Normy ISO serii 9000 i inne normy zarządzania
|
|
- Marta Olszewska
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Normy ISO serii 9000 i inne normy zarządzania Anna Dobrowolska Geneza norm ISO serii 9000 PIERWSZE NORMY Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA ORGANIZACJAMI OPRACOWANO SIĘ W LATACH 50-TYCH W USA 1956 r. norma MIL-Q-9858 pt. Wymagania Programu Jakości (Departament Obrony USA- norma przemysłu obronnego USA), 1963 r. nowelizacja normy, później przyjęta jako norma NATO- AQAP, która obligowała dostawców dla armii, lotnictwa marynarki do wdrożenia programu zapewnienia jakości w zakresie zawartych wymagań, NA POTRZEBY PRZEMYSŁU OPRACOWANO PIERWSZE NORMY W LATACH 70-TYCH W WIELKIEJ BRYTANII 1971 r. Brytyjski Instytut Normalizacyjny (BSI) podjął próby zaadoptowania AQAP do potrzeb innych przemysłów, 1972 r. norma BS Przewodnik w dziedzinie zapewnienia jakości, później ją modyfikowano - powstała trzyczęściowa norma systemowa BS ISO (International Organization for Standarization - ISO) ZACZĘŁO OPRACOWYWAĆ NORMĘ Z ZAKRESU ZARZĄDZNAIA JAKOSCIĄ W 1979 r. powołano na wniosek strony niemieckiej Komitet Technicznego TC 176, 1 2 Normy ISO serii 9000 Opracowano wówczas normy: 1986 r. norma ISO 8402: Terminologia jakości 1987 r. seria międzynarodowych norm ISO Zarządzanie jakością, systemy zapewnienia jakości, obejmujące normy: ISO 9000 ISO 9001 ISO 9002 certyfikowalne ISO 9003 ISO 9004 Biuro Techniczne Europejskiego Komitetu Normalizacji (CEN) ustanowiły ją jako europejską normę EN serii 29000; przyjęły ja kraje członkowskie EWG i EFTA, USA, Japonia (1991), Polska w roku 1993 jako PN-EN seria Duża nowelizacja norm ISO serii r. - nowelizacja normy ISO serii 9000 Zarządzanie jakością, systemy zarządzania jakością (duża nowelizacja!!!!) ( r.) zawarcie wymagań dotyczących przede wszystkim zarządzania procesowego i ciągłego doskonalenia. Skierowana też do organizacji usługowych 1994 r. nowelizacja norm ISO serii 9000, opracowanie dodatkowych norm wspomagających, tzw. arkuszowych (przewodniki i wytyczne), serię norm ISO 10000, w tym normę dotyczącą auditów jakości (ISO ,2,3). (mała nowelizacja) W Polsce normy przyjęto jako PN-EN ISO : Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 1
2 Zmiany w normach (norma podstawowa i terminologiczna) 2001 r. - Przyjęcie normy ISO serii 9000 w Polsce. PN-EN ISO 9000: 2001 Systemy zarządzania jakością - Podstawy i terminologia PN-EN ISO 9001: 2001 (wrzesień) Systemy zarządzania jakością Wymagania SYSTEM PODLEGAJĄCY CERTYFIKACJI PN-EN ISO 9004: 2001 Systemy zarządzania jakością-- Wytyczne doskonalenia funkcjonowania ISO 8402 ISO 9000 ISO Zmiany w normach ISO 9001 ISO 9002 ISO 9003 Dalsza nowelizacja norm ISO serii r. - nowelizacja normy ISO r. - Przyjęcie normy ISO 9000 w Polsce. PN-EN ISO 9000: Systemy zarządzania jakością - Podstawy i terminologia 2008 r.- nowelizacja normy ISO 9001 (mała nowelizacja) 2009 r. - Przyjęcie normy ISO 9001 w Polsce. ISO 9001 PN-EN ISO 9001: Systemy zarządzania jakością Wymagania 2009 r. nowelizacja normy ISO r. - Przyjęcie normy ISO 9004 w Polsce PN-EN ISO 9001: 2010 Zarządzanie ukierunkowane na trwały sukces organizacji -- Podejście wykorzystujące zarządzanie jakością 7 8 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 2
3 Rodzina ISO 9000 ISO 9000: Systemy zarządzania jakością. Podstawowe zasady i terminologia. PN-EN ISO 9000: Systemy zarządzania jakością - Podstawy i terminologia ISO 9001:2008- Systemy zarządzania jakością. Wymagania. PN-EN ISO 9001: Systemy zarządzania jakością Wymagania ISO 9004:2009 Zarządzanie ukierunkowane na trwały sukces organizacji - Podejście wykorzystujące zarządzanie jakością PN-EN ISO 9004: 2010 Zarządzanie ukierunkowane na trwały sukces organizacji - Podejście wykorzystujące zarządzanie jakością. 9 PN-EN ISO 9000:2006 Systemy zarządzania jakością - Podstawy i terminologia Opis podstawy systemów zarządzania jakością Definicje 83 terminów pogrupowanych w 10 grup tematycznych: jakości, zarządzania, organizacji, procesu i wyrobu, właściwości, zgodności, dokumentacji, badań, auditu, i zapewnienia jakości procesów pomiarowych. 10 PN-EN ISO 9001: 2009 Systemy zarządzania jakością Wymagania Zawiera wymagania dotyczące skutecznego systemu zarządzania jakością Ma zastosowanie, gdy organizacja potrzebuje wykazać zdolność do ciągłego dostarczania wyrobu spełniającego wymagania klienta i wymagania mających zastosowanie przepisów oraz dąży do zwiększenia zadowolenia klienta przez skuteczne stosowanie systemu, łącznie z procesami dotyczącymi ciągłego doskonalenia systemu i zapewnienia zgodności z wymaganiami klienta i wymaganiami mającymi zastosowanie przepisów. 11 PN-EN ISO 9001: 2009 Systemy zarządzania jakością Wymagania Norma stanowi podstawę do oceny i certyfikacji systemu. 12 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 3
4 PN-EN ISO 9004: 2010 Zarządzanie ukierunkowane na trwały sukces organizacji -- Podejście wykorzystujące zarządzanie jakością Zawiera wytyczne do doskonalenia efektywności systemu zarządzania jakością 13 Normy arkuszowe (wybrane) PN-ISO 10001:2009 Zarządzanie jakością -- Zadowolenie klienta -- Wytyczne dla organizacji dotyczące kodeksów postępowania PN-ISO 10002:2006 Zarządzanie jakością -- Zadowolenie klienta -- Wytyczne dotyczące postępowania z reklamacjami w organizacjach ISO/TS 10004: Zarządzanie jakością satysfakcja klienta przewodnik monitorowania i pomiaru. PN-ISO 10006:2005 Systemy zarządzania jakością -- Wytyczne dotyczące zarządzania jakością w przedsięwzięciach PN-EN ISO 19011:2003 Wytyczne do auditowania systemów zarządzania jakością oraz systemu zarządzania środowiskowego. 14 Normy arkuszowe (wybrane) PN-EN ISO 10012:2004 Systemy zarządzania pomiarami -- Wymagania dotyczące procesów pomiarowych i wyposażenia pomiarowego ISO 10013:2001 Przewodnik po dokumentacji systemu zarządzania jakością. (W Polsce wycofana) PN-ISO 10015:2004 Zarządzanie jakością -- Wytyczne dotyczące szkolenia. PN-ISO 10019:2006 Przewodniki do stosowania w czasie wyboru konsultantów systemu zarządzania jakością i korzystania z ich usług Inne normy PN-EN 31010:2010 Tytuł: Zarządzanie ryzykiem -- Techniki oceny ryzyka 16 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 4
5 Zasady TQM, na których oparte są wymagania normy ISO 9000 NORMA ISO 9001:2008 Orientacja na klientów - Organizacje są zależne od swoich klientów i dlatego zaleca się, aby rozumiały obecne i przyszłe potrzeby klienta, spełniały wymagania oraz podejmowały starania, aby wykraczać ponad jego oczekiwania. Przywództwo - Przywódcy ustalają jedność celu i kierunku działania organizacji. Zaleca się, aby tworzyli oni i utrzymywali środowisko wewnętrzne, w którym ludzie mogą w pełni zaangażować się w osiąganie celów organizacji. Zaangażowanie ludzi - Ludzie na wszystkich szczeblach organizacji są istotą organizacji i ich całkowite zaangażowanie pozwala na wykorzystywanie tych zdolności dla dobra organizacji. Podejście procesowe -Pożądany wynik osiąga się z większą efektywnością wówczas, gdy działania i związane z nim zasoby są zarządzane jako proces. Podejście systemowe do zarządzania Zidentyfikowanie, zrozumienie i zarządzanie wzajemnie powiązanymi procesami jako systemem przyczynia się do zwiększenia skuteczności i efektywności organizacji w osiąganiu celów. Ciągłe doskonalenie -Zidentyfikowanie, zrozumienie i zarządzanie wzajemnie powiązanymi procesami jako systemem przyczynia się do zwiększenia skuteczności o efektywności organizacji w osiąganiu celów. Podejmowanie decyzji na podstawie faktów - Skuteczne decyzje opierają się na analizie danych i informacji. Wzajemne korzystne powiązania z dostawcami - Organizacja i jej dostawcy są od siebie uzależnieni, a wzajemne korzystne związki zwiększają zdolność obu stron do tworzenia 17 wartości. 18 Model zarządzania procesem Wg normy PN-EN ISO 9001: 2009 Struktura normy ISO 9001:2008 K L I E N T W Y M A G A N I A Ciągłe doskonalenie systemu zarządzania jakością Zarządzanie zasobami Odpowiedzialność kierownictwa Realizacja wyrobu Pomiary, analiza doskonalenie wyrób S A T Y S F A K C J A K L I E N T 19 Norma składa się z Wprowadzenia i z 8 rozdziałów. 0. Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne 0.2. Podejście procesowe 0.3. Powiązanie z ISO Kompatybilność z innymi systemami zarządzania 1. Zakres normy 1.1. Postanowienia ogólne 1.2. Zastosowanie 2. Norma powołana 3. Terminy i definicje 20 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 5
6 Struktura normy ISO 9001:2008 Struktura normy ISO 9001: System zarządzania jakością 4.1 Wymagania ogólne 4.2 Wymagania dotyczące dokumentacji 5. Odpowiedzialność kierownictwa 5.1 Zaangażowanie kierownictwa 5.2 Orientacja na klienta 5.3 Polityka jakości 5.4 Planowanie 5.5 Odpowiedzialność, uprawnienia i komunikacja 5.6 Przegląd zarządzania Zarządzanie zasobami 6.1. Zapewnienie zasobów 6.2. Zasoby ludzkie 6.3. Infrastruktura 6.4. Środowisko pracy 7. Realizacja wyrobu 7.1. Planowanie realizacji wyrobu 7.2. Procesy związane z klientem 7.3. Projektowanie i rozwój 7.4. Zakupy 7.5. Produkcja i dostarczanie usługi 7.6. Nadzorowanie wyposażenia do pomiarów i monitorowania. 22 Struktura normy ISO 9001:2008 System zarządzania jakością ISO 9001:2008 wymaga: 8. Pomiary, analiza i doskonalenie 8.1. Postanowienia ogólne 8.2. Monitorowanie i pomiary 8.3. Nadzór nad wyrobem niezgodnym 8.4. Analiza danych 8.5. Doskonalenie 23 Ustanowienia systemu zarządzania procesami Ustanowienia polityki jakości i celów dotyczących jakości Opracowania dokumentacji systemu Ustalenia zasad: zarządzania zasobami realizacji wyrobów pomiarów i analizy doskonalenia 24 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 6
7 Zarządzanie procesami W zakresie zarządzania procesami (rozdz. 4.1) organizacja powinna: Zidentyfikować procesy potrzebne w systemie zarządzania jakością i ich zastosowanie w organizacji; Określić sekwencję tych procesów i ich wzajemne oddziaływanie; Określić kryteria i metody potrzebne do zapewnienia skuteczności zarówno przebiegu, jak i nadzorowania tych procesów; Zapewnić dostępność zasobów i informacji niezbędnych do wspomagania przebiegu i monitorowania tych procesów; Monitorować, mierzyć i analizować te procesy; Wdrażać działania niezbędne do osiągnięcia zaplanowanych Polityka jakości Ogół zamierzeń i ukierunkowanie organizacji, dotyczące jakości, formalnie wyrażone przez najwyższe kierownictwo. Najwyższe kierownictwo - osoba lub grupa osób, które na najwyższym szczeblu organizują i ją nadzorują. wyników i ciągłego doskonalenia tych procesów PRZYKŁAD FIRMA BIZNESIK I SPÓŁKA (P. Grudowski: Księga jakości według normy ISO9001:2000. Przykład z komentarzem. Metodyka opracowania, ODDK, Gdańsk, 2004) Misja, polityka jakości i cele dotyczące jakości Misją firmy Biznesik i Spółka jest: Świadczyć najwyższej jakości usługi, umożliwiając wszystkim klientom jak najlepszą realizację ich zamierzeń, a firmie stabilny rozwój. Firma Biznesik i Spółka Realizację powyższej misji wspiera polityka jakości firmy: Kierownictwo i pracownicy firmy Biznesik i Spółka deklarują pełne zaangażowanie na rzecz spełnienia oczekiwań wszystkich swoich klientów w zakresie świadczenia usług szkoleniowych i doradczych oraz innych wymagań dotyczących naszej działalności. W każdej dziedzinie naszej działalności będziemy dążyli do ciągłego usprawniania poprzez doskonalenie procesów naszego systemu zarządzania jakością Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 7
8 Struktura CELE JAKOŚCIOWE Polityka jakości Cele jakościowe Zadania (inicjatywy) jakościowe Mierniki pomiaru Mierniki pomiaru Cele jakościowe powinny posiadać cechy (SMART): S- specyficzne Dopasowane do specyfiki organizacji M- mierzalne A- akceptowane R- realistyczne T- terminowe PRZYKŁADY celów jakościowych Wadliwość osiągnie<0,1% w ciągu jednego roku, Wskaźnik zadowolenia klientów wzrośnie do poziomu 87% Firma Biznesik i Spółka Jako ogólne cele jakościowe wspierające naszą politykę jakości do końca roku 2004 przyjmujemy: Osiągnąć poziom zadowolenia klientów dotyczących jakości usług szkoleniowych i doradczych stwierdzony w badaniach ankietowych jako co najmniej 7 pkt. (maksymalnie 10. Skrócić czas oczekiwania klientów indywidualnych na realizację zleconej usługi doradczej do maksymalnie 1 dnia. Wprowadzić modernizację systemu informatycznego i witryny internetowej firmy umożliwiającą m.in.. Świadczenie usług doradczych w trybie on-line oraz dostęp zainteresowanych klientów do bazy wiedzy. 31 Zwiększyć o 10% nakłady finansowe na szkolenie kadry. 32 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 8
9 Dokumentacja systemu Dokumentacja systemu Dokumentacja systemu zarządzania jakością powinna zawierać: Udokumentowane deklaracje polityki jakości i celów dotyczących jakości; Księgę jakości; Udokumentowane procedury (6 procedur obowiązkowych!); Dokumenty potrzebne organizacji do zapewnienia skutecznego planowania, przebiegu i nadzorowania jej procesów; Zapisy wymagane postanowieniami normy. 33 Dokumentacja może mieć dowolną formę albo dowolny rodzaj nośnika (także elektroniczną) Księga jakości dokument, w którym określono system zarządzania jakością organizacji. Dokument informacja i jej nośnik, Księga jakości zawiera politykę jakości i wszystkie dokumenty, procedury i zapisy dokumentujące 34 wdrażanie i utrzymanie systemu jakości. Dokumentacja systemu Procedura ustalony sposób przeprowadzenia działania lub procesu Zakres niezbędnych procedur: 1. Nadzorowanie dokumentacji 2. Nadzorowanie zapisów dotyczących jakości 3. Audity wewnętrzne 4. Nadzorowanie niezgodności 5. Działania korygujące 6. Działania zapobiegawcze Dokumentacja systemu Audit systematyczny, niezależny i udokumentowany proces uzyskiwania dowodu z auditu oraz jego obiektywnej oceny w celu określenia stopnia spełnienia kryteriów auditu Kryteria auditu - zestaw polityk, procedur lub wymagań, stosowanych jako odniesienie Dowód z auditu zapisy, stwierdzenia faktu lub inne informacje, które są istotne dla kryteriów auditu i możliwe do zweryfikowania Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 9
10 Rodzaje auditów systemu jakości Przedmiotem auditów jakości może być: system jakości lub jego elementy - "audit systemu jakości", procesy - "audit jakości procesu, wyroby - "audit jakości wyrobu" usługi - "audit jakości usługi". audit pierwszej strony, zwany również auditem wewnętrznym audit drugiej strony, będący auditem zewnętrznym audit trzeciej strony (tzw. audit niezależny), mający również charakter auditu zewnętrznego Dokumentacja systemu Działania korygujące działanie w celu wyeliminowania przyczyny wykrytej niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji Działania zapobiegawcze - działanie w celu wyeliminowania potencjalnej przyczyny wykrytej niezgodności lub innej potencjalnej niepożądanej sytuacji Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 10
11 Projektowanie systemu zarządzania jakością Dokumentacja systemu Dokumentacja systemu zarządzania jakoscią umentacji Zapis dokument, w którym przedstawiono uzyskane wyniki lub dowody przeprowadzenia działań Zarządzanie zasobami Zasoby: ludzkie, infrastruktura i środowisko pracy. W zakresie ZASOBÓW LUDZKICH organizacja powinna zapewnić: identyfikację potrzeb w zakresie kompetencji personelu, identyfikację celów szkolenia, planowanie szkoleń i dobór metod szkolenia, odpowiednie kwalifikacje personelu szkolącego, zasoby, warunki szkolenia i materiały szkoleniowe, ocenę skuteczności szkolenie; ciągłe doskonalenie. 43 Zarządzanie zasobami Wymagania w zakresie INFRASTRUKTURY I ŚRODOWISKA PRACY: zapewnienie środków ochrony osobistej, bezpieczeństwo i odpowiednią konserwację urządzeń, transport wewnętrzny, warunki otoczenia, zasady ergonomii stanowisk pracy, bezpieczne i dobrze utrzymane pomieszczenia. 44 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 11
12 Realizacja wyrobów WYMAGANIA W STOSUNKU DO WYROBÓW Organizacja powinna określić: wymagania wyspecyfikowane przez klienta, w tym działania dotyczące dostawy i działań po dostawie, wymagania nie ustalone przez klienta, ale niezbędne do wyspecyfikowanego lub zamierzonego zastosowania wyrobu, jeśli jest ono znane, wymagania ustawowe i przepisy dotyczące wyrobu, wszystkie dodatkowe własne wymagania. Realizacja wyrobów PROJEKTOWANIE I ROZWÓJ WYROBU Organizacja powinna określić: zaplanowanie procesu projektowania i rozwoju, określenie danych wejściowych i przyjęcie ustaleń wobec danych wyjściowych, przeprowadzanie zgodnie z planem przeglądu, weryfikacji i walidacji, ustalenie zasad wprowadzania zmian i ich nadzorowania PROCES ZAKUPÓW Należy ustalić jakie wyroby organizacja chce nabywać, określić kryteria w odniesieniu do zakupów, ustalić metody oceny dostawców i dokonywać weryfikacji każdego nabywanego wyrobu lub usługi. PROCES PRODUKCJI I DOSTARCZANIA PRODUKTÓW Zapewnienie dostępności potrzebnych informacji i instrukcji pracy tam, gdzie jest to niezbędne stosowanie odpowiedniego wyposażenia, pomiary i monitorowanie procesów i wyrobów walidacja niektórych procesów, gdy jest to uzasadnione Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 12
13 Walidacja a weryfikacja Walidacja - działanie mające na celu potwierdzenie w sposób udokumentowany i zgodny z założeniami, że procedury, procesy, urządzenia, materiały, czynności i systemy rzeczywiście prowadzą do zaplanowanych wyników. Weryfikacja - sprawdzenie, skontrolowanie z prawdą, sprawdzenie czy dana część nadaje się do użytkowania. 49 Identyfikacja i identyfikowalność wyrobów Należy dokonać ustaleń w tym zakresie, w oparciu o rzeczywiste potrzeby wynikające m.in. z: wymagań umowy, wymagań przepisów prawnych i innych, zamierzonego użytkowania lub zastosowania, stosowania niebezpiecznych materiałów, konieczności zmniejszenia zidentyfikowanego ryzyka, statusu wyrobu i jego części składowych, statusu i zgodności procesów, 50 danych z marketingu i benchmarkingu NADZOROWANIE WYPOSAŻENIA DO MONITOROWANIA I POMIARÓW Organizacja powinna stworzyć system nadzoru nad wyposażeniem, który zapewni uzyskiwanie wiarygodnych wyników pomiarów. Pomiar systemu ISO 9001: 2008 PERCEPCJA KLIENTA (NAJWAŻNIEJSZY POMIAR) co do spełnienia jego wymagań przez organizację. Ocena stopnia zadowolenia klienta (wewnętrznego i zewnętrznego) w sposób ciągły, sformalizowany, dobór odpowiednich metod postępowania (rzetelność i reprezentatywność uzyskiwanych informacji). AUDITY WEWNĘTRZNE dostarczanie informacji dotyczących zgodności systemu zarządzania jakością z wymaganiami normy oraz z własnymi wymaganiami i ustaleniami przyjętymi przez organizację podczas ustanawiania systemu dokonywane przez samych pracowników organizacji. Mają wykazać, czy system jest skutecznie wdrożony i utrzymywany. Pomiar ma obejmować tylko istotne parametry i cechy poszczególnych procesów i wytwarzanych wyrobów. Organizacja ma ustalić zasady postępowania z wyrobem niezgodnym Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 13
14 Doskonalenie systemu ISO 9001: 2008 Certyfikacja systemów jakości CIĄGŁE DOSKONALENIE poprzez wykorzystanie takich elementów, jak: polityka jakości i cele dotyczące jakości, wyniki auditów i wyniki analizy wszelkich rodzajów danych, system działań korygujących i zapobiegawczych. Działania związane z zapobieganiem: analiza i ocena istniejącej sytuacji w celu identyfikacji obszarów doskonalenia, ustalenie celów doskonalenia, szukanie rozwiązań umożliwiających osiągniecie celów, ocenę tych rozwiązań i ich selekcję, wdrożenie wybranych rozwiązań, pomiary, weryfikację, analizę i ocenę wyników wdrożenia w celu sprawdzenia, czy cele zostały osiągnięte, Certyfikację systemów jakości w Polsce przeprowadza Polskie Centrum Badań i Certyfikacji (PCBC) oraz inne jednostki certyfikujące. Ocenę systemu jakości w PCBC przeprowadza Biuro ds. Certyfikacji Systemów Jakości wg ustalonej procedury formalne wprowadzenie zmian. Proces certyfikacji systemu jakości w PCBC Kontakt z PCBC Przesłanie kwestionariusza Wspólna decyzja dotycząca procesu certyfikacji Formalne wystąpienie o certyfikację systemu Uzgodnienie i powołanie zespołu auditorów Wizytacja wstępna Merytoryczna ocena dokumentacji systemu Audit wstępny Audit certyfikujący Orzeczenie komitetu Decyzja Wydanie certyfikatu, rozlicznie kosztów, nadzór wniosek, umowa, księga jakości, procedury, opłata wstępna poprawki, uzupełnienia Działania korygujące Działania korygujące Działania korygujące 55 CERTYFIKACJA AUDITORÓW (Zarządzanie nr 7 Dyrektora Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji z dnia 10 maja 1997 roku) O certyfikat auditora mogą się ubiegać osoby, które: oraz oraz mają ukończone studia wyższe i co najmniej cztery lata pracy zawodowej, w tym co najmniej dwa lata pracy związanej z zapewnieniem jakości, lub mają wykształcenie średnie i co najmniej osiem lat pracy zawodowej, w tym co najmniej cztery lata pracy związanej z zapewnieniem jakości, ukończyły cykl szkoleń prowadzonych zgodnie z programem szkoleń (załącznik D do zarządzenia ) i zdały egzamin końcowy; lub zdobyły wiedzę zgodną z zakresem tematycznym tego programu podczas innych szkoleń i w pracy zawodowej, a ich wniosek został zaakceptowany przez Komitet Techniczny ds. Certyfikacji Auditorów; mają doświadczenie udokumentowane w zakresie auditów jakości. 56 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 14
15 ROK 2007 (koniec) ISO 9001:2000 (zarządzania jakością) Norm: (35% w usługach) w 175 krajów ISO 14001:2004 (environmental management), (29% w usługach) w 148 krajach ISO/TS 16949:2002 (quality management for automotive suppliers) Norm: w 81 krajach ISO 9001 w Polsce, rok 2008 (Źródło: HBI) firmy posiadające certyfikat ISO firmy posiadające tylko ISO firm firmy posiadające więcej niż jeden system 9535 ISO 13485:2003 (PN-EN ISO 13485:2005) Wyroby medyczne - Systemy zarządzania jakością - Wymagania dla celów przepisów prawnych) Norm: w 84 krajach ROK 2007 (koniec) ISO 9001:2000 (zarządzania jakością) Norm: (35% w usługach) w 175 krajów ISO 14001:2004 (environmental management) (29% w usługach) w 148 krajach ISO/TS 16949:2002 (quality management for automotive suppliers) Norm: w 81 krajach Styczeń 2009 Ponad 1 milion certyfikatów wydanych w 175 krajach świata norm ISO 9001:2000 i ISO 14001: ISO 13485:2003 (PN-EN ISO 13485:2005) Wyroby medyczne - Systemy zarządzania jakością - Wymagania dla celów przepisów prawnych) Norm: w 84 krajach Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 15
16 CERTYFIKACJA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA W ROKU 2010 Liczba wydanych certyfikatów ISO 9001:2000 (koniec 2005 roku) Chiny , Włochy CAŁY ŚWIAT ZMIANA Japonia Hiszpania Wielka Brytania ZMIANA [%] USA Niemcy LICZBA KRAJÓW 62 Indie Francja OBECNIE- cetyfikaty ISO 9001 Liczba państw, w których organizacje ubiegały się o certyfikaty ISO 9001: rok- 133 państwa Europa: 47% Daleki Wschód 37% 2005 rok- 161 Liczba państw, w których organizacje ubiegały się o certyfikaty ISO rok- 116 państwa BUDOWNICTWO- najwięcej certyfikatów: Na świecie: firm (11%) W Polsce: firm (16%) 2005 rok Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 16
17 Inne normy zarządzania. Zintegrowane systemy zarządzania Przykłady norm wywodzących się z norm ISO serii 9000 QS 9000 (USA) VDA 6.1 (Nemcy) AVSQ 94 (Włochy) EAQF 94 (Francja) ISO/TS 16949:2002 TL 9000 (1999 r.) AS 9000 (USA) D (USA) EN seria EN 729 ISO S.A (USA) Systemy jakości u poddostawców branży motoryzacyjnej System jakości dla przemysłu telekomunikacyjnego Ocena dostawców dla przemysłu lotniczego Wymagania dotyczące dostawców produktów medycznych System producentów konstrukcji spawanych jakości Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących Zarządzanie odpowiedzialnością społeczną w firmie Inne normy zarządzania (nie jakością) Normy serii ISO r- Norma ISO Systemy zarządzania środowiskowego. Specyfikacja i wytyczne stosowania 2004 r.- aktualizacja normy ISO Polska norma PN-N-18001: 1999, 2004 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. 68 Normy serii ISO r. - utworzenie Komitetu Technicznego ISO/TC 207 Zarządzanie Środowiskowe do opracowania norm w zakresie ochrony środowiska ISO serii r. - przyjęcie norm ISO serii Norma ISO Systemy zarządzania środowiskowego. Specyfikacja i wytyczne stosowania 2004 r.- aktualizacja normy ISO PN-EN ISO 14001:2005 Systemy zarządzania środowiskowego. Specyfikacja i wytyczne stosowania 69 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 17
18 Normy ISO serii ISO 14001, ISO wskazania dotyczące zasad systemu zarządzania środowiska oraz systemów i technik pomocniczych ISO 14010, ISO 14011, ISO 14012, ISO wytyczne prowadzenia auditów środowiskowych, łącznie z kryteriami do auditów, ISO 14020, ISO , ISO zasady znakowania wyrobów wraz z symbolami, testowaniem oraz zasadami i procedurami przyznawania etykiet ISO 14031, ISO zasady oceny wyników zakładu w dziedzinie ochrony środowiska oraz w dziedzinie ochrony środowiska systemu zarządzania i jego związku ze środowiskiem ISO ISO ocena cyklu życia z uwzględnieniem zasad, analizy zakresu, oszacowania wpływu na środowisko, planów korygujących ISO słownictwo i definicje ISO uwzględnianie aspektów ekologicznych 70 Wymagania normy ISO Zobowiązanie do prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z wymaganiami prawnymi w zakresie ochrony środowiska Zobowiązanie do ciągłej poprawy w oddziaływaniu na środowisko Zapobieganie zanieczyszczaniu środowiska w zakresie: emisji powietrza, zrzutów do wody, gospodarki odpadami, zanieczyszczenia gruntów, oddziaływania na społeczność, wykorzystanie surowców i zasobów naturalnych. 71 Norma ISO jest: Model systemu ISO ogólnego zastosowania dobrowolna ogólna rozwojowa Przegląd wykonywany przez kierownictwo Sprawdzanie oraz działania korygujące i zapobiegawcze Ciągłe doskonalenie Zaangażowanie kierownictwa oraz polityka środowiskowa Planowanie Wdrażanie i funkcjonowanie Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 18
19 Wymagania normy ISO Wymagania normy ISO Polityka środowiskowa deklaracja najwyższego kierownictwa organizacji, wyrażająca jego zobowiązanie do postępowania zapewniającego ochronę środowiska naturalnego. Powinna zawierać długoterminowe cele organizacji wobec jego proekologicznej działalności. 2. Planowanie 2.1. Aspekty środowiskowe 2.2. Wymagania prawne i inne 2.3. Cele i zadania środowiskowe 2.4. Programy środowiskowe Deklaracje z polityki jakości przekładane są na konkretne cele i zadania środowiskowe i działania niezbędne do ich osiągnięcia (programy środowiskowe). Plan działania powinien obejmować priorytety, zakresy odpowiedzialności i kompetencji oraz alokacje 4.Sprawdzanie oraz działania korygujące i zapobiegawcze 4.1. Monitorowanie i pomiary 4.2. Niezgodności oraz działania korygujące i zapobiegawcze 4.3. Zapisy 4.4. Audity systemu zarządzania środowiskowego 5. Przegląd wykonywany przez kierownictwo Ma na celu ocenę prawidłowości funkcjonowania systemu zarządzania zasobów (ludzkich, finansowych i in.) Korzyści z wdrożenia systemu ISO Korzyści dla przedsiębiorstwa Korzyści dla środowiska: czysta woda, czyste powietrze, mniej odpadów, mniejsza uciążliwość lokalna. 77 Ekonomiczne oszczędność energii, zmniejszenie zużycia surowców, zmniejszenie zużycie odpadów, mniejsze opłaty za korzystanie ze środowiska, ułatwiony dostęp do funduszy ekologicznych. W public relations lepszy wizerunek firmy, poprawa kontaktów z lokalnymi władzami, poprawa kontaktów z lokalną społecznością, spełnienie wymogów firm ubezpieczeniowych. w sprzedaży i marketingu czystszy produkt, większa konkurencyjność spełnienie wymogów rynku zwiększenie udziału w rynku 78 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 19
20 Model systemu Ciągłe doskonalenie System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy PN-N-18001: 1999, 2004 Przegląd wykonywany przez kierownictwo Sprawdzanie oraz działania korygujące i zapobiegawcze Zaangażowanie kierownictwa oraz polityka bhp Planowanie Wdrażanie i funkcjonowanie Zintegrowane systemy zarządzania Cel integracji: Stworzenie ujednoliconej struktury zarządzania umożliwiającej realizację zadań wynikających z wymagań norm: ISO 9001:2008 ISO 14001:2004 PN-N 18001: Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 20
21 Rodzaje integracji systemów Integracja na poziomie środków Integracja na poziomie dokumentacji Integracja całkowita systemów: Polityka i planowanie działań Przepływ informacji Doskonalenie Nadzorowanie działań Monitorowanie i pomiary Pracownicy i organizacja. 88 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 21
Normy ISO serii 9000. www.greber.com.pl. Normy ISO serii 9000. Tomasz Greber (www.greber.com.pl) dr inż. Tomasz Greber. www.greber.com.
Normy ISO serii 9000 dr inż. Tomasz Greber www.greber.com.pl www.greber.com.pl 1 Droga do jakości ISO 9001 Organizacja tradycyjna TQM/PNJ KAIZEN Organizacja jakościowa SIX SIGMA Ewolucja systemów jakości
Bardziej szczegółowoNorma to dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony do powszechnego stosowania przez
KONCEPCJA SYSTEMU JAKOŚCI zgodnie z wymaganiami norm ISO serii 9000 dr Lesław Lisak Co to jest norma? Norma to dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony do powszechnego stosowania przez upoważnioną
Bardziej szczegółowoISO 9001:2015 przegląd wymagań
ISO 9001:2015 przegląd wymagań dr Inż. Tomasz Greber (www.greber.com.pl) Normy systemowe - historia MIL-Q-9858 (1959 r.) ANSI-N 45-2 (1971 r.) BS 4891 (1972 r.) PN-N 18001 ISO 14001 BS 5750 (1979 r.) EN
Bardziej szczegółowoKLIENCI KIENCI. Wprowadzenie normy ZADOWOLE NIE WYRÓB. Pomiary analiza i doskonalenie. Odpowiedzialnoś ć kierownictwa. Zarządzanie zasobami
SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ ISO Jakość samą w sobie trudno jest zdefiniować, tak naprawdę pod tym pojęciem kryje się wszystko to co ma związek z pewnymi cechami - wyrobu lub usługi - mającymi wpływ na
Bardziej szczegółowoISO 9000/9001. Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania
ISO 9000/9001 Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania Co to jest ISO International Organization for Standardization największa międzynarodowa organizacja opracowująca standardy 13700 standardów zrzesza narodowe
Bardziej szczegółowo1
Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne 0.2 Podejście procesowe 0.2 Zasady zarządzania jakością 0.2 Zasady zarządzania jakością
Bardziej szczegółowoSYSTEMY ZARZĄDZANIA. cykl wykładów dr Paweł Szudra
SYSTEMY ZARZĄDZANIA cykl wykładów dr Paweł Szudra LITERATURA Brilman J., Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania. PWE, 2006. Grudzewski W., Hejduk I., Projektowanie systemów zarządzania. Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoZarządzanie jakością wg norm serii ISO 9000:2000 cz.1 system, kierownictwo i zasoby
Jakub Wierciak Zagadnienia jakości i niezawodności w projektowaniu Zarządzanie jakością wg norm serii ISO 9000:2000 cz.1 system, kierownictwo i zasoby System zarządzania jakością (ISO 9000:2000) System
Bardziej szczegółowoISO 14000 w przedsiębiorstwie
ISO 14000 w przedsiębiorstwie Rodzina norm ISO 14000 TC 207 ZARZADZANIE ŚRODOWISKOWE SC1 System zarządzania środowiskowego SC2 Audity środowiskowe SC3 Ekoetykietowanie SC4 Ocena wyników ekologicznych SC5
Bardziej szczegółowoWpływ SZŚ na zasadnicze elementy ogólnego systemu zarządzania przedsiębiorstwem. Błędy przy wdrażaniu SZŚ
Błędy przy wdrażaniu SZŚ błąd 1 certyfikat jest najważniejszy błąd 2 kierownictwo umywa ręce błąd 3 nie utożsamianie się kierowników jednostek organizacyjnych z wytycznymi opracowanymi przez zespół projektujący
Bardziej szczegółowoProces certyfikacji ISO 14001:2015
ISO 14001:2015 Informacje o systemie W chwili obecnej szeroko pojęta ochrona środowiska stanowi istotny czynnik rozwoju gospodarczego krajów europejskich. Coraz większa liczba przedsiębiorców obniża koszty
Bardziej szczegółowoStandard ISO 9001:2015
Standard ISO 9001:2015 dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka XXXIII Seminarium Naukowe Aktualne zagadnienia dotyczące jakości w przemyśle cukrowniczym Łódź 27-28.06.2017 1 Struktura normy ISO 9001:2015
Bardziej szczegółowoPowody wdraŝania i korzyści z funkcjonowania Systemu Zarządzania Jakością wg ISO 9001. Mariola Witek
Powody wdraŝania i korzyści z funkcjonowania Systemu Zarządzania Jakością wg ISO 9001 Mariola Witek Przedmiot wykładu 1.Rozwój systemów zarządzania jakością (SZJ) 2.Potrzeba posiadania formalnych SZJ 3.Korzyści
Bardziej szczegółowoZmiany i nowe wymagania w normie ISO 9001:2008
FORUM WYMIANY DOŚWIADCZEŃ DLA KONSULTANTÓW 19-20 listopada 2007r. Zmiany i nowe wymagania w normie ISO 9001:2008 Grzegorz Grabka Dyrektor Działu Certyfikacji Systemów, Auditor Senior TÜV CERT 1 Zmiany
Bardziej szczegółowoTeam Prevent Poland Sp. z o.o. Graficzna prezentacja struktury ISO 9001:2015 i IATF 16949:2016
Graficzna prezentacja struktury ISO 9001:2015 i 16949:2016 Struktura ISO 9001:2015 ISO 9001:2015 4. Kontekst organizacji 5. Przywództwo 6. Planowanie 7. Wsparcie 8. Działania operacyjne 9. Ocena efektów
Bardziej szczegółowoProcedura auditów wewnętrznych i działań korygujących
1/14 TYTUŁ PROCEURY Opracował: Zatwierdził: Pełnomocnik ds. SZJ Mariusz Oliwa 18 marca 2010r.... podpis Starosta Bolesławiecki Cezary Przybylski... podpis PROCEURA OBOWIĄZUJE O NIA: 25 czerwca 2010r. 18
Bardziej szczegółowoAudyt wewnętrzny jako metoda oceny Systemu Zarządzania Jakością. Piotr Lewandowski Łódź, r.
Audyt wewnętrzny jako metoda oceny Systemu Zarządzania Jakością Piotr Lewandowski Łódź, 28.06.2017 r. 2 Audit - definicja Audit - systematyczny, niezależny i udokumentowany proces uzyskiwania zapisów,
Bardziej szczegółowoAkredytacja laboratoriów wg PN-EN ISO/IEC 17025:2005
Akredytacja laboratoriów wg PN-EN ISO/IEC 17025:2005 Marek Misztal ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. Biuro Systemów Zarządzania i Ocen Nowe Brzesko, 26 września 2006 r. Czy systemy zarządzania są nadal dobrowolne?
Bardziej szczegółowoBudowanie skutecznych systemów zarządzania opartych na normach ISO
UKatalog Szkoleń: Budowanie skutecznych systemów zarządzania opartych na normach ISO UBlok I Podejście procesowe: Zarządzanie procesowe (2 dni) Definicje procesu, zarządzanie procesami, podział i identyfikowanie
Bardziej szczegółowoZarządzanie jakością, środowiskiem oraz bezpieczeństwem w praktyce gospodarczej. Maciej Urbaniak.
Zarządzanie jakością, środowiskiem oraz bezpieczeństwem w praktyce gospodarczej. Maciej Urbaniak. Książka stanowi szerokie kompendium wiedzy z zakresu systemów zarządzania. Stanowić ona może cenną pomoc
Bardziej szczegółowoEtapy wdraŝania Systemu Zarządzania Jakością zgodnego z ISO 9001:2008
1 2 Etapy wdraŝania Systemu Zarządzania Jakością zgodnego z ISO 9001:2008 Etapy wdraŝania Systemu Zarządzania Jakością zgodnego z ISO 9001:2008 3 Agenda 4 Jaki powinien być System Zarządzania wg norm serii
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy
Ewa Górska Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy EWOLUCJA POGLĄDÓW NA ZAGADNIENIA BEZPIECZEŃSTWA PRACY Hand from root of finger to fingertip Hand frim wist to fingertip Arm from elbow to fingertip
Bardziej szczegółowoRyzyko w świetle nowych norm ISO 9001:2015 i 14001:2015
Ryzyko w świetle nowych norm ISO 9001:2015 i 14001:2015 Rafał Śmiłowski_04.2016 Harmonogram zmian 2 Najważniejsze zmiany oraz obszary Przywództwo Większy nacisk na top menedżerów do udziału w systemie
Bardziej szczegółowoSystem Zarządzania Jakością ISO 9001:2008
System Zarządzania Jakością ISO 9001:2008 Każda firma ma w sobie wielką zdolność działania. Kierownictwo musi tylko znaleźć sposób, by ten potencjał wykorzystać w dojściu do postawionego przed firmą celu
Bardziej szczegółowoEtapy wdrażania systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności (SZBŻ) wg ISO 22000
BIURO USŁUG DOSKONALENIA ZARZĄDZANIA I ORGANIZACJI SYSTEM SP.J. ul. Faradaya 53 lok. 44, 42-200 Częstochowa tel.: 34-321 43 80 e-mail: sekretariat@biuro-system.com www.biuro-system.com Etapy wdrażania
Bardziej szczegółowoSzkolenie Stowarzyszenia Polskie Forum ISO 14000 Zmiany w normie ISO 14001 i ich konsekwencje dla organizacji Warszawa, 16.04.2015
Wykorzystanie elementów systemu EMAS w SZŚ według ISO 14001:2015 dr hab. inż. Alina Matuszak-Flejszman, prof. nadzw. UEP Agenda Elementy SZŚ według EMAS (Rozporządzenie UE 1221/2009) i odpowiadające im
Bardziej szczegółowoZmiany w standardzie ISO dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka
Zmiany w standardzie ISO 9001 dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka 1 W prezentacji przedstawiono zmiany w normie ISO 9001 w oparciu o projekt komitetu. 2 3 4 5 6 Zmiany w zakresie terminów używanych
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKI.* * NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI FUNDUSZ SPOŁECZNY * **
1 * 1 UNZA EUROPEJSKA KAPITAŁ LUDZKI.* * FUNDUSZ SPOŁECZNY * ** administracji samorządowej", Poddziałanie 5.2.1 Modernizacja zarządzania w administracji samorządowej" W PIHZ l.dane Klienta: RAPORT Z AUDITU
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA DOKUMENT NADZOROWANY W WERSJI ELEKTRONICZNEJ Wydanie 07 Urząd Miasta Płocka. Księga środowiskowa
Strona 1 1. Księga Środowiskowa Księga Środowiskowa to podstawowy dokument opisujący strukturę i funkcjonowanie wdrożonego w Urzędzie Systemu Zarządzania Środowiskowego zgodnego z wymaganiami normy PN-EN
Bardziej szczegółowoSystem zarządzania. zgodny z modelem w/g norm serii ISO 9000
System zarządzania zgodny z modelem w/g norm serii ISO 9000 Normalizacja Normy ISO publikowane są przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną z siedzibą w Genewie, a następnie adaptowane i wprowadzane
Bardziej szczegółowoSYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WEDŁUG
Wykład 10. SYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WEDŁUG NORM ISO 9000 1 1. Rodzina norm ISO 9000: Normy ISO 9000 są od 1987r., a trzecia rodzina norm ISO 9000 z 2000 r. (doskonalona w kolejnych latach) składa się
Bardziej szczegółowoMetodyka wdrożenia. System Jakości ISO 9001
Metodyka wdrożenia System Jakości ISO 9001 Metodyka wdrożenia Proponowana przez nas metodyka wdrażania systemu zarządzania jakością według normy ISO 9001 bazuje na naszych wieloletnich doświadczeniach
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA DLA ZAKŁADOWEJ KONTROLI PRODUKCJI
Instytut Odlewnictwa Biuro Certyfikacji i Normalizacji u l. Z a k o p i a ń s k a 7 3 30-418 Kraków, Polska tel. +48 (12) 26 18 442 fax. +48 (12) 26 60 870 bcw@iod.krakow.pl w w w.i o d.k r ak ow. p l
Bardziej szczegółowoSYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO
Auditor wewnętrzny Systemu Zarządzania Środowiskowego 26 27.11.2012 Szczecin SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO 1 Co to jest System Zarządzania Środowiskowego (SZŚ)? 2 Zarządzanie: - sposób realizacji
Bardziej szczegółowoSYSTEMOWE ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM
Wykład 11. SYSTEMOWE ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM 1 1. Istota i funkcje zarządzania środowiskowego: Racjonalne zagospodarowanie środowiska wymaga, aby rozwój działalności rozpatrywać w kontekście trzech sfer:
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE RYZYKIEM W LABORATORIUM BADAWCZYM W ASPEKCIE NOWELIZACJI NORMY PN-EN ISO/ IEC 17025:
ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W LABORATORIUM BADAWCZYM W ASPEKCIE NOWELIZACJI NORMY PN-EN ISO/ IEC 17025:2018-02 DR INŻ. AGNIESZKA WIŚNIEWSKA DOCTUS SZKOLENIA I DORADZTWO e-mail: biuro@doctus.edu.pl tel. +48 514
Bardziej szczegółowoZespół ds. Zapewnienia Jakości ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA SP. Z O.O. GLIWICE
Zespół ds. Zapewnienia Jakości ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA SP. Z O.O. GLIWICE NASZA OFERTA Usługi w zakresie systemu zarządzania zgodnego z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17025:2018-02 - wdrażanie systemu
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ
Janusz Bronisław Berdowski EUROPEJSKA UCZELNIA INFORMATYCZNO-EKONOMICZNA W WARSZAWIE ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ Od jakości nie ma odwrotu, gdyż na rynku globalnym nie walczy się tylko ceną
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr W ojewody Dolnośląskiego z dnia sierpnia 2016 r.
Zarządzenie Nr W ojewody Dolnośląskiego z dnia sierpnia 2016 r. w sprawie utrzymania, doskonalenia oraz określenia zakresu odpowiedzialności Zintegrowanego Systemu Zarządzania w Dolnośląskim Urzędzie W
Bardziej szczegółowoROLA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRACY. dr inż. Zofia Pawłowska
ROLA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRACY dr inż. Zofia Pawłowska 1. Ład organizacyjny jako element społecznej odpowiedzialności 2. Podstawowe zadania kierownictwa w zakresie BHP wynikające
Bardziej szczegółowoCharakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000
Charakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000 Normy ISO serii 9000 Zostały uznane za podstawę wyznaczania standardów zarządzania jakością Opublikowane po raz
Bardziej szczegółowoKsięga Zintegrowanego Systemu Zarządzania ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA
Strona: 1 z 5 1. Opis systemu zintegrowanego systemu zarządzania 1.1. Postanowienia ogólne i zakres obowiązywania W Samodzielnym Zespole Publicznych Zakładów Lecznictwa Otwartego Warszawa Ochota jest ustanowiony,
Bardziej szczegółowoTÜVRheinland Polska. Niezgodności w dokumentowaniu systemów zarządzania bezpieczeństwem
TÜVRheinland Polska Niezgodności w dokumentowaniu systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności HACCP, BRC, IFS, ISO 22000 podsumowanie doświadczeń wdrożeniowych i auditorskich mgr inż. Zbigniew Oczadły
Bardziej szczegółowoZmiany wymagań normy ISO 14001
Zmiany wymagań normy ISO 14001 Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) opublikowała 15 listopada br. zweryfikowane i poprawione wersje norm ISO 14001 i ISO 14004. Od tego dnia są one wersjami obowiązującymi.
Bardziej szczegółowoSystemy zarządzania jakością w ochronie radiologicznej
DOZYMETRIA Systemy zarządzania jakością w ochronie radiologicznej Jakub Ośko System zarządzania jakością zespół systematycznie planowanych i wykonywanych działań, koniecznych dla wystarczającego zapewnienia,
Bardziej szczegółowoOFERTA Zespółu ds. Zapewnienia Jakości ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA SP. Z O.O. GLIWICE
OFERTA Zespółu ds. Zapewnienia Jakości ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA SP. Z O.O. GLIWICE NASZA OFERTA Usługi w zakresie systemu zarządzania zgodnego z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005: - wdrażanie
Bardziej szczegółowoNormy środowiskowe w zarządzaniu firmą. dr Adam Jabłoński
2012 Normy środowiskowe w zarządzaniu firmą dr Adam Jabłoński GENEZA POWSTANIA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO Konferencja w Rio de Janeiro 1992 r. 27 Zasad Zrównoważonego Rozwoju Karta Biznesu Zrównoważonego
Bardziej szczegółowoZarządzanie jakością. Wprowadzenie Definicje pojęć Normy ISO serii 9000 Zmiany w normach ISO serii 9000 w 2000 r. Grupa ANTARES
Zarządzanie jakością Wprowadzenie Definicje pojęć Normy ISO serii 9000 Zmiany w normach ISO serii 9000 w 2000 r. CEL: Zarządzania jakością w prowadzeniu projektów informatycznych, w oparciu o wymagania
Bardziej szczegółowoCel walidacji- zbadanie, czy procedura/wyrób/technologia/projekt/... może zostać w sposób niebudzący wątpliwości wprowadzona/y/e do użytkowania
1. Proszę krótko scharakteryzować w sposób "ilościowy": a) produkt i technologię wytwarzania tego produktu przez firmę którą założyła Pani/Pana podgrupa oraz wyjaśnić dlaczego wybrana technologia jest
Bardziej szczegółowoPlan spotkań DQS Forum 2017
DQS Polska sp. z o.o. Członek DQS Group Plan spotkań DQS Forum 2017 1 Grupa docelowa Data Temat Miejsce Cel 1 23.01.2017 Wymagania IATF 16949 w porównaniu do ISO/TS 16949:2009 Główne zmiany ISO/TS 16949:2009
Bardziej szczegółowoHistoria norm ISO serii 9000
Historia norm ISO serii 9000 15.XII.2000 Nowelizacja norm ISO serii 9000 1996 Normy PN-ISO serii 9000 1994 Aktualizacja norm ISO serii 9000 1993 Normy PN-EN serii 29000 1987 Normy ISO serii 9000 1979 Brytyjska
Bardziej szczegółowoKsięga Jakości. Zawsze w zgodzie z prawem, uczciwie, dla dobra klienta
Księga Jakości Zawsze w zgodzie z prawem, uczciwie, dla dobra klienta Wydanie nr 2 z dnia 25.02.2013r. Organizacja: Starostwo Powiatowe w Skarżysku-Kamiennej Adres: ul. Konarskiego 20 Tel: 41 39 53 011
Bardziej szczegółowoWZ PW Norma ISO/IEC 27001:2013 najnowsze zmiany w systemach zarzadzania bezpieczeństwem informacji IT security trends
Norma ISO/IEC 27001:2013 najnowsze zmiany w systemach zarzadzania bezpieczeństwem informacji dr inż. Bolesław Szomański Wydział Zarządzania Politechnika Warszawska b.szomański@wz.pw.edu.pl Plan Prezentacji
Bardziej szczegółowoSystem. zarządzania jakością. Pojęcie systemu. Model SZJ wg ISO 9001:2008. Koszty jakości. Podsumowanie. [Słownik języka polskiego, PWN, 1979] System
Zarządzanie - wykład 3 Jakość produktu Pojęcie i zasady Zarządzanie. Planowanie w zarządzaniu Kontrola w zarządzaniu Metody i narzędzia projakościowe Wykład 03/07 Model SZJ Doskonalenie w zarządzaniu 2
Bardziej szczegółowoSkrót wymagań normy ISO 9001/2:1994, PN-ISO 9001/2:1996
Skrót wymagań normy ISO 9001/2:1994, PN-ISO 9001/2:1996 (pojęcie wyrób dotyczy też usług, w tym, o charakterze badań) 4.1. Odpowiedzialność kierownictwa. 4.1.1. Polityka Jakości (krótki dokument sygnowany
Bardziej szczegółowoSystem zarządzania laboratorium
Biuro Zarządzania Jakością, Środowiskiem i BHP Sp. z o.o. przy wsparciu merytorycznym Politechniki Warszawskiej zaprasza wszystkich chętnych do udziału w cyklu szkoleń System zarządzania laboratorium Oferowany
Bardziej szczegółowoRektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 9 listopada 2011 roku
ZARZĄDZENIE Nr 84/2011 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 9 listopada 2011 roku zmieniające zasady organizacji studiów podyplomowych Zarządzanie jakością Na podstawie 7 Regulaminu
Bardziej szczegółowoSH-INFO SYSTEM SP. Z O.O.
OFERTA FIRMY SH-INFO SYSTEM SP. Z O.O. UL. ARMII KRAJOWEJ 9A 41-506 CHORZÓW NA WDROśENIE NORMY JAKOŚCI ISO 9001:2000 CHORZÓW, 2008-06-20 1 :2000 SPIS TREŚCI: 1. KILKA SŁÓW O ISO... 3 2. DANE KONTAKTOWE
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Przedstawiciel kierownictwa (Zgodnie z PN-EN ISO 9001:2009, pkt )
Ośrodek Kwalifikacji Jakości Wyrobów SIMPTEST Sp. z o.o. Sp. k. ul. Przemysłowa 34 A, 61-579 Poznań, tel. 61-833-68-78 biuro@simptest.poznan.pl www.simptest.poznan.pl 1 Seminarium nt. Zarządzanie ryzykiem
Bardziej szczegółowoDCT/ISO/SC/1.01 Księga Jakości DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów 2014-04-29
DCT/ISO/SC/1.01 Księga Jakości DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów 2014-04-29 2 ELEMENTY KSIĘGI JAKOŚCI 1. Terminologia 2. Informacja o Firmie 3. Podejście procesowe 4. Zakres Systemu Zarządzania Jakością
Bardziej szczegółowoWymagania wobec dostawców: jakościowe, środowiskowe, bhp i etyczne
VI Konferencja nt. systemów zarządzania w energetyce Nowe Czarnowo Świnoujście, 21-23 X 2008 Wymagania wobec dostawców: jakościowe, środowiskowe, bhp i etyczne Grzegorz Ścibisz Łańcuch dostaw DOSTAWCA
Bardziej szczegółowoKSIĘGA JAKOŚCI POMIARY, ANALIZA I DOSKONALENIE
Wydanie: 4 z dnia 09.06.2009r zmiana: 0 Strona 1 z 13 8.1 Postanowienia ogólne W Szpitalu Miejskim w Elblągu zostały zaplanowane i wdroŝone procesy monitorowania i pomiarów oraz analizy danych i doskonalenia
Bardziej szczegółowoSYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ
Strona: 2 z 7 NAZWA PROCESU Istota / cel procesu System Zarządzania Jakością. Planowane, systematyczne i obiektywne badanie zgodności i skuteczności procesów realizowanych w ramach ustanowionego systemu
Bardziej szczegółowoSzkolenia DQS Polska 2006
AW Auditor wewnętrzny DQS I edycja szkolenia 20-22.02.2006 II edycja szkolenia 02-04.10.2006 Szkolenie skierowane jest do kandydatów na auditorów wewnętrznych oraz dla auditorów wewnętrznych systemu zarządzania
Bardziej szczegółowoWykład. Normy systemowe - historia
1 Wykład Normy ISO serii 9000 Opracował: Tomasz Greber Normy systemowe - historia MIL-Q-9858 (1959 r.) ANSI-N 45-2 (1971 r.) BS 4891 (1972 r.) BS 5750 (1979 r.) EN 46000 TL 9000 (1998 r.) ISO seria 9000
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ (2 ECTS)
ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ (2 ECTS) studia dzienne, wieczorowe i zaoczne Wykłady studia dzienne i wieczorowe 30 godz., a studia zaoczne 18 godz. 1. Zarządzanie jakością podstawowe pojęcia: Jakość i jej istota;
Bardziej szczegółowoDCT/ISO/SC/1.01 Księga Jakości DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów 2015-04-27
DCT/ISO/SC/1.01 Księga Jakości DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów 2015-04-27 2 ELEMENTY KSIĘGI JAKOŚCI 1. Terminologia 2. Informacja o Firmie 3. Podejście procesowe 4. Zakres Systemu Zarządzania Jakością
Bardziej szczegółowoPierwszy w Polsce System Zarządzania Energią (SZE) w oparciu o normę PN-EN ISO 50001 w Dzierżoniowie. Warszawa 8 maja 2013 r.
Pierwszy w Polsce System Zarządzania Energią (SZE) w oparciu o normę PN-EN ISO 50001 w Dzierżoniowie Warszawa 8 maja 2013 r. Efektywne zarządzanie energią jest jednym z warunków krytycznych do osiągnięcia
Bardziej szczegółowoURZĄD MIEJSKI W GOSTYNIU PREZENTACJA SYSTEMU PN EN ISO 9001:2001 KSIĘGA JAKOŚCI ELEMENTY SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCI DOKUMENTACJA SYSTEMU
1 URZĄD MIEJSKI W GOSTYNIU PREZENTACJA SYSTEMU PN EN ISO 9001:2001 ELEMENTY SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ STRUKTURA ORGANIZACYJNA PODZIAŁ ODPOWIEDZIALNOŚCI I UPRAWNIEŃ PROCESY ZASOBY UMOŻLIWIAJĄCE WDROŻENIA
Bardziej szczegółowoISO 9001 ISO 14001 OHSAS 18001
ISO 9001 ISO 14001 OHSAS 18001 ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA W TRAKCJA PRKiI S.A. Warszawa, maj 2015 SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ Od 1999 roku Trakcja PRKiI S.A. mając na uwadze satysfakcję Klienta i
Bardziej szczegółowoTÜV SUMMER TIME. Sierpniowe szkolenia TÜV Akademia Polska. TÜV Akademia Polska Sp. z o.o.
Firma szkoleniowa TÜV Akademia Polska Sp. z o.o. należąca do międzynarodowego koncernu TÜV Rheinland światowego lidera w dziedzinie usług dla przedsiębiorstw, zaprasza Państwa na cykl szkoleń: TÜV SUMMER
Bardziej szczegółowoDCT/ISO/SC/1.02 Podręcznika Zintegrowanego Systemu Zarządzania w DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów 2016-04-08
DCT/ISO/SC/1.02 Podręcznika Zintegrowanego Systemu Zarządzania w DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów 2016-04-08 2 ELEMENTY KSIĘGI JAKOŚCI 1. Terminologia 2. Informacja o Firmie 3. Podejście procesowe
Bardziej szczegółowoPROCEDURA ZINTEGROWANEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA PRZEGLĄD ZARZĄDZANIA P-03/02/III
Opracował: Sprawdził: Zatwierdził: Pełnomocnik ds. ZSZ i EMAS Główna Księgowa Bożena Sawicka Prezes Zarządu Jan Woźniak Podpisy: Strona 1 z 5 Data: 06.09.16r Dokument zatwierdzony Zarządzeniem Wewnętrznym
Bardziej szczegółowoKonferencja podsumowująca
Konferencja podsumowująca Elżbieta Stefaniak Dyrektor Marketingu Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. 25.06.2015 r. Tematyka prezentacji Stan realizacji zamówienia dla umowy 591 (1)/DSC/14) - usługi
Bardziej szczegółowoObowiązuje od: r.
Wydanie: czwarte Data wydania: 24.04.2018 Strona 1 z 6 Obowiązuje od: 24.04.2018 r. Wydanie: czwarte Data wydania: 24.04.2018 Strona 2 z 6 1. Zakres stosowania Niniejszy dokument stosowany jest na potrzeby
Bardziej szczegółowoZarządzanie Jakością. System jakości jako narzędzie zarządzania przedsiębiorstwem. Dr Mariusz Maciejczak
Zarządzanie Jakością System jakości jako narzędzie zarządzania przedsiębiorstwem Dr Mariusz Maciejczak SYSTEM System to zespół powiązanych ze sobą elementów, które stanowią pewną całość. Istotną cechą
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu KSIĘGA JAKOŚCI
1/6 POMIARY, ANALIZA I DOSKONALENIE.1 Zadowolenie klienta Jednym z istotnych sposobów oceny funkcjonowania systemu zarządzania jakością i realizacji celów dotyczących jakości w PWSZ w Elblągu jest monitorowanie
Bardziej szczegółowoZostał on sporządzony przez Wojskowe Centrum Normalizacji, Jakości i Kodyfikacji. Dyrektor WCNJiK (-) p. o. płk Paweł KRASOWSKI 3 kwietnia 2018 roku
Niniejszy dokument jest przewodnikiem zawierającym wytyczne dotyczące stosowania sojuszniczych publikacji zapewnienia jakości AQAP, w związku z kończącym się okresem przejściowym i uchyleniem wymagań normy
Bardziej szczegółowoJAK SKUTECZNIE PRZEPROWADZAĆ AUDITY
Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB JAK SKUTECZNIE PRZEPROWADZAĆ AUDITY Anna Pastuszewska - Paruch Definicje Audit systematyczny, niezależny i udokumentowany proces uzyskiwania dowodów z auditu
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr 12/2011 Rady Wydziału Społeczno-Technicznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 18 października 2011 r.
UCHWAŁA Nr 12/2011 Rady Wydziału Społeczno-Technicznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 18 października 2011 r. zmieniająca uchwałę w sprawie uchwalenia planów studiów podyplomowych
Bardziej szczegółowoIATF 16949:2016 Zatwierdzone Interpretacje
:2016 Zatwierdzone Interpretacje Standard, wydanie pierwsze, został opublikowany w październiku 2016 roku i obowiązuje od 1 stycznia 2017 roku. Niniejsze Zatwierdzone Interpretacje zostały ustalone i zatwierdzone
Bardziej szczegółowoDCT/ISO/SC/1.03 Podręcznik Zintegrowanego Systemu Zarządzania w DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów
DCT/ISO/SC/1.03 Podręcznik Zintegrowanego Systemu Zarządzania w DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów 2017-04-07 2 ELEMENTY KSIĘGI JAKOŚCI 1. Terminologia 2. Informacja o Firmie 3. Podejście procesowe
Bardziej szczegółowoSystem Zarządzania Jakością Prawo atomowe oraz inne wymagania prawne / ISO 9001
System Zarządzania Jakością Prawo atomowe oraz inne wymagania prawne / ISO 9001 RAZEM czy OSOBNO? Auditor wiodący Beata Kiercz maj 2015 SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ NARZĘDZIE BIZNESOWE oparte na: ścisłym
Bardziej szczegółowoUsprawnienia zarządzania organizacjami (normy zarzadzania)
(normy zarzadzania) Grażyna Żarlicka Loxxess Polska Sp. z o. o. www.loxxess.pl AS-QUAL Szkolenia Doradztwo Audity www.as-qual.iso9000.pl email:g_zarlicka@interia.pl Klub POLSKIE FORUM ISO 9000 www.pfiso9000.pl
Bardziej szczegółowoCEL SZKOLENIA: DO KOGO SKIEROWANE JEST SZKOLENIE:
Audytor Wewnętrzny systemu HACCP oraz standardów IFS w wersji 6 (International Food Standard version 6) i BRC w nowej wersji 7 (Global Standard for Food Safety issue 7) - AWIFSBRC CEL SZKOLENIA: zrozumienie
Bardziej szczegółowoCertyfikacja systemu zarządzania jakością w laboratorium
INSTYTUT MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH I TECHNOLOGII BETONU STANDARD CERTYFIKACJI SQ-2010/LB-001 Certyfikacja systemu zarządzania jakością w laboratorium Copyright by IMBiTB Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone
Bardziej szczegółowoPCD ZKP PROGRAM CERTYFIKACJI SYSTEMU ZAKŁADOWEJ KONTROLI PRODUKCJI
Załącznik nr 3 do KS ZAKŁAD CERTYFIKACJI ul. Kupiecka 4, 03-042 Warszawa tel. (22) 811 02 81; e-mail: certyfikacja@icimb.pl; www.icimb.pl PCD ZKP PROGRAM CERTYFIKACJI SYSTEMU ZAKŁADOWEJ KONTROLI PRODUKCJI
Bardziej szczegółowoPROCEDURA. Audit wewnętrzny
I. Cel działania Celem niniejszej procedury jest zapewnienie, że: 1) SZJ jest skutecznie nadzorowany oraz weryfikowany; 2) proces auditu wewnętrznego jest zaplanowany i wykonywany zgodnie z przyjętymi
Bardziej szczegółowoSZKOLENIA W TÜV AKADEMIA
Firma szkoleniowa TÜV Akademia Polska Sp. z o.o. należąca do międzynarodowego koncernu TÜV Rheinland światowego lidera w dziedzinie usług dla przedsiębiorstw, zaprasza Państwa na cykl szkoleń: TÜV SUMMER
Bardziej szczegółowoDoświadczenia w wdrażaniu systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji zgodnego z normą ISO 27001
Doświadczenia w wdrażaniu systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji zgodnego z normą ISO 27001 na przykładzie Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej Gliwice, dn. 13.03.2014r. System Zarządzania Bezpieczeństwem
Bardziej szczegółowoAudyt energetyczny jako wsparcie Systemów Zarządzania Energią (ISO 50001)
Audyt energetyczny jako wsparcie Systemów Zarządzania Energią (ISO 50001) ROMAN KOŁODZIEJ IV Konferencja Naukowo-Techniczna,,Utrzymanie ruchu w przemyśle spożywczym Szczyrk, 26 kwietnia 2012 r. 1 PLAN
Bardziej szczegółowoETAPY WDRAŻANIA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA ENERGIĄ
ETAPY WDRAŻANIA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA ENERGIĄ Standardowe etapy wdrażania systemu zarzadzania energią ETAP I: Przeprowadzenie przeglądu wstępnego zarządzania energią ETAP II: Opracowanie zakresu działań
Bardziej szczegółowoSystem zarządzania w organizacji. Moda czy konieczność? Rzeszów,
System zarządzania w organizacji. Moda czy konieczność? Rzeszów, 22.01. 2009 Trudny wybór! AQAP PN-ISO 10002:2006 KTQ PN-ISO 10005:2007 VDA PN-ISO 10006:2005 PN-EN ISO 10012:2004 ISO Plus Kontact: +49.711.78
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOLEŃ OD STUDENTA DO EKSPERTA. Plan szkoleń na rok 2015 (czerwiec)
PROGRAM SZKOLEŃ OD STUDENTA DO EKSPERTA Plan szkoleń na rok () 1. Auditor wewnętrzny Systemu Zarządzania Jakością wg ISO 9001 Interpretacja wymagań normy ISO 9001, zadania Auditora Wewnętrznego, planowanie,
Bardziej szczegółowoKSIĘGA JAKOŚCI SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ. 4.1 Wymagania ogólne i zakres obowiązywania systemu zarządzania jakością.
Wydanie: 4 z dnia 09.06.2009r zmiana: 0 Strona 1 z 6 4.1 Wymagania ogólne i zakres obowiązywania systemu zarządzania jakością. W Szpitalu Miejskim w Elblągu został ustanowiony, udokumentowany, wdroŝony
Bardziej szczegółowo14. Sprawdzanie funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy
14. Sprawdzanie funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 14.1. Co to jest monitorowanie bezpieczeństwa i higieny pracy? Funkcjonowanie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną
Bardziej szczegółowoPrzegląd systemu zarządzania jakością
LOGO Nazwa i adres FIRMY PROCEDURA Systemowa P01.01 wyd. [data wydania] str. 1 / stron 5 ilość załączników: 4 Tytuł: Przegląd systemu zarządzania jakością egz. nr:... Spis treści 1. Cel... 2 2. Przedmiot
Bardziej szczegółowoInstytut Spawalnictwa w Gliwicach Ośrodek Certyfikacji
1 Wymagania ogólne Wytwórca powinien ustanowić, dokumentować i utrzymywać system ZKP, aby zapewnić, że wyroby wprowadzone na rynek są zgodne z określoną i przedstawioną charakterystyką. System ZKP powinien
Bardziej szczegółowoRamowy program zajęć dydaktycznych Standardy ISO i zarządzanie przez jakość (TQM) (nazwa studiów podyplomowych)
Ramowy program zajęć dydaktycznych Standardy ISO i zarządzanie przez jakość (TQM) (nazwa studiów podyplomowych) Załącznik nr do Zarządzenia Rektora PG nr 1. Wykaz przedmiotów i ich treść, wymiar godzinowy,
Bardziej szczegółowo