Co to jest Partnerstwo Publiczno-Prywatne? Prywatne?

Transkrypt

1 Co to jest Partnerstwo Publiczno-Prywatne? Prywatne?

2 Partnerstwo Publiczno Prywatne (Definicja) Terminem partnerstwa publiczno prywatnego określa się projekty inwestycyjno - eksploatacyjne realizowane, w oparciu o umowę długoterminową, wspólnie przez władze publiczne i podmioty sektora prywatnego (podmioty rynkowe), których celem jest stworzenie niezbędnej infrastruktury rzeczowej, finansowej i organizacyjnej, umożliwiającej świadczenie usług publicznych.

3 Definicja cd. To co istotne w tej definicji to wspólnota działań sektora publicznego i prywatnego - tworzona po to by obaj partnerzy wspólnego działania mogli dobrze realizować cele, dla których istnieją: partner publiczny świadczyć usługi publiczne, do czego zobowiązują go przepisy prawa partner prywatny prowadzić działalność gospodarczą i osiągać z tego tytułu zyski.

4 PPP nie jest więc z założenia prywatyzacją działań władzy publicznej, zwolnieniem jej z obowiązków świadczenia usług publicznych, czy też odpowiedzialności za poziom dostępności do nich. PPP zastępuje prywatyzację. W przedsięwzięciu rozdzielone zostają domeny działań gospodarczych i odpowiedzialności politycznej (prawnej); sprywatyzowane zostają działania gospodarcze: proces inwestycyjny, eksploatacji i zarządzania projektem, jednak poziom i jakość dostępnych społeczeństwu usług publicznych pozostaje nadal domeną odpowiedzialności władzy publicznej. PPP jest swoistą hybrydą między domeną działań władzy publicznej, a kapitału prywatnego w dziedzinach stanowiących (w danym kraju) zadania władzy publicznej.

5 Kolebką idei PPP jest Wielka Brytania, (ustawa o Private Finance Initiaive ) i wdrożono, na szeroką skalę, rozwiązania umożliwiające nie tylko angażowanie kapitału prywatnego do finansowania i budowy infrastruktury potrzebnej do świadczenia usług publicznych ale także w oparciu o tą samą, wieloletnią umowę - jej eksploatację, zarządzanie oraz samo świadczenie usług z nią związanych. Początki wdrażania tego rozwiązania nie były imponujące, po roku 1997, korzystanie z formuły PPP w Wielkiej Brytanii radykalnie nabrało tempa (do 2007 roku zrealizowano 660 projektów o wartości ok. 60 bln GBP). Stało się tak w wyniku podjęcia (po wygraniu wyborów przez Partię Pracy), decyzji o aktywnym włączeniu się rządu w upowszechnianie PPP. Jednym z najważniejszych było powołanie do życia instytucji koordynujących decyzje inwestycyjne władz publicznych szczebla rządowego i lokalnego, opracowujących standardy umów i zachowań związanych z procesem przygotowania i wdrażania projektów PPP oraz upowszechniających wiedzę o PPP przy Ministerstwie Finansów, a następnie Partnerships UK- prywatnorządowa spółka.

6 PPP 1997 PPP 2007 Źródło: PPPs in Developing Economies: Overcoming Obstacles to Private Sector Participation, DEPFA BANK 2007

7 Kolonizacja Australii w XVIII i XIX wieku Kolonizacja Australii następowała w oparciu o deportowanych i skazanych w Wielkiej Brytanii przestępców (tworzone były kolonie karne). Skazani transportowani byli na statkach należących do prywatnych armatorów, w warunkach dalekich od komfortu. Do celu dopływała tylko niewielka część wsiadających na statki, pozostali nie wytrzymali trudów podróży. Pod presją opinii publicznej, zdecydowano się więc na wprowadzenie zasady uzależnienia poziomu wypłaty wynagrodzenia dla armatorów za przewóz więźniów od ich ilości, która cało i zdrowo dotrze do celu podróży. Tym samym, właścicielom statków zaczęto płacić od każdego zdrowego skazańca, który dotarł do Australii. Proste zlecenie przewozu ludzi zostało zatem przekształcone w umowę opartą na idei partnerstwa publiczno-prywatnego,

8 PPP jest odpowiedzią rynku na: Potrzebę radykalnego zwiększenia inwestycji w sferze usług publicznych (zwiększenie wolumenu usług, jakości i standardów ich świadczenia), Brak środków publicznych, które na ten cel mogą być wydatkowane, Niską efektywność inwestycji realizowanych przez władze publiczne, wysokie koszty eksploatacji, niesprawne zarządzanie, Złą opinię jaka ciąży na prywatyzacji działań dostarczających usługi publiczne.

9 Szczególna potrzeba stosowania PPP w Polsce wynika z: Dużej skali zaniedbań w zakresie usług publicznych w latach realnego socjalizmu, Silnego deficytu środków publicznych, Wyzwania, przed jakim stają władze publiczne w zakresie wykorzystania środków unijnych w latach (67-90 mld euro) i związaną z tym koniecznością wyłożenia własnych funduszy na cele współfinansowania projektów korzystających z funduszy unijnych, Niskich umiejętności urzędników w zarządzaniu projektami inwestycyjnymi i ich eksploatacją, niezależnie od naturalnie mniejszej efektywności w tym przedmiocie wszelkich urzędników (zarządzanie środkami publicznymi versus środkami własnymi kapitał prywatny), Upolitycznienia procesu prywatyzacji i wykorzystywania jej do bieżących gier politycznych (negatywne konotacje).

10 Paradygmat, na którym opiera się koncepcja PPP można sformułować w następujący sposób: w demokratycznych krajach gospodarki rynkowej prawa i obowiązki władz publicznych i obywateli składają się na umowę społeczną. Jej gwarantem jest ogół przepisów prawnych, od konstytucji poczynając, władze publiczne nie są w stanie wywiązać się z przewidzianego prawem obowiązku świadczenia usług publicznych na poziomie prawnie zagwarantowanym i w standardach oczekiwanych przez obywateli kapitał prywatny mógłby zastąpić władze publiczne w świadczeniu takich usług. Oznaczałoby to jednak poddanie usług publicznych działaniom praw rynkowych, z wszystkimi konsekwencjami z tego wynikającymi i w wielu przypadkach ze względu na komercjalizację świadczenia usług publicznych - złamanie umowy społecznej.

11 Paradygmat cd. dla rozwiązania tego dylematu istnieje potrzeba znalezienia nowej formuły działania, która zapewni uekonomicznienie działań stricte gospodarczych, które są konieczne dla wytwarzania usług publicznych, ale zagwarantuje jednocześnie cenę usług (dostęp) oraz standard ich świadczenia na poziomie określonym umową społeczną, powyższa formuła wyznacza obu stronom: władzy publicznej i podmiotowi prywatnemu zadania (obowiązki), które potrafią najlepiej realizować, dla których zostały zorganizowane. Podmiot publiczny pozostaje nadal odpowiedzialny za warunki dostępu do danej usługi oraz jej jakość. Podmiot (kapitał) prywatny przejmuje na siebie odpowiedzialność za skuteczność i efektywność jej wytwarzania.

12 W poszczególnych definicjach w odmienny sposób akcentuje się istotę PPP: EBI wykorzystanie kapitału i doświadczenia sektora prywatnego dla dostarczania usług publicznych. Mniej istotny jest sposób organizacji przedsięwzięcia, forma związku, Standard & Poor s długoterminowość umowy między partnerami oraz podział ryzyk i korzyści adekwatny do umiejętności, możliwości finansowych i doświadczenia, Komisja Europejska różnorodność form współpracy obu partnerów w efekcie, których następuje zwiększenie świadczenia usług publicznych, Rząd niemiecki zapewnienie, poprzez długoterminowe umowy zwiększenia wydajności projektów jako rezultat całościowego podejścia przy ocenie efektów projektu, Polska ustawa o PPP przedmiotem partnerstwa publiczno-prywatnego jest wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i podmiotem prywatnym.

13 To co kwalifikowane jest w danym kraju do zbioru usług publicznych, zależy od funkcjonującej w nim umowy społecznej, przepisów prawa. We względnie szerokim zbiorze takich usług mieszczą się: transport: drogi publiczne, autostrady, mosty, tunele, linie kolejowe i sama kolej, porty wodne i lotnicze, publiczny transport miejski usługi komunalne: gospodarka wodno kanalizacyjna, gospodarka odpadami, oświetlenie, bezpieczeństwo, transport i komunikacja rewitalizacja terenów miejskich i poprzemysłowych: społeczna, gospodarcza, ekologiczna, kulturowa mieszkalnictwo: budownictwo społeczne, noclegownie, domy dziennego pobytu

14 ochrona zdrowia i opieka społeczna: szpitale, przychodnie, poradnie, usługi medyczne i około medyczne kultura i edukacja: szkolnictwo (na wszystkich poziomach - podstawowym, średnim i wyższym) szkoły, zakwaterowanie; przedszkola, żłobki, centra konferencyjne i wystawowe, parki, muzea, teatry sport i rekreacja: baseny, stadiony, ośrodki sportowo rekreacyjne, ośrodki rozrywkowo rekreacyjne budynki administracji publicznej: ratusze, ministerstwa, sądy, komendy policji więziennictwo wojsko: budynki i obiekty wojskowe, zaopatrzenie, zakwaterowanie, infrastruktura informatyczna i komunikacyjna.

15 Różnice w podziale kompetencji (obowiązków) między tradycyjnym sposobem realizacji przedsięwzięcia a PPP można opisać następująco: Obszar Metoda tradycyjna PPP Przedmiot umowy dostarczenie aktywów dostarczenie usług Zdefiniowanie zakresu i standardu świadczenia usługi Struktura, specyfikacja aktywów Odpowiedzialność za funkcjonowanie przedsięwzięcia (aktywów i organizacji świadczenia usługi) Zarządzanie projektem, koszty eksploatacji strona publiczna strona publiczna strona publiczna strona publiczna strona publiczna strona prywatna strona prywatna strona prywatna

16 Obszar Metoda tradycyjna PPP Zapewnienie środków finansowych Podział ryzyk strona publiczna całość kosztów wszystkie rodzaje ryzyk ponosi strona publiczna strona prywatna ponosi koszty procesu inwestycyjnego, eksploatacji, zarządzania. Wynagrodzenie partnera prywatnego (płacone przez stronę publiczną )zależy od rodzaju świadczenia czy jest ono płatne i na jakim poziomie (w stosunku do poniesionych kosztów) oraz od wydajności i jakości zrealizowanego przedsięwzięcia. Koszty sektora publicznego są rozłożone na cały okres funkcjonowania przedsięwzięcia. Zwrot nakładów podmiotowi prywatnemu odbywa się z odroczeniem. ryzyko dzielone jest między podmiot publiczny i prywatny Różnice w podziale kompetencji (cd.)

17 Immanentną cechą PPP jest to, że w umowie miedzy stroną publiczną i prywatną każda ze stron odpowiada za te rodzaje ryzyk, którymi lepiej potrafi ze względu na wiedzę, umiejętności oraz nadane prawem kompetencje zarządzać. Strona prywatna ponosi więc ryzyko za: projektowanie, budowę (remont), zbyt świadczonych przez siebie usług (dostępność do nich, zmiany na rynku związane tak z cyklem koniunkturalnym jak i rozwojem technicznym społecznym i kulturowym), pozyskanie finansowania w całym kresie trwania projektu.

18 Strona publiczna ponosi ryzyko za przygotowanie projektu (umowy), zmiany w prawie dotyczące uprawnień (warunków) do korzystania z danych usług publicznych, akceptację społeczną odstąpienia od tradycyjnej, dotychczasowej formy świadczenia danej usługi, przekazanie niezbędnych dla realizacji umowy składników majątkowych oraz wartość odzyskanej po zakończeniu umowy infrastruktury wykorzystywanej w projekcie. Wspólnie strony ponoszą ryzyko związane z siłą wyższą (katastrofy, wojny, rewolucje), ryzyko wyboru lokalizacji obiektów infrastrukturalnych, projektu, uwarunkowań środowiska naturalnego a także wyników ewentualnych sporów między stronami oraz ewentualnie ze stroną trzecią.

19 Jeśli o sprawności działania decydują trzy cechy: skuteczność, korzystność, efektywność, to zgodnie z wszystkimi definicjami PPP warto je stosować dla uzyskania choćby tylko lepszego poziomu jednego ze składników równania: sprawność działania = skuteczność + korzystność + efektywność. Sam fakt osiągnięcia skuteczności działania wystarczy by decyzję o PPP podjąć!!

20 Modele realizacji inwestycji (od form tradycyjnych do umów PPP) Odpowiedzialność podmiotu publicznego Podmiot publiczny Podmiot prywatny Odpowiedzialność podmiotu prywatnego Zadanie realizowane samodzielnie przez podmiot publiczny Tradycyjne zamówienie nie realizuje projektu (Zaprojektuj)Zbuduj- Eksploatuj-Przekaż (BOT, DBOT) Zaprojektuj-Zbuduj- Eksploatuj-Posiadaj-Przekaż (BOOT) Zaprojektuj-buduj- Eksploatuj-Posiadaj (BOO) Projektowanie Budowa Finansowanie Eksploatacja Zarządzanie Finansowanie Eksploatacja Projektowanie zarządzanie Budowa Budowa Projektowanie Budowa Projektowanie Finansowanie Finansowanie Projektowanie Budowa Finansowanie Eksploatacja i zarządzanie Projektowanie Budowa Finansowanie Eksploatacja i zarządzanie Eksploatacja i zarządzanie Własne jednostki(zakłady) organizacyjne Własne jednostki(zakłady) organizacyjne Wykonawca / SPV Wykonawca zarządza - eksploatuje go Wykonawca Spółka zarządzająco-eksploatacyjna Wykonawca Własność Własność Własność Własność Własność Dzierżawa z obowiązkiem zbycia na rzecz partnera publicznego Metoda tradycyjna Partnerstwo Publiczno-Prywatne

21 Wybór modelu PPP zależy od takich czynników jak: potencjał finansowy partnera publicznego, wielkość, skala i znaczenie realizowanego przedsięwzięcia, wymagane nakłady inwestycyjne niezbędne do realizacji projektu, klimat polityczno-społeczny dotyczący wspierania procesu transferu odpowiedzialności za funkcjonowanie usług publicznych do sektora prywatnego, stopień przyzwolenia społecznego na pobieranie opłat za usługi publiczne, szacowana liczba użytkowników korzystających z danego typu infrastruktury, zakres wymagań użytkowych, co do jakości i dostępności infrastruktury.

22 PPP: korzyści dla sektora publicznego i sektora prywatnego Korzyści dla sektora publicznego: Korzyści dla sektora prywatnego: szybsze wdrażanie projektów, zdynamizowanie procesu rozwoju infrastruktury, wyższa jakość świadczonych usług, wzrost innowacyjności w dostarczaniu usług, większa efektywność operacyjna, uwzględnienie całego okresu życia aktywów, redukcja całkowitych kosztów projektu i efektywniejsze wykorzystanie pieniędzy publicznych, lepsze zrozumienie całkowitych kosztów: fazy inwestycji i eksploatacji. stabilny, długoterminowy kontrakt, niezależność od rocznego budżetu sektora publicznego, elastyczność w ustalaniu specyfikacji produktu końcowego lub usługi, bodźce do osiągania dobrych wyników i dostarczania usług wysokiej jakości, możliwość generowania dodatkowych przychodów z od stron trzecich (np. zarządzając budynkiem wynajęcie powierzchni użytkowych), okazja do wykorzystania komercyjnego innowacji. Źródło: Wytyczne UE dla udanego PPP, Ministerstwo Skarbu Wielkiej Brytanii

23 Korzyści związane ze stosowaniem PPP: Strona publiczna uzyskuje dostęp do prywatnego kapitału co w warunkach ogromnych potrzeb infrastrukturalnych oraz ograniczonych zasobów własnych, umożliwia przyspieszenie nakładów na rozwój infrastruktury, PPP jest tańsze niż tradycyjna forma realizacji inwestycji PPP pozwala osiągnąć oszczędności rzędu 15-17%* w porównaniu z tradycyjnym modelem realizacji inwestycji, Projekty PPP są realizowane szybciej i sprawniej niż w metodzie tradycyjnej, w której jedynie 30% inwestycji zostaje ukończonych zgodnie z ustanowionym harmonogramem, a 27% zgodnie z zaplanowanym budżetem**, Jakość usług dostarczanych przez partnera prywatnego jest wyższa, co wynika ze zwiększonego dostępu podmiotów prywatnych do innowacyjnej wiedzy, efektów skali i doświadczeń zdobytych we wcześniejszej działalności operacyjnej o podobnym profilu, Możliwość podziału ryzyk między partnera publicznego i prywatnego każdy z partnerów odpowiada za ryzyka, z którymi sobie lepiej (taniej, wydajniej, szybciej) radzi. * Value for Money Drivers in the Private Finance Initiative ** Meeting the Investment Challenge

24 PPP według krajów i sektorów Źródło: Rozwój partnerstwa publiczno prywatnego w nowej Europie, PricewaterhouseCoopers

25 Źródło: na podstawie danych Dealogic ProjectWare i PricewaterhouseCoopers, opracowanie Bartosz Mysiorski, Uwarunkowania rozwoju PPP w Polsce, praca niepublikowana

26 Źródło: na podstawie danych Dealogic ProjectWare i PricewaterhouseCoopers, opracowanie Bartosz Mysiorski, Uwarunkowania rozwoju PPP w Polsce, praca niepublikowana

27 PPP a kryzys gospodarczy Władza publiczna silniejsze ograniczenia budżetowe, Kapitał prywatny silniejsze ograniczenia popytowe, trudniejszy dostęp do finansowania. Partnerstwo pozytywna odpowiedź umożliwiająca obu partnerom realizację celów ich działania: Władza publiczna zdobywa kapitał i zdolność efektywniejszej realizacji nowych (lepszej jakości) usług publicznych, Partner prywatny uzyskuje możliwość kontynuacji działalności gospodarczej i łatwiejszy dostęp do finansowania.

28 Nowe regulacje prawne Ustawa o partnerstwie publiczno-prawnym z dnia 19 grudnia 2008 r. Ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi z dnia 9 stycznia 2009 r. Kiedy stosujemy PPP? art. 4 ustawy maksimum wielkości zwrotu wyłożonego przez partnera prywatnego (wynagrodzenie) może wynosić do 49% wartości przedsięwzięcia.

29 Różnice: sposób wynagrodzenia Wynagrodzenie partnera prywatnego Koncesja na roboty budowlane lub usługi 50% Partnerstwo Publiczno - Prywatne

30 Umowa koncesyjna z 1923r. Łódź Umowa koncesyjna zawarta w roku 1923 na okres 40 lat między miastem Łodzią a Spółką Akcyjną Kolei Elektrycznej Łódzkiej dotyczyła rozbudowy i eksploatacji sieci tramwajowej w Łodzi. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił finalizację umowy (była realizowana przez 18 lat). W umowie ustalone zostały prawa i obowiązki stron, a także m.in. zasady: budowania i eksploatacji trakcji tramwajowej, przewożenia pasażerów, określania taryf przewozowych oraz kwestie podatkowe i ubezpieczeniowe.

31 Ustawa o PPP w relacji do ustaw pokrewnych Przepisy Proceduralne dotyczące wyboru partnera prywatnego Prawo zamówień publicznych Ustawa o koncesjach na roboty budowlane lub usługi Przepisy materialne wniesienie wkładu własnego spółka celowa zarząd i eksploatacja Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym

32 OGŁOSZENIE O PPP WNIOSKI O ZAWARCIE UMOWY O PPP ZAPROSZENIE DO UDZIAŁU W NEGOCJACJACH NEGOCJACJE OPCJONALNIE ZMIANY WYMAGAŃ OKREŚLONYCH W OGŁOSZENIU O PPP ZAPROSZENIE DO ZŁOŻENIA OFERT WRAZ Z OPISEM WARUNKÓW PPP ZŁOŻENIE OFERT WYBÓR NAJKORZYSTNIEJSZEJ OFERTY ZŁOŻENIE DOKUMENTÓW POTWIERDZAJĄCYCH SPEŁNIENIE WARUNKÓW UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU ZAWARCIE UMOWY O PPP

33 Dialog konkurencyjny Przesłanki: nie jest możliwe udzielenie zamówienia w trybie przetargu nieograniczonego lub przetargu ograniczonego, ponieważ ze względu na szczególnie złożony charakter zamówienia nie można opisać przedmiotu zamówienia zgodnie z art. 30 i 31 lub obiektywnie określić uwarunkowań prawnych lub finansowych wykonania zamówienia cena nie jest jedynym kryterium wyboru najkorzystniejszej oferty Zamawiający przedstawia opis potrzeb i wymagań postępowanie w sprawie dopuszczenia do udziału w dialogu DIALOG w przedmiocie rozwiązań Wybór rozwiązania najbardziej odpowiadającego potrzebom zamawiającego WYBÓR WYKONAWCY zaproszenie do składania ofert Sporządzenie SIWZ

34 Dziękuję za uwagę