(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

Transkrypt

1 R Z E C Z PO SPO L IT A PO LSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: (2)Data zgłoszenia: (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: ,PCT/EP93/02160 (51) IntCl6: D06P 3/08 U rząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: , W094/04124, PCT Gazette nr 06/94 (54) Środek do barwienia włókien zawierających keratynę (30) Pierwszeństwo: ,DE,P (73) Uprawniony z patentu: Henkel Kommanditgesellschaft auf Aktien, Düsseldorf, DE (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 11/95 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 01/98 (72) Twórcy wynalazku: Iduna Matzik, Erkrath, DE Horst Hoffkes, Düsseldorf, DE Detlef Hollenberg, Erkraht, DE Reinhard Müller, Erkelenz, DE Manuela Ehlert, Leverkusen, DE Christa Schramm, Düsseldorf. DE (74) Pełnomocnik: Bury Zofia, PATPOL Spółka z 0.0. PL B1 (57) 1. Środek do barwienia włókien zawierających keratynę na bazie barwników oksydacyjnych, znamienny tym, że zawiera - alkiloglikozyd o wzorze R1-O-(G) X-H, w którym R 1 oznacza liniowy albo rozgałęziony rodnik alkilowy albo alkenylowy o atomach węgla, (G) oznacza rodnik anhydroglukozowy, zaś x oznacza liczbę 1-2,5, korzystnie 1,1-1,6, w ilości 0,05-5% wagowych, korzystnie 0,1-2,4% wagowych, w odniesieniu do całego preparatu środka barwiącego, - wstępny produkt barwnika oksydacyjnego w ilości 0,01-5% wagowych, - wodny nośnik i ewentualnie inne substancje dodatkowe.

2 Środek do barwienia włókien zawierających keratynę Z a s t r z e ż e n i a p a t e n t o w e 1. Środek do barwienia włókien zawierających keratynę na bazie barwników oksydacyjnych, znamienny tym, że zawiera - alkiloglikozyd o wzorze R1-O-(G)x-H, w którym R1oznacza liniowy albo rozgałęziony rodnik alkilowy albo alkenyiowy o atomach węgla, (G) oznacza rodnik anhydroglukozowy, zaś x oznacza liczbę 1-2,5, korzystnie 1,1-1,6, w ilości 0,05-5% wagowych, korzystnie 0,1-2,4% wagowych, w odniesieniu do całego preparatu środka barwiącego, - wstępny produkt barwnika oksydacyjnego w ilości 0,01-5% wagowych, - wodny nośnik i ewentualnie inne substancje dodatkowe. 2. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że dodatkowo zawiera amfoteryczny albo o jonach obojnaczych polimer w ilości 0,02-5% wagowych, korzystnie 0,1-2% wagowych, w odniesieniu do całego preparatu środka barwiącego. 3. Środek do barwienia włosów na bazie barwników oksydacyjnych, znamienny tym, że zawiera - alkiloglikozyd o wzorze R1-0-(G)x-H w ilości 0,05-5% wagowych, korzystnie 0,1-2,4% wagowych, - wstępny produkt barwnika oksydacyjnego w ilości 0,01-5% wagowych, - amfoteryczny albo o jonach obojnaczych polimer w ilości 0,02-5% wagowych, korzystnie 0,1-2% wagowych, każdorazowo w odniesieniu do całego preparatu środka barwiącego i - wodny nośnik. * * * Przedmiotem wynalazku jest środek do barwienia włókien zawierających keratynę na bazie barwników oksydacyjnych zawierające C12-C16-alkiloglikozyd o korzystnie dodatkowo polimer amfoteryczny albo o jonach obojnaczych. Zwykłe środki do barwienia włókien zawierających keratynę, jako składnik barwiący zawierają wstępne produkty barwników oksydacyjnych, które w obecności środków utleniających wytwarzają właściwy barwnik. Takie środki barwiące zawierają poza tym substancje powierzchniowo czynne, które powinny zapewnić zwilżenie włókien i wystarczające ciągnięcie barwnika na włókno. Zwykłe substancje powierzchniowo czynne nadające środkom barwiącym dobre właściwości techniki barwienia nie zawsze są zadowalająco tolerowane przez skórę. Z tego względu nie brakuje prób mających na celu postawienia do dyspozycji środków barwiących z tolerowanymi prze skórę substancjami powierzchniowo czynnymi, które jednocześnie wykazują wystaczającą zdolność pianotwórczą i dobre właściwości techniki barwienia odnośnie np. ciągnięcia barwnika na włókno i właściwości wyrównywania. Europejski opis ogłoszeniowy EP opisuje środek do barwienia na bazie barwnika oksydacyjnego, który zawiera siarczanowany oksyalkilenowany alkohol tłuszczowy i C8-C10- alkiloglikozyd. Europejski opis patentowy EP nr ujawnia pieniące się zestawy zawierające alkilopoliglikozyd oraz anionową substancję powierzchniowo czynną, które mogą zawierać fakultatywnie barwniki; jednakże w opisie nie ma żadnej wskazówki odnośnie środka barwiącego do włókien keratynowych. Niemiecki opis patentowy DE nr opisuje szampon tonujący do włosów na bazie bezpośrednio ciągnących barwników zawierający C9-C11-alkiloglikozyd, anionową substancję powierzchniowo czynną i aminotlenek. Obecnie stwierdzono, że środki barwiące na bazie barwników oksydacyjnych zawierające C12-C16- alkiloglikozyd zarówno są doskonale tolerowane przez skórę, jak też posiadają bardzo

3 dobre właściwości techniki, barwienia, jak np. ciągnięcie barwnika na włókno i wyrównywanie. Poza tym uzyskane przez to wybawienia wykazują bardzo dobre właściwości odpornościowe. Przedmiotem wynalazku jest środek do barwienia włókien zawierających keratynę nabazie b a r w n i k ó w, o k s y d a c y j n y c h, k t ó r e z a w i e r a j ą alkiloglikozyd o wzorze R1-0-(G)x-H, w którym R1oznacza liniowy albo rozgałęziony rodnik alkilowy albo alkenylowy o atomach węgla (G) oznacza rodnik anhydroglukozowy, zaś x oznacza liczbę 1-2,5, korzystnie 1,1-1,6, w ilości 0,05-5% wagowych, korzystnie 0,1-2,4% wagowych w odniesieniu do całego preparatu środka barwiącego, - wstępny produkt barwnika oksydacyjnego w ilości 0,01-5% wagowych, - wodny nośnik i ewentualnie inne substancje dodatkowe. Włóknami zawierającymi keratynę są np. ludzkie i zwierzęce włosy, futra, wełna albo pióra. Wstępne produkty barwników oksydacyjnych stanowią prekursory barwników, które pod wpływem środków utleniających albo tlenu powietrza w toku utleniającej polimeryzacji wytwarzają właściwe barwniki. Obok wstępnych produktów barwników oksydacyjnych typu czynnika wywołującego korzystnie stosuje się dodatkowo takie typu czynnika. sprzęgającego, które podczas polimeryzacji łączą się z produktami wstępnymi typu czynnika wywołującego i z ich pomocą można ustawić żądane odcienie barwy. Stosowanymi powszechnie produktami wstępnymi typu czynnika wywołującego są pierwszorzędowe aminy aromatyczne z dalszą znajdującą się w pozycji para albo aorto wolną albo podstawioną grupą hydroksylową albo aminową, dalej pochodne diaminopirydyny, heterocykliczne pochodne hydrazonu, pochodne 4-aminopirazolonu, pochodne tetraaminopirymidyny oraz pochodne indolu i indoliny. Zwykłymi produktami typu czynnika sprzęgającego są np. pochodne metafenylodiaminy, dihydroksynaftaleny, naftole, pochodne rezorcyny, metaaminofenole i pirazolony. Wodnym nośnikiem w najprostszym przypadku jest woda albo mieszanina woda/alkohol, ale korzystnie emulsja, żel albo pieniący się roztwór zawierający substancję powierzchniowo czynną. Zawarte w środkach barwiących według wynalazku C12-C16-alkiloglikozydy pod względem ciągnięcia barwnika na włókno wyraźnie przewyższają C8-C11 -alkiloglikozydy. Działanie wzmacniające barwiące i połączone z tym zaoszczędzenie barwnika przy barwieniu osiąga w przypadku C 12-C16-alkiloglikozydów w nieoczekiwany sposób maksimum, aby potem rozpoczynając z C 18-alkilopodstawionymi glikozydami znowu spadać. Ze względu na właściwości pianotwórcze środków barwiących według wynalazku C 12- C16-alkiloglikozydy w idealny sposób można łączyć z dalszymi substancjami powierzchniowo czynnymi. Jako dalsze substancje powierzchniowo czynne wchodzą w rachubę anionowe, kationowe, niejonowe, amfoteryczne i o jonach obojnaczych substancje powierzchniowo czynne. Anionowymi substancjami powierzchniowo czynnymi są np. karboksylany oksyalkilenowanych alkoholi tłuszczowych, sulfobursztyniany, sulfoniany kwasu oleinowego, cytryniany i winiany oksyalkilenowanych alkoholi tłuszczowych, glutaminiany acylów kwasów tłuszczowych, isetioniany acylów kwasów tłuszczowych, taurydy acylów kwasów tłuszczowych, sarkozydy acylów kwasów tłuszczowych, kwasy α-sulfotłuszczowe oraz ich sole, sorbitanoestrosiarczany, cytryniany hydroksyalkilosorbitu, mydła, siarczany alkilów tłuszczowych, alkanosulfoniany i α-olefinosulfoniany. Kationowymi substancjami powierzchniowo czynnymi są np. sole C12-C18-alkilotrimetyloamoniowe, sole C12-C18-alkilodimetylobenzyloamoniowe, chlorek cetylopirydyniowy, chlorek 2-hydroksydodecylo-hydroksyetylo-dimetyloamoniowy, sole C12-C18-dialkilodimetyloamoniowe i sole C 12- C18-trialkilomelyloamoniowe. Niejonowymi substancjami powierzchniowo czynnymi są np. produkty przyłączenia 5-30 moli tlenku etylenu do alkoholi tłuszczowych, do alkilofenoli, do kwasów tłuszczowych, do alkanoloamidów kwasów tłuszczowych, do częściowych glicerydów kwasów tłuszczowych, do częściowych estrów sorbitanu i kwasów tłuszczowych albo do częściowych estrów metyloglukozydu i kwasu tłuszczowego, poza tym estry poliglicerydowe kwasów tłuszczowych i glukozoaminy acylów kwasów tłuszczowych. Amfoterycznymi substancjami powierzchniowo czynnymi są np. kwas N-dodecyloaminooctowy, kwas N-cetyloaminopropionowy, kwas gamma-lauryloamino-masłowy.

4 Substancjami powierzchniowo czynnymi o jonach obojnaczych są np. glicynian C12-C18- alkilo-dimetylo-amoniowy, glicynian acyloaminopropylo-dimetylo-amoniowy (przy czym acyl pochodzi od kwasu tłuszczowego z oleju kokosowego) albo imidazoliniobetainy. Z powodu możliwych zanieczyszczeń przez nitrozoaminy w środowiskach barwiących według wynalazku rezygnuje się z użycia aminotlenków. W zgodnych z wynalazkiem środkach barwiących alkiloglikozydy o wzorze R1-0-(G)x-H pod względem właściwości techniki barwienia są skuteczne już w małych ilościach. Dalszym przedmiotem wynalazku są dlatego środki do barwienia włókien zawierających keratynę, przy czym alkiloglikozyd o wzorze R1-0-(G)x-H zawarty jest w ilości 0,05-5% wagowych, korzystnie 0,1-2,4% wagowych, w odniesieniu do całego preparatu środka barwiącego. Szczególnie dobre wyniki, przede wszystkim odnośnie zdolności rozczesywania na mokro, zabarwionych włókien oraz odporności wybarwień na mycie osiąga się, gdy do środka barwiącego doda się polimeru amfoterycznego albo o jonach obojnaczych. Korzystnym rozwiązaniem dotyczącym środka do barwienia włókien zawierających keratynę, jest środek, który dodatkowo zawiera amfoteryczny albo o jonach obojnaczych polimer w ilo ś c i 0,0 2-5 % w a g o w y c h, k o r z y s t n ie 0,1-2 % w a g o w y c h, w o d n ie s ie n iu d o c a łe g o p r e p a r a t u ś r o d k a b a r w ią c e g o. Jako amfoteryczne polimery wchodzą w rachubę, nie rozumiejąc tego jako ograniczenie, np. amfoteryczne estry celulozy albo kopolimery z anionowych i kationowych winylomonomerów; całkiem szczególnie nadają się polimery o jonach obojnaczych, które są wytwarzane przez czwartorzędowanie produktów reakcji z akryloamidów, jak np. dimetyloaminoetyloakryloamid, dimetyloaminoetylometakryloamid, dimetyloaminopropyloakryloamid, dimetyloaminopropylometakryloarnid, dietyloaminoetyloakryloamid, dimetyloaminoetyloakrylan, dimetyloaminoetylometakrylan albo dietyloaminoetyloakrylan i kwasu akrylowego albo podstawionych kwasów akrylowych, jak np. kwasu metakrylowego, kwasu krotonowego albo kwasu 2-metylokrotonowcgo. Przy tym nie jest wymagane stosowanie jednolitego polimeru a raczej można stosować również mieszaniny różnych polimerów amfoterycznych albo o jonach obojnaczych. Zgodnie z wynalazkiem środki barwiące mogą fakultatywnie zawierać również zwykłe kationowe polimery, jak np. czwartorzędowane. etery celulozy, homopolimery dimetylodialliloamoniowe, kopolimery dimelyiodialliloamonio/-kwas akrylowy i -akryloamid, czwartorzędowanc kopolimery winylopirolidon/dimetyloaminoetyloakrylan i kopolimery z metylochlorku winyloimidazoliniowego i winylopirolidonu. Zgodne z wynalazkiem środki barwiące już przy fizjologicznie tolerowanych temperaturach poniżej 40 C dają intensywne wybarwienia. Z tego względu środki barwiące nadają się szczególnie do barwienia ludzkich włosów. Środki do barwienia włosów wg. wynalazku zawierają: - alkiloglikozyd o wzorze R1-0-(G)x - H w ilości 0,5-5% wagowych, korzystnie 0,1-2,4% wagowych, - wstępny produkt barwnika oksydacyjnego w ilości 0,01-5% wagowych, - polimer amfoteryczny albo o jonach obojnaczych w ilości 0,02-5% wagowych, korzystnie 0,1-2% wagowych, każdorazowo w odniesieniu do całego preparatu środka barwiącego, i - wodny nośnik. Wodnym nośnikiem jest korzystnie krem, emulsja, żel, zawierający substancję powierzchniowo czynną, pieniący się roztwór albo inny preparat odpowiedni do zastosowania na włosy. Zwykłymi składnikami takich nośników są środki pomocnicze do konfekcjonowania i do barwienia, które podnoszą trwałość preparatów i polepszają wynik barwienia. Takimi dodatkami są np.: - rozpuszczalne w wodzie, zagęszczające polimery (hydrokoloidy), np. etery celulozy jak karboksymetyloceluloza, hydroksyetyloceluloza, metyloceluloza, metylo-hydroksypropyloceluloza, skrobia i etery skrobi, guma roślinna, żywica guar, agar, alginiany, żywica ksantan albo syntetyczne polimery rozpuszczalne w wodzie, - substancje olejowe i tłuszczowe w najszerszym znaczeniu, np. olej parafinowy, estry kwasów tłuszczowych, alkohole tłuszczowe, również rozgałęzione alkohole, jak 2-oktylododekanol-1 albo 2-heksylodekanol-1,

5 przeciwutleniacze, np. kwas askorbinowy, siarczyn sodu, - substancje buforowe, np. chlorek amonu i siarczany amonu, - czynniki kompleksotwórcze, np kwas 1-hydroksyetano-1,1-difosfonowy, kwas nitryl o c t i o o c t o w y a l b o k w a s e t y l e n o d i a m i n o t e t r a o c t o w y a l b o i c h s o l e, - środki pomocnicze do kosmetyki włosów, np. pochodne białkowe, glukoza, D-pantenol, cholesterol, witaminy albo ekstrakty roślinne, - środki wyrównujące, np. urazol, heksahydropirymidyn-2-on, imidazol, 1,2,4-triazol albo jodki, np. jodek sodu albo jodek potasu. Środki barwiące do włosów można stosować niezależnie od rodzaju kosmetycznego preparatu, np. jako krem, żel albo szampon, w środowisku słabo kwaśnym, obojętnym albo alkalicznym, korzystnie w zakresie ph Środki do barwienia włosów w celu podcieniowywania barwy dodatkowo do koniecznie potrzebnych wstępnych produktów barwników oksydacyjnych mogą fakultatywnie zawierać zwykłe bezpośrednio ciągnące barwniki. Zgodnie z wynalazkiem środki do barwienia włosów dają drobną, rodzaju kremu pianę. O c eniane są one pod względem toksykologicznym korzystnie oraz są bardzo dobrze tolerowane przez skórę. Optimum tolerancji przez skórę uzyskuje się, gdy zastosuje się zastrzeżenie według patentu C12-C16-alkiloglikozydy. Przewyższają one zarówno wykazujące krótsze łańcuchy C8- C11-alkiloglikozydy jak również wykazujące dłuższe łańcuchy C18-C22-alkiloglikozydy. Właściwości techniki barwienia jak zdolność ciągnięcia barwnika i wyrównywania są doskonałe. Uzyskiwane wybarwienia odznaczają się żywymi kolorami i wysoką odpornością ma mycie. Zabarwione włosy wykazują bardzo dobrą zdolność rozczesywania na mokro. Następujące przykłady powinny objaśnić przedmiot wynalazku, nie ograniczając go jednak do nich. Przykłady Wytworzono podstawowy krem do barwienia włosów o składzie przedstawionym w tabeli 1. Tabela 1 Składnik Ilość /g/ alkohol tłuszczowy pochodzący z łoju 6,5 alkohol tłuszczowy pochodzący z oleju kokosowego 2,0 p-toluilenodiamina (czynnik wywołujący) 0,52 rezorcyna (czynnik sprzęgający) 0,10 4-chlororezorcyna (czynnik sprzęgający) 0,15 3-amino-2-metyloamino-6-metoksy-pirydyna (czynnik wywołujący) 0,03 siarczan amonu 1,4 siarczyn sodu (inhibitor) 0,5 kwas askorbinowy (inhibitor) 0,4 olej parafinowy 0,2 amoniak (30 %-owy) 5,7 Składniki zmieszano kolejno ze sobą. Po domieszaniu dodatkowych składników zestawionych w poniższych przykładach I-IX, substancji wywołujących oraz inhibitorów najpierw roztworem amoniaku doprowadzono wartość ph do 9,5, a potem dopełniono wodą do 100 g. Przykłady I-IX (przedstawione w tabeli 2, przy czym przykłady IV-IX są według wynalazku).

6 Tabela 2 T X Zestawy przykładów I V V V glikozyd alkoholu C-12/16- tłuszczowego (Plantaren 1200)x ,4 1,0 alkohol C12/14-tłuszczowy- 4,5 EO-kwas octowy, sól amonowa (Akypo RLM 45 A)3-4,9 3,5 2,5 2,9 laurylooksyalkilenosiarczan Na (Texapon N 25)x - 1,4-1,0 Składnik glikozyd alkoholu C 12/ 1 6 tłuszczowego (Plantaren 1200)x alkohol C12/14-tłuszczowy- 4,5 EO-kwas octowy, sól amonowa (Akypo RLM 45 A)** laurylooksyalkilenosiarczan Na (Texapon N 25 )X kopolimer: Kwas akrylowy, sól Na/chlorek akryloamidopropylotrimetyloamoniowy (Polymer P1 według opisu patentowego DE-OS ) x firmy Heniek KGaA xx firmy Chem-Y Oksydacyjne wywoływanie wybarwienia przeprowadzono 6% roztworem nadtlenku wodoru jako roztworem utleniającym. W tym celu do 50 g emulsji dodano 50g 6% roztworu nadtlenku wodoru i wymieszano. Krem barwiący naniesiono na wykazujące długość około 5 cm pasma standaryzowanych, w 90% siwych, ale nie szczególnie traktowanych wstępnie, ludzkich włosów i tam pozostawiono na 30 minut w temperaturze 27 C. Po zakończeniu procesu barwienia włosy spłukano, umyto zwykłym szamponem i następnie wysuszono. Uzyskany z zestawami przykładów I-IX odcień był jasnobrunatny. W taki sam sposób zabarwiono egalizowane pasma, które wytworzono jak następuje: Górną połowę pasma włosów (zakres końców włosów) traktowano przez 30 minut wodnym roztworem środka do ondulacji na zimno na bazie tioglikolanu amonu. Po utrwaleniu (10 minut, roztwór bromianu, potasu) tę samą połowę pasma włosów poddano ultrarozjaśnieniu wodnym roztworem złożonym z nadtlenku wodoru i nadtlenodisiarczanu amonu. Potem jeszcze raz potraktowano środkiem do ondulacji na zimno, utrwalono i poddano ultrarozjaśnieniu. Dolną

7 połowę pasma włosów (zakres nasady) poddano tylko jednokrotnemu ultrarozjaśnieniu. W ten sposób otrzymano dwie różnie mocno zniszczone połowy pasm włosów. W tabeli 3 przedstawione są wyniki odnośnie ciągnięcia barwnika, odporności na mycie i właściwości egalizacji zestawów przykładów I-IX. Egalizacja podana jest w wartościach DE (całkowity odstęp barwy między obydwoma końcami egalizowanych pasm). Wartości DE ustalono w następujący sposób: Każde egalizowane pasmo włosów zmierzono w ośmiu miejscach (cztery w zakresie nasady włosów i cztery w zakresie końca włosów) za pomocą systemu pomiaru barwy firmy Datacolor. Przy tym przeznaczone do mierzenia próbki umocowano w urządzeniu rozpinającym przy spektrofotometrze i zmierzono wartości remisji przez zakres światła widzialnego nm w odstępie 10 nm, i przepracowano w maszynie matematycznej (IBM - PS 2). Program maszyny matematycznej oznaczył znormalizowane wartości barwy według systemu CIE (Commission Internationale de 1 Eclairage) odpowiednio do DIN 5033 i obliczył je w liczbach odstępu zabarwienia według DIN 6174 w μm. Jako wzorzec odnośnie ciągnięcia barwnika oraz odporności na mycie służył zestaw przykładu I. W tym celu oznaczono za pomocą pomiaru barwy intensywność zabarwienia pasma zabarwionego zestawem przykładu 1, niemytego i przyjęto za 100%. Relatywne do tego intensywności barwy pasm włosów zabarwionych zestawami przykładów II-IX, niemytych przedstawione są w tabeli 3, kolumna "Ciągnięcie barwnika". W taki sam sposób przyjęto za 100% oznaczoną za pomocą pomiaru barwy intensywność zabarwienia pasma włosów zabarwionego zestawem przykładu 1,6-krotnie umytego. Relatywne do tego intensywności zabarwienia pasm zabarwionych zestawami przykładów II-IX przedstawione są w tabeli 3, kolumna "Odporność na mycie". (Uwaga: Porównanie odnośnie relatywnych intensywności zabarwień są zatem dopuszczalne w obrębie kolumny). Tabela 3 Zestaw przykładu Relatywna intensywność zabarwienia niemytego pasma (Ciągnięcie barwnika) /%/ Relatywna intensywność zabarwienia 6-krotnie mytego pasma (Odporność na mycie) /%/ Wartość DE 6- krotnie mytego Pasma (Egalizacja) I ,45 II ,87 III ,19 IV ,6 V ,5 VI ,7 VII ,8 VIII ,85 IX ,87 Zgodnie z wynalazkiem zestawy środka barwiącego z przykładów IV-IX, odnośnie ciągnięcia barwnika, egalizacji i odporności na mycie, wykazują przeciętnie wyraźnie lepsze wyniki niż zestawy z przykładów I-III.

8 Również odnośnie zdolności rozczesywania na mokro, chwytu i połysku zestawy z przykładów IV-IX wykazują wyraźną poprawę wobec zestawów z przykładów I-III. W dalszym doświadczeniu w przykładach I-IX alkohol tłuszczowy pochodzący z oleju kokosowego zastąpiono przez 2-oktyIododekanol-1. Okazało się, że preparaty w postaci kremu zawierające 2-oktylododekanol-1 odznaczają się zwiększoną trwałością w niskiej temperaturze. Zastąpienie każdorazowo 1,0 g alkoholu tłuszczowego i pochodzącego z oleju kokosowego i alkoholu tłuszczowego pochodzącego z łoju przez 2,0 g 2-oktylododekanolu-1 w przykładach I-IX prowadziło również do tego wyniku. Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 2,00 zł