MODELOWANIE ILO CIOWYCH CHARAKTERYSTYK SYSTEMÓW KOMPUTEROWYCH W STRATEGII INFORMATYZACJI ORGANIZACJI

Transkrypt

1 ODELOWANIE ILOCIOWYCH CHARAKTERYSTYK SYSTEÓW KOPUTEROWYCH W STRATEGII INFORATYZACJI ORGANIZACJI JAROSŁAW WTRÓBSKI Instytut Systemów Informatycnych Politechnika Sceciska Strescenie W artykule predstawiono problemy doboru strategii informatyacji predsibiorstwa, identyfikacj istotnych płascyn modelowania w systemie informacyjnym predsibiorstwa, ora uogólnion posta liniowego modelu doboru systemu i infrastruktury informatycnej predsibiorstwa.. Wstp Strategia informatyacji stanowi ogół diała wianych doborem właciwych (dla danego rodowiska informacyjnego) systemu informatycnego, oprogramowania wsadowego, komputerów jak równie infrastruktury towaryscej. Aspekt ekonomicny informatyacji dodatkowo wymaga uwgldnienia pełnych kostów procesu, jak równie oceny jego efektywnoci. W tym kontekcie artykuł niniejsy stanowi anali metod doboru i realiacji strategii informatyacji. C pierwsa stanowi wyjanienie pojcia strategii informacyjnej i informatyacji. W dalsej cci predstawiono waniejse metody wspomagajce dobór strategii informatyacji predsibiorstwa, jak równie autors model doboru systemów i infrastruktury informatycnej.. Problemy doboru strategii informatyacji Zmienne systemy informacyjne predsibiorstw, indywidualne uwarunkowania ekonomicne, jak równie cynni ryyka wprowadenia nowych technologii powoduj, e odpowiednie kstałtowanie systemu informatycnego nie jest agadnieniem trywialnym i wymaga scegółowej analiy. W konsekwencji niebdne staje si opracowanie strategii informatyacji, która definiuje reguły, standardy i potreby informacyjne ora ogólne sposoby ich aspokajania. Strategia informatyacji [] stanowi kompleks wiji, celów, wytycnych i planów gromadenia i dysponowania informacj w organiacji. Strategia informatyacji podpordkowana jest nadrdnej strategii gospodarcej predsibiorstwa. Sposób jej realiacji warunkuje nadrdny cel i misja predsibiorstwa. Powoduje to, e strategia informatyacji pełni jedynie rol wykonawc. Warto jednak anacy, e prygotowanie do wprowadenie technologii informatycnej w predsibiorstwie stanowi idealny moment do usprawnienia achodcych w organiacji procesów binesowych (BPR) jak równie wprowadenia nowocesnych metod ardania organiacj []. Jako najwaniejsy cel formułowania i implementacji strategii informatyacji pryjmuje si uytecno i aktualno informacji dla decydentów. Ocewane efekty strategii informatyacji stanowi: miany w strategii binesu w wyniku realiacji strategii informatyacji,

2 POLSKIE TOWARZYSTWO ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i ateriały, nr, 004 optymalna struktura systemu informatycnego i architektury informatycnej, miana jakoci informacji decyyjnej, redukcja kostów pretwarania informacji [5]. Dobór i doskonalenie strategii informatyacji, e wgldu na rónorodno sytuacji decyyjnych, wymusa csto wyjcie poa obsar technologicny i serse spojrenie na problem informatyacji równie w kontekcie społecnym, ekonomicnym, organiacyjnym i decyyjnym. Powysa definicja powoduje, e dobór strategii informatyacji jest procesem łoonym i wieloetapowym. W pierwsej kolejnoci wymaga okrelenia klucowych cynników kstałtujcych strategi informatyacji predsibiorstwa ora okrelenia akresu informatyacji. W konsekwencji powala nam aplanowa proces informatyacji i okreli odpowiedni wariant informatyacji predsibiorstwa (wra ocen jego opłacalnoci, jakoci i nieawodnoci). Osignicie podanych efektów odbywa si pry uyciu dostpnych metod doboru strategii informatyacji [,4,6,7,8]. Dostpne w literature metody i procedury doboru strategii informatyacji uerunkowane s na wspomaganie całego procesu doboru strategii predsibiorstwa. Warto równie anacy, e metody te s słabo sformaliowane i opieraj si na analiie cynników jakociowych. Brak w nich jednak definiowanego w sposób jednonacny i scegółowy etapu doboru systemu i infrastruktury informatycnej predsibiorstwa. Ich preoptymaliacyjny charakter powoduje, e nie mona w sposób obiektywny dokona wyboru i oceny właciwego rowiania. Nie gwarantuj całociowego (ogół i scegół) spojrenia na proces informatyacji. 3. odelowanie doboru systemów informatycnych i infrastruktury technicnej Celem artykułu jest opracowanie liniowego modelu doboru infrastruktury informatycnej predsibiorstwa uwgldnieniem miennej specyfi warunków ardania. Pryjcie jako formalnej podstawy metod programowania liniowego gwarantuje uwgldnienie dostpnych ilociowych charakterystyk sprtu, systemów i urde komputerowych. Etapy postpowania w kolejnoci podpordkowano procedure wielokryterialnej analiy decyyjnej [0]. Dokonano w kolejnoci (Rys. ) strukturaliacji problemu, modelowania preferencji i eksploatacji modelu. Podstaw budowy modelu infrastruktury technicnej stanowi podiał systemu informatycnego na moduły funkcjonalne. Niealenie od klasy systemu moemy wyodrbni w kadej nich skocon licb modułów (m. in. spreda, gospodarka magaynowa, kadry-płace, gospodarka finansami, ardanie prepływem prac, rod trwałe...). W obrbie kadego modułów dokona naley analiy nastpujcych trech płascyn: - akresu funkcjonalnego - prebiegów informacyjnych - nastpstw ekonomicnych Dla kadego modułów okreli moemy iloci dokumentów i casy ich pretwarania, a na ich podstawie opracowa biór ogranice modelu ora bilanse pretwarania i obsługi systemu. Jako okres osacowania wartoci pryjto jeden miesic. Dodatkowo uwgldni musimy niebdn dla kadego stanowiska danego modułu infrastruktur technicn ora oprogramowanie wsadowe. Warto anacy, e niebdn infrastruktur technicn danego stanowiska stanowi arówno jednostka centralna, oprogramowanie wsadowe jak równie prypadajce na ten komputer udiały w alokacji asobów sieciowych (np. serwera plików, ba danych, drukarek sieciowych, skanerów) i poostałej niebdnej infrastruktury. Powyse ałoenia powoduj, e w obrbie modułu funkcjonalnego systemu niebdne jest okrelenie nastpujcych równa

3 Jarosław Wtróbs 3 odelowanie ilociowych charakterystyk systemów komputerowych w strategii informatyacji organiacji bilansowych: Rys.. Procedura wielokryterialnej analiy decyyjnej ródło: opracowanie własne na podstawie [0] - bilansu pretwarania dokumentów - bilansu pretwarania dokumentów w okresie scytowym - bilansu obsługi - bilansu infrastruktury technicnej, (np. bilansu drukarek, bilansu serwerów, bilansu oprogramowania wsadowego), a wartoci ogranice twor iloci dokumentów niebdnych do pretworenia w modułach. Tae podejcie gwarantuje moliwo właciwego modelowania, a w konsekwencji optymalnego doboru infrastruktury informatycnej predsibiorstwa. Analia na najnisym poiomie (poscególnych cech funkcjonalnych ora procesów informacyjnych systemu), jak te holistycne spojrenie na kosty i jako systemu informatycnego stwaraj moliwo ardania ogółem i scegółem systemu informatycnego jednocenie. Konstrukcja modelu oparta jest na prepływach informacyjnych. W modelu pryjmuj one posta bilansów i ogranice. Bilans pretwarania dokumentów ma posta: S j = i = K k = i = gdie: w i,j - wydajno miesicna i-tego modułu w j-tym systemie w x l t 0, ()

4 4 POLSKIE TOWARZYSTWO ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i ateriały, nr, 004 j - ilo komputerów w i-tym module j-tego systemu l - licba dokumentów k-tego rodaju do pretworenia w i-tym module w okresie miesica t - cas pretwarania k-tego rodaju dokumentu w i-tym module S - licba systemów informatycnych - licba modułów funkcjonalnych K - licba rodajów dokumentów Nie mona jednak ałoy równomiernego pretwarania dokumentów w adanym casie. W wiku tym niebdne jest ujcie nasilonego okresu pretwarania w postaci oddielnego bilansu. Równanie bilansu pretwarania dokumentów w okresie scytowym mona apisa nastpujco: S j = i = w ' x K k = i = l ' t 0, () ' w - wydajno i-tego modułu w j-tym systemie w okresie scytowym j - ilo komputerów w i-tym module j-tego systemu ' l - licba dokumentów k-tego rodaju do pretworenia w i-tym module w okresie scytowym t - cas pretwarania k-tego rodaju dokumentu w i-tym module S - licba systemów informatycnych - licba modułów funkcjonalnych K - licba rodajów dokumentów Bilans obsługi stanowisk komputerowych ma posta: w i,j S j = i = i = - wydajno miesicna i-tego modułu w j-tym systemie w x ax i 0, (3) j - ilo komputerów w i-tym module j-tego systemu j - ilo osób do obsługi stanowisk komputerowych w i-tym module a - parametr jednostkowego udiału osób na stanowisku komputerowym S - licba systemów informatycnych - licba modułów funkcjonalnych Dla kadego składnika infrastruktury informatycnej (np. urde peryferyjnych, serwerów,

5 Jarosław Wtróbs 5 odelowanie ilociowych charakterystyk systemów komputerowych w strategii informatyacji organiacji oprogramowania wsadowego) bilans infrastruktury technicnej ma posta: S w j j= i= i= a = 0 w i,j - wydajno miesicna i-tego modułu w j-tym systemie j - ilo komputerów w i-tym module j-tego systemu, (4) - ilo -tego składnika infrastruktury do obsługi stanowisk komputerowych w i-tym module a - parametr jednostkowego udiału -tego składnika infrastruktury na stanowisku komputerowym S - licba systemów informatycnych - licba modułów funkcjonalnych 4. Kryteria optymaliacji Aktualny problem, jak wikso realnych problemów decyyjnych, trudno rostryga a pomoc jednego, cile definiowanego kryterium. Z uwagi na potreb uwgldnienia wielorakoci celów formułowane jest adanie optymaliacji wielokryterialnej. Ujcie tae powala na uyskanie rowia optymalnych w sensie Pareto, które gwarantuj adowalajcy poiom realiacji poscególnych celów. Analia problemu wskauje na moliwo pryjcia dwóch celów optymaliacji: - minimaliacj łcnych kostów miesicnych utrymania modułu wra niebdn obsług i infrastruktur - maksymaliacj wskaników jakoci modułu i wianej nim infrastruktury technicnej Podstaw wyboru systemu informatycnego stanowi generowane pry udiale decydenta kompromisowe rowianie decyyjne. Uogólnion posta kryterium minimaliacji kostów opisuje nastpujca funkcja: gdie: S j = i = k i, j x + Z + i= = 3 i = j - ilo komputerów w i-tym module j-tego systemu - ilo osób do obsługi stanowisk komputerowych w i-tym module k ` min, (5) - ilo -tego składnika infrastruktury do obsługi stanowisk komputerowych w i-tym module - łcne kosty akupu i utrymania jednej licencji i-tego modułu w j-tym systemie w okresie miesica - kost utrymania personelu do obsługi jednego stanowiska i-tego modułu w okresie

6 6 POLSKIE TOWARZYSTWO ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i ateriały, nr, 004 k i miesica - kost akupu i utrymania -tego składnika infrastruktury w i-tym module w okresie miesica aksymaliacja informatycnego kryterium (6) powala a na uyskanie najwysej jakoci systemu j - ilo komputerów w i-tym module j-tego systemu S Z ji, j j + ji j= i= = 3 i= max, (6) - ilo osób do obsługi stanowisk komputerowych w i-tym module j - ilo -tego składnika infrastruktury do obsługi stanowisk komputerowych w i-tym module - łcny standaryowany i normaliowany wskanik jakoci i-tego modułu w j-tym systemie j i - łcny standaryowany i normaliowany wskanik jakoci -tego składnika infrastruktury w j i-tym module Warto anacy, e wynacanie wskanika jakoci moe odbywa si pry uyciu jednej metod oceny systemów informatycnych. Gospodarowic [9] proponuje astosowanie tutaj miedy innymi metod macierowych (etoda punktowa, etoda wykorystaniem wag dla kryteriów, etoda wykorystaniem wag dla grup kryteriów). 5. Wyni bada testujcych Dla potreb niniejsego artykułu posłuono si uprosconym modelem. Wybór dokonywany jest pomidy trema dostpnymi systemami Finansowo- Ksigowymi. Ich miesicne kosty amortyacji (bd dierawy rowianie outsourcingowe) wynos kolejno: x =50. x 3 =00. x 4 =50 PLN/miesic. Załoony kost utrymania jednej osoby obsługi wynosi x =500 PLN/miesic. Do wyboru dysponujemy dwoma platformami operacyjnymi Windows 98 ora Windows NT o odpowiednich miesicnych kostach amortyacji: x 3 =30 PLN/miesic i x 4 =40 PLN/miesic. ora dwoma typami drukarek (laserowa sieciowa i atramentowa) o miesicnych kostach amortyacji x 5 =50 PLN/miesic ora x 6 =60 PLN/miesic. iesicny kost utrymania serwera to 500 PLN. W funkcji celu minimaliujemy całkowite miesicne kosty infrastruktury informatycnej.

7 Jarosław Wtróbs 7 odelowanie ilociowych charakterystyk systemów komputerowych w strategii informatyacji organiacji Tabela Prykładowy katalog rowia. Składnik J.m. Wydajno i kosty systemów Kost obsługi stanowiska Licencja System I PLN/miesic Licencja System II PLN/miesic Licencja System III PLN/miesic Obsługa PLN/miesicosoba System operacyjny W 98 PLN/miesic System operacyjny PLN/miesic W NT Drukar sieciowe PLN/miesic Drukar atramentowe PLN/miesic Serwer PLN/miesic Wydajno System I dokument/miesic Wydajno System II dokument/miesic Wydajno System III dokument/miesic Wydajno System I - okres dokument/0 dni scytowy Wydajno System II - dokument/0 okres dni scytowy Wydajno System III - okres scytowy dokument/0 dni Ksigowanie stuk/miesic własne Wejcie ewntrne stuk/miesic Prelewy stuk/miesic Bilanse stuk/miesic Dekrety KP stuk/miesic Ilo licencji stuk W Ilo licencji W NT stuk Kosty całkowite PLN/miesic

8 8 POLSKIE TOWARZYSTWO ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i ateriały, nr, Wnios Umiescenie modelu doboru infrastruktury informatycnej jako składowej strategii informatyacji powala aplanowa i obniy kosty informatyacji roumianej jako całoci. jak równie twory moliwo modelowania ewentualnych prysłych stanów. Dodatkow alet proponowanego rowiania stanowi moliwo ardania arówno ogółem jak i kadym składniem infrastruktury informatycnej predsibiorstwa jednocenie. Propoycja niniejsa winna stanowi uupełnienie dostpnych metod o ilociow anali systemów i infrastruktury informatycnej predsibiorstwa. Bibliografia. Kisielnic J. Soroka H., Systemy informacyjne binesu, Agencja Wydawnica Placet Warsawa Budis R., System rachunkowoci transakcyjnej PAN IBS, Warsawa Ziemba E., Strategia informatyacji organiacji podstaw skutecnego wdraania integrowanych systemów informatycnych ardania, at. Konferencyjne Komputerowo integrowane ardanie Red. R. Knosala, WNT, Warsawa Earl., anagement Strategies for Information Technology, Prentice Hall, Nowy York Pakowska., Zardanie asobami informatycnymi, Difin, Warsawa Kubiak B.F. Korowic A., Strategie informatyacji organiacji gospodarcych. ateriały konferencjne Systemy informatycne w ardaniu strategicnym, Scecin Syjews Z., etoda analiy strategicnej SWOT systemów wytwaraniu systemów informatycnych, ateriały konferencyjne Systemy informatycne w ardaniu strategicnym. Scecin Weihrich, The TOWS atrix. A Tool for Situational Analysis, "Long Range Planning", Gospodarowic A. etody analiy i oceny paetów programowych, Wydawnictwo AE, Wrocław Guitouni A., artel J., Tentative guideline to Help Choosing an Appropriate CDA ethod, European Journal of Operational Research, 998 Jarosław Wtróbs jwatrobs@wi.ps.pl Instytut Systemów Informatycnych Politechnika Sceciska ołnierska Scecin