Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydział Nauk o Zdrowiu Sylabus 2011/2012

Transkrypt

1 Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydział Nauk o Zdrowiu Sylabus 2011/ Nazwa jednostki realizującej przedmiot (adres, telefon, ): Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Katedra Diagnostyki Laboratoryjnej Uniwersytet Medyczny w Łodzi Ul. Żeromskiego 113, Łódź Tel , fax cezary.watala@umed.lodz.pl 2. Nazwa kierunku (podanie nazwy ew. specjalności) Dietetyka: 2-ST, 1 rok, II semestr 3. Nazwa przedmiotu oraz miejsce przedmiotu w programie studiów Diagnostyka Laboratoryjna 4. Określenie przedmiotów wprowadzających i wymagań wstępnych Postawy fizjologii człowieka i patofizjologii chorób cywilizacyjnych. Znajomość metabolizmu lipidów, węglowodanów, białek. Budowa i funkcje komórek krwi obwodowej. Umiejętność posługiwania się mikroskopem optycznym i pipetami automatycznymi. Umiejętność wyszukania informacji naukowej w sieci Internet. 5. Liczba godzin (wykłady /seminaria / ćwiczenia): w systemie studiów stacjonarnych: a) Seminaria: 15 godzin b) ćwiczenia dziekańskie: 15 godzin 6. Liczba punktów ECTS (wypełnia dziekanat) 7. Cel nauczania przedmiotu efekt kształcenia (umiejętności i osiągnięcia wyniesione przez studentów): Zadaniem kursu Diagnostyka Laboratoryjna jest zapoznanie studentów z podstawowymi badaniami laboratoryjnymi, przydatnymi w ocenie stanu zdrowia pacjenta i planowaniu postępowania dietetycznego. W ramach kursu omówione zostaną badania mające znaczenie w diagnostyce chorób żywieniowo-zależnych ze szczególnym naciskiem na ich interpretację. 8. Metody dydaktyczne: Prelekcja informacyjna, dyskusja dydaktyczna związana z tematem seminarium. Ćwiczenia praktyczne z użyciem spektrometru, pipet automatycznych, łaźni wodnej, mikroskopu optycznego. 9. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu 1

2 Warunki zaliczenia i ocena końcowa Wymagania obecności Obecność na zajęciach seminaryjnych i laboratoryjnych jest obowiązkowa. Nieobecność musi być usprawiedliwiona i nie przekraczająca 25% kursu. Nie jest przewidziane odrabianie zaległych zajęć, całość może być powtórzona w następnej edycji zajęć. W trakcie zajęć oceniane są zajęcia praktyczne i całość wiedzy na ostatnim ćwiczeniu. Każde seminarium 2 pkt Każde z ćwiczeń 3 pkt Test 30 pkt Skala ocen 2-5: 2 poniżej powyżej 45 Test zaliczający Warunkiem zaliczenia przedmiotu będzie zaliczenie testu (test wyboru) obejmującego treści przedstawione na wykładach oraz na ćwiczeniach na ocenę oraz obowiązkowa obecność na ćwiczeniach (dodatkowo punktowana jest aktywność na ćwiczeniach). 10. Zasadnicze treści programowe (tematy i treść seminariów/ ćwiczeń): Seminaria 1. Wprowadzenie do diagnostyki laboratoryjnej Podstawy prawne i definicje (Ustawa o Diagnostyce Laboratoryjnej), diagnostyka laboratoryjna na tle innych dyscyplin medycznych. Działy diagnostyki laboratoryjnej, kształcenie przed- i podyplomowe. Rodzaje i charakterystyka materiału biologicznego do badań laboratoryjnych. Zasady i metodyka pobierania, transportu i przechowywania materiału do badań laboratoryjnych. Organizacja pracy laboratorium, kontrola jakości (księga jakości). Ogólne podstawy interpretacji wyników badań laboratoryjnych w celu różnicowania stanów fizjologicznych i patologicznych organizmu człowieka. Kryteria doboru badań laboratoryjnych. Ukierunkowana interpretacja wyników badań z myślą o rozpoznaniu, prognozowaniu lub monitorowaniu wpływu żywienia na organizm człowieka. Dlaczego większość badań laboratoryjnych wykonywana jest na czczo? Podstawy oceny wartości diagnostycznej metod analitycznych. Wyniki badań laboratoryjnych a inne źródła informacji o stanie zdrowia pacjenta. Znaczenie badań laboratoryjnych w profilaktyce. Profile, schematy i algorytmy postępowania diagnostycznego w rozpoznawaniu, rokowaniu, monitorowaniu oraz profilaktyce zaburzeń narządowych i układowych układu krążenia, wydalniczego i oddechowego, przewodu pokarmowego, kości i mięśni, gruczołów dokrewnych, układu nerwowego. Nowe parametry diagnostyczne wprowadzane do rutynowej diagnostyki laboratoryjnej. 2

3 2. Biochemia i chemia kliniczna Wpływ sposobu odżywiania na powstawanie zaburzeń metabolizmu i rozwój stanów patologicznych. Związek dieto-zależnych zaburzeń z występowaniem cukrzycy, dyslipidemii, zaburzeń równowagi elektrolitowej i układu trawiennego. Choroby niedoborowe. Omówienie biochemicznych parametrów diagnostycznych stosowanych w rutynowej diagnostyce i monitorowaniu przebiegu w/w zaburzeń. Analiza związku między zaburzeniami metabolizmu a wynikami badań laboratoryjnych. Wpływ żywności czynnościowej na szlaki metaboliczne i ich efekt obserwowany w badaniach laboratoryjnych. Paradoks francuski i wpływ alkoholu na czynność narządów oraz zmiany w wynikach badań laboratoryjnych. Hiperhomocysteinemia a niedobory witamin. Osteoporoza a niedobory wapnia. Kontrowersyjne oznaczenia pierwiastków śladowych (badania składu włosów). Teoretyczne wprowadzenie do metodyki ilościowego oznaczania stężeń węglowodanów, lipidów, białek oraz metabolitów tych związków w materiale biologicznym. Metodyka oznaczania aktywności enzymów. Laboratoryjne badania elektrolitów, równowagi kwasowo-zasadowej. Metody analityczne stosowane w ocenie zaburzeń gospodarki lipidowej i lipoproteinowej. Metody oznaczania laboratoryjnych czynników ryzyka miażdżycy oraz choroby niedokrwiennej serca. Metody oznaczania laboratoryjnych markerów zawału mięśnia sercowego. Metody laboratoryjnej diagnostyki różnicowej chorób wątroby i nerek. Badania laboratoryjne w ocenie zaburzeń wodno-elektrolitowych. Badania laboratoryjne w diagnostyce cukrzycy i jej powikłań. Wprowadzenie do interpretacji wyników badań biochemicznych na postawie dostarczonych wydruków. 3. Hematologia i koagulologia Wpływ diety na parametry hematologiczne. Zależność między sposobem odżywiania a powstawaniem zaburzeń hematologicznych. ze szczególnym uwzględnieniem niedokrwistości. Omówienie hematologicznych i koagulologicznych parametrów diagnostycznych przydatnych w ocenie wpływu diety na stan zdrowia osób zdrowych i poddawanych terapii. Omówienie badań biochemicznych mających zastosowanie w hematologii. Wpływ żywności czynnościowej na hematopoezę, układ hemostazy oraz ich efekt obserwowany w badaniach laboratoryjnych. Wpływ spożywania roślin z wysoką zawartością witaminy K wpływ na leczenie doustnymi antykoagulantami. Teoretyczne wprowadzenie do metodyki badań hematologicznych. Metody analityczne i interpretacja wyników badań morfologicznych krwi. Automatyzacja badań morfologicznych krwi. Techniki przygotowania preparatów cytologicznych krwi. Ocena prawidłowych i patologicznych rozmazów krwi. Testy oceniające sprawność hemostazy. Diagnostyka skaz krwotocznych oraz procesów zakrzepowo-zatorowych. 3

4 Wprowadzenie do interpretacji wyników badań hematologicznych i koagulologicznych na postawie dostarczonych wydruków. 4. Analityka ogólna, serologia, biologia molekularna - genetyka Wpływ diety na funkcje nerek i układu trawiennego oraz na parametry oceniane w badaniu ogólnym moczu i w kale. Omówienie parametrów diagnostycznych przydatnych w ocenie wpływu diety na stan zdrowia osób zdrowych i poddawanych terapii. Podstawowe informacje na temat biochemicznych oznaczeń wykonywanych w moczu oraz oceny mikroskopowej osadu. Badanie kału na obecność krwi utajonej, resztek pokarmowych, jaj i cyst pasożytów (badania na nosicielstwo - bakteriologia) oraz oceny płynów ustrojowych (mózgowo-rdzeniowego, stawowego, wysięków, przesięków, treści żołądkowej i dwunastniczej). Teoretyczne wprowadzenie do metodyki wybranych badań z zakresu analityki ogólnej. Wprowadzenie do interpretacji wyników badań na postawie dostarczonych wydruków. Grupy krwi a tolerancja pokarmów (dieta zgodna z grupą krwi). Podstawy genetyczne nietolerancji pokarmów. 5. Działy medycyny laboratoryjnej nie omówione na zajęciach a mające zastosowanie w dietetyce. Podsumowanie i nawiązanie do działów omawianych na innych zajęciach mikrobiologii, diagnostyki parazytologicznej, genetyki medycznej, immunologii, immunopatologii (żywność modyfikowana genetycznie a alergie) toksykologii. Znaczenie diagnostyki laboratoryjnej w pracy dietetyka (podsumowanie). Ćwiczenia 3 x 5 godzin, dwie grupy po 15 osób (30 h) Na każdym z ćwiczeń studenci mają do wykonania zadania. 1. Biochemia kliniczna Demonstracja opracowywania materiały do badań biochemicznych: wirowanie, otrzymywanie surowicy, osocza, zastosowanie krewi włośniczkowej. Ocena makroskopowa surowicy (lipemiczna, zażółcona, hemoliza). A. Oznaczenia białka B. Oznaczenie glukozy (glukometr) C. Oznaczanie stężenia cholesterolu 4

5 Omówienie równowagi kwasowo-zasadowej i zaburzeń elektrolitowych. 2. Hematologia i koagulologia Demonstracja opracowywania materiału do badań hematologicznych: krew pobrana na antykoagulant, uzyskiwanie osocza, przygotowanie preparatów krwi obwodowej, zastosowanie krewi włośniczkowej. Ocena makroskopowa krwi przed badaniem (możliwość wystąpienia skrzepu). A. Wykonać oznaczenia w analizatorze hematologicznym: krew prawidłowa, niedokrwistość, czerwienica (wysoki hematokryt), B. Obejrzeć i opisać preparaty krwi obwodowej: krew prawidłowa, niedobór żelaza, niedobór B12, białaczka, C. Oznaczyć czas protrombinowy: osocze prawidłowe, osocze pacjenta leczonego doustnym antykoagulantem. 3. Analityka ogólna, techniki biologii molekularnej Demonstracja opracowywania materiału do badań z zakresu analityki ogólnej, serologii i genetyki. Analiza makroskopowa moczu (organoleptyczna). A. Oznaczanie ciężaru właściwego w przygotowanych roztworach B. Zastosowanie pasków testowych do badania parametrów biochemicznych. Badanie wykonywane we wcześniej przygotowanych roztworach. C. Demonstracja badań genetycznych w diagnostyce trombofilii Podręczniki i materiały Jeremiasz J. Tomaszewski, Diagnostyka laboratoryjna, - Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001, wyd. 3 Helena Ciborowska, Anna Rudnicka Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, Warszawa 2007, wyd. 2 Materiały umieszczone na stronie internetowej Zakładu Zaburzeń Krzepnięcia krwi ( Choroby wewnętrzne. red. Andrzej Szczeklik, Medycyna Praktyczna 2009/2010/2011 5