Wspólne Polityki Budżet UE

Transkrypt

1 Wspólne Polityki Budżet UE Wspólna polityka konkurencji Dr Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

2 Wspólne Polityki Budżet UE Dr Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

3 Budżet Unii Europejskiej, główne cechy Budżet UE nie jest typowy i nie może być bezpośrednio porównywany z budżetem jakiegokolwiek państwa ani też typowej organizacji międzynarodowej Budżet UE jest ważnym elementem spajającym Unię Europejską, niezbędnym do realizacji polityk i instrumentów koniecznych do realizacji wspólnie ustalonych celów. Finansowanie przez budżet unijny wydatków w skali całej UE może być bardziej efektywne niż finansowanie rozproszone. Osiąganie celów integracji europejskiej nie odbywa się wyłącznie przez wydatki z budżetu unijnego. Przedstawianie budżetu Unii Europejskiej wyłącznie w kategoriach jego rozmiarów, wielkości wpłat porównywanych ze skalą wydatkowanych funduszy unijnych na terenie poszczególnych krajów członkowskich czy nawet wielkości funduszy unijnych przeznaczanych na poszczególne działy czy programy nie ujawnia wszystkich problemów.

4 Ewolucja budżetu UE Początkowo budżet UE skromny i w dużej mierze ograniczony do wydatków na wspólnotową administrację. Z czasem zwiększenie jego wielkości, nie tylko w wielkościach absolutnych, lecz także w kategoriach relatywnych Szczególne znaczenie przyjęcia wspólnych polityk, zwłaszcza Wspólnej Polityki Rolnej, Począwszy od połowy lat 80-tych ubiegłego wieku, przyjmowane wieloletnie ramy finansowe, ustalające podstawowe parametry wydatków UE w dłuższej perspektywie Ramy finansowe stały się trwałym elementem procedury budżetowej, choć zostały zawarte dopiero w Traktacie z Lizbony w art. 270a.

5 Procedury Krytyka niskiej elastyczności budżetu UE ze względu na wieloletnie programowanie Formalnie przesuwanie środków z jednego działu do drugiego jest możliwe, w praktyce bardzo trudne Możliwe uelastycznienie niektórych pozycji (np. określenie pułapu przesunięć miedzy kategoriami wydatków) Otwarta kwestia długości perspektywy finansowej Możliwe przyznanie większej roli PE w stosunku do środków własnych nieodnotowywanych w budżetach krajowych

6

7 Budżet UE jako procent indeksu GNI 1,12% 1,10% 1,08% 1,06% 1,04% 1,02% 1,00% 0,98% 0,96%

8 Racjonalność budżetu Budżet unijny nie może być rozpatrywany w oderwaniu od finansów publicznych państw członkowskich. W odróżnieniu od budżetów krajowych budżet UE to przykład przekazywania uprawnień i środków finansowych z poziomu niższego na wyższy. Kraje członkowskie zdecydowały się jednak przekazać swoje uprawnienia jedynie w przypadku niektórych polityk przede wszystkim WPR i Polityki Spójności Ze względu na fakt, iż budżet UE w większości zasilany jest z budżetów krajowych, proponuje się aby budżet UE finansował wyłącznie te dobra publiczne, które wyraźnie pojawiają się na poziomie europejskim.

9 Wydatki budżetowe Unia Europejska nie posiada takiego systemu finansów, w ramach którego mogłaby autonomicznie decydować o wielkości gromadzonych wpływów, ich naturze i źródłach. Brak definicji pojęcia środki własne we wspólnotowym prawie pierwotnym, nie wymieniono wprost rożnych rodzajów dochodów Unii Europejskiej. Forma oraz tryb tworzenia systemu finansowania określane są bliżej dopiero w decyzjach Rady w sprawie środków własnych. Decyzje te muszą zostać przyjęte jednogłośnie przez wszystkie państwa członkowskie i ratyfikowane przez parlamenty krajowe.

10

11 Wydatki budżetu UE, znaczenie EERP (Europejski plan naprawy gospodarczej) EU Economic Plan for Recovery (EERP - 5bn) EERP bn EERP bn 129 bn Budget bn Budget bn PDB 2010 EERP Środki przeznaczone na rozwój europejskiej gospodarki Kluczowe projekty w dziedzinie energii Projekty przeznaczone na instalacje szerokopasmowych łączy internetowych

12

13 Ramy budżetu UE Finansowe ramy budżetu : 864,3 billion 3B. Citizenship: 4,1 billion 3A. Freedom, security & justice: 6,6 billion (1% together) (6%) 4. The EU as a global partner: 49,5 billion (6%) 5. Administration: 49,8 billion (0,1%) 6. Compensations: 0,8 billion (8%) 1A. Competitiveness for growth: 74,1 billion 2. Preservation & management of natural resources: 371,3 billion (43% / 34% marché PAC) 1B. Cohesion for growth: 308,0 billion (36%) Dokładnie na 13

14 Wydatki na spójność i konkurencyjność na rzecz wzrostu i zatrudnienia

15 Wydatki na spójność i konkurencyjność na rzecz wzrostu i zatrudnienia Włączenie do Polityki Spójności wydatków na ROW (polityka rozwoju obszarów wiejskich) Powiązanie ROW i urban policies Wprowadzenie place based approach Powiązanie Poilityki Spójności z głównymi wyzwaniami UE Powiązanie Poilityki Spójności z głównymi wyzwaniami UE (Strategia Lizbońska, zmiany klimatyczne, zmiany demograficzne, bezpieczeństwo energetyczne)

16 Wydatki na spójność i konkurencyjność na rzecz wzrostu i zatrudnienia Cohesion, growth, employment commitments: 49.4bn +2% on % EU-15 56% EU-15 48% EU-15 Cohesion Fund: +9.6% Territorial cooperation: +3.7% 23% EU-10 47% EU-12 52% EU Balancing funding as EU-12 to receive biggest share: 52% Member States now on an equal footing 7

17 Wydatki na zasoby naturalne

18 Wydatki na zasoby naturalne, reforma Możliwość współfinansowania części wydatków z budżetów krajowych (renacjonalizacja) Kontynuowanie procesu liberalizacji rynków rolnych Uproszczenie modelu płatności bezpośrednich oraz odłączenie ich od produkcji Wprowadzenie limitu płatności bezpośrednich na gospodarstwo Likwidacja praw do ugorowania gruntów rolnych Wprowadzenie jednolitych płatności za 1 ha w całej UE

19 Wydatki na zasoby naturalne management of natural resources total commitments for heading 2: 59bn +5.1% on 2009* (* excluding Economic Recovery Plan) Direct aid & Market related expenditure: +6.4% Rural development: +2.4% 84% 82% EU-15 EU-15 16% EU-12 18% EU-12 81% EU-15 19% EU EU-12 agricultural income now 47% higher since accession 2010 to see EU-12 receive 11bn in agricultural support 8

20 Wydatki: partner na arenie międzynarodowej

21 Wydatki: partner na arenie międzynarodowej EU as a global partner commitments: 7.9bn +1.8% on 2009* *Excluding Food Facility Instrument for Stability: +16.7% Pre-accession IPA: +4.9% 7.5bn Food facility Budget bn Food facility Budget 2009 Food facility 7.9bn PDB 2010 Common Foreign Security Policy (CFSP) : +15.9% Helping the world s poorest recover from the downturn A strong stance on global stage to meet global challenges: climate change, energy, food security, globalisation 10

22 Wydatki: wzmacnianie europejskiej tkanki społeczno-gospodarczej

23 Wzrost wydatków na wzmacnianie europejskiej tkanki społeczno-gospodarczej Competitiveness, growth, jobs and cohesion Budget heading 1 PEOPLE: 9m citizens to benefit from European Social Fund in BUSINESS: +400,000 jobs for SMEs by R&D: 6.2bn for research in INFRASTRUCTURE: 25,000 km road built/rebuilt by

24 Wydatki: migracja i integracja, bezpieczeństwo i prawa podstawowe

25 Wydatki: migracja i integracja, bezpieczeństwo i prawa podstawowe commitments: 1.6bn +7.6% on 2009* Securing and safeguarding liberties 15.5% Managing migration flows +6.3% Culture +3.4% 1.3 bn Budget bn Budget bn PDB 2010 * Excluding European Solidarity Fund 9

26 Wydatki: zdrowie, ochrona konsumenta i kultura

27 Wydatki na administrację Budżet UE często krytykowany za zbyt duże wydatki na administrację W rzeczywistości w stosunku do skali zadań administracja UE nie jest wcale zbyt rozbudowana Administrowanie pewnymi instytucjami na poziomie europejskim pozwala ograniczyć biurokrację w krajach członkowskich Renacjonalizacja PS czy WPR spowodowałaby ogromny wzrost zatrudnienia w administracji państw członkowskich

28 Wydatki na administrację European Commission : +0.9% Commitments: 7.8bn Other institutions: +2.4% +2.1% on bn Budget bn Budget bn PDB 2010 EC administrative spending slows as enlargement needs met 11

29

30

31 Dochody budżetowe Tradycyjne środki własne (TOR) Źródło własne oparte na VAT Środek oparty na DNB Wpłaty państw członkowskich Inne dochody i nadwyżka z roku poprzedniego

32 Tradycyjne środki własne (TOR) Składają się na nie wpływy z ceł oraz podatki cukrowe Środki własne są zbierane przez kraje członkowskie w imieniu UE. Kraje członkowskie zachowują 25% wpływów jako kompensatę za poniesione koszty Wpływy z cel pobierane są zgodnie ze Wspólną Taryfą Celną Podatki cukrowe płacone są przez producentów cukru na poczet finansowania dopłat do eksportu. Stanowią one ok. 1% wpływów z TOR.

33 Źródło własne oparte na VAT Wpływy oparte na VAT to % część dochodów z VAT, obliczona w oparciu o zharmonizowaną podstawę. Podstawa ta stanowi jednak jedynie 50% DNB. W latach państwa członkowskie przekazują UE 0.30% VAT (Austria, Niemcy, Holandia i Szwecja posiadają rabat). Wpływy oparte na DNB przeznaczone są na zbilansowanie wydatków i dochodów budżetu UE. Kraje członkowskie płacą taki sam % swojego DNB. Wyjątkiem jest UK, Holandia i Szwecja, którym przyznano rabaty.

34 Rabat brytyjski Mechanizm wprowadzony w 1985 roku, mający na celu zrównoważenie pozycji netto UK. Wysokość rabatu oblicza się porównując udział wydatków z budżetu UE w UK w całości wydatków w 27 krajach wspólnoty z udziałem UK w płatnościach z tytułu VAT oraz DNB. Różnica % jest następnie mnożona przez całkowitą wielkość wydatków z budżetu UE w krajach członkowskich. W ramach rabatu UK otrzymuje 66% tej kwoty. Koszty rabatu ponoszą pozostałe kraje członkowskie UE, proporcjonalnie do ich DNB. Austria, Niemcy, Holandia i Szwecja płacą jedynie 1 tego co powinny; brakującą część przerzucona jest na pozostałe kraje. Koszt rabatu brytyjskiego w 2010 wyniósł ok. 4 mld euro.

35 Dochody budżetowe,

36 Dochody budżetowe, fundusze, podział na kraje członkowskie Więcej na:

37 Dochody budżetowe Dokładnie na:

38 Dochody budżetowe, podział na kraje Więcej na:

39 Juste retour Ze względu na specyfikę budżetu UE, kraje członkowskie zwracają uwagę przede wszystkim na swoja pozycje netto. W krajach będących płatnikami netto budżetu UE stale pojawiają się pytania dotyczące kosztów prowadzenia wspólnych polityk UE oraz konieczności zapewnienia juste retour. Niemcy największym płatnikiem netto w wartościach absolutnych (ponad 7.8 mld euro w 2008), Szwecja największym płatnikiem netto w stosunku do DNB (-0.32% w 2008). Grecja największym beneficjentem netto w wartościach absolutnych (ponad 6.2 mld euro w 2008), Litwa największym beneficjentem netto w stosunku do DNB (2.66% w 2008).

40 500,00 Kontrybucje netto do budżetu, per capita 400,00 300,00 200,00 100,00 0,00-100,00-200,00

41 Wspólne Polityki Wspólna polityka konkurencji Dr Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

42 Plan zajęć Wspólna polityka konkurencji ogólne informacje Polityka antytrustowa Przeciwdziałanie - pozycja dominująca Przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji Liberalizacja zmonopolizowanych sektorów Monitorowanie pomocy państwa

43 WPK Ogólne informacje Podstawa Prawo wtórne Prawo traktatowe Cele Zabezpieczenie konkurencji na całym jednolitym rynku przed niekonkurencyjne zachowanie podmiotów rynkowych bariery rynkowe działania rządowe Integracja Budowa rynku wewnętrznego Wspieranie konkurencyjności przemysłowej Wspieranie rozwoju technologicznego Zabezpieczenie spójności społeczno-ekonomicznej Ochrona środowiska Ochrona konsumenta Współpraca gospodarcza z krajami trzecimi Wyrównywanie na arenie międzynarodowej

44 Ogólne informacje Chroni konsumenta przedsiębiorców Bariery handlowe i pozahandlowe Nadmierna koncentracja Wykorzystanie państwowej pomocy Charakter Międzypaństwowy Nadrzędność prawa europejskiego Obowiązek współpracy instytucji narodowych z europejskimi Elastyczność uznawanie działań za zgodne lub nie z rynkiem wewnętrznym

45 Ogólne informacje Szczebel europejski Komisja Dyrekcja Generalna Konkurencja Instancja odwoławcza Sąd Pierwszej Instancji Europejski Trybunał Sprawiedliwości Szczebel krajowy Organy ochrony konkurencji Sądy powszechnie Polska Urząd Ochorny Konkurencji i Konsumentów Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów (2000)

46 Ogólne informacje Zasady WPK Powszechności Kontrolą objęte są wszystkie podmioty, bez względu na formę własności sektor gospodarczy pochodzenie Wyjątek rolnictwo, WPR Proporcjonalności Ograniczenia przy utrzymaniu efektywnej konkurencji Przejrzystości Przepisy, procedury i reguły znane podmiotom gospodarczym nie nakładają nadmiernych ciężarów biurokratycznych

47 Ogólne informacje Zasady WPK Rzetelności Decyzje podejmowane w oparciu o pełną znajomość rynku Autonomii narodowej Definiowanie usług powszechnych/uniwersalnych Telekomunikacja Energetyka Usługi pocztowe Gazownictwo Wodne Sprawiedliwości, słuszności i uczciwości rynkowej Zachowanie konkurencji równych szans Zachęcanie do poprawy efektywności

48 Ogólne informacje Teoria a praktyka Tradycyjna teoria konkurencji Stopień koncentracji rynkowej Struktury rynkowe Zagrożenia płynące z powiększenia władzy rynkowej poprzez wzrost rozmiarów firmy Podejście efektywnościowe (szkoła chicacowska) Większe znaczenie ma efektywność niż sama struktura rynku czy wielkość firm Duże firmy - efektywne Wysoki stopień koncentracji w gałęzi postęp technologiczny, innowacyjność Polityka UE Próbują oba podejścia Podstawą oceny Struktury rynkowe Zachowania strategiczne przedsiębiorstw, Zagrożenia dokonywania zmów i uzgodnionych praktyk Niebezpieczeństwo kolektywnej dominacji Zabezpieczanie efektywności i postępu technologicznego

49 Ogólne informacje 3 filary WPK Wdrażanie zasad antytrustowych Niedopuszczanie do zawierania restrykcyjnych umów, zmów, uzgodnionych praktyk Nadużywanie dominującej pozycji Koncentracja przedsiębiorstw tworzących dominującą pozycję Otwieranie na konkurencję kiedy Monopol naturalny Silne regulacje państwa Kontrola pomocy państwowej Zakłócanie konkurencji przez instrumenty państwowe

50 Ogólne informacje Prawo WPK Podstawowe przepisy regulujące politykę konkurencji z Traktatu Rzymskiego zebrane w specjalnym rozdziale Tytułu VI, art Prawo wtórne Rada Trybunał Sprawiedliwości (poprzez swe orzecznictwo).

51 Ogólne informacje Zakazy Zakaz porozumień ograniczających konkurencję Porozumienia horyzontalne Kartele Zmowy cenowe Porozumienia wertykalne Blokowe i indywidualne wyłączenia Porozumienia Europejska Sieć konkurencji Zakaz nadużywania dominującej pozycji Dominacja indywidualna Zakaz koncentracji tworzących lub wzmacniających pozycje dominującą Dominacja indywidualna Dominacja kolektywna Fuzje poziome Fuzje pionowe Fuzje konglomeratowe Zakaz pomocy państwowej Generalny zakaz pomocy naruszający wymianę pomiędzy państwami Pomoc uznana za zgodna z rynkiem wewnętrznym Socjalna dla indywidualnych konsumentów Naprawianie szkód (klęski żywiołowe, nadzwyczajne wydarzenia) Pomoc dopuszczana jako zgodna z zasadami wspólnego rynku

52 Polityka antytrustowa Zawieranie porozumień Nadużywanie dominującej pozycji Fuzje przedsiębiorstw Art. 81 Działania zakazane będące skutkiem niekonkurencyjnych zachowań przedsiębiorstw Porozumienia odnośnie cen zakupu lub sprzedaży i innych warunków handlowych ograniczające lub kontrolujące produkcję, rynki, rozwój technologii lub inwestycji dzielące rynki lub źródła zaopatrzenia służące stosowaniu wobec partnerów handlowych niejednakowych warunków do podobnych transakcji uzależniające zawarcie transakcji od przyjęcia dodatkowych świadczeń nie związanych z przedmiotem kontraktu

53 Polityka antytrustowa Zakaz charakter ogólny horyzontalny między przedsiębiorstwami działającymi na tym samym szczeblu produkcji, przetwarzania czy dystrybucji wertykalny między przedsiębiorstwami funkcjonującymi na różnych szczeblach i nie konkurującymi bezpośrednio z sobą dotyczy porozumień między przedsiębiorstwami, decyzji związków przedsiębiorstw uzgodnionych praktyk między przedsiębiorstwami jeśli służy : zapobieganiu konkurencji (tj. całkowitemu jej wyeliminowaniu), ograniczeniu konkurencji zniekształcaniu konkurencji

54 Polityka antytrustowa Skutki prawne porozumienia te są z mocy prawa nieważne Komisja Europejska, stwierdziwszy istnienie takiego porozumienia, może nakazać jego natychmiastowe zaniechanie, nałożyć na przedsiębiorstwa grzywnę pieniężną. naruszenie zakazu upoważnia do występowania z roszczeniami odszkodowawczymi.

55 Pozycja dominująca Konkurencja na rynku - ograniczona też na skutek działań indywidualnych przedsiębiorstw mających duży udział w rynku Artykuł 82 bezwarunkowy zakaz wszelkiego nadużywania przez jeden podmiot gospodarczy lub grupę podmiotów pozycji dominującej na rynku jeśli takie działanie może negatywnie wpływać na handel pomiędzy państwami członkowskimi nie można stosować żadnych wyłączeń Ani indywidualnych, ani grupowych

56 Polityka konkurencji wobec przedsiębiorstw Pozycja dominująca udział jednej firmy na rynku jest bardzo wysoki (np. powyżej 65 proc.), aktualni lub potencjalni rywale tej firmy nie mają realnej możliwości podważenia jej pozycji Nadużywanie pozycji dominującej narzucaniu w sposób bezpośredni lub pośredni uciążliwych cen dyskryminacyjnych warunków transakcji ograniczania produkcji, zbytu lub postępu technicznego, niekorzystnego dla konsumentów, stosowania zróżnicowanych warunków przy analogicznych transakcjach z różnymi partnerami uwarunkowania kontraktów od dodatkowych zobowiązań, nie związanych z przedmiotem transakcji

57 Polityka konkurencji wobec Komisja Europejska, zadanie Czuwa przedsiębiorstw rynek wewnętrzny był chroniony przed nadużywaniem pozycji dominującej. Podejmuje badania z własnej inicjatywy rozpoznaje kierowane do niej oskarżenia