poczucie bezpieczeństwa, utrudniają koncentrację na nauce szkolnej. W przygotowaniu dziecka do pełnienia roli ucznia ważne jest wyposażenie go przez rodziców w siedem kluczowych składników tzw. inteligencji emocjonalnej: 1) w wiarę w siebie, 2) ciekawość, 3) intencjonalność, 4) samokontrolę, 5) towarzyskość, 6) umiejętność porozumiewania się, 7) umiejętność współdziałania. To, czy dziecko posiada te umiejętności, czy nie zależy od tego, jak dużo uwagi rodzice poświęcają dziecku i jego problemom oraz jego edukacji emocjonalnej. Aby doprowadzić do uzyskania przez dziecko jak najlepszych wyników w nauce konieczna jest właściwie prowadzona współpraca rodziny ze szkołą i szkoły z rodziną. Wpływ rodziców na osobowość dziecka jest silny i długotrwały. Im bardziej ten wpływ jest prawidłowy, zwłaszcza, gdy zawiera elementy emocjonalne, tym łatwiej szkole współpracować z dzieckiem. Zadaniem rodziców jest racjonalne i poprawne stosowanie różnych zabiegów sprzyjających rozwojowi, wychowaniu i nauce dziecka. Rodzice powinni przychodzić do szkoły interesować się postępami swojego dziecka. Wstąpienie dziecka do szkoły oznacza dla niego i jego rodziców nowy etap w życiu. Ze spokojem i taktem powinniśmy nastawić dziecko na to, że czekają je prawdziwe obowiązki, którym jest w stanie sprostać. Dziecko musi czuć, że zostając uczniem awansuje, staje się kimś, z kim wszyscy będą się bardziej liczyć. Przejście do roli ucznia równa się podporządkowaniu określonym normom, przyjęciu wielu nowych obowiązków przez dziecko, dotyczą one uczenia się, jak też współżycia w grupie. Można ustalić rejestr najważniejszych obowiązków ucznia: punktualne przychodzenie na zajęcia, przynoszenie podręczników i przyborów, aktywne uczestnictwo w zajęciach. Obowiązki ucznia dotyczą nie tylko nauki szkolnej, lecz także współżycia w grupie klasowej i całej społeczności uczniowskiej. Dzieci lubią się uczyć szczególnie tych przedmiotów, które umieją, z których otrzymują pozytywne oceny. Niech uczą się ich w pierwszej kolejności. Przyzwyczajać jednak trzeba dziecko do pokonywania również trudniejszych prac, wykazując dziecku radość z ich wykonywania. Aby dziecko wstępując do szkoły mogło podołać obowiązkom ucznia bez nadmiernego wysiłku, by osiągało sukcesy w nauce i dobrze się czuło w zespole uczniowskim, powinno być dojrzałe do roli ucznia, czyli powinno chcieć 3
iść do szkoły, uczyć się, potrafić bawić się z innymi dziećmi, podporządkować się określonym przepisom. Kształtowanie u dziecka właściwego stosunku do oceny, w znacznym stopniu zależy od naszego postępowania. Ważne jest, by dziecko wiedziało, iż uczymy się, aby umieć, a nie tylko dla oceny. Zadowolenie i satysfakcje powinno sprawiać dziecku wykazanie przed klasą, rodzicami i przyjaciółmi, że poziom jego wiedzy jest zadawalający, że umie płynnie i wyraźnie czytać, sprawnie liczyć, ładnie budować zdania, starannie pisać, mieć postawę poszukującą, tzn. zadawać pytania i szukać na nie odpowiedzi, chętnie sięgając po książkę. Cieszmy się sukcesami naszych dzieci. Pamiętać musimy, aby stopień wymagań dla naszego dziecka podnosić stopniowo coraz wyżej, a sukcesy nie dadzą długo na siebie czekać. Dla ogólnego rozwoju fizycznego, psychicznego oraz społecznego dziecka potrzebne jest uczestnictwo w różnego typu zajęciach poza lekcjami szkolnymi, takimi jak: pomaganie w domu, zajęcia pozalekcyjne oraz również zabawa na świeżym powietrzu. Rodzina wpływa na rozwój umysłowy dziecka. Rozmowy z rodzicami, książki i prasa znajdujące się w domu rodzinnym, uczestnictwo w różnych imprezach kulturalnych, sprzyjają wzbogacaniu wiedzy dziecka, kształceniu jego spostrzegawczości, wyobraźni i zdolności logicznego myślenia. Pozytywną funkcję odgrywa również akceptowanie przez rodzinę wartości wiedzy oraz wysokich kwalifikacji zawodowych. Niekorzystny wpływ wywiera preferowanie w rodzinie wartości materialnych. Rodzina oddziałuje na ukierunkowanie i poziom aspiracji dzieci, wywiera wpływ na wytworzenie się określonego systemu wartości. PODSUMOWANIE I POSTULATY Występuje ścisła korelacja między środowiskiem rodzinnym a sukcesami dziecka w wieku szkolnym. Prawidłowe postawy wobec dzieci, właściwy styl wychowania, odpowiedni klimat rodzinny, czyli dobra atmosfera domowa oraz motywowanie dzieci przez rodziców korzystnie wpływają na osiągnięcia dziecka w szkole oraz kształtują dziecko sukcesu. 1. Sukcesy dzieci są bardziej prawdopodobne, jeżeli rodzice przekazują im jednolicie i jasno określone wymagania. Kompromis pomiędzy osobami zaangażowanymi w wychowanie dziecka i przekazywanie mu uzgodnionych oczekiwań jest podstawową zasadą w pracy z dziećmi. 2. Dzieci łatwiej się uczą właściwych zachowań, jeśli mają odpowiednie wzorce do naśladowania. Najlepszymi modelami są rodzice. 3. Poczucie własnej wartości dzieci zdobywają przez pokonywanie przeszkód. Dzieci zdobywają konieczną pewność siebie i umiejętność dostosowywania się do wymagań oraz radzenia sobie z niepowodzeniami. 4. Sukcesy dzieci będą bardziej prawdopodobne, jeżeli rodzice podejmą wyzwanie, jakim jest odpowiednie motywowanie dzieci. 5. Dziecko będzie osiągało sukcesy, jeżeli rodzice będą mu okazywali miłość i wsparcie. Okazywanie uczuć wzmaga w dzieciach poczucie własnej wartości. 6. Dzieci będą osiągać sukcesy tylko wtedy, gdy nauczą się funkcjonować w sytuacji rywalizacji z innymi. Powinny umieć wykorzystać chwilowe porażki do przyszłych sukcesów. 7. Dzieci będą dążyły do osiągania celów, jeśli dostrzegą związki pomiędzy wysiłkiem włożonym w osiągnięcie celu a dobrymi rezultatami tegoż wysiłku. 4
LITERATURA: 1. Zbigniew Skorny: Psychologia wychowawcza dla nauczycieli, WSIP, Warszawa 1987r. 2. Praca zbiorowa pod red. Hanny Balińskiej: Moje dziecko dobry uczeń, WSIP, Warszawa 1984r. 3. Halina Filipczuk: Rodzice i dzieci w młodszym wieku szkolnym, Nasza Księgarnia, Warszawa 1985r. 4. Jan Konopnicki: Powodzenia i niepowodzenia szkolne, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1966r. 5