Nauka o organizacji. Zasoby organizacji Efektywność organizacyjna i finansowa

Transkrypt

1 Nauka o organizacji Zasoby organizacji Efektywność organizacyjna i finansowa

2 Plan wykładu Zasoby organizacji Zasoby a kapitał Efektywność organizacji Strategiczna karta wyników

3 Zasoby organizacji

4 Definicje zasobów pewna ilość czegoś, co zostało zebrane, nagromadzone w celu wykorzystania w przyszłości; to coś, co mamy, zapas, rezerwa; to rzeczy wykorzystywane do produkcji dóbr i usług. Jest wielkością ekonomiczną, którego stan mierzy się w określonym momencie (nie ma wymiaru czasowego) (Z. Stachowiak, B. Stachowiak, 2015). Zasoby (resources) wszystko co dodaje wartości produktowi lub usłudze w procesie projektowania, wytwarzania lub dostawy. W odróżnieniu od: potencjału (capacity) Zdolności systemu do realizacji oczekiwanych od niego zadań (słownik APICS)

5 Rodzaje zasobów (Griffin 2004, s. 5) Zasoby ludzkie - umiejętności, wiedza, zdolności oraz predyspozycje wszystkich osób zatrudnionych w przedsiębiorstwie. Zasoby pieniężne - kapitał finansowy, który organizacja wykorzystuje do finansowania działań zarówno bieżących, jak i długoterminowych. Zasoby rzeczowe - w skład, których wchodzą między innymi surowce, półprodukty, pomieszczenia biurowe i produkcyjne oraz wszelkiego rodzaju sprzęt. Zasoby informacyjne - to wszelkiego rodzaju użyteczne dane potrzebne do skutecznego podejmowania decyzji. Lub: zasoby niematerialne

6 Potencjał Rodzaj zasobów Potencjał Sposób wykorzystania Rozmiar zasobów

7 Zarządzanie zasobami elementy systemów informatycznych planowanie zapotrzebowania na zasoby/materiały (Resource Requirements Planning-RRP, Material Requirements Planning - MRP), zgrubne/ wstępne planowanie zapotrzebowania na potencjał (Rough-Cut Capacity Planning RCCP), planowanie zapotrzebowania na zdolności produkcyjne (Capacity Requirements Planning CRP) sterowanie wejście/wyjście (Input/Output Control).

8 Główne czynniki zasobowej przewagi konkurencyjnej Dostępność zasobów Innowacyjność Imitowalność Konkurencyjność Trwała przewaga konkurencyjna Trwałość Możliwość substytucji Odpowiedniość

9 Model VRIO (Valuable, Rare, Inimitable and Well Organized Resources) Wartość Organizacja VRIO Rzadkość Imitowalność

10 Model VRIN (Valuable, Rare, Inimitable and Not-substituable) Wartość Niesubstytuowalne VRIO Rzadkość Imitowalność

11 Mierniki efektywności zasobów Rentowność aktywów ROA Rotacja majątku Rotacja zapasów Wydajność pracy pracownika

12 Mierniki zdolności produkcyjnych Zdolność (moc) produkcyjna - maksymalna wielkość produkcji, jaka może zostać wytworzona w określonym czasie

13 Zasoby a kapitał

14 Rodzaje kapitału według Luthansa i wsp Tradycyjny ekonomiczny kapitał Kapitał ludzki Kapitał społeczny Kapitał psychologiczny Źródło wartości: Co posiadamy? Źródło wartości: Co wiemy? Źródło wartości: Kogo znamy? Źródło wartości: Kim jesteśmy? Aktywa finansowe, Aktywa rzeczowe Doświadczenie, Edukacja, Umiejętności, Wiedza, Pomysły Relacje, Sieć kontaktów, Przyjaciele Pewność siebie, Nadzieja, Optymizm, Odnawialność zasobów Generacja 0 Generacja I Generacja II Generacja III K. Mazur, prof. UZ 14

15 Schemat wartości rynkowej według Skandii WARTOŚĆ RYNKOWA Kapitał finansowy Kapitał intelektualny Kapitał ludzki Kapitał strukturalny Kapitał związany z klientami Kapitał oragnizacyjny Kapitał innowacyjny Kapitał procesów Własność intelektualna Aktywa niematerialne Pomiar kapitału intelektualnego w1 K. Mazur, prof. UZ 15

16 Czym jest kapitał intelektualny/zasoby niematerialne Autorzy Definicja Stosowana nazwa Edvisson, Malone,1997 Stewart, 1998 Bontis i wsp Sveiby 1997 Gu, Lev 2001 Bontis, Dragonetti, Jacobsen, Roos 1999 Lev 2001 Aktywa niematerialne i te, które nie mają postaci fizycznej, ale stanowią wartość dla przedsiębiorstwa Materiał intelektualny - wiedza, informacja, własność intelektualna, doświadczenie - które mogą być wykorzystane do tworzenia wartości Łatwe do zebrania zasoby niematerialnych i ich przepływy Aktywa, które należą do trzech kategorii: wzmacniających strukturę zewnętrzną, strukturę wewnętrzną i kompetencje Aktywa niematerialne posiadają główne nośniki: badania i rozwój, reklamę, technologie informatyczne oraz praktykę zarządzania zasobami ludzkimi Każdy czynnik (niematerialny i trudny do imitacji), który uczestniczy w procesie tworzenia wartości w organizacji Aktywa niematerialne, które stanowią podstawę do oczekiwania przyszłych korzyści i nie posiadają fizycznej ani finansowej postaci Kapitał intelektualny Aktywa niematerialne Zasoby niematerialne Niematerialności (Intangibles) K. Mazur, prof. UZ 16

17 Wzrost znaczenia zasobów niematerialnych Procent wartości rynkowej w odniesieniu do Aktywów niematerialnych 38% 62% 85% Aktywów materialnych 62% 38% 15% Brookings Institute 2. Baruch Lev analysis of S&P500 companies Adapted from a slide by The Balanced Scorecard Collaborative, Inc 2000 K. Mazur, prof. UZ 17

18 Wartość rynkowa jako wielokrotność wartości księgowej Utility Transportation Technology Services Retail Pharmaceuticals Media Financial services Food and drink Engineering Engergy Construction Chemicals Auto Other ecfo, Wiley 2001, s K. Mazur, prof. UZ

19 Efektywność organizacji

20 Efektywność a skuteczność Efektywność - oceniany jest sposób robienia rzeczy Skuteczność oceniane jest czy rzeczy robione są właściwie, co zakłada istnieje określonych norm i założeń

21 Czym jest Performance Measurement and Management PMM? PMM umożliwia kontrolowanie bieżącego poziomu efektywności (contemporary performance measurement CPM) PMM zestawia CPM z zamierzeniami strategicznymi organizacji PMM wykorzystuje kluczowe wskaźniki efektywności (KPI key performance indicators) Przykład: BSC (Balanced Scorecard Strategiczna Karta Wyników - R.S. Kaplana i D.P. Nortona)

22 System PMM Performance measures miary efektywności Metric metryki Metric sets zestawy metryk PMM systems systemy PMM

23 Miary efektywności metryki/ narzędzia używane do kwantyfikowania efektywności lub sprawności działania muszą być kwantyfikowalne i weryfikowalne

24 Metryki stanowią coś więcej niż miary efektywności są podstawą systemu PMM muszą zawierać określone elementy: 1. Miarę efektywności, która kwantyfikuje to, co się dzieje. 2. Standard lub wartość docelową umożliwiającą ocenę kierunku rozwoju organizacji. 3. Konsekwencje spełnienia (lub nie) standardu.

25 Zestawy metryk są to grupy miar używane do kierowania i wpływania na działania ludzi, grup, zespołów, funkcji i zdarzeń w organizacji zwykle zawierają określoną liczbę mierników dotyczących danego obszaru odzwierciedlają strategie lub zamierzenia strategiczne organizacji

26 Systemy PMM zawierają dwa komponenty: 1. System miary efektywności - obejmuje procesy ustalania celów (ustalanie zestawu metryk) 2. System zarzadzania efektywnością - zbieranie, analizowanie, interpretacja danych efektywnościowych cel: konwertowanie danych w informację oraz ocena efektywności działania

27 Czym są wskaźniki efektywności? Wskaźniki wyników Result Indicators RI Wskaźniki efektywności Performance Indicators PI Kluczowe wskaźniki efektywności Key Performance Inditactors

28 Pomiar efektywności finansowej 1. Net Profit (Zysk netto) 2. Net Profit Margin (Rentowność sprzedaży netto) 3. Gross Profit Margin (Rentowność sprzedaży brutto) 4. Operating Profit Margin (Rentowność operacyjna sprzedaży) 5. EBITDA (earnings before interest, taxes, depreciation and amortization) = co oznacza zysk przed odsetkami, podatkami i amortyzacją. 6. Revenue Growth Rate wskaźnik wzrostu przychodów 7. Total Shareholder Return (TSR) (cena końcowa akcji-cena początkowa akcji +dywidenda)/cena początkowa akcji 8. Economic Value Added (EVA) ekonomiczna wartość dodana 9. Return on Investment (ROI) tu: (Zysk z inwestycji-koszt inwestycji)/koszt inwestycji 10. Return on Capital Employed (ROCE) EBIT/(Aktywa całkowite-zobowiązania bieżące) 11. Return on Assets (ROA) rentowność majątku 12. Return on Equity (ROE) rentowność kapitału własnego 13. Debt-to-Equity (D/E) Ratio wskaźnik przekładni kapitałowej 14. Cash Conversion Cycle (CCC) okres konwersji gotówki = OUZ+OSN-ORZ 15. Working Capital Ratio aktywa bieżące/pasywa bieżące 16. Operating Expense Ratio (OER) koszt działalności składnika majątku/dochód generowany przez ten składnik 17. CAPEX to Sales Ratio = wydatki kapitałowe/przychody ze sprzedaży 18. Price Earnings Ratio (P/E Ratio) = cena akcji/zysk na akcję

29 Mierniki związane z relacją z klientami 19. Net Promoter Score (NPS) udział klientów lojalnych 20. Customer Retention Rate - wskaźnik retencji klientów liczba klientów, których udało się zatrzymać w stosunku do liczby na początku okresu 21. Customer Satisfaction Index CSI 22. Customer Profitability Score 23. Customer Lifetime Value prognoza zysku netto, który może być w przyszłości wygenerowany przy współpracy z klientem 24. Customer Turnover Rate rotacja klientów (udział klientów, którzy odeszli) 25. Customer Engagement 26. Customer Complaints liczba skarg

30 Wskaźniki rynku 27. Market Growth Rate współczynnik wzrostu rynku = (Bieżąca sprzedaż w branży-bazowa sprzedaż w branży)/bazowa sprzedaż w branży 28. Market Share udziały w rynku = sprzedaż spółki/sprzedaż wszystkich uczestników w branży 29. Brand Equity korzyści finansowe z tytułu rozpoznania marki 30. Cost per Lead koszty (wydatki na) doprowadzenia do pozycji lidera 31. Conversion Rate koszt przekształcenia osób odwiedzających strony internetowe firmy w płacących klientów 32. Search Engine Rankings (by keyword) and click-through rate ranking w wyszukiwarkach 33. Page Views and Bounce Rate liczba odwiedzin na stronach 34. Customer Online Engagement Level poziom zaangażowania klientów online 35. Online Share of Voice (OSOV) 36. Social Networking Footprint ( ślady w sieci ) 37. Klout Score

31 Efektywność operacyjna 38. Six Sigma Level 39. Capacity Utilisation Rate (CUR) = wykorzystanie zdolności produkcyjnych=rzeczywista produkcja/potencjalna produkcja 40. Process Waste Level Określa, w jakim stopniu dana produkcja jest odchudzona lub efektywna 41. Order Fulfilment Cycle Time czas realizacji zamówienia (od podpisania zamówienia do dostawy) 42. Delivery In Full, On Time (DIFOT) Rate - liczba pełnych i terminowych dostaw/liczba dostaw 43. Inventory Shrinkage Rate (ISR) wskaźnik kurczenia się zapasow o ile zmniejszyły się zapasy z powodów innych niż proces produkcyjny 44. Project Schedule Variance (PSV) odchylenia od harmonogramu projektu (wariancja) 45. Project Cost Variance (PCV) - odchylenie od kosztów projektu (wariancja) 46. Earned Value (EV) Metric metryka wartości wypracowanej 47. Innovation Pipeline Strength (IPS) przyszłe potencjalne dochody z każdej innowacji 48. Return on Innovation Investment (ROI2) inaczej R2I zyski z nowych produktów lub usług/wydatki na wykreowanie nowych produktów i usług 49. Time to Market czas wprowadzenia na rynek nowego produktu 50. First Pass Yield (FPY) (throughput yield -TPY) liczba jednostek wychodzących z procesu/liczba jednostek w procesie 51. Rework Level ile jednostek musi być dodatkowo poddanych obróbce w danym procesie 52. Quality Index koszty jakości/przychody ze sprzedaży 53. Overall Equipment Effectiveness (OEE) całkowita efektywność sprzętu 54. Process or Machine Downtime Level czas przestojów 55. First Contact Resolution (FCR) rozwiązanie problemu klienta po pierwszym telefonie

32 W zakresie relacji z pracownikami 56. Human Capital Value Added (HCVA) na ile pracownicy tworzą wartość dla organizacji = HCVA = Przychody - (Koszty Całkowite Koszty Pracowników)/ liczba pracowników pełnoetatowych 57. Revenue Per Employee = dochód na pracownika 58. Employee Satisfaction Index = Indeks satysfakcji pracownika 59. Employee Engagement Level = Poziom zaangażowania pracowników 60. Staff Advocacy Score 61. Employee Churn Rate ile pracowników odeszło w określonym czasie w stosunku do pracowników na początku okresu 62. Average Employee Tenure przeciętny czas piastowania stanowiska 63. Absenteeism Bradford Factor (liczba przypadków nieobecności osoby) 2 /(liczba dni nieobecności danego pracownika w tym okresie) Degree Feedback Score Salary Competitiveness Ratio (SCR) współczynnik konkurencyjności zarobków 66. Time to Hire czas do zatrudnienia 67. Training Return on Investment = dochody w wyniku wzrostu wiedzy nabytej poczas szkoleń/ koszty szkoleń = (korzyści koszty)/koszty

33 W zakresie ochrony środowiska i społeczeństwa (CSR) 68. Carbon Footprint emisja CO2 69. Water Footprint zużycie czystej wody 70. Energy Consumption zużycie energii 71. Saving Levels Due to Conservation and Improvement Efforts poziom oszczędności w stosunku do nakładów na konserwacje i naprawy 72. Supply Chain Miles na ile zmniejszamy wpływ na środowisko 73. Waste Reduction Rate współczynnik redukcji zanieczyszczeń 74. Waste Recycling Rate współczynnik recyklingu zanieczyszczeń 75. Product Recycling Rate - współczynnik recyklingu produktu ttp://

34 Strategiczna karta wyników przykład PMM

35 Czym jest Scorcecard? Balanced Scorecard Strategiczna Karta Wyników lub Zbilansowana Karta Wyników koncepcja monitorowania strategii opracowana przez R. Kaplana i D. Nortona tłumaczy strategię na język wskaźników operacyjnych tworzy spójny system pomiarowy dla poszczególnych obszarów organizacji 35

36 Perspektywy BSC finansowa klienta procesów ludzi/zasobów 36

37 Wizja a strategia KLIENCI WIZJA STRATEGIA AKCJONARIUSZZE 37

38 Tłumaczenie wizji i strategii w czterech perspektywach Jak powinniśmy przedstawiać się akcjonariuszom aby osiągnąć cele finansowe? PERSPEKTYWA FINANSOWA Cele ogólne Mierniki Zadania Inicjatywy Jak powinniśmy prezentować się klientom, aby osiągnąć naszą wizję? PERSPEKTYWA KLIENTÓW Cele ogólne Mierniki Zadania Inicjatywy Wizja i Strategia Na jakich procesach musimy się skoncentrować, aby zadowolić klientów oraz akcjonariuszy? PERSPEKTYWA PROCESÓW WEWNĘTRZNYCH Cele ogólne Mierniki Zadania Inicjatywy Jakie mamy możliwości zmiany w celu osiągania wizji? PERSPEKTYWA UCZENIA SIĘ I WZROSTU Cele ogólne Mierniki Zadania Inicjatywy 38

39 Zbilansowana karta wyników-przykładowa mapa 39

40 Literatura Griffin R.W. (2010), Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa Grycuk A. (2010), Kluczowe wskaźniki efektywności (KPI) jako narzędzie doskonalenia efektywności operacyjnej firm produkcyjnych zorientowanych na lean. Przegląd Organizacji no. 2, s Melnyk S. A., Bititci U., Platts, K., Tobias J., Andersen, B. (2014). Is performance measurement and management fit for the future?. Management Accounting Research, vol. 25, no. 2, Marr B. (2012), Key Performance Indicators: The 75+ Measures Every Manager Needs to Know. Financial Times/ Prentice Hall.