Zarząd Polskiego Radia Rozgłośni Regionalnej PRO FM S. A. w Opolu

Transkrypt

1 Opole, dnia 11września 2008 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w Opolu Opole, ul. Krakowska 28 (077) , fax (077) S/08/002 LOP Zarząd Polskiego Radia Rozgłośni Regionalnej PRO FM S. A. w Opolu W Y S TĄPIENIE POKOTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Opolu przeprowadziła w Polskim Radio Rozgłośni Regionalnej PRO FM S. A. w Opolu zwanej dalej Spółką kontrolę wybranych zagadnień z jej działalności gospodarczej w latach 2005 I kwartał 2008 r. oraz w okresie poprzedzającym, mających wpływ na kontrolowaną działalność. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym 26 czerwca 2008 r., uwzględniając dodatkowe wyjaśnienia złoŝone przez Prezesa Zarządu Spółki, NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ust.1 i 2 ustawy o NIK, przekazuje Zarządowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia realizację przez Spółkę objętych kontrolą, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości. zadań 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz

2 2 PowyŜszą ocenę uzasadniają następujące ustalenia kontroli i oceny cząstkowe: 1 Sytuacja finansowa Spółki NIK pozytywnie ocenia sytuację finansową Spółki w kontrolowanym okresie. Zysk netto wyniósł w 2004 r tys. zł, w 2005 r ,7 tys. zł, w 2006 r ,7 tys. zł, w 2007 r ,6 tys. zł i tys. zł w I kw r. PowyŜsze wyniki osiągnięto m.in. dzięki przychodom z opłat abonamentowych i pozaabonamentowych (otrzymywanym na podstawie uchwał Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji dalej: KRRiT), które w latach wynosiły odpowiednio: 9.923,0 tys. zł, ,7 tys. zł, ,3 tys. zł i 3.158,1 tys. zł w I kw r. oraz przychodom z pozostałej działalności w wysokości od do tys. zł rocznie. Wskaźniki rentowności sprzedaŝy, rentowności majątku i rentowności kapitału w badanym okresie osiągały poziom od 3,9 % (min. w 2006 r.) do 10,9 % (max. w 2007 r.), wskaźniki płynności I, II i III stopnia kształtowały się na poziomie od 3,9 do 5,1. Zyski brutto na działalności komercyjnej wynosiły: w 2005 r ,0 tys. zł, w 2006 r. 708,9 tys. zł, w 2007 r. 960,3 tys. zł i w I kw r. 211,4 tys. zł. Natomiast w związku z realizacją misji publicznej spółka w latach odnotowała straty, a w 2007 r. i w I kw r. uzyskała zysk brutto (odpowiednio 366 tys. zł i 515 tys. zł). Izba zauwaŝa, Ŝe uzyskanie dodatniego wyniku na działalności misyjnej w 2007 r. moŝliwe było m.in. dzięki wyrównaniu przez KRRiT tzw. ubytków abonamentowych za lata kwotą 692 tys. zł oraz dzięki obniŝeniu kosztów funkcjonowania Zarządu o ok. 300 tys. zł, na co wpływ miało: ograniczenie jego liczebności w 2007 r. do dwóch osób (co przyniosło oszczędność ok. 170 tys. zł z tytułu niewypłaconych wynagrodzeń) oraz nie przyznanie przez Radę Nadzorczą członkom Zarządu nagrody rocznej za 2006 r. (w roku poprzednim była to kwota 135 tys. zł). W kontrolowanym okresie systematycznie wzrastała wartość środków pienięŝnych, zgromadzonych na rachunku bieŝącym i na lokatach bankowych: z kwoty 8.212,5 tys. zł na koniec 2004 r. (w tym 1.301,5 tys zł z wpływów abonamentowych i pozaabonamentowych i 6.911,0 tys zł z działalności komercyjnej) do tys. zł na dzień 31 marca 2008 r. (w tym 1.263,8 tys. zł z wpływów abonamentowych i pozaabonamentowych i 9.625,2 tys. zł z działalności komercyjnej). Uzyskiwane z lokat odsetki bankowe wynosiły rocznie od 300 do 400 tys. zł.

3 3 Z powyŝszych ustaleń wynika, Ŝe Spółka uzyskiwała na swoje funkcjonowanie środki większe niŝ wynikało to z jej rzeczywistych potrzeb, na co wpływ miał tryb prognozowania przychodów i kosztów przyjęty przez KRRiT. Zgodnie bowiem z art. 31b pkt 4 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji 2 (dalej: ustawa o radiofonii) Zarząd Spółki jest zobowiązany do złoŝenia do KRRiT załoŝeń programowo-finansowych w zakresie realizacji zadań, o których mowa w art. 21 ust. 1, na rok następny, do dnia 30 kwietnia danego roku a dane do załoŝeń były przyjmowane na podstawie wydatków wykonanych za ostatni zamknięty rok obrotowy (czyli załoŝenia na 2008 r. sporządzane były w oparciu o dane dotyczące roku 2006 r.) przy uwzględnieniu ok. 10% wzrostu kosztów i zerowego wyniku finansowego. Fakt istnienia rozbieŝności pomiędzy szacunkami przedstawianymi przez Spółkę a faktycznymi przychodami i kosztami potwierdził takŝe Przewodniczący KRRiT. Zdaniem NIK przyczyną opisanej wyŝej, znaczącej nadpłynności był równieŝ fakt przydzielania przez Krajową Radę dodatkowych środków na cele inwestycyjne, mimo Ŝe Spółka nie wykorzystywała na odtworzenie majątku całości środków uzyskiwanych m.in. z abonamentu. W ocenie NIK lokowanie przez Spółkę nadwyŝek środków finansowych zabezpieczało je przed utratą wartości. Podkreślić jednak naleŝy, Ŝe lokowane środki nie były tym samym wykorzystywane w sposób spełniający kryterium celowości czyli do realizacji ustawowych zadań radia publicznego. 2 Rachunkowość i sprawozdawczość 2.1. NIK pozytywnie ocenia prowadzenie w Spółce ksiąg rachunkowych i sprawozdania finansowe sporządzane w kontrolowanym okresie. Koszty i przychody ewidencjonowane były odrębnie, z uwzględnieniem podziału na koszty i przychody związane z realizacją misji publicznej, określonej w art. 21 ust. 1 ustawy o radiofonii oraz na odnoszące się do pozostałej działalności, do czego zobowiązywał art. 31a ust.1 ww. ustawy. W zakresie metody przypisywania kosztów i przychodów do poszczególnych rodzajów prowadzonej działalności Spółka prawidłowo stosowała zasadę, wynikającą z 8 rozporządzenia KRRiT z dnia 3 czerwca 2004 r. w sprawie uzupełnienia opisu zasad prowadzenia dokumentacji związanej z polityką rachunkowości w spółkach radiofonii i telewizji publicznej oraz określenia sposobu sporządzania sprawozdań kwartalnych 2 Dz. U. j.t. z 2004 r. Nr 253, poz ze zm.

4 4 i rocznych składanych Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji przez spółki radiofonii i telewizji publicznej 3, zgodnie z którą wszystkie koszty rodzajowe, z załoŝenia ponoszone w związku z realizacją misji publicznej, zalicza się do kosztów działalności misyjnej. Do kosztów działalności komercyjnej (m.in. reklamy, koncert Ŝyczeń, programy sponsorowane) zaliczano natomiast koszty generowane przez Dział Marketingu oraz koszty bezpośrednio związane ze zdarzeniami, w wyniku których powstawały przychody komercyjne. NajwyŜsza Izba Kontroli zauwaŝa jednak, iŝ przyjęty na podstawie ww. przepisów sposób sporządzania sprawozdań i ewidencjonowania przychodów nie spełnia swojej roli (dostarczanie wiarygodnej informacji o działalności jednostki), bowiem kwoty przychodów wykazywane w poszczególnych kolumnach sprawozdań kwartalnych i rocznych stanowią jedynie wynik działania matematycznego (polegającego na mechanicznym podziale kwoty przychodów uzyskiwanych z abonamentu proporcjonalnie do kosztów wykazywanych w tych kolumnach). W związku z powyŝszym NIK ocenia, Ŝe przydatność ww. informacji w procesie zarządzania Spółką jest ograniczona. Organy Spółki oceniając, przyjmując i zatwierdzając jej sprawozdania finansowe za lata obrotowe 2004, 2005 i 2006 oraz podejmując uchwały dotyczące podziału wypracowanego zysku, udzielania skwitowania władzom Spółki z wykonania przez nie obowiązków, w ocenie Izby działały zgodnie z zasadami określonymi w 13, 21 i 27 statutu Spółki NIK ocenia pozytywnie wykonywanie przez Spółkę pozostałych obowiązków sprawozdawczych, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości. Wykonując obowiązki sprawozdawcze, wynikające z art. 31b ustawy o radiofonii, w kontrolowanym okresie Zarząd przekazał z opóźnieniem wynoszącym od 1 do 10 dni (tj. po terminie określonym w ustawie na 25 dzień miesiąca następującego po upływie kaŝdego kwartału danego roku kalendarzowego) 8 sprawozdań kwartalnych (SKW i SKK) oraz 1 sprawozdanie roczne SRZ za 2007 r. (w dniu 27 lutego 2008 r. tj. z opóźnieniem wynoszącym 12 dni). Ponadto 10 sprawozdań kwartalnych wymagało korekty ze względu na błędne dane liczbowe. np. w sprawozdaniu z III kw r. zawyŝono kwotę wpływów abonamentowych o 90,0 tys. zł, a w sprawozdaniu za IV kw r. podano kwotę wpływów z abonamentu przyznaną przez KRRiT, podczas gdy faktycznie uzyskane wpływy z tego tytułu były niŝsze o 351,0 tys. zł (ubytek ten został zrekompensowany przez Radę w latach następnych). 3 Dz. U. Nr 148, poz

5 5 NIK ocenia, Ŝe podawane w wyjaśnieniach Dyrektora ds. Ekonomicznych i Prezesa Zarządu Spółki przyczyny powstania powyŝszych nieprawidłowości (nadmiar obowiązków sprawozdawczych i przesyłanie wersji elektronicznej sprawozdań do KRRiT) nie mogą być wystarczającym usprawiedliwieniem, ani dla przekazywania sprawozdań z naruszeniem obowiązujących terminów, ani teŝ dla wykazywania w nich nierzetelnych tzn. wymagających korekty danych. Zarząd z 8-dniowym opóźnieniem wywiązał się z obowiązku opublikowania rocznego sprawozdania z wykorzystania wpływów z opłat abonamentowych i pozaabonamentowych na realizację misji publicznej za 2006 r., (sprawozdanie SRZ zamieszczono w Biuletynie Informacji Publicznej 23 marca zamiast 15 marca 2007 r.). Urlopy pracowników odpowiedzialnych za przygotowanie dokumentów do publikacji w BIP oraz administratora strony BIP w dniach od marca 2007 r., wskazywane przez Prezesa Zarządu jako przyczyna ww. opóźnienia, w ocenie NIK nie stanowią usprawiedliwia nieterminowego zamieszczenia sprawozdania na stronie Spółki, zwłaszcza Ŝe sprawozdanie to w formie pisemnej było przekazane do Krajowej Rady w dniu 27 lutego 2007 r. 3 Zamówienia publiczne i inwestycje 3.1. NIK nie wnosi zastrzeŝeń do wydatków inwestycyjnych Spółki, które w okresie od stycznia 2005 r. do końca marca 2008 r. osiągnęły wysokość tys. zł., na co złoŝył się m.in.: zakup i wdroŝenie komputerowego systemu przygotowania i emisji programu Radioman za kwotę 140,3 tys zł, budowa sieci komputerowej z serwerami za kwotę 484,8 tys. zł, zakup wyposaŝenia do tzw. digitalizacji wozu reportersko-transmisyjnego za kwotę 1.033,8 tys. zł. oraz modernizacja stanowisk dziennikarskich w tzw. news-roomie za kwotę 211,4 tys. zł, przy czym kwotę 930,0 tys. zł wyasygnowano ze środków przyznanych na ww. cele przez Krajową Radę z wpływów pozaabonamentowych, natomiast kwotę 2.379,0 tys. zł Radio wydatkowało ze środków pozyskanych od KRRiT z tytułu abonamentu NIK ocenia, Ŝe poddane kontroli zamówienia publiczne zostały przeprowadzone i udokumentowane zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych 4. Szczegółowej analizie poddano 17 (25 %) postępowań o zamówienia publiczne o wartości szacunkowej 5.202,5 tys. zł (48 % wartości udzielonych zamówień). Postępowania te, na uzasadnione wnioski kierowników komórek organizacyjnych, przeprowadzane były przez komisje przetargowe, we wszystkich przypadkach wybór wykonawców (dostawców) 4 Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz ze zm.

6 6 następował na zasadach wyboru najkorzystniejszej oferty, a umowy zawarte były w formie pisemnej i zabezpieczały interesy Spółki. Sporządzona z postępowań dokumentacja o udzielenie zamówień spełniała wymogi art. 96 Prawa zamówień publicznych 4. 4 PodróŜe słuŝbowe 4.1. Nie wnosząc zastrzeŝeń do celowości wydatków z tytułu podróŝy słuŝbowych poddanych badaniu w trakcie kontroli, NIK negatywnie ocenia fakt, iŝ w kontrolowanym okresie polecenia odbycia podróŝy słuŝbowej (tzw. delegacje) dla Prezesa Zarządu oraz pozostałych członków zarządu podpisywali inni członkowie Zarządu lub pracownicy Spółki nie będący członkami Zarządu. PowyŜsze stanowiło naruszenie 16 Statutu Spółki, zgodnie z którym do wykonywania czynności związanych ze stosunkiem pracy członków Zarządu (a taką czynnością jest w ocenie Izby takŝe wydawanie poleceń odbycia podróŝy słuŝbowej) upowaŝniony był Przewodniczący Rady Nadzorczej. W powyŝszym zakresie miały miejsce takŝe inne nieprawidłowości, polegające m.in. na: podpisaniu polecenia wyjazdu dla Prezesa Zarządu przez tegoŝ (wyjazdy do Tallina i Kopenhagi co Prezes wytłumaczył jako pomyłkę), podpisaniu polecenia wyjazdu słuŝbowego dla Prezesa przez pracowników Spółki nie będących członkami Zarządu (wyjazd do Frankfurtu n/menem). NIK zauwaŝa, Ŝe w ten sposób na ww. podróŝe słuŝbowe wydatkowano kwotę ,67 zł (tj. 36,9% z kwoty ,25 zł objętej badaniem poprawności rozliczania delegacji). Ponadto, w ocenie Izby, odstępstw od postanowień statutu Spółki nie mógł uzasadniać takŝe fakt zamieszkania przewodniczącego Rady Nadzorczej w miejscowości innej niŝ Opole, gdyŝ odpowiednia organizacja pracy Zarządu (np. z wykorzystaniem współczesnych środków komunikacji elektronicznej) powinna była umoŝliwić przestrzeganie uregulowań zawartych w statucie Spółki. Pozostałe przypadki nieprzestrzegania zasad normujących działalność Spółki w tym zakresie polegały na: wydawaniu poleceń wyjazdu poza obszar województwa pracownikom przez osoby inne niŝ członkowie Zarządu (naruszenie wymogu ustanowionego zarządzeniem nr 13/2004 Zarządu), nie przestrzeganiu obowiązku uzyskania pisemnej zgody członka Zarządu na co najmniej 3 dni robocze przed planowanym wyjazdem (do czego zobowiązywał 2 pkt 1 zarządzenia nr 10/2006 Prezesa Radia Opole),

7 7 nie umieszczeniu daty w rozliczeniach kosztów podróŝy słuŝbowych pracowników do Frankfurtu n/menem (co uniemoŝliwiło stwierdzenie, czy rozliczenia z pobranej zaliczki dokonano w terminie 14 dni po zakończeniu wyjazdu), a do czego zobowiązywał 13 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania naleŝności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budŝetowej z tytułu podróŝy słuŝbowej na obszarze kraju 5 oraz 2 pkt 4 zarządzenia nr 10/2006 Prezesa Spółki Po zbadaniu rozliczeń 17 podróŝy słuŝbowych na terenie kraju z lat na kwotę zł stwierdzono, Ŝe koszty podróŝy słuŝbowych zostały w ewidencji księgowej zawyŝone o kwotę 86,31 zł (1,3 % z kwoty zł) na skutek nierzetelnego wykazania przez członka Zarządu III kadencji większej niŝ rzeczywista ilości przejechanych kilometrów. Stwierdzono takŝe przypadek zaniŝenia kosztów wyjazdu (delegacja Prezesa, w której wykazał do rozliczenia 3 diety po 23 zł kaŝda, zamiast przysługujących czterech). Ogółem nieprawidłowości dotyczyły kwoty 109,31 zł tj 2,2% wartości zbadanych delegacji W zakresie kosztów podróŝy słuŝbowych poza granicami kraju sprawdzono prawidłowość ewidencji i rozliczania 39 podróŝy na kwotę ,25 zł, co stanowiło 62 % kosztów podróŝy zagranicznych w kontrolowanym okresie i stwierdzono, Ŝe w ewidencji księgowej koszty zagranicznych podróŝy słuŝbowych rozliczano z zastosowaniem średniego kursu NBP z dnia pobrania waluty z banku na wypłatę zaliczki pracownikowi, zamiast z zastosowaniem kursu, po którym Spółka zakupiła daną walutę z banku 6, co w przypadku 39 zbadanych podróŝy słuŝbowych spowodowało zaniŝenie zaewidencjonowanych kosztów łącznie o 1.091,60 zł, z tego: 112,67 zł w 2005 r., 128,55 zł w 2006 r. i 850,38 zł w 2007 r Niezgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania naleŝności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budŝetowej z tytułu podróŝy słuŝbowej poza granicami kraju 7 (dalej: rozporządzenie w sprawie kosztów podróŝy zagranicznych) i uregulowaniami wewnętrznymi obowiązującymi w Spółce wydatkowano kwotę 3.134,58 zł, na co złoŝyły się następujące nieprawidłowości: 5 Dz.U. Nr 236, poz ze zm. 6 Regina Zarejko: Jaki kurs waluty zastosować przy rozliczaniu delegacji, [w:] Gazeta Prawna Nr 216 z dnia 2 lutego 2006 r. 7 Dz. U. Nr 236, poz ze zm.

8 8 w rozliczeniach kosztów podróŝy dwóch pracowników do Barcelony w 2005 r. nastąpiło zawyŝenie przysługujących im diet o 16 (2 x 8 ), tj. 68,54 zł, (co wyjaśniano pomyłką przy obliczaniu czasu trwania pobytu za granicą), przyjmowano rozliczenia kosztów podróŝy, do których nie zostały dołączone dowody na poniesienie wydatków (delegacje nr 5/2006 opłata organizacyjna za uczestnictwo jednej osoby w wysokości 30, delegacje nr 44 i 45/2007 brak pokwitowania wymiany USD na hrywny (UAH), w celu uregulowania 2 faktur za usługi hotelowe po UAH), mimo Ŝe obowiązek dołączenia takiego dokumentu lub pisemnego oświadczenia o dokonanym wydatku i przyczynach braku jego udokumentowania wynikał z 13 pkt 4 ww. rozporządzenia w sprawie kosztów podróŝy i 2 pkt 4 ww. zarządzenia nr 10/2006 Prezesa Spółki, Spółka pokryła koszty powrotu Prezesa Zarządu samolotem do Warszawy z wyjazdów słuŝbowych do Iwano-Frankowska i Frankfurtu n/menem, mimo Ŝe polecenia wyjazdów słuŝbowych nr 3 i 36/2007 przewidywały odbycie podróŝy na trasie Opole Iwano- Frankowsk Opole i Opole Frankfurt/n. Menem Opole samochodem słuŝbowym. Koszty biletów lotniczych wyniosły: 635,26 zł (216,9 USD) ze Lwowa i 1 664,76 zł z Frankfurtu n/ Menem. Ponadto Prezes rozliczył koszty przejazdu taksówką na lotnisko we Frankfurcie w kwocie 99,86 zł (26,8 USD). NIK zwraca uwagę, Ŝe wskazany w wyjaśnieniu Prezesa powód takiego postępowania (konieczność odbycia waŝnych spotkań w Warszawie), nie znajduje potwierdzenia w dokumentacji Spółki. Spółka pokryła koszty konsumpcji w czasie podróŝy słuŝbowej do Tallina (polecenie wyjazdu nr 31/2007) w kwocie 146,36 (tj. 540,45 zł), które członek Zarządu uregulował słuŝbową kartą płatniczą, mimo Ŝe na pokrycie kosztów pobytu w Estonii członkowie delegacji (6 osób) pobrali zaliczki i rozliczyli diety; rachunek ten nie został uwzględniony w rozliczeniu kosztów podróŝy słuŝbowej, choć obciąŝył rachunek karty naleŝącej do Spółki. Stwierdzone nieprawidłowości o charakterze finansowym na kwotę ,16 zł dotyczyły 6,6 % kwoty kosztów podróŝy słuŝbowych poniesionych przez Spółkę w kontrolowanym okresie (309,1 tys. zł). NIK ocenia, Ŝe powyŝsze nieprawidłowości i uchybienia w zakresie dokumentowania i rozliczania podróŝy słuŝbowych wskazują na nieskuteczność systemu kontroli wewnętrznej funkcjonującego w Spółce i dowodzą konieczności jego udoskonalenia.

9 9 5 Sprawy kadrowe NajwyŜsza Izba Kontroli nie wnosi zastrzeŝeń do celowości zmian w składzie Zarządu Spółki w lipcu 2006 r. Natomiast NIK negatywnie z uwzględnieniem kryterium legalności, rzetelności i gospodarności ocenia sposób rozwiązania przez obecnie działający Zarząd umów o pracę z członkami zarządu IV kadencji [...] Zdaniem Izby, odwołanie tych pracowników z urlopu wypoczynkowego (pismami datowanymi 9 sierpnia 2006 r., w których powołano się na art. 167 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy 9, dalej: kp).) wyłącznie w celu wręczenia im wypowiedzeń (zostali bowiem jednocześnie zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy) było nielegalne, gdyŝ naruszało art. 41 i 167 kp. Zgodnie bowiem z przyjętym w literaturze poglądem 10 wręczenie wypowiedzenia nie jest okolicznością wymagającą obecności w pracy pracownika w rozumieniu art. 167 kp, a fakt odwołania z urlopu w powyŝszym celu moŝna uznać za działanie mające na celu obejście art. 41 kodeksu pracy, który zakazuje składania przez pracodawcę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę m.in. w czasie urlopu pracownika Ponadto w dniu 1 września 2006 r., tj. w pierwszym dniu obecności ww. pracowników w pracy po powrocie z urlopu, członek Zarządu ds. Technicznych wręczył im pisma zawierające wypowiedzenie umowy o pracę, w których m.in. zwolniono ich z obowiązku świadczenia pracy w okresie 3 miesięcznego wypowiedzenia (tj. w okresie od 1 października 2006 r. do 31 grudnia 2006 r.). NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe Zarząd nie miał obowiązku udzielania takiego zwolnienia ww. pracownikom Jednocześnie tenŝe członek Zarządu ds. Technicznych, nie posiadając pisemnego umocowania Rady Nadzorczej, przekazał ww. zwalnianym pracownikom informację, Ŝe od dnia następnego mają cyt: nie pokazywać się w siedzibie Radia Opole, co wraz z uniewaŝnieniem ich kart elektronicznej rejestracji czasu pracy stanowiło, w ocenie NIK, oświadczenie pracodawcy o zwolnieniu pracowników z wykonywania obowiązków, skutkujące wydłuŝeniem o ok. miesiąc okresu, w którym ww. członkowie zarządu pobierali wynagrodzenie nie świadcząc pracy. W związku z powyŝszym, zwalniani członkowie zarządu za okres od 2 do 30 września otrzymali kwotę ,24 zł, której wydatkowanie NIK ocenia jako działanie nierzetelne i niegospodarne. 8 Wyłączenie danych osobowych przez Marka W. Dudek głównego specjalistę kp z NIK Delegatura w Opolu na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz ze zm.). 9 Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm. 10 B. Lenart: Przerwanie urlopu wypoczynkowego, [w:] SłuŜba pracownicza Nr 6/2003, s. 21

10 Pomimo tego, Ŝe art kp stanowi, Ŝe w czasie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeŝeli w tym okresie zostanie mu on udzielony przez pracodawcę, ww. członkom zarządu nie udzielono urlopu w okresie wypowiedzenia, co następnie spowodowało konieczność wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (liczony proporcjonalnie) w kwocie 4.793,04 zł. NIK zauwaŝa, Ŝe takŝe po dniu 1 września 2006 r. (tj. po zwolnieniu ww. osób od świadczenia pracy dokonanym przez Członka Zarządu ds. Technicznych) moŝliwe było udzielenie im urlopu, stosownie do art kp, przy czym wymagałoby to wyraŝenia przez nich zgody, o którą jednak Zarząd nie wystąpił. Odstąpienie od działań zmierzających do wyegzekwowania od zwalnianych pracowników wykorzystania urlopu wypoczynkowego było w ocenie NIK działaniem nierzetelnym, zaś wypłata w tych warunkach ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, choć zgodna z prawem, była działaniem niegospodarnym. 6 Podnoszenie kwalifikacji pracowników W kontrolowanym okresie ze środków Spółki udzielono pomocy materialnej 16 pracownikom podnoszącym kwalifikacje zawodowe na łączną kwotę zł (średnio na osobę zł). Podstawą dofinansowania w kaŝdym przypadku były indywidualnie zawarte umowy z pracodawcą (zawarto 41 takich umów), stosownie do przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych 11. ZauwaŜyć jednak naleŝy, Ŝe 53 % ( zł) kwoty wydatkowanej w kontrolowanym okresie na ww. cel stanowiły koszty poniesione na rzecz jednego pracownika członka Zarządu ds. Ekonomicznych, zaś warunki, na jakich zawarto z nim umowę o dokształcanie były róŝne od pozostałych umów z 15 pracownikami, dla których pomoc obejmowała wyłącznie część opłat pobieranych przez szkołę za naukę (od 17 do 50 %). Ustalono takŝe, iŝ z ww. kwoty zł opłata za studia wyniosła tylko zł (14,6%), zaś pozostałą część tej sumy stanowiły m.in. przewidziane w umowie: zwrot kosztów dojazdów (w tym samochodem słuŝbowym), zakup podręczników i innych materiałów związanych z dokształcaniem, zwrot kosztów pobytu w hotelach (od 170 do 830 zł). 11 Dz. U. Nr 103, poz. 472 ze zm.

11 11 Przyjmując do wiadomości wyjaśnienia, w których Prezes Spółki stwierdził, Ŝe wysokość kosztów poniesionych na dokształcanie ww. członka Zarządu (w tym koszt delegacji do Gdańska) wynikała z zapisów zawartych w umowie Rady Nadzorczej z tym pracownikiem i była związana z kosztami dojazdu do miejsca odbywania studiów, NajwyŜsza Izba Kontroli zauwaŝa, Ŝe zgodnie z umową podpisaną przez przewodniczącego Rady Nadzorczej z ww. członkiem Zarządu, ustalenie zasad i wysokości dofinansowania kosztów dojazdu, zakwaterowania, diet oraz zakupu podręczników i innych materiałów związanych z dokształcaniem pozostawiono do decyzji Prezesa Spółki on teŝ ponosi odpowiedzialność za wysokość kosztów poniesionych na ten cel. NIK ocenia, iŝ do powstania ww. dysproporcji przyczynił się brak w Spółce ustalonych zobiektywizowanych kryteriów przyznawania i określania wysokości dofinansowania kosztów kształcenia pracowników i wynikająca z tego dowolność postępowania Prezesa Zarządu w tym zakresie. W ocenie Izby rzetelne prowadzenie spraw związanych ze wspieraniem finansowym procesu podnoszenia przez pracowników Spółki ich kwalifikacji zawodowych wymaga określenia takich zobiektywizowanych kryteriów przez właściwe organy Spółki. Opracowanie tych kryteriów zdaniem NIK uzupełni takŝe i wzmocni system kontroli wewnętrznej funkcjonujący w Spółce. 7. Karty płatnicze W badanym okresie członkowie Zarządu dysponowali kartami płatniczymi, stanowiącymi własność Radia Opole. W okresie od 1 listopada 2006 r. do 31 marca 2008 r. z wykorzystaniem kart płatniczych dokonano płatności za zł., z czego zł (33 %) stanowiły wydatki na zakup usług hotelowych zł (26 %) stanowiły wypłaty gotówkowe dokonane przez jednego z członków zarządu, zł (17 %) wydatkowano na zakup biletów lotniczych, zł (16 %) dotyczyło kosztów usług gastronomicznych, a zł (8 %) dotyczyło pozostałych transakcji. Z powyŝszego zakresu zastrzeŝenia NIK dotyczą 21 przypadków pobrania gotówki z bankomatów przez członka Zarządu ds. Ekonomicznych, gdyŝ zwrot pobranych kwot (do kasy lub w formie innych rozliczeń np. podróŝy słuŝbowych) następował w terminie od 3 do 60 dni od dnia pobrania gotówki, w sytuacji gdy rachunek bankowy Spółki obciąŝany był z dniem pobrania gotówki z bankomatu. NajwyŜsza Izba Kontroli zauwaŝa, Ŝe w Spółce nie opracowano i nie wdroŝono precyzyjnych zasad korzystania z kart płatniczych, określających m.in. cele, do których karta moŝe być wykorzystywana. W ocenie Izby opracowanie i wdroŝenie takich zasad umoŝliwi

12 12 ograniczenie ryzyka wykorzystania kart płatniczych w sposób niecelowy i niegospodarny i podniesie skuteczność działania systemu kontroli wewnętrznej. 8. Badanie słuchalności Informacje dotyczące badania rynku radiowego (słuchalności) Radio Opole pozyskiwało na podstawie rocznych umów, za pośrednictwem Audytorium 17 Spółki z o.o., w której Radio Opole posiada ok. 6 % udziałów, obok pozostałych 16 publicznych rozgłośni regionalnych. Posiadanie udziałów w powołanej Spółce oraz zabezpieczające interesy Radia Opole umowy, zapewniały w kontrolowanym okresie stały dostęp do całorocznych badań ciągłych rynku radiowego tzw. Radio Track oraz danych historycznych wyników tych badań od 2001 r. Za dostęp do wyników pomiarów audytorium radiowego Radio Opole zapłaciło (w badanym okresie - 39 miesięcy) zł (988 zł miesięcznie). NIK nie wnosi zastrzeŝeń do sposobu finansowania tych badań. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Egzekwowanie od pracowników terminowego i rzetelnego sporządzania sprawozdań kwartalnych i rocznych składanych do KRRiT. 2. Zapewnienie prawidłowego ewidencjonowania i rozliczania kosztów podróŝy słuŝbowych, w szczególności: a. stosowanie do rozliczania zagranicznych podróŝy słuŝbowych kursu sprzedaŝy banku, w którym dokonano zakupu walut na wypłatę zaliczek dla pracowników, b. egzekwowanie od pracowników rzetelnego rozliczania kosztów podróŝy słuŝbowych. 3. Przestrzeganie postanowień 16 Statutu Spółki. 4. Podejmowanie decyzji o odwoływaniu pracowników z urlopu wypoczynkowego wyłącznie w sytuacjach, gdy ich obecności w zakładzie pracy wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczęcia urlopu, tj. zgodnie z art. 167 Kodeksu Pracy. 5. RozwaŜenie uzupełnienia systemu kontroli wewnętrznej funkcjonującego w Spółce o: a. kryteria określania wysokości i warunków dofinansowania podnoszenia kwalifikacji pracowników, b. zasady korzystania z kart płatniczych. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Opolu, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, zwraca się o przedstawienie przez Zarząd w terminie 21 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczyn niepodjęcia takich działań.

13 13 Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Zarządowi prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Opolu umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK w sprawie ich rozpatrzenia.