Rola nauczyciela w pracy z dzieckiem zdolnym

Transkrypt

1 Rola nauczyciela w pracy z dzieckiem zdolnym Przez zdolność rozumiemy predyspozycje jednostki do łatwego, sprawnego i skutecznego opanowania pewnych umiejętności. Dziecko zdolne - to takie, które w kilku różnych dziedzinach osiąga wyniki wyraźnie lepsze od średnich wyników przypisanych jego grupie wiekowej. Charakteryzuje je: zdolność do abstrakcyjnego rozumowania, ciekawość intelektualna, łatwość uczenia się, szeroki zakres zainteresowań, duży zakres uwagi, większy zasób słownika, umiejętność samodzielnej pracy, zdolność obserwacji, inicjatywa i oryginalność, szybka reakcja na nowe idee, samodzielność sądów odległych od siebie faktów, potrzeba poszukiwań nowych rozwiązań oraz cierpliwość w ich poszukiwaniu. Zdolności są to różnice indywidualne, sprawiają one, że przy danym zasobie wiedzy, praktyki i takich samych warunkach zewnętrznych oraz równej motywacji, jedni ludzie sprawniej niż inni wykonują dane czynności, w tym także szybciej uczą się nowych rzeczy. Dziecko zdolne posiada umiejętność dostrzegania problemów i przystępuje do rozwiązywania ich w sposób najbardziej logiczny i skuteczny. Zdolności możemy podzielić na: 1. Ogólne, które dotyczą sprawności ucznia w wielu różnorodnych dziedzinach. Zdolności ogólne utożsamia się z inteligencją, która rozumiana jest jako ogólna zdolność umysłowa do uczenia się, rozwiązywania problemów oraz wykonywania nowych zadań, oraz jako zdolność do myślenia konwergencyjnego, tj, rozwiązywania problemów zamkniętych. 2. Zdolności kierunkowe, zwane zdolnościami specjalnymi lub uzdolnieniami (np.. uzdolnienia matematyczne, językowe, artystyczne itp.). Najwyższy stopień uzdolnienia określa się mianem talentu. Bardzo ważnym zadaniem stojącym przed nauczycielem, jest systematyczna obserwacja, która pozwoli wyłonić z grupy dzieci przejawiające różnorodne zdolności. Dzięki temu łatwiej będzie właściwie ukierunkować dziecko w przyszłej pracy, która następnie powinna być systematyczna i oparta na właściwie przygotowanych indywidualnych programach rozwoju dziecka.

2 Dziecko zdolne cechują: - szerokie zainteresowania, - pracowitość, - wytrwałość, - dociekliwość, - ambicjonalizm, - perfekcjonizm, - samokrytycyzm, - wysoka sprawność intelektualna, - samodzielność, - śmiałość, - pomysłowość, - podzielność uwagi, - ciekawość - wrażliwość - wysokie wymagania względem siebie i innych - wysoki poziom oceny moralnej - poczucie sprawiedliwości - dobra pamięć - elokwencja - komunikatywność - chęć dominowania (np. w grupie) - podzielność uwagi Uczeń zdolny często też przejawia cechy negatywne, potrafi być: - nadpobudliwy ruchowo - hałaśliwy i pretensjonalny - kłótliwy - domagający się pochwał - nietolerancyjny dla rówieśników - mający poczucie wyższości - zawiedziony z powodu niemożliwości osiągnięcia określonego celu

3 To właśnie nauczyciel przede wszystkim typuje ucznia zdolnego, a następnie stymuluje jego właściwy rozwój w trakcie edukacji poprzez: - stopniowe zwiększanie wymagań, jednak nie przekraczających możliwości ucznia, - ciekawe prowadzenie zajęć edukacyjnych, pracę grupową, pracę koleżeńską, - uczenie twórczego rozwiązywania problemów i podejmowania działań przez uczniów, - motywowanie do samodzielnego, oryginalnego tworzenia rzeczy, - zachęcanie do udziału w konkursach i olimpiadach, celem konfrontacji wiedzy, - wskazywanie dodatkowych źródeł wiedzy oraz inspirowanie do udziału w zajęciach pozalekcyjnych celem rozwijania zainteresowań, pogłębiania wiedzy, - stwarzanie atmosfery akceptacji, uczenia przyjmowania uwag i radzenia sobie z niepowodzeniami, - stosowanie przemyślanego sytemu nagród, - projektowanie dodatkowych zadań twórczych Nauczyciel podczas pracy z dzieckiem zdolnym musi pamiętać o tym, że dziecko powinno być odkrywcą, a uczenie się powinno być dla niego procesem badawczym. Takiemu dziecku należy umożliwić podejmowanie wyzwań. Twórczy, otwarty na innowacje nauczyciel może uczynić ucznia zdolnego swoim pomocnikiem, który podczas zajęć będzie prezentował swoją wiedzę, umiejętności i zdolności. Ze względów emocjonalnych każdy wychowawca organizując pracę dydaktycznowychowawczą z uczniem zdolnym powinien zadbać o to, aby stymulacja rozwoju umysłowego, społecznego i emocjonalnego ucznia zdolnego odbywać się w jego naturalnym środowisku rówieśniczym. Dopiero wtedy można mówić o wszechstronnym i harmonijnym rozwoju ucznia. Aby prowadzone zajęcia przyniosły efekt w postaci rozwiniętej wyobraźni twórczej i pomysłowości, nauczyciel powinien prowadzić je systematycznie. Nauczyciel powinien mieć świadomość celu prowadzonych zajęć, być autentycznym w kontaktach z dziećmi, przez cały czas obserwować grupę, dobierać ćwiczenia umożliwiające nabywanie nowych doświadczeń w pracy, nowych wrażeń. Powinien

4 być wrażliwy i empatyczny w stosunku do dzieci, mieć elastyczne podejście do proponowanych dzieciom zajęć. Dzieciom potrzebny jest nauczyciel przyjacielski, łagodny i sprawiedliwy, koncentrujący się na pobudzaniu ich do poszukiwań, a nie za nie myślący. Wspierająca działania dzieci rola nauczyciela powinna polegać na: - budowaniu poczucia bezpieczeństwa, - budowaniu poczucia swobody pracy, - inspirowaniu do pracy twórczej poprzez wyzwalanie ciekawości i aktywności, - tworzeniu klimatu sprzyjającego pracy twórczej, - zaspokojeniu potrzeby bezpieczeństwa, akceptacji, uznania, przynależności, - tworzeniu sytuacji edukacyjnych sprzyjających rozwiązywaniu problemów - zorganizowaniu miejsca pracy, - zachęcaniu do samodzielnego myślenia i rozwiązywania zadań, - motywowaniu dzieci, rozbudzaniu ich ciekawości, wyobraźni, zachęcaniu do samodzielnego generowania oryginalnych pomysłów, - zapewnieniu dziecku pozytywnych przeżyć, - docenianiu wkładu pracy poszczególnych dzieci, - właściwej ocenie postawy dziecka, Aby zajęcia były owocne, istotna jest odpowiednia motywacja do podjęcia zadania przez dziecko. Należy w nim wzbudzić zaufanie do własnych sił oraz przekonać je o słuszności wyrażania się wybranymi przez siebie formami. Wokół twórczych skłonności każdego dziecka trzeba stwarzać dobrą atmosferę. Dziecka nigdy nie należy zmuszać, nauczyciel powinien trafnie określić np. ile czasu należy dać dziecku na wykonanie zadania. Niewłaściwe działania ze strony nauczyciela mogą doprowadzić małego geniusza do zniechęcenia, do podejmowania przez niego nieracjonalnych rozwiązań. Pamiętajmy o tym, że pozytywne opinie mają cudowny wpływ na naszych podopiecznych, potęgują ich starania, wyposażają dziecko w motywację do działania, utrwalają zainteresowania, zachęcają do pracy. Najbardziej wartościowym elementem rozwoju dziecka jest jego spontaniczność i samodzielność działania.

5 Dziecku trzeba pozwolić myśleć, mieć oryginalne pomysły. Nie wolno nam tłumić jego inicjatywy, zmuszać do schematycznego myślenia, do szablonowego sposobu działania bądź wręcz kopiowania innych rozwiązań.