x(x) k 2 = a, WIĘC ;-, - O L

Transkrypt

1 5 4. Synteza układów sekwencyjnych Tablca z rys. 45a opsuje lcznk modulo 3 (rys. 4). Z zakodowanej tablcy można otrzymać k t Q x(x) k,v Jeśl postać j k może być jednakowa lub podobna, należy je wypsać, jeśl jednak stneje równeż postać prostsza, wypsuje sę ją jako drug warant {w nawase). Przyjmując j, k = /,, otrzymuje sę schemat z rys. 4SOc, poneważ jednak może być A Ł = a, WIĘC ;, O L A' = Olt, możlwa jest realzacja szeregowa, jak na rys. 45d. Jeśl j a k U, to zamast przerzutnka jk może być zastosowany przerzutnk sr. Jego wejśca zakazujące można wykorzystać do realzacj loczynów, co sprowadza układ do wersj z przerzutnkam wz, która jest bardzej ogólna. Gdy dynamczna tablca przejść ma węcej nż jedną kolumnę, stosowane prze rzutnków //;, st oraz t napotyka na trudnośc często jest nemożlwe. Metody przekształcana tablcy dla zmnejszena lczby stanów dynamcznych hędą podane nżej UKŁADY Z PRZEKZUTNIKAMI JKt t SRt, Dt Nowoczesne zestawy elementów scalonych ne zawerają elementów mpulsowych bernych, ale mają przerzutnk synchronzowane JK, SR D, których wejśce synch ronzujące c reaguje na sygnały wejścowe jak typowe wejśce dynamczne. Przy_7 K wejśce c zmena stan O tak samo jak (, a węc przerzutnk JK można wykorzystać w układach asynchroncznych dynamcznych jako przerzutnk JKt l). Syntezę układów z takch przerzutnków wykonuje sę najproścej, gdy jeden z sygnałów,v układu można wprost przyjąć za sygnał taktujący. Można to uczynć zawsze, gdy dynamczna tablca przejść ma tylko jedną kolumnę, a węc do grupy układów, które łatwo jest projektować ta metodą, należą wszystke lcznk mpulsów. Gdy jeden z sygnałów x pełn rolę sygnału taktującego, układ można uważać za synchronczny stosować wszystke poznane wyżej metody l > W nektórych prkerzutjkach skutek dzatenn e(l) zależy od przubteguw J, K w czase gdy c = ; należy to uwzględnć.

2 4.4. Układy nsynchtmczne dynamczne 5 syntezy. Dla odróżnenaukład tak będze nazywany pseudosynchroncznym. Na przykład w projektowanym wyżej lcznku mod 3 (rys. 4 45) sygnał x można przyjąć za sygnał taktowana, przez co uzyskuje sę układ autonomczny o tablcy przejść z rys, 45a, Z zakodowanej tablcy można wyznaczyć K = Q () K zgodne z założenem t t = t x (rys. 45c). Sygnały wejścowe równe ne będą na schematach pokazywane. Łatwo można zauważyć, że tablce z rys różną sę tylko opsem kolumny, a zatem (przy właścwej nterpretacj rol sygnału x) te same tablce mogą być przydatne dla syntezy układów z różnych elementów. Przy wększej lczbe kolumn ne jest to już take proste, W układach pscudosynchroncznych można równeż zrezygnować z równoczesnej (synchroncznej) zmany stanu przerzutnków uzyskać układ szeregowy (zwany też asynchroncznym). Zasada zamany jest podobna do padanej wyżej: jeśl J, = F, Q b K b (albo F, Q h %) oraz K = F O*K b (albo F Q b J b ) oraz t a =4, to wprowadzając J B F,, K. a = F t a Ot (albo Ob) uzyskuje sę układ szeregowy. Zamana taka przynos korzyśc, gdy np. Kb = Q b albo K b =, lub y, = Ot albo Jt, =. Przykładem może być lcznk mod 6, o wykrese czasowym z rys. 45a. Jego stany wyjść, a węc stany wewnętrzne, tworzą sekwencję (w kolejnośc QQxQ^)\,,,, ;,... Zamast tablcy o jednej kolumne : sześcu werszach można kolejne przejśca wpsać do wygodnejszej w użycu tablcy z rys. 45b, pomjając etap tablcy perwotnej. Lcznk zmena stan po zakończenu mpulsu,c, węc t\ t z = / 3 = x, a z rys. 45b można wyznaczyć: Wykorzystując prostsze formy dotrzymuje sę schemat z rys. 45c; można też we wszystkch stopnach korzystać z przezutnka Tt.

3 5 4. Synteza układów sekwencyjnych \ Q, ' ;> ' V Rys. 45. Projekt lcznka mod 3 w wersj pseudosychronczcj n r r n ~ n r n ~ n r n *, a; tat no oto mo! Q'! Q' Q' 3 C) te D t K n 3 t K j t Rys. 45. Lcznk mod 6: a) wykres czasowy; b) tablca przejąć; c) achemut układu równoległego; d) schemat układu szeregowego

4 4.4. Układy asynchrancsc dynamcstns 53 Poneważ J x K t, węc prawdzwe są zależnośc: A\ = ^ A' 3 = OJ l układ można zrealzować w wersj szeregowej, dla której: J A', J = p 3 J 3 = *, A A", ^ K 3 * = p! 3 O, Odpowedn schemat jest przedstawony na rys. 45d Wartośc funkcj J, K, t dla układu szeregowego można równeż wyznaczyć bezpośredno z tablcy przejść, obserwując zbory symbol! pogrubonych. Na przykład w tablcy rys. 45b zmany O (pogrubone symbole na drugm mejscu) występują tylko w tych kratkach, w których Oy zmena sę z na O (pogrubone zera na perwszym mejscu). Przyjmując t = Q odrzuca sę z dalszych rozważań górną połowę tablcy, a z dolnej wyznacza sę J, K albo D, nezależne od O x. Podobne, poneważ zmany Q 3 następują w tych kratkach, w których występuje pogrubona jedynka na pozycj Q t węc można przyjąć f 3 = Q t dla górnej połowy tablcy określć J A*. Przykład}' zaprojektowanych lcznków wykazują, że przy tego rodzaju układach rysowane wykresu czasowego tablc}' przejść z abstrakcyjnym stanam A ne jest potrzebne, gdyż lczbę kod stanów A jednoznaczne określają stany wyjść. Dla zadanej sekwencj stanów Y można węc bezpośredno zestawć tablcę przejść w postac dowolnej tablcy Karnatgha zaznaczywszy w nej sygnały ulegające zmane wyznaczyć funkcje J, JZ t. Na przykład lcznk modulo, zlczający mpulsy w naturalnym kodze dwójkowym (od do 9), można opsać tablcą z rys. +53a (y = O;, cyfry w kolejnośc.v4v3.vv!) z której otrzymuje sę: y h j? g* Q Kt = A,,p 4 (Q,) K, Q, K A Q t t = *,.v ( 3 = * U = * lub dla układu szeregowego: L t 3 t= Q U = O,

5 54 4. Synteza układów sekwencyjnych Schemat układu szeregowego jest przedstawony na rys, 453l (wejśca t oznaczono strzałką), Przerzutnk Z) jest często tańszy nż przerzutnk JK wówczas celowe jest stosowane go wszędze gdze to jest możlwe. W układach lcznków równoległych funkcje D bywają złożone, ale w układach szeregowych OS ) owo Ot W oooo IOW «L h \ c) 'j m : Rys Lcznk mod : a) tablca przejść; b) układ szeregowy X elementam JK; c) układ szeregowy z elementam D można je uproścć. Najproścej wyznacza sę funkcje D / bezpośredno z tablcy, w sposób opsany wyżej. Na przykład na rys. 453a rozkład jedynek Q wskazuje, że D x Q t, oczywśce, ( = x. Jedynk Q' są rozrzucone, ale zmany O następują tylko wtedy, gdy O v zmena sę z na, węc przyjmując t = Q t, z dolnej potowy tablcy wyznacza sę D = Q Q* Pogrubone symbole Q 3 występują tylko tam, gdzte pogrubone zera (),, węc można przyjąć t 3 Q, zaceśnając w ten

6 4.4. Układy atynchroncmt dynamczne 55 sposób pole rozważań do jednego wersza tablcy, z którego wynka, że Z> 3 = O 3. W podobny sposób określa sę t 4 = Q u D A = Q O^. Projektowane układów 7, przerzutnkam jfk lub Dt ne zawsze jest tak proste, gdyż ne zawsze wybór sygnału taktującego jest łatwy, a pozostałe sygnały wejścowe sprawają kłopoty. W takch przypadkach celowe jest stosowane dynamcznej tablcy przejść. Na przykład w welokrotne już rozpatrywanym układze bramkowana generatora (rys. 4) ne jest zupełne oczywste, które zbocze pownno zmenać stan przerzutnka, ale po przekształcenu tablcy można uzyskać wszystke możlwe waranty. yo Ot o 7 y! ft> 9 9 M 3 n^b \ V ou y,.. t ff Ul II je } ^ab 3 3 J ó o,,3 T Q' 9) Rys Dwe wersje układu bramkowana generatora Poneważ w perwotnej tablcy (rys. 454a) kresk, tak jak poprzedno, oznaczają stan dowolny, węc stany O można zastąpć jednym (rys. 454b). W otrzymanej tablcy jest kolumna, w której występuje tylko stan stablny. Ne wnos to żadnej użytecznej nformacj, gdyż wadomo że stneje wele nnych stanów dynamcznych, zachowujących stablny stan układu. Wobec tego odpowedną kolumnę można usunąć. Po zakodowanu otrzymuje sę tablcę z rys. 454c. Wynka z nej, że zmana

7 36 4. Synteza układów sekwencyjnych stanu przerzutnka pownna następować pod wpływem zmany a Ona, oraz na. Zrealzowane takch wymagań w przerzutnku JKt jest nemożlwe, gdyż przyjęce ~a+a ne ma sensu, a ogranczeń a wynkające z wartośc b też ne pomagają vt wyznaczenu t. Na szczęśce, w tym specyfcznym przypadku można zastosować pewen dodatkowy wybeg. Z tablcy wyznacza sę ;: hda s b da{ b da da węc mpuls.s powstaje po zakończenu mpulsu a, natomast w powstaje dopero po pojawenu sę nowego mpulsu a. Wynka stąd, że dzałane z można rozcągnąć na cały okres, gdy a ~, węc sr n. Na tej podstawe można sformułować ogólną zasadę: gdy z rf.v wx, to można przyjąć z = S (podobne przy zamenonych g ze). Zasada ta umożlwa wprowadzane sygnałów potencjałowych do układów projektowanych na podstawe tablc dynamcznych. W rozpatrywanym przypadku wa btda, węc można przyjąć z = ~a, otrzymując J = b, K, t a (rys. 454d). Wszystke przerzutnk JK mają wejśce sr, ale nekedy jest ono zajęte ogólnym sygnałem, ustawającym elementy pamęcowe urządzena. Zadane to może być rozwązane jeszcze naczej. Skoro kolumny ze stanam stablnym można usuwać, a kolumny z różnym zmanam tego samego x sprawają, kłopot w realzacj układu, należy spróbować wyrugować newygodne kolumny, stablzując wszystke stany w nch występujące. W rozważanym przypadku należałoby usunąć kolumnę perwszą drugą, albo trzecą czwartą. Można to zrobćj wprowadzając dodatkowy, pomocnczy stan 3, o dzałanu dentycznym jak stan (rys. 454e), Łącząc, oraz,3 otrzymuje sę tablcę z rys. 454", ale poneważ połączene oznacza przejśce do układu Mealy'ego tablcę przejść trzeba uzupełnć tablcą wyjść. Sygnały wyjścowe są potencjałowe, węc tablca wyjść mus być statyczna. Poneważ stan różn od stanu tylko wartość a y t węc w tablcy wyjść (rys. 454g) można ne uwzględnać b. Zmana stanu wewnętrznego odbywa sę teraz na skutek zman a z na, wobec czego t d. Ponadto z tablc otrzymuje sę Jf = b, K b, y = Oa, co umożlwa zestawene układu (rys. 454h). Wykorzystano tu przerzutnk D, gdyż K = J. Dla ułatwena ewentualnych uproszczeń te częśc tablcy, które można uważać

8 4.4. Układy asynchronczm dynamczne 57 za tablce Karnaugha, oddzelono podwójną lną. Wadą rozwązana z rys. 454h jest możlwość pojawena sę błędnych krótkch mpulsów y % wywołanych opóźnenem wnoszonym przez przerzutnk (przy b zmane a z na ). Jeśl układ sterowany sygnałem y jest czuły na tego rodzaju szplk", należy zastosować nne rozwązane. Zmnejszene lczby werszy w tablcy dynamcznej odbywa sę na podobnych zasadach co w tablcach statycznych przez wyszukwano słatózo zgodnych (dynamczne) zastępowane zborów takch Stanów jednym stanem. 3 co UD W %Z,4, JO 3 UO Ot A 5,,4 }',3,5 oo W <r 4 P P Rys Przykład syntezy układu dynamcznego; n) tablca perwotna; b) wykres zgodnośc; c) tablca rozszerzona; d) mnmalna tablca przejść wyjść; e) schemat układu Dwa stany A ; Aj są zgodne (dynamczne) jeśl: ) przy nesprzecznych wyjścach przechodzą (pod wpływem każdego stanu dynamcznego wejść) do stanów nesprzecznych lub zgodnych, ) przy wyjścach sprzecznych, jeśl ó(at, X jx b ) jest określony, to d(aj t X<,IX C ) jest neokreślony dla każdego X c Do wyznaczena maksymalnych zborów stanów zgodnych może stosować metody wyprowadzone wyżej. 7 Uktady cyfrow! auomnlylt J/5)

9 58 4. Synteza układów sekwencyjnych Na przykład, jeśl zadane polega na zbudowanu układu opsanego wykresem czasowym z rys. 44a (przepuszczane perwszego mpulsu X po mpulse x ), to na podstawe zmany y wyznacza sę wstępne takty pracy. Ne trudno zauważyć, że takty wyznaczone samym tylko zboczam X, ne przekazują pełnej nformacj, gdyż w czase trwana takego taktu x zmena sę razy, a.y zależy w stotny sposób od pojawena sę sygnału x. Uwzględnając obydwa zbocza x, otrzymuje sę takty take same jak w układze statycznym z rys. 44a, Na podstawe wykresu buduje sę tablcę przejść (rys. 45Sa) badając zgodność stanów w tablcy wykres stanów zgodnych (rys. 455b). Wynka z nego, że stneją możlwośc zbudowana układu o dwóch stanach pamęc (w wersj Mealy'ego), jeśl połączy sę stany zgodne: {,} {,3,4} albo {,3,4} {,} albo {,,4} {,3}. Pod tablcą przejść wypsano pary stanów, których połączene stablzuje wszystke stany danej kolumny, a węc czyn tę kolumnę zbędną. Porównane wypsanych par możlwośc łączena wynkających z tablcy wykazuje, że przy połączenu,,3,4 można usunąć perwszą kolumnę, a przy połączenu,3,4, ostatną. Żaden z tych przypadków ne jest zadowalający, gdyż w pozostałych kolumnach ten sam sygnał zmena sę z na z na. Przy połączenu,,4,3 można wyrugować perwszą ostatną kolumnę, co prowadz do stosunkowo prostego układu. Innym rozwązanem jest wprowadzene dodatkowego stanu, jak w poprzednm przypadku. Możlwość taką sugeruje wykres zgodnośc, w którym można zauważyć dwa zbory (w kształce trójkątów): {,,4} {,3,4}. Rozbce stanu 4 na. 4 5 dzel obydwa zbory na {,,4} {,3,5}, oraz rozszerza tablcę (rys. 4S5c). Po zastąpenu nowych zborów jednym stanem otrzymuje sę tablce z rys. 455d. Poneważ y = tylko w stane, który różn sę od 4 tylko wartoścą tt u węc statyczna tablca wyjść obejmuje wptyw x Q. Po wyrugowanu kolumn stablnych pozostaje jeszcze cągle zależność O' zarówno od x x jak od «3. Wejśce dynamczne przerzutnka (t) realzuje zależność df, powstaje węc problem sprowadzena wyrażeń opsujących kolumny tablcy, tzn, 'x dx l x l dx, do postac df. W tym przypadku jest to łatwe, gdyż (wzór 47) d(x l +x ) = x l 'dx +x dx l węc można przyjąć t = x +x :t. Dla zróżncowana wpływu dx dx

10 4.4. Układy asynckronczne dynamczne 59 wyznacza sę z tablcy y = x K = X, Układ przedstawono na rys. 455e. Powyższe przykłady lustrują sposób postępowana przy synteze ukadów dynamcznych, których ne udaje sę łatwo sprowadzć do układu pseudosynchroncznego. Można polecć następującą kolejność czynnośc: ) na wykrese czasowym naneść lne oddzelające takty, wyznaczone zmanam Y; ) skorygować takty, jeśl ne wszystke stotne zmany X. zostały uwzględnone; 3) narysować dynamczną tablcę przejść zaznaczyć pary stanów, których połączene ruguje poszczególne kolumny; 4) narysować wykres zgodnośc na jego podstawe określć take zbory stanów zgodnych, które rugują maksymalną lczbę kolumn (albo kolumny najbardzej utrudnające wyznaczene funkcj t)\ 5) utworzyć mnmalną tablcę przejść wyjść (Moore'a lub Mealy'ego); 6) na podstawe stanów dynamcznych wejść określć funkcje t, a na podstawe rozmeszczena stanów wewnątrz tablcy funkcje jf K (S R albo D). Należy rozważyć możlwośc uproszczena zapsu stanów dynamcznych wejść przez sprowadzene j~ do ^ albo, Jeśl uzyskane realzowalnej tablcy nastręcza duże trudnośc można przypuszczać, że realzacja z nnego typu elementam pamęc będze prostsza. 4.4.S. UKŁADY Z SYGNAŁAMI WYJŚCIOWYMI IMPULSOWYMI Jeśl nektóre lub wszystke zmany sygnałów wyjścowych następują w momentach, gdy żaden sygnał wejścowy ne ulega zmane, jest to przypadek układu z sygnałam wyjścowym mpulsowym. Mogą one występować w dwóch postacach: jako krótke mpulsy, wywołane elementam mpulsowym, jako sygnały, których zmany następują po określonym czase od zman ar. 7'

11 6 4. Synteza układów seksencypych Perwszy przypadek występuje rzadko, gdyż krótke mpulsy z jednego układu mogą być wykorzystane tylko w nnym układze logcznym, a wówczas obydwa układy można projektować łączne. Zdarza sę jednak, że ten drug^układ jest znany pozostaje synteza perwszego. Na przykład z lcznkam współpracują nekedy tzw. układy antykoncydencj, których zadanem jest generowane mpulsu y> w odpowedz na mpuls X y w odpowedz na x z, przy czym mpulsy wyjścowe muszą być rozłączne (ewent. zlkwdowane), jeśl mpulsy wejścowe zachodzą za sebe lub pokrywają sę. Jedną z możlwych wersj przebegów y przedstawono na rys. 456a. Można zauważyć, że próby określena nnych, potencjalofl r " r n l! Rys Wykres czasowy schemat blokowy układu z sygnałam wyjścowym mpulsowym wych sygnałów y o podobnych właścwoścach ne dają rezultatu. Na podstawe wykresu czasowego można zestawć dynamczną tablcę przejść (będze ona tablcą Mealy'ego) dalej kontynuować syntezę w sposób opsany wyżej, jednakże w tym welu nnych tego rodzaju układach trudno będze uzyskać dobre rozwązane. Wynka to z faktu, że mpulsy wyjścowe mogą być uzyskwane tylko z elementów mpulsowych czynnych, których ne można w łatwy sposób bramkować. Dokonywane dzałań logcznych dopero na sygnale mpulsowym groz jego znekształcanem (skracanem) przy nekorzystnym przebegu nnych sygnałów. Wad tych można unknąć, zakładając, że wyjśca elementów mpulsowych są wyjścam układu (rys. 456b). Przy takm rozwązanu mpulsy wyjścowe ne ulegną znekształcenu, a projektowane sprawa

12 4.4. Układy asynchmnczne dynamczne 6 dza sę do syntezy układu o wejścach» t, x 3 wyjścach Z, z, przy czym może to być układ statyczny lub dynamczny (w nektórych przypadkach wystarcza ukkd kombnacyjny). Sygnały z są jednostronne określone przez y (zbocze opadające z wyzwala mpuls y t ), natomast chwle przejśca z wartośc do mogą być dobrane w pewnym stopnu dowolne, byleby pokrywały sę z momentam zman X. W celu wyznaczena najkorzystnejszych (prowadzących do najprostszego układu) przebegów z można na wykese czasowym zaznaczyć lną przerywaną takty, w których wartość % ne jest ścśle określona, w utworzonej na podstawe wykresu tablcy przejść odpowedne wartośc zastąpć kreską, a dalszy proces mnmalzacj określ konkretne wartośc z. Można też, zwłaszcza w prostszych przypadkach, już na wykrese czasowym naneść przebeg z tak, aby w możlwe najwększej lczbe sytuacj jednakowym stanom X odpowadały jednakowe stany Z, co jak wadomo sprzyja uproszczenu układu. Po wprowadzenu przebegów z na wykres czasowy, syntezę układu realzującego Z na podstawe X przeprowadza sę metodam opsanym wyżej. Schemat z rys. 456b można uogólnć na n wejść m wyjść, przy czym nekedy celowe jest wykorzystane sygnałowy do określena sygnału z ( #,/), a nektóre sygnały y mogą też meć charakter potencjałowy. k Rys, 457, Wykres czasowy opsujący reakcję czterech typowych elementów czasowych Drug rodzaj układów z sygnałam wyjścowym mpulsowym to tkłady s elementam czasowym {o pamec netrwałej), czyl take, w których stneje potrzeba odmerzana czasu. Odpowedz najczęścej stosowanych ]

13 6 4. Synteza układózu sekwencyjnych elementów czasowych (rys. 9, 3) przedstawono na rys Znając reakcję elementu na sygnał wejścowy można też rozwązać zadane odwrotne wyznaczyć przebeg wzbudzena s elementu pamęcowego, na podstawe żądanego zadanego przebegu wyjścowego v. Take właśne postępowane najproścej doprowadza do schematu logcznego. Na przykład, jeśl zadane polega na zrealzowanu przebegów _y, y na podstawe x v x z rys. 458a, to perwsza czynność pownna polegać na określenu przebegów a. Poneważ w sygnałach y występują dwa n h r m ^ h ' : z z ' : ;. ; Rys Wykres czasowy schemat blokowy układu z pamęcą netrwałą różne opóźnena T x T, węc potrzebne będą dwa elementy czasowe dwa sygnały z. Wyjścowe sygnały v elementów czasowych ne muszą pokrywać sę z sygnałam y zależą od rodzaju elementu. Jeśl do realzacj wybrane zostaną elementy typu A (rys. 457), to ch sygnały wyjścowe v trwają tylko przez czas T, a wzbudzene z pownno wymuszać dzałane, poczynając od chwl rozpoczęca odmerzana czasu. Odpowedne przebeg z v dla rozważanego przykładu są przedstawone na rys. 458a. Na podstawe tak rozszerzonego wykresu czasowego trzeba

14 4.4. Układy atynchrm&escm dynamczne 63 następne wyznaczyć zależnośc: Można to uczynć dowolną z opsanych wyżej metod, przy czym odpowedn układ może być statyczny lub dynamczny. Schemat z rys. 458b można uogólnć na n wejść, m wyjść / elementów czasowych. Elementy te ne muszą być jednakowe, gdyż w zależnośc od przebegów y, zróżncowane elementów może spowodować uproszczene układu realzującego wzbudzena %. Przy nanoszenu na wykres czasowy przebegów należy pamętać o zapewnenu elementom czasowym odpowednego czasu na regenerację ch stanu (np. naładowane kondensatora, rozładowanego przy odmerzanu czasu T). W szczególnych przypadkach może to sprawć, że nawet przy jednej wartośc opóźnena T W przebegach y, nezbędne będze zastosowane dwóch elementów czasowych. W przypadku stosowana elementów typu A (rys. 457) ch wzbudzena mogą być uzyskwane równeż z elementów mpulsowych bernych, co ułatwa syntezę odpowednch układów 7, wyjścem mpulsowym. LITERATURA. Bromrsk J,: Teora automatów. Warszawa 969, WNT.. Gluszkow W. M.: Synteza automatów cyfrowych. Warszawa 968, WNT. 3. Hurtmasy., Stearns R. B.: Algcbrac Structure Theory of Sequental Machnes. London 966, PrcntceIIall. 4. MUerR. E.: Swtchhtg Thcory. Vol.. USA 965, J. Wley. 5. Perrn J. P. nn; Systemes logquts, T.,. Pars 967, Dunod. 6. Tracsyk W.: Synteza automatów asynchroncznych. Warszawa 969, Wydawnctwa Poltechnk Warszawskej. 7. Wawlow E. N., Portnoj G. P.: Synteza układów elektroncznych maszyn cyfrowych. Warszawa 967, WNT