Zaangażujmy się w sprawę jakości naszych dróg!

Transkrypt

1 Dr inż. Igor Ruttmar Zaangażujmy się w sprawę jakości naszych dróg! Jakość polskich dróg - zagadnienia ogólne Konferencja Ostróda,

2 Kto jest winien stanu polskich dróg? Czy my drogowcy? 2

3 Kto jest wszystkiemu winien? 3

4 Jakość polskich dróg (czy dróg w Polsce?) Czy mamy szanse na lepszą jakość? Polskie Drogi Nabierają dosłownego znaczenia 4

5 Jakość polskich dróg (czy dróg w Polsce?) Motto "O Boże, twoje morze jest tak wielkie, a moja łódka jest tak mała Kiedy płyniemy przez życie, nie unikajmy wzburzonych wód, ponieważ pływanie na spokojnych wodach nie zrobi z nas umiejętnych żeglarzy" 5

6 Sztuka laboratoryjna TPA w Pruszkowie 1. CO TO JEST JAKOŚĆ? 2. AKTUALNE PROBLEMY DROGOWNICTWA W POLSCWE 3. MITY (PÓŁ-PRAWDY) OSIĄGNIĘCIA LEPSZEJ JAKOŚCI 4. MOŻLIWOŚCI POPRAWY I WNIOSKI

7 Co to jest jakość? Co to jest jakość? Jakość musi być! 7

8 Co to jest jakość? Co to jest jakość? 8

9 Co to jest jakość? Konkretne właściwości O jakie cechy chodzi? 9

10 Co to jest jakość? Poziom wymagań < 3 mm =>bardzo równa? 4 mm => równa? > 6 mm => nie równa? 10

11 Co to jest jakość? Poziom wymagań Koleina do 2 mm Koleina do 10 mm Koleina do 20 mm 11

12 Co to jest jakość? Koszt A ile to ma kosztować? Ma być jak najtaniej! No to mamy problem 12

13 Co to jest jakość? Poziom wymagań Koleina do 2 mm 1 spękanie / 10 km 1 zabieg utrzymaniowy / 10 lat 13

14 Co to jest jakość? Zadowolony klient 14

15 Zarządzanie jakością 15

16 Historia normy ISO s: Standard amunicyjny, UK 1950 s: Admirał Rickover i 18 źródeł problemów z jakością 1979: BS 5750 dot. systemów jakości; 20 czynników jakości 1987: Normy ISO 9000 dot. Systemów zarządzania jakością 1994: ISO 9000: : Kiedy coś nie działa, to przeczytaj instrukcję 16

17 Admirał Hymen G. Rickover Urodzony 27 stycznia 1900 roku w Polsce Ukończył Akademię Marynarki w 1922 roku USS LaVallette i USS Nevada Studia podyplomowe z Elektrotechniki 1930: szkolenie na łodziach podwodnych II Wojna: Dyrektor Sekcji Elektrycznej Biura Okrętów 1947: szkolenie nuklearne 1949: Dyrektor Oddziału Reaktorów Nuklearnych Marynarki Wojennej 1955: Pierwsza nuklearna łódź podwodna USS Nautilus Zmarł 8 lipca 1986 roku 17

18 Wnioski generała Rickovera 18 źródeł problemów z jakością: Brak umiejętności wytwarzania Brak kontroli jakości wyrobów końcowych Stosowanie złych materiałów Złe wymiary elementów Kłopoty z integracją elementów pochodzących od różnych dostawców Nieznany status produktów Brak działań naprawczych... 18

19 Źródła problemów jakościowych Brak umiejętności wytwarzania 19

20 Źródła problemów jakościowych Brak kontroli jakościowej wyrobów końcowych 20

21 Źródła problemów jakościowych Stosowanie złych materiałów 21

22 Źródła problemów jakościowych Brak działań naprawczych 22

23 Zasady zarządzania jakością Ciągłe doskonalenie Plan Do Check Act Planuj: Zdefiniuj i przeanalizuj problem, znajdź rozwiązanie, przygotuj plan Wykonaj: Wdróż rozwiązanie Sprawdź: Monitoruj wyniki Działaj: Podejmij działania korygujące, standaryzuj proces, podejmij refleksję. 23

24 Zasady zarządzania jakością Podejmowanie decyzji na podstawie faktów Statystyczna kontrola procesów Jakie fakty mają być podstawą do podejmowania decyzji? GQM: Goal (cel) Question (pytanie) Metrics (miara). 24

25 Siedem zasad admirała Rickovera 1. Musimy ciągłe podnosić poziom jakości, ponad to, co jest wymagane jako minimum 2. Osoby prowadzące skomplikowane zadania (sprawy) powinny być bardzo zdolne 3. Nadzory muszą stawiać czoła złym wieściom, podnieść problemy na taki wysoki poziom, aby usunąć te problemy 4. Musimy mieć zdrowy szacunek dla niebezpieczeństwa i ryzyka określonego zadania pracy 5. Szkolenie musi być stałe i rygorystyczne 6. Wszystkie funkcje poprawy, kontroli jakości i technicznego wsparcia muszą do siebie pasować 7. Organizacja i jego członkowie muszą mieć zdolność i gotowość do uczenia się na błędach z przeszłości 25

26 Siedem zasad admirała Rickovera Ad 7. Błędy można przewidywać Archand Zeller: Ludzie nie zmieniają się. W okresie zapisanej historii, niewiele wskazuje na to, że człowiek zmienił się we wszelkich istotnych kwestiach. Ponieważ człowiek nie zmienia się, rodzaje błędów popełniane przez niego pozostają stałe. Błędy, które popełni będzie można przewidzieć z błędów, które dokonał. " "Rzeczy, które się nie udają w życiu, są przewidywalne i przewidywalne jest do uniknięcia." Przykład: Co roku setki żeglarzy giną poprzez zatonięcie. 90 % z nich posiadało kamizelkę ratunkową! I 90 % z nich jej nie założyło! 26

27 Czy uczymy się od naszych dróg? 27

28 Aktualne problemy drogownictwa w Polsce 28

29 Metoda 5 WHY Analiza 5-WHY musi obejmować dwa aspekty: Dlaczego problem powstał? Na tym etapie zastanawiamy się nad przyczynami wystąpienia problemu. Dlaczego dany defekt został wyprodukowany Dlaczego tego nie wykryto? Po drugie musimy się zastanowić dlaczego nasz obecny system / metody kontroli / nadzoru procesu nie wykryły problemu kiedy się już pojawił (lub nie wykryły pojawienia się przyczyny problemu - jak już ją poznamy) 29

30 Aktualne problemy drogownictwa w Polsce Wygrywanie przetargów po najniższych cenach => teraz taniej, ale potem drożej? Wysokie tempo prowadzenia robót => Ilość kosztem jakości? Błędy z pośpiechu Duża ilość przetargów => Brak doświadczonego, wykwalifikowanego i kompetentnego personelu w: wykonawstwie, nadzorach, administracji drogowej, biurach projektowych Ograniczona dostępność materiałów w sezonie problemy logistyczne, braki 8/11, nadmiar 2/5 zaostrzone wymagania (nieuzasadnione wyeliminowanie lokalnych mat.) Brak spójności (brak systemu przepisów technicznych) i klarowności (jednoznaczność interpretacji) wymagań technicznych => Dowolność (chaos) w tworzeniu wymagań SST Wzajemne relacje pomiędzy stronami procesu 30

31 Najniższa cena Wciąż jedynym kryterium oceny jest najniższa cena Paradoksalny przykład: ponowny przetarg wygrał ten sam wykonawca wyrzucony przez inwestora za nie terminowość, bo dal najniższa cenę Nikt w domu nie kupuję najtańszych produktów, ale kiedy Państwo kupuje coś droższego to opinia publiczna jest bezlitosna - strach urzędników przed podejrzeniami - doprowadza do katastrof Brak LCCA analizy kosztów cyklu żywotności brak doświadczeń w tym kierunku Możliwe rozwiązania: Korekty w ustawie o przetargach publicznych? Powiększenie okresu gwarancji? Przetargi w systemie PPP? DBO? 31

32 Najniższa cena czy analiza kosztów cyklu żywotności Win/win or no deal! odważymy się? Za jakość płacimy teraz; Za bylejakość płacimy potem i więcej. 32

33 Wysokie tempo robót Presja przygotowań do EURO 2012 Naciski polityków liczy się liczba km otwartych podczas kadencji Presja powoduje błędy ludzkie wynikające z pośpiechu i niedbałości, braku czasu Nie czytamy specyfikacji i jak czytamy to nie rozumiemy 33

34 Brak fachowego personelu Duża liczba przetargów Brakuje fachowców boom budowlany mało doświadczonego personelu młodzi nie nadążają się szkolić Małe firmy nie stać na dobrych fachowców? Oszczędności na szkoleniach fachowość szkoleniowców W efekcie: Nie znamy się na tym co robimy - uczymy się zawodu na swoich błędach (jeżeli w ogóle) Brak dążenia do ciągłego doskonalenia 34

35 Brak kluczowych materiałów w sezonie Duża liczba przetargów Problemy logistyczne - spiętrzenie inwestycji pod EURO 2012 Wpływ wdrażania nowych technologii nie zawsze lepsze jest wrogiem dobrego każda technologia ma swoje miejsce BA - > AL -> AP -> SMA -> WMS Brak 8/11, nadmiar 2/5 W konsekwencji wszędzie kładziemy SMA nawet na drogi KR-1 i KR-2 paradoksalnie nie przeszkadza nam, że są to technologie droższe SMA 35

36 Przepisy techniczne Wymagania techniczne - SST Fatalny stan SST: braki, niespójność, zaostrzone (nie realne) wymagania, dowolność zmian wymagań, Design & go SST Brak możliwości działania 36

37 Przepisy techniczne Nowe Wymagania Techniczne (WT-X) Nowe WT: Próba poprawy ( powrót do normalności ) - kropla w morzu pierwszy krok (do przodu) - opracowanie drugi krok (do tyłu) brak ostatecznej ankietyzacji i wdrażanie do realizacji ( kreatywne SST oparte nie tylko na WT) Brak powiązań w systemie przepisów technicznych Wprowadzenie niektórych wymagań bez weryfikacji (badania) strzał z biodra Forma prawna - rekomendacja Ministra? 37

38 Plan tworzenia przepisów - cele Partnerstwo wszystkich jednostek uczestniczących w procesie budowlanym i przy tworzeniu przepisów (wymagań) technicznych wspólne cele realne ( normalne ) osiągalne wymagania rozsądne podejście do rozwiązywania problemów Zmiana podejścia do oceny jakości jako narzędzia do podejmowania istotnych decyzji systemowe podejście kompetencje laboratoriów ocena statystyczna pozwalająca na lepszą interpretację wyników kontroli 38

39 Relacje Inwestor Nadzór Projektant - Wykonawca 39

40 Relacje Inwestor Nadzór Projektant - Wykonawca Przygania kocioł garnkowi, a sam smoli 40

41 Na końcu zawsze jest Pręgierz 41

42 3. Mity (pół-prawdy) osiągnięcia lepszej jakości 42

43 Czy drogownictwo ma swoje mity? Czasami, kiedy ludzie słyszą lub czytają o jakimś pomyśle dość często, staje się on powszechnie uznawany jako fakt i zakorzeniony jako prawda oczywista. Np. Człowiek nie został stworzony by latać było uznawane jako fakt przez stulecia. Takie mity należy obalać, bowiem przeszkadzają one w rozwoju. Peter A. Kopac Federalna Administracja Drogowa USA, (FHWA s Office of Infrastructure Research and Development) 43

44 Mity (pół-prawdy) osiągnięcia lepszej jakości Zaostrzenie wymagań spowoduje lepszą jakość Specyfikacja SST to rezultat kompromisu pomiędzy najnowszym stanem wiedzy technicznej oraz realnych możliwości wykonania i kontroli Np. zagęszczenie SMA 98 % (w niektórych SST nawet 99 %), tolerancje na zawartość asfaltu tylko w jedną stronę (-0,0 % / + 0,3 %), lub - uwzględnianie tolerancji przy określaniu wartości granicznych 44

45 Mity (pół-prawdy) osiągnięcia lepszej jakości Więcej badań kontrolnych spowoduje lepszą jakość W Polsce badamy kilkakrotnie częściej niż np. w Austrii często dziurawimy niepotrzebnie drogi Gromadzone są duże ilości wyników (danych) bez całościowej analizy i wnioskowania na przyszłość Ocena statystyczna na mniejszej ilości prób np. rozkład t- Studenta (Guinness) 45

46 Mity (pół-prawdy) osiągnięcia lepszej jakości Jakość zależy tylko od Wykonawcy Kryterium przetargu najniższa cena (nawet 50 % kosztorysu inwestorskiego), brak kompetencji fachowych projekt wymagania kontrola - nadzór doświadczony wykonawca powinien wiedzieć 46

47 Mity (pół-prawdy) osiągnięcia lepszej jakości Ścisłe trzymanie się Specyfikacji zapewni najlepszą jakość (Nie)świadome trwanie przy błędnych zapisach w SST, odrzucanie zasadnej argumentacji technicznej Brak rozsądku powoduje często absurdalne decyzje 47

48 Mity (pół-prawdy) osiągnięcia lepszej jakości (Cd.) Wszystkie wyniki (100%) muszą być pozytywne (spełniać wymagania SST) Brak klarownych reguł w przypadku wyników niezgodnych z SST nikt nie chce mieć problemów Rozkład normalny w naturze (statystyka) - przyjmowanie przedziału ufności (95 %) - zmniejszanie zmienności / niestabilności 48

49 Mity (pół-prawdy) osiągnięcia lepszej jakości (Cd.) Odchyłki w składzie mm-a to zła masa błędy poboru próbek, możliwości techniczno-produkcyjne Więcej asfaltu to lepsza masa optymalna zawartość asfaltu nie jest największa Bat lepszy od marchewki naliczania potrąceń - indywidualne (bardziej restrykcyjne) zasady w podejściu frezowanie rozwiązaniem wszelkich niezgodności z SST Tylko wyniki laboratorium nadzoru są wiarygodne akredytacja kompetencje laboratorium Jakość to sprawa laboratorium laboratorium tylko sprawdza 49

50 Dobra droga to długi proces ( łańcuch ) starań zespołowych, gdzie... przydatność materiałów recepta m-m-a kontrola dostaw kruszyw i asfaltu dyscyplina technologiczna dotrzymanie reżimów wizualna kontrola prawidłowe ustawienie wytwórni kontrola produkcji m-m-a kontrola skropienia kontrola stanu podłoża kontrola temperatury wizualna kontrola, dyscyplina 50 kontrola zagęszczenia kontrola równości, grubości

51 ..., gdzie jeden błąd ( najsłabsze ogniwo ) może zepsuć prace pozostałych?... i wtedy zaczyna się szukanie winnych... a lepiej byłoby szukanie rozwiązań 51

52 Poka-Yoke (ang. "mistake-proofing ) O czym myślisz kiedy kierujesz samochodem? Czy przez cały czas jesteś skupiony na prowadzeniu samochodu i bacznie zwracasz uwagę na innych uczestników ruchu drogowego? Nie sądzę... Podobnie jest z pracownikiem (operatorem sprzętu) na linii produkcyjnej. Nie jest możliwe aby był on przez cały czas pracy skupiony na tym co robi i nie popełniał błędów. Wtedy wielu określa to zjawisko ludzkimi błędami wynikłymi z nieuwagi pracownika i niestety wielu menadżerów / inżynierów uważa, że powstałe w skutek tego wady wyrobów to wina pracownika! 52

53 Poka-Yoke (ang. "mistake-proofing ) cdn. Nic bardziej błędnego! Gdyby na miejscu tego pracownika pracował jakikolwiek menadżer czy inżynier to popełniał by te same błędy - a być może nawet więcej ;-) Dlatego też można stwierdzić, że w znakomitej większości przypadków przyczyna błędów nie tkwi w ludziach lecz systemie metodzie pracy, stosowanych narzędziach, procedurach postępowania itd.). Pomyłkę można wykryć i przez to nie dopuścić do powstania wady. Co to jest urządzenie poka yoke? Urządzenia Poka-Yoke służą do tego, aby wykryć pomyłkę operatora i przez to zapobiec powstaniu wady lub jak najwcześniej ostrzec operatora jeżeli taka wada już powstała. 53

54 54

55 Wnioski Dopuszczajmy do nowoczesnych metod oceny jakości sprawdzajmy i weryfikujmy nowe metody badawcze oraz wymagania techniczne Wspierajmy rozwój technologiczny poprzez: Partnerstwo miedzy Inwestorem, Projektantem, Wykonawcą i Nadzorem to jedyny klucz do wspólnego sukcesu partnerzy, którzy mają wspólny cel - Mówmy szczerze i otwarto o problemach - poznajmy prawdę - wspólne rozwiązywanie problemów Większe zaangażowanie każdego (całego środowiska) w sprawy jakości i tworzeniu przepisów technicznych Zmianę podejścia do jakości 1. Jakości musi się chcieć! 2. Jakość to nie przypadek! 55

56 Wnioski Jak zapobiegać problemom jakościowym? Być zaangażowanym Problemy innych mnie nie interesują! (źle) Czekać i nic nie robić! (to źle) Komunikacja - prowadzenie rozmów i dialogu (!) Tylko ludzie, którzy się wzajemnie komunikują, mogą się wzajemnie uczyć i wymieniać doświadczenia Ważne jest, aby wysłuchać zdania innych (i chcieć je zrozumieć) Współpraca (!) Dobra współpraca wszystkich zaangażowanych w projekcie - zadanie Kierownictwa Kompetencje odpowiedzialnych za jakość (!) Współodpowiedzialność i możliwość omówienia na etapie decyzji Wiedza - kompetencje fachowe (!) Fachowe kompetencje dają nam możliwość rozwiązywania problemów i rozpoznania sensownych granic Szkolenia i seminaria 56

57 Przykład zaangażowania TPA 57

58 Bądźmy zdeterminowany w osiąganiu celu! Dziękujemy za uwagę i na pewno się uda 58