(12) OPIS PATENTOWY (19) PL

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (51) IntCl6 C07K 7/64 A61K 38/12 (54) Nowe związki, cyklopeptydy, sposób ich wytwarzania oraz preparat farmaceutyczny (30) Pierwszeństwo: ,DE,P (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 10/94 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 01/00 (73) Uprawniony z patentu: Merck Patent Gesellschaft mit beschrankter Haftung, Darmstadt, DE (72) Twórcy wynalazku: Alfred Jonczyk, Darmstadt, DE Gunter Hölzemann, Darmstadt, DE Brunhilde Felding-Habermann, Darmstadt, DE Friedrich Rippmann, Darmstadt, DE Guido Melzer, Darmstadt, DE Beate Diefenbach, Darmstadt, DE Horst Kessler, Darmstadt, DE Roland Haubner, Darmstadt, DE Jochen Wermuth, Darmstadt, DE (74) Pełnomocnik: Buczyński Edward, POLSERVICE PL B1 (57) 1. Nowe związki, cyklopeptydy o wzorze 1, w którym każdy z symboli A i B niezależnie od siebie oznacza Ala, Asn, Asp, Arg, Cys, Gln, Glu, Gly, His, Ile, Leu, Lys, Met, Phe, Pro, Ser, Thr, Tyr lub Val, C oznacza Asp lub Asp(O-C1-4-alkil), a D oznacza Gly lub Ala, przy czym co najmniej dwa z podanych rodników aminokwasowych występują w odmianie-d, oraz ich sole. Cyklo - (A -B -C -D -A rg ) Wzór 1

2 Nowe związki, cyklopeptydy, sposób ich wytwarzania oraz preparat farmaceutyczny Zastrzeżenia patentowe 1. Nowe związki, cyklopeptydy o wzorze 1, w którym każdy z symboli A i B niezależnie od siebie oznacza Ala, Asn, Asp, Arg, Cys, Gin, Glu, Gly, His, Ile, Leu, Lys, Met, Phe, Pro, Ser, Thr, Tyr lub Val, C oznacza Asp lub Asp(O-C1-4-alkil), a D oznacza Gly lub Ala, przy czym co najmniej dwa z podanych rodników aminokwasowych występują w odmianie-d, oraz ich sole. 2. Związek według zastrz. 1, którym jest cyklo-(d-val-l-phe-d-asp-gly-d-arg). 3. Związek według zastrz. 1, którym jest cyklo-(d-val-d-phe-d-asp-gly-l-arg). 4. Związek według zastrz. 1, którym jest cyklo-(d-val-d-phe-l-asp-gly-d-arg). 5. Związek według zastrz. 1, którym jest cyklo-(d-val-d-phe-d-asp-l-ala-d-arg). 6. Związek według zastrz. 1, którym jest cyklo-(d-val-d-phe-d-asp(ome)-gly-l-arg). 7. Sposób wytwarzania związków o wzorze 1, w którym każdy z symboli A i B niezależnie od siebie oznacza Ala, Asn, Asp, Arg, Cys, Gin, Glu, Gly, His, Ile, Leu, Lys, Met, Phe, Pro, Ser, Thr, Tyr lub Val, C oznacza Asp lub Asp(0-C1-4-alkil), a D oznacza Gly lub Ala, przy czym co najmniej dwa z podanych rodników aminokwasowych występują w odmianie-d, lub jego soli, znamienny tym, że uwalnia się go z jednej z jego funkcyjnych pochodnych drogą traktowania środkiem solwolizującym lub hydrogenolizującym, albo ten peptyd o wzorze 2, w którym Z oznacza -A-B-C-D-Arg-, -B-C-D-Arg-A-, -C-D-Arg-A-B-, -D-Arg-A-B-C- lub -Arg-A-B-C-D-, lub reaktywną pochodną takiego peptydu, traktuje się środkiem cyklizującym, i/albo że zasadowy lub kwasowy związek o wzorze 1 przeprowadza się w jedną z jego soli drogą traktowania kwasem lub zasadą. 8. Preparat farmaceutyczny, zawierający znane substancje pomocnicze oraz substancję czynną, znamienny tym, że zawiera jako substancję czynną co najmniej jeden związek o wzorze 1, w którym każdy z symboli A i B niezależnie od siebie oznacza Ala, Asn, Asp, Arg, Cys, Gln, Glu, Gly, His, Ile, Leu, Lys, Met, Phe, Pro, Ser, Thr, Tyr lub Val, C oznacza Asp lub Asp (0-C 1-4-alkil), a D oznacza Gly lub Ala, przy czym co najmniej dwa z podanych rodników aminokwasowych występują w odmianie-d, i/lub jedną z jego fizjologicznie dopuszczalnych soli. * * * Przedmiotem wynalazku są nowe związki, cyklopeptydy i ich sole, sposób wytwarzania tych nowych związków oraz preparat farmaceutyczny. Nowe cyklopeptydy oraz ich sole odpowiadają ogólnemu wzorowi 1, w którym każdy z symboli A i B niezależnie od siebie oznacza Ala, Asn, Asp, Arg, Cys, Gln, Glu, Gly, His, Ile, Leu, Lys, Met, Phe, Pro, Ser, Thr, Tyr lub Val, C oznacza Asp lub Asp(0-C1-4-alkil), a D oznacza Gly lub Ala, przy czym co najmniej dwa z podanych rodników aminokwasowych występują w odmianie-d. Podobne związki są znane z Pharmazie 40 (8), (1985). Za podstawę wynalazku przyjęto zadanie opracowania nowych, związków o cennych właściwościach, zwłaszcza takich związków, które można stosować do wytwarzania leków. Stwierdzono, że związki o wzorze 1 i ich sole wykazują bardzo cenne właściwości farmakologiczne. Przede wszystkim działają one jako inhibitory integryny, przy czym hamują one zwłaszcza wzajemne oddziaływania receptorów-β3 integryny z ligandami. To działanie można stwierdzić np. według metody, którą podali J.W. Smith i współpracownicy w J. Biol. Chem. 265, (1990). Dodatkowo występują efekty przeciwzapalne. Wszystkie te działania można stwierdzić za pomocą metod znanych z literatury fachowej.

3 Związki o wzorze 1 można stosować jako substancje czynne leków w medycynie i w weterynarii, zwłaszcza do profilaktyki i terapii schorzeń krążenia, zakrzepicy, stwardnienia tętniczek, stanów zapalnych, udaru mózgowego, dusznicy bolesnej, guzów, schorzeń osteolitycznych, zwłaszcza osteoporozy, angiogenezy i restenozy po plastyce naczyń. Poprzednio i następnie podane skróty rodników aminokwasowych stanowią rodniki następujących aminokwasów: Ala alanina Asn asparagina Asp (OR) (β-ester) kwasu aparaginowego Arg arginina Cys cysteina Gln glutamina Glu kwas glutaminowy Gly glicyna His histydyna Ile izoleucyna Leu leucyna Lys lizyna Met metionina Phe fenyloalanina Pro prolina Ser seryna Thr treonina Trp tryptofan Tyr tyrozyna Val walina. Dalsze skróty mają następujące znaczenia: BOC III-rz.-butoksykarbonyl CBZ benzyloksykarbonyl DCCI dwucykloheksylokarbodwuimid DMF dwumetyloformamid EDCI chlorowodorek N-etylo-N'-(3-dwumetyloaminopropylo)-karbodwuimidu Et etyl FMac 9-fluorenylometoksykarbonyl HOBt 1-hydroksybenzotriazol Me metyl Mtr 4-metoksy-2,3,6-trójmetylofenylo-sulfonyl OBut ester III-rz.-butylowy OMe ester metylowy OEt ester etylowy POA fenoksyacetyl TFA kwas trójfluorooctowy. Jeżeli poprzednio wspomniane aminokwasy mogą występować w kilku odmianach enancjomerycznych, to w poprzedniej i następnej części opisu są, np. jako składnik związków o wzorze 1, włączone wszystkie te odmiany i również ich mieszaniny (np. odmiany-dl). Sposób wytwarzania związku o wzorze 1, w którym wszystkie symbole mają wyżej podane znaczenie, lub jego soli, polega według wynalazku na tym, że uwalnia się związek z jednej z jego funkcyjnych pochodnych drogą traktowania środkiem solwolizującym lub hydrogenolizującym, albo że peptyd o wzorze 2, w którym Z oznacza -A-B-C-D-Arg-, -B-C-D-Arg-A-, -C-D-Arg-A-B-, -D-Arg-A-B-C- lub -Arg-A-B-C-D-, lub reaktywną pochodną takiego peptydu, traktuje się środkiem cyklizującym, i/albo że zasadowy lub kwasowy związek o wzorze 1 przeprowadza się w jedną z jego soli drogą traktowania kwasem lub zasadą.

4 W poprzedniej i następnej części symbole A, B, C, D i Z mają znaczenia podane przy omawianiu wzorów 1 i 2, o ile wyraźnie nie podano inaczej. W poprzednich wzorach alkil stanowi korzystnie metyl, etyl, izopropyl lub III-rz.-butyl. Symbolem A jest korzystnie Val, zwłaszcza D-Val. Symbolem B jest korzystnie Phe, zwłaszcza D-Phe. Symbolem C jest korzystnie Asp, zwłaszcza D-Asp. Symbolem D jest korzystnie Gly. Zgodnie z tym są przedmiotem wynalazku, zwłaszcza te związki o wzorze 1, w których co najmniej jeden z omówionych rodników ma jedno z poprzednio podanych znaczeń korzystnych. Związki o wzorze 1 a także substraty do ich otrzymywania zasadniczo wytwarza się analogicznie do znanych metod, takich jakie opisano w literaturze (np. w standardowych publikacjach, jak Houben-weyl, Methoden der organischen Chemie, Georg-Thieme-Verlag, Stuttgart), a mianowicie w warunkach reakcyjnych, które są znane i odpowiednie dla omówionych reakcji. Można przy tym wykorzystać też sobie znane, tu bliżej nie wspomniane warianty postępowania. Substraty można na życzenie ewentualnie wytwarzać też in situ w taki sposób, że nie wyodrębnia się ich z mieszaniny reakcyjnej, lecz natychmiast przereagowuje się je dalej do związków o wzorze 1. Związki o wzorze 1 można otrzymywać, uwalniając je z ich funkcyjnych pochodnych drogą solwolizy, zwłaszcza hydrolizy, albo na drodze hydrogenolizy. Korzystnymi dla solwolizy bądź hydrogenolizy są takie substraty, które zamiast jednej lub wielu wolnych grup aminowych i/lub hydroksylowych zawierają odpowiednie zabezpieczone grupy aminowe i/lub hydroksylowe, korzystnie takie, które zamiast atomu wodoru związanego z atomem-n wykazują grupę zabezpieczającą aminę, np. takie związki, które odpowiadają wzorowi 1, lecz zamiast grupy-nh2 zawierają grupę NHR' (w której R' oznacza grupę zabezpieczającą aminę, np. grupę BOC lub CBZ). Korzystnymi są nadto substraty, które zamiast atomu-h grupy hydroksylowej wykazują grupę zabezpieczającą hydroksyl, np. takie związki, które odpowiadają wzorowi 1, lecz zamiast grupy hydroksyfenylowej zawierają grupę R''O-fenylową(w której R" oznacza grupę zabezpieczającą hydroksyl). W cząsteczce substratu może być też więcej, jednakowych lub różnych, zabezpieczonych grup aminowych i/lub hydroksylowych. Jeżeli obecne grupy zabezpieczające różnią się od siebie, to w wielu przypadkach mogą być odszczepiane selektywnie. Wyrażenie grupa zabezpieczająca aminę jest ogólnie znane i rozciąga się na grupy, które nadają się do zabezpieczenia (do blokowania) grupy aminowej przed reakcjami chemicznymi, a które jednak są łatwo odszczepialne, gdy przeprowadzono już żądane reakcje chemiczne przy innych miejscach tej cząsteczki. Typowymi dla takich grup są zwłaszcza niepodstawione lub podstawione grupy acylowe, arylowe, aralkoksymetylowe lub aralkilowe. Ponieważ grupy zabezpieczające aminę usuwa się po żądanej reakcji (lub po szeregu reakcji), rodzaj i wielkość tych grup zasadniczo me stanowi ograniczenia; korzystnymi są jednak grupy o 1-20, zwłaszcza o 1-8 atomach węgla. Wyrażenie grupa acylowa należy w związku z omawianym sposobem rozumieć w najszerszym sensie. Obejmuje ono grupy acylowe wywodzące się z alifatycznych, aralifatycznych, aromatycznych lub heterocyklicznych kwasów karboksylowych lub kwasów sulfonowych, oraz w szczególności grupy alkoksykarbonylowe, aryloksykarbonylowe i przede wszystkim grupy aralkoksykarbonylowe. Przykładami takich grup acylowych są: alkanoil, taki jak acetyl, propionyl, butyryl; aralkanoil, taki jak fenyloacetyl; aroil, taki jak benzoil lub toluoil; aryloksyalkanoil, taki jak POA; alkoksykarbonyl, taki jak metoksykarbonyl, etoksykarbonyl, 2,2,2-trójchloroetoksykarbonyl, BOC, 2-jodoetoksykarbonyl; aralkiloksykarbonyl, taki jak CBZ ( karbobenzoksy ), 4-metoksybenzyloksykarbonyl, FMOC; arylosulfonyl, taki jak MTr. Korzystnymi grupami zabezpieczającymi aminę są Bac i Mtr, nadto CBZ, FMOC, benzyl i acetyl. Wyrażenie grupa zabezpieczająca hydroksyl również jest ogólnie znane i rozciąga się na grupy, które nadają się do zabezpieczenia grupy hydroksylowej przed reakcjami chemicznymi, a które jednak są łatwo odszczepialne, gdy już przeprowadzono żądane reakcje chemiczne przy innych miejscach cząsteczki. Typowymi dla takich grup są wyżej wspomniane, niepodstawione lub

5 podstawione grupy arylowe, aralkilowe lub acylowe, a także grupy alkilowe. Charakter i wiel - kość grup zabezpieczających hydroksyl nie stanowi ograniczenia, bowiem usuwa się je po żądanej reakcji chemicznej lub szeregu reakcji chemicznych; korzystnymi są grupy o 1-20, zwłaszcza o 1-10, atomach węgla. Przykładami grup zabezpieczających hydroksyl są m.in. benzyl, p-nitrobenzoil, p-toluenosulfonyl i acetyl, przy czym szczególnie korzystnymi są benzyl i acetyl. Grupy-COOH w kwasie asparaginowym i glutaminowym zabezpiecza się korzystnie w postaci ich estrów III-rz.-butylowych (np. Asp(OBut)). Jako substraty stosowane funkcyjnie pochodne związków o wzorze 1 można wytwarzać według metod rozpowszechnionych w syntezie aminokwasów i peptydów, takich jakie opisano w standardowych publikacjach i zgłoszeniach patentowych, np. również metodą stałych faz według Merrifield'a (B.F. Gysin i R.B. Merrifield, J. Am. Chem. Soc. 94, 3102 i strony następne (1972)). Uwalnianie związków o wzorze 1 z ich funkcyjnych pochodnych udaje się, w zależności od wykorzystywanej grupy zabezpieczającej, np. za pomocą mocnych kwasów, celowo za pomocą TFA lub kwasu nadchlorowego, ale także za pomocą innych mocnych kwasów nieorganicznych, takich jak kwas solny lub siarkowy, mocnych organicznych kwasów karboksylowych, takich jak kwas trójchlorooctowy, lub kwasów sulfonowych, takich jak kwas benzeno- lub p-toluenosulfonowy. Obecność dodatkowego rozpuszczalnika obojętnego jest możliwa, lecz nie zawsze potrzebna. Jako rozpuszczalniki obojętne nadają się korzystnie kwasy organiczne, przykładowo kwasy karboksylowe, takie jak kwas octowy, etery, takie jak tetrahydrofuran lub dioksan, amidy, takie jak DMF, chlorowcowane węglowodory, takie jak dwuchlorometan, ponadto też alkohole, takie jak metanol, etanol lub izopropanol, oraz woda. Dalej wchodzą w rachubę mieszaniny poprzednio wspomnianych rozpuszczalników. TFA stosuje się korzystnie w nadmiarze bez dodatku dalszego rozpuszczalnika, kwas nadchlorowy stosuje się w postaci mieszaniny kwasu octowego i 70% kwasu nadchlorowego w stosunku 9:1. W rozszczepianiu stosuje się celowo temperaturę reakcji około 0-50 C, korzystnie postępowanie to prowadzi się w temperaturze C (temperatura pokojowa). Grupy BOC, OBut i Mtr można odszczepiać np. korzystnie za pomocą TFA w dwuchlorometanie albo za pomocą około 3-5n HCl w dioksanie w temperaturze C, grupy FMOC zaś za pomocą 5-50% roztworu dwumetyloaminy, dwuetyloaminy lub piperydyny w DMF w temperaturze C. Hydrogenolitycznie usuwalne grupy zabezpieczające (np. CBZ lub benzyl) można odszczepiać np. drogą traktowania wodorem w obecności katalizatora (np. katalizatora z metalu szlachetnego, takiego jak pallad, celowo na nośniku, takim jak węgiel). Jako rozpuszczalniki nadają się przy tym wyżej omówione rozpuszczalniki, zwłaszcza alkohole, takie jak metanol lub etanol, albo amidy, takie jak DMF. Hydrogenolizę tę prowadzi się z reguły w temperaturze około C pod ciśnieniem około 0,1-20 MPa, korzystnie w temperaturze C pod ciśnieniem 0,1-1 MPa. Hydrogenoliza grupy CBZ udaje się łatwo np. na 5-10% katalizatorze Pd/C w metanolu albo za pomocą mrówczanu amonowego (zamiast H2) na katalizatorze Pd/C w układzie metanol/dmf w temperaturze C. Związki o wzorze 1 można też otrzymywać drogą cyklizacji związków o wzorze 2 w warunkach syntezy peptydowej. Przy tym celowo postępuj e się według znanych metod syntezy peptydowej, takich jakie opisano np. w Houben-Weyl, 1.c., tom 15/II, strony (1974). Reakcja ta udaje się korzystnie w obecności środka odwadniającego, np. karbodwuimidu, takiego jak DCCI lub EDCI, nadto bezwodnika kwasu propanofosfonowego (porównaj Angew. Chem. 92, 129 (1980)), azydku dwufenylofosforylu lub 2-etoksy-N-etoksykarbonylo-1,2-dihydrochinoliny, w środowisku obojętnego rozpuszczalnika, np. chlorowcowanego węglowodoru, takiego jak dwuchlorometan, eteru, takiego jak tetrahydrofuran lub dioksan, amidu, takiego jak DMF lub dwumetyloacetamid, nitrylu, takiego jak acetonitryl, lub mieszaniny tych rozpuszczalników, w temperaturze od około -10 C do 40 C, korzystnie w temperaturze 0-30 C. Aby wesprzeć wewnątrzcząsteczkową cyklizację przed wewnątrzcząsteczkowym wiązaniem peptydowym, celowe jest prowadzenie postępowania w roztworach rozcieńczonych (idea rozcieńczeń).

6 Zamiast związków o wzorze 2 można też stosować odpowiednie reaktywne pochodne tych substancji, np. takie, w których reaktywne grupy są przejściowo zablokowane grupami zabezpieczającymi. Pochodne aminokwasów o wzorze 2 można stosować np. w postaci ich zaktywowanych estrów, które celowo wytwarza się m situ, np. drogą dodawania HOBt lub N-hydroksysukcynimidu. Substraty o wzorze 2 są z reguły nowe. Można je wytwarzać znanymi metodami, np. wyżej podanymi metodami syntezy peptydowej i odszczepienia grup zabezpieczających. Z reguły syntetyzuje się najpierw zabezpieczone pięciopeptydoestry o wzorze R'-Z-OR", np. o wzorze BOC-Z-OMe lub BOC-Z-OEt, które najpierw zmydla się do kwasów o wzorze R'-Z-OH, np. o wzorze Bac-Z-OH; z tychże kwasów odszczepia się grupę zabezpieczającą, dzięki czemu otrzymuje się wolne peptydy o wzorze 2. Zasadę o wzorze 1 można za pomocą kwasu przeprowadzić w stosowną sól addycyjną z kwasem. W reakcji tej w rachubę wchodzą zwłaszcza kwasy dające w wyniku sole fizjologicznie dopuszczalne. I tak można stosować kwasy nieorganiczne, np. kwas siarkowy, azotowy, kwasy chlorowcowodorowe, takie jak chlorowodorowy lub bromowodorowy, kwasy fosforowe, takie jak kwas ortofosforowy, kwas sulfominowy, nadto kwasy organiczne, zwłaszcza alifatyczne, alicykliczne, aralifatyczne, aromatyczne lub heterocykliczne, jedno- lub wielozasadowe kwasy karboksylowe, sulfonowe lub siarkowe, np. kwas mrówkowy, octowy, propionowy, piwalinowy, dwuetylooctowy, malonowy, bursztynowy, pimelinowy, fumarowy, maleinowy, mlekowy, winowy, jabłkowy cytrynowy, glukonowy, askorbinowy, nikotynowy, izonikotynowy, metano- lub etanosulfonowy, etanodwusulfonowy, 2-hydroksyetanosulfonowy, benzenosulfonowy, p-toluenosulfonowy, naftaleno -mono- i -dwusulfonowy, laurylosiarkowy. Sole z fizjologicznie nieobojętnymi kwasami, np. pikryniany, można stosować w celu wyodrębnienia i/lub oczyszczenia związków o wzorze 1. Po drugie można kwas o wzorze 1 na drodze reakcji z zasadą przeprowadzać w jedną z jego fizjologicznie dopuszczalnych soli z metalem lub soli amoniowych. Jako sole wchodzą przy tym w rachubę zwłaszcza sole sodowe, potasowe, magnezowe, wapniowe i amoniowe, nadto podstawione sole amoniowe, np. sole dwumetylo-, dwuetylo- lub dwuizopropyloamoniowe, sole jednoetanolo-, dwuetanolo- lub trójetanoloamoniowe, sole cykloheksylo-, dwucykloheksyloamoniowe, sole dwubenzyloetylenodwuamoniowe, ponadto np. sole z N-metylo-D-glukaminą lub z argininą lub lizyną. Nowe związki o wzorze 1 i ich fizjologicznie dopuszczalne sole można stosować do wytwarzania preparatów farmaceutycznych, przy czym wraz z co najmniej jedną substancją nośnikową lub pomocniczą i, na życzenie, razem z jedną lub wieloma dalszymi substancjami czynnymi przeprowadza się je w odpowiednią postać dawkowania. Te tak otrzymane preparaty można stosować jako leki w medycynie i w weterynarii. Jako substancje nośnikowe wchodzą w rachubę substancje organiczne lub nieorganiczne, które nadają się do dojelitowego (np. doustnego lub doodbytniczego), pozajelitowego (np. wstrzykiwania dożylnego) lub miejscowego (np. lokalnego, skórnego, ocznego lub nosowego) aplikowania albo do aplikowania w postaci aerozolu inhalacyjnego i nie reagują z tymi nowymi związkami, przykładowo woda lub wodny izotoniczny roztwór chlorku sodowego, niższe alkohole, oleje roślinne, alkohole benzylowe, glikole polietylenowe, trójoctan gliceryny i inne glicerydy kwasu tłuszczowego, żelatyna, lecytyna sojowa, węglowodany, takie jak laktoza lub skrobia, stearynian magnezu, talk, celuloza, wazelina. Do podawania doustnego służą zwłaszcza tabletki, drażetki, kapsułki, syropy, soki lub kropelki; specjalnie interesujące są tabletki lakierowane i kapsułki z powłokami odpornymi na sok żołądkowy lub kapsułki powlekane. Do stosowania doodbytniczego służą czopki, do pozajelitowego podawania służą roztwory, korzystnie roztwory oleiste lub wodne, nadto zawiesiny, emulsje lub implantaty. Do stosowania miejscowego nadają się np. roztwory, które można stosować w postaci kropli do oczu, nadto zawiesiny, emulsje, kremy, maści i pastylki. Do stosowania jako aerozol inhalacyjny można wykorzystywać aerozole, które zawierają substancję czynną albo rozpuszczoną albo przeprowadzoną w stan zawiesiny w gazie rozprężnym lub w mieszaninie gazu rozprężnego (np. w CO2 lub we fluorowęglowodorach). Celowo stosuje się tę nowo otrzymaną substancję czynną w zmikronizowanej postaci, przy czym można

7 wprowadzać dodatkowo jeden lub wiele fizjologicznie dopuszczalnych rozpuszczalników, np. etanol. Roztwory inhalacyjne można aplikować za pomocą zwykłych inhalatorów. Nowe związki można też liofilizować, a otrzymane liofilizaty stosować np. do sporządzania preparatów do wstrzykiwań. Wstrzykiwania te można przy tym aplikować jako gałki lub jako ciągłą infuzję (np. dożylnie, wewnątrznaczyniowo, podskórnie lub śródosłonkowo). Omówione preparaty mogą być sterylizowane i/lub mogą zawierać substancje pomocnicze, takie jak środki konserwujące, stabilizujące i/lub zwilżające, emulgatory, sole do wywierania wpływu na ciśnienie osmotyczne, substancje buforowe, barwniki i/lub substancje zapachowe. Na życzenie mogą one zawierać również jedną lub wiele dalszych substancji czynnych, np. jedną lub wiele witamin. Substancje według wynalazku stosuje się z reguły analogicznie do innych, w handlu dostępnych preparatów, zwłaszcza analogicznie do związków omówionych w opisie patentowym US-A , korzystnie w dawkach około 0, mg, zwłaszcza 0,5-100 mg na jednostkę dawkowania. Dzienne dawkowanie mieści się korzystnie w zakresie około 0,01-2 mg/kg wagi ciała. Specjalna dawka dla każdego określonego pacjenta zależy jednak od najrozmaitszych czynników, przykładowo od skuteczności zastosowanego, specjalnego związku, od wieku, wagi ciała, ogólnego stanu zdrowia, płci, od diety, od momentu i sposobu aplikowania, od szybkości wydalania, od kombinacji leków i od stopnia ciężkości danego schorzenia, którego dotyczy ta terapia. Korzystne jest podawanie pozajelitowego. Poprzednio i następnie są wszystkie temperatury podawane w stopniach Celsjusza. W niżej podanych przykładach określenie zwykła obróbka oznacza: do całości, w razie potrzeby, dodaje się wodę, zobojętnia, ekstrahuje za pomocą eteru lub dwuchlorometanu, oddziela się warstwy, warstwę organiczną suszy się nad siarczanem sodowym, sączy, odparowuje i oczyszcza drogą chromatografii na żelu krzemionkowym i/lub drogą krystalizacji. RZ = czas retencji (minuty) przy cieczowej chromatografii ciśnieniowej w kolumnie-lichosorp RP select B (250-4,7 μm), czynnik obiegowy: 0,3% TFA w wodzie; gradientowany izopropanol 0-80% objętościowych w ciągu 50 minut przy przepływie 1 ml/minutę i detekcji przy długości 215 nm. M r= pik molekularny w widmie masowym, otrzymany według metody bombardowania szybkimi atomami. Przykład I. Roztwór 30 mg cyklo-(d-val-l-phe-d-asp(obut)-gly-d-arg(mtr)) [otrzymanej drogą cyklizacji H-D-Arg(Mtr)-D-Val-L-Phe-D-Asp(OBut)=Gly-OH według metody omówionej w przykładzie II] w 840 μl TFA, 170 μl dwuchlorometanu i 85 μl tiofenolu pozostawia się w ciągu 2 godzin w temperaturze 20 C, po czym zatęża się w temperaturze 37 C pod zmniejszonym ciśnieniem i po rozcieńczeniu wodą liofilizuje. Po chromatografii żelowej na środku o nazwie Sephadex G 10 w układzie kwas octowy/woda 1:1 i po następnym oczyszczaniu drogą preparatywnej cieczowej chromatografii ciśnieniowej w kolumnie-lichrosorb RP8 za pomocą gradientowanego izopropanolu w układzie 0,3% TFA/woda otrzymuje się cyklo-(d-val-l-phe-d- -Asp-Gly-D-Arg), RZ 17,9; M Analogicznie: z cyklo-(d-val-d-phe-d-asp(obut)-gly-d-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo-(d-val-d- -Phe-D-Asp-Gly-D-Arg), RZ 18,5; M+ 575; z cyklo-(d-val-d-phe-l-asp(obut)-gly-d-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo-(d-val-d- -Phe-L-Asp-Gly-D-Arg), RZ 19,3; M+ 575; z cyklo-(d-val-d-phe-d-asp(obut)-l-ala-d-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo-(d-val-d- -Phe-D-Asp-L-Ala-D-Arg), RZ 20,3; M+ 589; z cyklo-(d-val-d-phe-d-asp(ome)-gly-l-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo-(d-val-d-phe- D-Asp(OMe)-Gly-L-Arg), RZ 21,4; M+ 589; z cyklo-(d-val-d-phe-l-asp(obut)-gly-l-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo-(d-val-d- -Phe-L-Asp-Gly-L-Arg); z cyklo-(l-val-d-phe-d-asp(obut)-gly-l-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo-(l-val-d- -Phe-D-Asp-Gly-L-Arg); z cyklo-(d-val-l-phe-d-asp(obut)-gly-l-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo-(d-val-l- -Phe-D-Asp-Gly-Arg);

8 z cyklo-(l-val-d-phe-l-asp(obut)-gly-d-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo-(l-val-d- -Phe-L-Asp-Gly-D-Arg); z cyklo-(d-val-l-phe-l-asp(obut)-gly-d-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo-(d-val-l- -Phe-L-Asp-Gly-D-Arg); z cyklo-(l-val-l-phe-d-asp(obut)-gly-d-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo-(l-val-l-phe-d- -Asp-Gly-D-Arg); z cyklo-(l-val-d-phe-l-asp(obut)-d-ala-l-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo- (L-Val -D- -Phe-L-Asp-D-Ala-L-Arg); z cyklo-(d-val-l-phe-l-asp(obut)-d-ala-l-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo-(d-val-l- -Phe-L-Asp-D-Ala-L-Arg); z cyklo-(l-val-l-phe-d-asp(obut)-d-ala-l-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo-(l-val-l- -Phe-D-Asp-D-Ala-L-Arg); z cyklo-(l-val-l-phe-l-asp(obut)-d-ala-d-arg(mtr)): otrzymuje się cyklo-(l-val-l- -Phe-L-Asp-D-Ala-D-Arg). Przykład II. Roztwór 80 m g H-L-Arg-D-Val-D-Phe-D-Asp(OMe)-Gly-ONa [otrzymanej na drodze odszczepienia grupy-fmoc z substancji FMOC-L-Arg-D-Val-D-Phe-D-Asp(OMe)-Gly- -O-Wang (przy czym O-Wang oznacza stosowany podczas syntezy Merrifield'a rodnik -4-oksymetylo-fenoksymetylo-polistyrenu, który w 1% jest Usieciowany p-dwuwinylobenzenem) za pomocą morfoliny i odszczepienia pięciopeptydu od tego polimeru za pomocą układu TFA/dwuchlorometan 1:1] w 8 ml DMF rozcieńcza się za pomocą72 ml dwuchlorometanu i zadaje za pomocą34 mg drobno sproszkowanego NaHCO3. Po ochłodzeniu w układzie stały CO2/aceton dodaje się 34 μl azydku dwufenylofosforylu. Po pozostawieniu w temperaturze 20 C w ciągu 16 godzin odpędza się dwuchlorometan w temperaturze 37 C. Pozostały roztwór poddaje się chromatografii żelowej (kolumna-sephadex G 10 w układzie izopropanol/woda 8:2) i następnie w kolumnie polimerycznej (Mitsubishi MCI CHP-20P) chromatografuje się w gradientowanym izopropanolu w wodzie. Otrzymuje się cyklo-(d-val-d-phe-d-asp(ome)-gly-l-arg). RZ 21,4; Mt 589. Podane niżej przykłady objaśniają bliżej sporządzanie preparatów farmaceutycznych, zawierających nowe substancje czynne. Przykład III. Fiolki do wstrzykiwań Roztwór 100 g cyklopeptydu o wzorze 1 i 5 g wodorofosforanu dwu sodowego w 3 litrach dwukrotnie destylowanej wody nastawia się 2 n kwasem solnym na odczyn o wartości ph = 6,5, sterylnie sączy, napełnia fiolki do wstrzykiwań, liofilizuje w warunkach jałowych i sterylnie zamyka. Każda fiolka do wstrzykiwań zawiera 5 mg substancji czynnej. Przykład IV. Czopki Stapia się mieszaninę 20 g substancji czynnej o wzorze 1 ze 100 g lecytyny sojowej i 1400 g masła kakaowego, wlewa do form i pozostawia do ostudzenia. Każdy czopek zawiera 20 mg substancji czynnej. Przykład V. Roztwór Sporządza się roztwór z 1 g substancji czynnej o wzorze 1,9,38 gnah2po4 x 2H2O, 28,48 g Na2HPO4 x 12H2O i 0,1 g chlorku benzalkoniowego w 940 ml dwukrotnie destylowanej wody. Odczyn nastawia się na wartość ph = 6,8, całość uzupełnia się do objętości 1 litra i wyjaławia drogą napromieniowania. Roztwór ten stosuje się w postaci kropelek do oczu. Przykład VI. Maść 500 mg substancji czynnej o wzorze 1 miesza się z 99,5 g wazeliny w warunkach aseptycznych. Przykład VII. Tabletki Z mieszaniny 100 g cyklopeptydu o wzorze 1,1 kg laktozy, 600 g mikrokrystalicznej celulozy, 600 g skrobi kukurydzianej, 100 g poliwinylopirolidonu, 80 g talku i 10 g stearynianu magnezu wytłacza się w znany sposób tabletki tak, żeby każda tabletka zawierała 10 mg substancji czynnej.

9 Przykład VIII. Drażetki Tabletki wytłacza się tak, jak podano w przykładzie VII, i następnie w znany sposób powleka się je powłoką z sacharozy, skrobi kukurydzianej, talku, tragakantu i barwnika. Przykład IX. Kapsułki Twarde kapsułki żelatynowe napełnia się substancją czynną o wzorze 1 tak, żeby każda kapsułka zawierała 5 mg substancji czynnej. Przykład X. Aerozol do inhalacji 14 g substancji czynnej o wzorze 1 rozpuszcza się w 10 litrach izotonicznego roztworu- NaCl i otrzymanym roztworem napełnia się dostępne w handlu pojemniki rozpryskowe z mechanizmem pompkowym. Roztwór można rozpylać w ustach lub w nosie. Jeden rzut rozpryskowy (około 0,1 ml) odpowiada dawce około 0,14 mg.

10 Cyklo - (A-B-C-D-Arg) Wzór 1 H-Z-OH Wzór 2 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz. Cena 2,00 zł.