Nauczanie problemowe w toku zajęć praktycznych

Transkrypt

1 Nauczanie problemowe w toku zajęć praktycznych Ewa Piotrowska Wykład oparty na podręczniku: Praktyczna nauka zawodu Ornatowski, J. Figurski

2 Nauczanie problemowe znajduje zastosowanie: w nauczaniu teoretycznych przedmiotów zawodowych w kształceniu praktycznym

3 Dydaktyczna definicja problemu W dydaktyce problem to trudność o charakterze teoretycznym lub praktycznym, którą uczeń pokonuje przez aktywność badawczą.

4 Fazy rozwiązywania problemów przez uczniów: tworzenie sytuacji problemowej wytwarzanie pomysłów rozwiązania ( stawianie hipotez) sprawdzanie rozwiązania (weryfikacja hipotez)

5 Istota nauczania problemowego Istota nauczania problemowego polega na tym, że stosując metody problemowe uczniowie zdobywają wiedzę nie na zasadzie gromadzenia informacji, ich zapamiętywania i rozumienia, jak metodach podających, lecz poprzez złożone procesy myślowe (analizę, syntezę, porównywanie, abstrahowanie i uogólnienie).

6 Nauczanie problemowe jako strategia kształcenia Nauczanie problemowe nie jest metodą nauczania, lecz jest strategią kształcenia, która polega na takiej organizacji procesu dydaktycznego, który sprzyja rozwojowi myślenia (rozwiązaniu problemu).

7 Nauczanie problemowe jako strategia kształcenia cd. Strategia kształcenia to ogół celów, środków i metod przygotowywanych i wykorzystywanych przez nauczycieli do osiągnięcia jak najlepszych efektów w ich działalności.

8 Drogi rozwiązywania problemów: Na potrzeby kształcenia zawodowego wyodrębniono trzy drogi rozwiązywania problemów, charakteryzujące się innym wynikiem, inną sytuacją problemową i inną procedurą uzyskiwania wyników. Są to: droga odkryć droga wynalazcza droga optymalnego planu działania T. Nowacki

9 1. Droga odkryć Polega na takim modelowaniu działalności uczniów, aby sami dochodzili do pewnych odkryć nowych informacji lub praw. Postępowanie ucznia na tej drodze jest podobne do postępowania uczonego, odkrywającego nowe prawa lub wzbogacającego wiedzę naukową.

10 2. Droga wynalazcza Polega na takim modelowaniu działalności uczniów w której ujawnia się postępowanie podobne do postępowania konstruktora lub wynalazcy. Kształcenie zawodowe potrzebuje takich modeli nauczania problemowego, w którym ujawnia się stosowanie teorii do działania praktycznego. Wynalazca, nawet jeśli nic nie dodaje do systemu wiedzy naukowej, to na jej podstawie tworzy nowe urządzenia.

11 3. Droga optymalnego planu działania Polega na modelu myślenia w kategoriach ekonomicznych i charakteryzuje ekonomistów. Ten rodzaj myślenia znajduje się każdym poszukiwaniu nowego rozwiązania, w organizowaniu warunków zapewniających najkorzystniejszy wynik. Polega on na tworzeniu planów działania dostosowanych do korzystniejszej sytuacji.

12 ( Skan 1) Kolejne fazy lekcji problemowej - Tabela 4

13 Budowa modelu czynności poznawczych Na potrzeby kształcenia zawodowego model czynności poznawczych przy zdobywaniu wiedzy został rozbudowany do czterech poziomów: Poznania zmysłowego (PZ) Modeli wyobrażeniowych (MW) Modeli symbolicznych (MS) Struktur teoretycznych (ST)

14 Droga odkryć Droga odkryć, jak wiadomo, prowadzi od poziomu poznania zmysłowego PZ (praktyki) do poziomu struktur teoretycznych ST (treści) przez poziomy modeli wyobrażeniowych MW i symbolicznych MS (Skan 2) Rys. 21. Cztery poziomy zdobywania wiedzy w procesie poznawania rzeczywistości

15 Droga odkryć cd. Uczeń korzystając z tej drogi poznawczej jest wstanie : wytworzyć pomysły przeprowadzić według podanego planu kolejne czynności motoryczne Informacje sterujące kolejnymi czynnościami praktycznymi powinny być wytworzone w toku rozwiązywania problemów, natomiast treści nauczania wprowadzane są przez podawanie.

16 Droga optymalnego działania Samodzielne działanie ucznia powinno wystąpić przede wszystkim na drodze optymalnego planu działania. Wynik ten można osiągnąć różnymi drogami: przez naśladowanie, działając na jednej drodze, jeżeli podane są uczącemu się: metoda działania praktycznego, modele czynności składowych i umożliwiona jest obserwacja wykonywanych czynności; w toku rozwiązywania problemów, działając na różnych drogach, jeżeli uczący się np. samodzielnie wytwarza metodę i schemat działania praktycznego oraz pomysły kolejnych czynności praktycznych i uzasadnia je teoretycznie.

17 (Skan 3) Rys. 22. Program przebiegu czynności poznawczych (sterujących i motorycznych) podczas rozwiązywania problemu praktycznego (w procesie kształcenia umiejętności wykonywania złożonych czynności motorycznych na podstawie podanego planu działania praktycznego)

18 Rola nauczyciela na lekcji prowadzonej metodą problemową W czasie lekcji problemowej na każdym jej etapie nauczyciel przyjmuje rolę inspektora i organizatora czynności ucznia. On także dostrzega wątpliwości uczniów wynikające z planu działania, stawianych hipotez i ich weryfikacji, ocen wartości i trafności rozwiązań. Kolejne fazy kształcenia problemowego pokazano na rys. 23 i 24

19 (skan 4) Rys. 23. Kolejne fazy kształcenia problemowego (skan 5) Rys. 24. Działania nauczyciela i aktywność ucznia w poszczególnych fazach kształcenia problemowego

20 Prowadzenie lekcji metodą problemowa wymaga od nauczyciela dobrego przygotowania a w przypadku nauczyciela młodego przede wszystkim dobrze opracowanego konspektu lekcji. Rysunek. 25

21 (Skan 6) Rys 25 Przygotowanie lekcji problemowej

22 Formy uczenia problemowego Uczenie problemowe w szkole zawodowej może być organizowane w trzech formach, jako: nauczanie frontalne nauczanie grupowe nauczanie indywidualne W procesie nauczanie problemowego szczególnie wysoko oceniana jest praca grupowa.

23 Korzyści z nauczanie problemowego: Uczniowie skutecznie przyswajają wiadomości Trwałej niż w nauczaniu podającym zapamiętują wyuczone elementy wiedzy Wiążą wiadomości aktualnie przyswajane z wiadomościami wcześniej przyswojonymi Wiążą wiadomości z zakresu różnych przedmiotów nauczania Stosują zdobyte wiadomości w nowych sytuacjach Rozwijają swoje zdolności poznawcze Opanowują umiejętności prowadzenia badań Kształtują swoją postawę twórczą

24 Dziękuję za uwagę "Nauczyciel przedmiotów zawodowych w zakresie organizacji usług gastronomicznych i hotelarstwa oraz architektury krajobrazu - studia podyplom projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społeczneg