Technologie informacyjne jako narzędzia aktywizowania ucznia i studenta do uczenia się w ujęciu konstruktywistycznym

Transkrypt

1 Technologie informacyjne jako narzędzia aktywizowania ucznia i studenta do uczenia się w ujęciu konstruktywistycznym Dr Anna Rybak Uniwersytet w Białymstoku Wydział Matematyki i Informatyki aniar@ii.uwb.edu.pl

2 Wprowadzenie Kształcenie wsparte wykorzystaniem technologii informacyjnej jest coraz częściej realizowane i zyskuje coraz większe uznanie uczniów, studentów i nauczycieli zarówno tych pracujących w szkołach, jak i akademickich. Dostępnych jest coraz więcej multimedialnych materiałów dydaktycznych, coraz więcej nauczycieli korzysta z nich, obserwując, że ich wykorzystanie powoduje wzrost atrakcyjności procesu kształcenia. Wszystkich jednak nurtuje pytanie: czy wykorzystanie komputerów w kształceniu wpływa pozytywnie na jego efektywność w sferze poznawczej? Przygotowujemy uczniów i studentów do życia i działania w szybko zmieniającym się wręcz nieprzewidywalnym świecie, dlatego też musimy wykształcić w nich umiejętność samodzielnego przystosowywania własnej wiedzy i umiejętności do stanu, jakiego ten świat za lat kilka, kilkanaście, kilkadziesiąt będzie wymagał. Musimy wzmacniać aktywność i kreatywność uczniowską i studencką. Najbardziej sprzyja rozwojowi twórczemu ucznia kształcenie konstruktywistyczne.

3 Konstruktywizm Teoria konstruktywizmu mówi, że najbardziej cenimy, najlepiej rozumiemy i najdłużej pamiętamy tę wiedzę, którą sami skonstruowaliśmy. Nauczyciel-konstruktywista przestaje więc być osobą, która wie wszystko i przekazuje swoją wiedzę uczniom. Nauczyciel-konstruktywista staje się organizatorem przestrzeni edukacyjnej, środowiska kształcenia i sytuacji dydaktycznych pełnych czynników inspirujących twórcze myślenie uczniów/studentów skutkujące samodzielnym skonstruowaniem przez nich nowej (dla nich) wiedzy. Na tę przestrzeń dydaktyczną składać się będą głównie: postawione uczącym się do rozwiązania problemy oraz odpowiednie środki dydaktyczne, które będą pełniły rolę narzędzi badawczych w procesie dochodzenia do wiedzy. Tymi środkami w dużej mierze są narzędzia z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych.

4 Kształcenie multimedialne Kształcenie multimedialne to strategia realizacji procesu nauczania i uczenia się oparta na kompleksowym wykorzystaniu funkcjonalnie dobranych tradycyjnych (prostych) i technicznych (złożonych) środków dydaktycznych, czyli mediów. Prof. Józef Bednarek

5 Tworzenie koncepcji Przy opracowywaniu koncepcji wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w procesie kształcenia należy pamiętać, że celem edukacji jest umożliwienie uczniom i studentom podwyższenia poziomu ich kompetencji, czyli wiedzy i umiejętności poprzez ułatwianie nauki i pomoc w procesie uczenia się, w atmosferze pobudzania do samodzielnej aktywności, rozwijanie aspiracji osoby uczącej się, ukierunkowywanie jej na sukces i stawianie przed nią coraz trudniejszych zadań czyli podwyższanie poprzeczki (ale zawsze w granicach jej możliwości) oraz wdrażanie do krytycznego i twórczego myślenia. Technologia ma w osiąganiu tego celu pomóc, a nie zubożyć go.

6 Funkcje środków multimedialnych W procesie kształcenia pomoce naukowe (również multimedialne) mogą pełnić rolę: wizualizacyjną, umożliwiającą upoglądowienie treści (z wykorzystaniem animacji i objaśnień słownych) podczas stosowania metod podających, narzędzia pracy badawczej ucznia/studenta podczas rozwiązywania problemów, źródła atrakcyjnych w formie i bogatych w treści ćwiczeń interaktywnych.

7 Praca badawcza ucznia/studenta Jeżeli chcemy zaktywizować ucznia/studenta do samodzielnego i kreatywnego uczenia się prowadzącego do odkrywania wiedzy, powinniśmy zwrócić główną uwagę na rolę technologii informacyjno-komunikacyjnych jako narzędzi pracy badawczej ucznia/studenta, prowadzącej poprzez eksperymentowanie - do formułowania wniosków.

8 Zmiany w podejściu do kształcenia w szkole i na uczelni Zamiast: Uczeń korzysta ze związków między kątami utworzonymi przez prostą przecinającą dwie proste równoległe używamy sformułowania: Uczeń bada i ustala związki między kątami utworzonymi przez prostą przecinającą dwie proste równoległe. A później z nich korzysta, naturalnie. Temat Równanie okręgu formułujemy jako: Odkrywamy równanie okręgu. W każdej z przytoczonych sytuacji uczeń konstruuje wiedzę korzystając z multimedialnych narzędzi badawczych odpowiedniego oprogramowania edukacyjnego, np. programu GeoGebra.

9 Zmiany w podejściu do kształcenia w szkole i na uczelni Strategia nauczania wyprzedzającego, Metodyka kształcenia zdalnego, Konektywizm

10 Strategia nauczania wyprzedzającego Aktywacja - aktywowanie wiedzy uprzedniej oraz formułowanie pytań, na które należy znaleźć odpowiedź. Przetwarzanie w środowisku cyfrowym. Systematyzacja. Ocena i ewaluacja.

11 Odniesienie do metodyki kształcenia zdalnego Zmiana roli ucznia i nauczyciela. Uczący się jest w tym procesie podmiotem, a wiedza jest dynamicznym procesem jego interakcji ze światem. Proces zdobywania wiedzy to odkrywanie praw rządzących rzeczywistością. Wykładowca-instruktor online towarzyszy studentowi w procesie poznawania świata, inspiruje go do samodzielnego budowania wiedzy. Treść wykładu zastępowana jest przez możliwie dużą liczbę przykładów oraz zadań i to takich, które wymagają formułowania wniosków i spostrzeżeń, poszukiwania alternatywnych rozwiązań. Student, który ma znaleźć rozwiązanie problemu, stara się pozyskać w tym celu potrzebną wiedzę i robi to bardziej skutecznie niż gdyby najpierw otrzymał porcję wiadomości do zapamiętania, a dopiero później dowiadywał się gdzie można je zastosować.

12 Odniesienie do metodyki kształcenia zdalnego Tradycyjną formę wykładu (uznawaną za podstawę w akademickim kształceniu stacjonarnym) należy w miarę możliwości zastępować formami aktywizującymi, głównie dyskusją (pomiędzy studentami oraz pomiędzy studentami i prowadzącym zajęcia), Chociaż niektóre zasady metodyczne e-learningu brzmią dla tradycjonalistów jak herezja (np. ta powyżej przytoczona), to warto je zastosować również w kształceniu stacjonarnym, np. opracować listę pytań i problemów, które studenci będą przygotowywać w charakterze przygotowania się do wykładu oczywiście z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych.

13 Konektywizm Teoria nauczania uczenia się w epoce cyfrowej. Opiera się na przekonaniu, że celem nauczania jest nauka myślenia, która ma prymat nad zdobywaniem wiedzy. Twórcą tej teorii jest George Siemens, który swoje założenia zaprezentował w dokumencie Connectivism: A Learning Theory for the Digital Age, oraz Stephen Downes. Kluczową kompetencją w tej teorii jest umiejętność właściwego korzystania ze zdobyczy technologicznych i odnajdywania wiadomości w zewnętrznych bazach danych (tzw. know where), a nie jak dotąd z informacji wyuczonych w toku kształcenia oraz ich kojarzenia i powiązania z innymi informacjami. Na tej podstawie osoba ucząca się ma możliwość wyciągania wniosków.

14 O czym jeszcze powinniśmy pamiętać indywidualizacja kształcenia Uczenie się przez: przyswajanie, odkrywanie, działanie, przeżywanie. Jak wykorzystanie technologii może wspomagać uczenie się osób o różnych preferencjach?

15 Podsumowanie Technologie zmieniają się szybko. Dlatego też zamiast na technologiach powinniśmy skupić się na takiej metodyce ich wykorzystania, aby wspomagały wszechstronny rozwój osoby uczącej się niezależnie od czasów, w jakich żyjemy i z jakich technologii korzystamy.

16 Dziękuję za uwagę