Makroekonomia I. Jan Baran

Transkrypt

1 Makroekonomia I Jan Baran

2 Model ISLM Rozwinięcie podejścia Keynesowskiego zaproponowane przez Hicksa w 1937 roku W modelu ISLM wprowadzamy do modelu stopę procentową, którą jest teraz zmienną endogeniczną (wyznaczana w ramach modelu) (wykresy w przestrzeni Y x r) Z modelu krzyża Keynesowskiego wyprowadzamy krzywą IS obrazującą równowagę na rynku dóbr Dodajemy krzywą LM obrazującą równowagę na rynku pieniądza

3

4 Przypomnienie E E =Y E =C +I +G Y

5 Skutek wzrostu inwestycji w modelu Keynesa E E 2 = C + c Y D + I 2 + G I E 1 = C + c Y D + I 1 + G E 1 = Y 1 Y E 2 = Y 2 Y

6 Wprowadzamy do modelu stopę procentową Rozważmy najpierw gospodarkę zamkniętą I r = I br Parametr b informuje nas o wrażliwości inwestycji na stopę procentową r I AE = C + cy D + I br + G r I AE Y

7 Teraz możemy wyprowadzić krzywą IS Negatywna zależność między stopą procentową a inwestycjami powoduje że krzywa IS jest ujemnie nachylona I E r r 1 r 2 Y 1 Y 1 Y 2 Y 2 E =Y IS E =C +I (r 2 )+G E =C +I (r 1 )+G Y Y

8 Algebraiczne wyprowadzenie krzywej IS w gospodarce zamkniętej Y = C + I + G = C + c 1 t + I br + G Y = AE + c 1 t Y br AE br Y = 1 c(1 t) 1 Y = AE br α br = AE 1 α Y r = AE b Y αb

9 Algebraiczne wyprowadzenie krzywej IS r = AE b Y αb Punkty przecięcia z osiami to (αae; AE b ) Krzywa IS staje się bardziej płaska gdy: rośnie wrażliwość inwestycji względem stóp procentowych (b ) rośnie mnożnik wydatkowy α rośnie krańcowa skłonność do konsumpcji c maleją podatki proporcjonalne t maleje krańcowa skłonność do importu m

10 Przykład: Ekspansywna polityka fiskalna Gdy G AE Y AE AE =Y AE =C +I (r 1 )+G 2 Oznacza to, że dla każdego poziomu r, mamy wyższe Y, więc krzywa IS przesuwa się w prawo. Odległość między krzywymi wynosi: r r 1 Y 1 1 Y G Y 1 MPC Y 1 Y 2 Y 2 AE =C +I (r 1 )+G 1 Y IS 1 IS 2 Y

11 Krzywa IS w gospodarce otwartej Zakładamy, że eksport netto zależy ujemnie od stopy procentowej Gdy w kraju rośnie stopa procentowa przyciąga to kapitał spekulacyjny z zagranicy Napływ kapitału powoduje wzrost popytu na krajową walutę, co powoduje jej aprecjację Gdy waluta się umacnia, maleje konkurencyjność cenowa eksportu. Eksport netto maleje

12 AE AE =Y E 1 = C + cy D + I br 1 + G + X M nr 1 my E 2 = C + cy D + I br 2 + G + X M nr 2 my r Y 2 Y 1 Y r 2 r = AE b + n Y α(b + n) r 1 Y 2 Y 1 IS Y

13

14 Podaż pieniądza Realna podaż pieniądza jest to podaż nominalna, M, podzielona przez poziom cen P. M/P dane jest egzogenicznie Ponieważ rozpatrujemy krótki okres, P nie zmienia się. M może zmienić na skutek polityki monetarnej banku centralnego r M P s M P M/P

15 Popyt na pieniądz To ile pieniądza (gotówki) chcemy trzymać w portfelu zależy od stopy procentowej i produktu. Im wyższa stopa procentowa, tym wyższy koszt alternatywny trzymania gotówki w portfelu ujemnie nachylona krzywa L(r). Bardziej opłaca się trzymać pieniądz w banku. Popyt na pieniądz zależy również od produktu. Im większy produkt, tym więcej transakcji możemy przeprowadzić. L(r, Y) = ky hr r M P M P s L (r,y) M/P

16 Wyprowadzenie krzywej LM Co się dzieje gdy Y? Wzrost produktu powoduje wzrost popytu na pieniądz krzywa L(r,Y) przesuwa się do góry Wzrost popytu na pieniądz powoduje wzrost stopy procentowej W efekcie otrzymujemy dodatnią zależność między produktem a stopą procentową (krzywa LM)

17 Wyprowadzanie krzywej LM Rynek pieniądza Krzywa LM r r LM r 2 r 2 L (r, Y 2 ) r 1 r 1 L (r, Y 1 ) M 1 P M/P Y 1 Y 2 Y

18 Algebraiczne wyprowadzenie krzywej LM Podaż pieniądza: M P Popyt na pieniądz: L = ky hr W równowadze popyt na pieniądz równa się podaży: M = ky hr P r = k h Y 1 M h P

19 Algebraiczne wyprowadzenie krzywej LM r = k h Y 1 h M P Punkty przecięcia z osiami to ( M kp ; M hp ) Gdy wrażliwość popytu na pieniądz względem stóp procentowych jest wysoka (h) bardziej płaska krzywa LM Gdy wrażliwość popytu na pieniądz względem dochodu wysoka (k) krzywa LM bardziej stroma

20 Restrykcyjna polityka monetarna Bank centralny zmniejsza podaż pieniądza Na rynku pieniądza krzywa obrazująca podaż pieniądza przesuwa się w lewo Powoduje to ustalenie się nowej równowagi z wyższą stopą procentową W efekcie dla każdego poziomu Y, nowe stopy procentowe są wyższe niż przed restrykcyjną polityką pieniężną Jeśli dla każdego Y, nowe r są wyższe oznacza to przesunięcie krzywej LM w górę

21 Restrykcyjna polityka monetarna r r LM 2 r 2 r 2 LM 1 r 1 L (r, Y 1 ) r 1 M 2 P M 1 P M/P Y 1 Y

22

23 Równowaga w modelu IS-LM r LM Stopa procentowa w równowadze IS Y Produkt w równowadze

24 Model ISLM podsumowanie Krzywa IS wychodzi od modelu krzyża Keynesowskiego (zagregowane wydatki = produkt) W gospodarce zamkniętej za ujemne nachylenie krzywej IS odpowiadają inwestycje W gospodarce otwartej mamy dwa, kanały przez które wyższa stopa procentowa oddziałuje na produkt: spadek inwestycji oraz napływ kapitału aprecjacja waluty spadek eksportu netto Oba powodują ujemne nachylenie krzywej IS Krzywa LM obrazuje równowagę na rynku pieniądza Wyższy produkt powoduje wzrost popytu na pieniądz, a tym samym wzrost stopy procentowej Dlatego krzywa LM jest dodatnio nachylona: wyższy Y wyższe r Ważne: model ISLM jest modelem równowagi krótkookresowej (ceny i płace nie dostosowują się)

25 Zadanie Jest 2008 rok. Upadł bank Lehman Brothers. W sektorze finansowym rośnie niepewność, banki mniej chętnie udzielają kredytów. Przeanalizuj sytuację w modelu ISLM Jaką politykę powinien prowadzić bank centralny, a jaką rząd aby nie dopuścić do spadku produktu?

26 Przykład: Ekspansywna polityka fiskalna raz jeszcze Na skutek wzrostu wydatków rządowych (lub spadku podatków kwotowych) krzywa IS przesuwa się w 1 prawo o G (o tyle też w 1 c(1 t) modelu krzyża Keynesowskiego rósł produkt) Z analizy krzywej LM, wiemy że przy wzroście Y stopa procentowa również rośnie, a inwestycje obniżają się W efekcie na skutek ekspansywnej poliki fiskalnej, wzrost produktu w modelu ISLM jest mniejszy niż 1 1 c(1 t) G Podsumowanie: na skutek ekspansywnej polityki fiskalnej rosną r i Y, lecz wzrost Y jest mniejszy niż w modelu krzyża Keynesowskiego r r 2 r 1 Y 1 Y 2 LM IS 1 IS 2 Y

27 Przykład: Ekspansywna polityka pieniężna Bank centralny prowadzi ekspansywną politykę pieniężną (np. stosuje transakcje repo, czyli skupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych) Rośnie podaż pieniądza, co oznacza przesunięcie się w dół krzywej LM Wyższa podaż pieniądza oznacza niższe stopy procentowe Niższe stopy procentowe zaś pobudzają popyt inwestycyjny, więc rośnie produkt Wyższy produkt to wyższy popyt na pieniądz (dodatnio nachylona krzywa LM), co powoduje częściowe zrównoważenie początkowego spadku stopy procentowej Podsumowanie: na skutek ekspansywnej polityki monetarnej maleje r, a rośnie Y r 1 r 2 r Y 1 Y 2 LM 1 LM 2 IS Y

28 Przykład: Dwie polityk naraz Rozpatrzmy przykład, gdy bank centralny ma na celu stabilizować stopę procentową Rząd postanowił pobudzić koniunkturę gospodarczą zwiększając wydatki o G Wzrost G powoduje przesunięcie krzywej IS w prawo, w nowym punkcie równowagi (przecięcie krzywych IS 2 i LM 1 ) mamy wyższy Y i wyższe r

29 Przykład: Dwie polityk naraz r LM 1 r 2 r 1 IS 2 Y 1 Y 2 IS 1 Y Jaką politykę powinien zastosować bank centralny, aby stabilizować r?

30 Przykład: Dwie polityki naraz Aby obniżyć r do wyjściowego poziomu, Bank Centralny musi zastosować ekspansywną politykę pieniężną, w efekcie której rośnie podaż pieniądza Krzywa LM przesuwa się w dół Niższe stopy procentowe pobudzają inwestycje, co powoduje wzrost produktu do poziomu Y 3 Podsumowanie: połączenie ekspansywnej polityki fiskalnej i polityki monetarnej stabilizującej r powoduje, że produkt silnie rośnie, a r jest stała r 1 r LM 1 r 2 LM 2 Y 1 Y 2 Y 3 IS 2 IS 1 Y

31 Zadanie Rozważ sytuację, w której rząd prowadzi ekspansywną politykę fiskalną, a bank centralny ma na celu stabilizowanie produktu Jak dostosowuje się stopa procentowa?

32 Zadanie Proszę przeanalizować scenariusz, w którym szef NBP bardzo chce przeszkodzić rządowi w wygraniu najbliższych wyborów. Przedstaw potencjalne scenariusze w ramach modelu ISLM.

33 Gdzie jesteśmy? Keynesian Cross Theory of Liquidity Preference IS curve LM curve IS-LM model Explanation of short-run fluctuations Źródło: Mankiw, Cronovich Agg. demand curve Agg. supply curve Model of Agg. Demand and Agg. Supply

34

35 Równowaga w modelu IS-LM r LM Stopa procentowa w równowadze IS Y Produkt w równowadze

36 Równowaga w modelu IS-LM

37 Algebraiczne wyprowadzenie krzywej IS Y = C + I + G = C + c 1 t + I br + G + X M nr my Y = AE + c 1 t Y br nr my Y = AE br nr 1 c 1 t + m 1 Y = AE br nr α r = AE b + n Y α(b + n)

38 Zadanie IS: r = AE b + n Y α(b + n) Wyznacz punkty przecięcia krzywej IS z osiami. Jak się zmieni wykres na skutek wzrostu wrażliwości inwestycji na stopę procentową. Kiedy zmiany produktu są większe, gdy wrażliwości inwestycji na stopę procentową jest wysoka, czy niska? Uzasadnij algebraicznie i graficznie.

39 Zadanie IS: r = AE b + n Y α(b + n) Omów jak zmieni się położenie krzywej IS na skutek spadku podatków proporcjonalnych. Które punkty przecięcia z osiami ulegną zmianie? Jeżeli rośnie krańcowa skłonność do importu, jak zmieni się wykres krzywej IS? Jak to wpływa na wrażliwość produktu względem zmian stopy procentowej?

40 Algebraiczne wyprowadzenie krzywej LM M P = ky hr r = k h Y 1 h Wyznacz punkty przecięcia krzywej LM z osiami. Narysuj wykres krzywej LM. M P

41 Zadanie r = k h Y 1 M h P Jak zmieni się położenie się krzywej LM gdy wzrośnie wrażliwość popytu na pieniądz względem dochodu? Czy teraz stopa procentowa reaguje silniej czy słabiej na zmiany produktu? Jak zmieni się położenie krzywej LM pod wpływem wzrostu wrażliwości popytu na pieniądz względem stopy procentowej?

42 Zadanie. Pułapka płynności Rozpatrzmy sytuację gospodarki, w której krzywa LM jest horyzontalna (h ), tj. ludzie chcą zachowywać jak największy zasób gotówki niezależnie od stopy procentowej. Jaka powinna być zastosowana polityka, aby pobudzić produkt?

43 Zadanie. Przypadek klasyczny Rozpatrzmy sytuację, gdy popyt na pieniądz jest niewrażliwy na zmiany stopy procentowej (h=0). Jak wtedy wygląda krzywa LM. Jakie są punkty przecięcia z osiami? Omów efektywność polityki pieniężnej i fiskalnej w tym przypadku.

44 Wyznaczanie produktu w równowadze Rozwiązujemy układ dwóch równań: LM: r = k h Y 1 M h P IS: r = AE b + n Y α(b + n) k h Y 1 h M P = AE b + n Y α(b + n)

45 Wyznaczanie produktu w równowadze k h Y 1 h M P = AE b + n Y α(b + n) k h + 1 α b + n Y = AE b + n + 1 h M P α b + n k + h α b + n h Y = AE b + n + 1 h M P

46 Mnożnik polityki fiskalnej i monetarnej α b + n k + h α b + n h Y = AE b + n + 1 h M P Y = αh α b + n k + h AE + α b + n α b + n k + h M P Y = 1 + α α b + n k h AE α α b + n k h b + n h M P

47

48 Wyprowadzenie krzywej AD Uchylamy założenie stałych cen. Teraz będziemy poruszać się w przestrzeni produkt x ceny.

49 Wyprowadzenie algebraiczne krzywej AD Z modelu IS-LM wartość produktu w równowadze możemy zapisać w następujący sposób: Gdzie β = Y = β AE + γ M P 1+ α α b+n k h γ = 1+ α α b+n k h b+n h γ M P = Y βae P = γm Y βae

50 Logika za ujemnie nachyloną krzywą AD Dlaczego krzywa zagregowanego popytu jest ujemnie nachylona? Wzrost cen powoduje spadek realnej podaży pieniądza, co przesuwa krzywą LM w lewo Skutek jest taki sam jak restrykcyjna polityka monetarna. W efekcie rosną stopy procentowe. Wyższe stopy procentowe zmniejszają inwestycje, oraz pogarszają bilans handlowy, przez co produkt maleje.

51 Literatura Cieślik Brzozowski Wahania koniunktury I