Innowacje w zarządzaniu transportem miejskim w Polsce wyniki badań

Transkrypt

1 Innowacje w zarządzaniu transportem miejskim w Polsce wyniki badań dr Aneta Pluta-Zaremba dr Marzenna Cichosz dr Katarzyna Nowicka Katedra Logistyki Konferencja Miasta Rozwój przez Innowację Warszawa, 28 listopada 2013 r.

2 Plan prezentacji 1. Cel, zakres i metodologia badań 2. Innowacje w miejskim transporcie towarów 3. Innowacje w miejskim transporcie osób 4. Inteligentne systemy transportowe (ITS) 5. Wnioski końcowe

3 Cel, zakres i metodologia badań

4 Cel badań Celem badań podjętych w obszarze transportu miejskiego i dystrybucji towarów było: 1. Poznanie głównych problemów w polskich miastach wywoływanych przez transport osób i towarów 2. Wskazanie innowacji w zarządzaniu transportem miejskim, które przyczyniają się do zmniejszania kongestii transportowej oraz usprawniania przepływów osobowych i towarowych

5 Zakres badań 1. Badaniami zostały objęte: Miasta wojewódzkie w Polsce ze względu na kumulację problemów transportowych wynikających z wielkości tych miast oraz pełnienia roli głównego ośrodka gospodarczego w województwie 2. Główne obszary poddane badaniom: Infrastruktura transportowa liniowa i punktowa Transport osób Transport towarów Inteligentne systemy transportowe (ITS)

6 Metodologia badań Badania zostały przeprowadzone w dwóch etapach: Etap I badanie ankietowe skierowane do przedstawicieli władz samorządowych i jednostek organizacyjnych zajmujących się zarządzaniem transportem w miastach wojewódzkich w okresie od lipca do września 2012 roku; odpowiedzi na ankietę udzieliło 16 miast: Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Gorzów Wielkopolski, Katowice, Kielce, Kraków, Łódź, Opole, Poznań, Rzeszów, Szczecin, Toruń, Warszawa, Wrocław, Zielona Góra Etap II - wywiady bezpośrednie z przedstawicielami wybranych miast wojewódzkich w celu pogłębienia wiedzy na temat innowacyjnych rozwiązań w zakresie usprawniania transportu miejskiego w Polsce

7 Innowacje w miejskim transporcie towarów

8 Wpływ transportu towarów na jakość życia w miastach Negatywne i pozytywne efekty przepływów towarowych w miastach: 1. Pojazdy ciężarowe, pomimo że ich ruch stanowi 10-20% całkowitego ruchu miejskiego, przyczyniają się w sposób nieproporcjonalnie większy niż samochody osobowe do: zanieczyszczania środowiska naturalnego, zwiększania poziomu hałasu i wibracji oraz wzrostu odsetka wypadków drogowych 2. Konkurowanie transportu towarowego o ograniczone zasoby infrastruktury drogowej liniowej i punktowej z prywatnym i publicznym transportem pasażerskim 3. Podnoszenie jakości i standardu życia mieszkańców dzięki zaopatrywaniu firm usługowych, handlowych i produkcyjnych oraz instytucji użyteczności publicznej w dobra niezbędne do prowadzenia działalności i zaspokajania potrzeb mieszkańców

9 Podejście władz miasta do transportu towarów Władze uczestniczących w badaniu miast wojewódzkich: 1. Poświęcają zarządzaniu transportem towarów ułamek uwagi skierowanej do transportu pasażerskiego, zwłaszcza zbiorowej komunikacji pasażerskiej, o czym świadczą działania na poziomie planowania, jak i wykonawczym 2. Wyrażają pogląd, iż działania na rzecz usprawniania przepływów towarów należą do zadań podmiotów gospodarczych odpowiedzialnych za dystrybucję dóbr 3. Zaczynają dostrzegać potrzebę systemowego podejścia do zarządzania transportem towarów w swoich miastach, co przejawia się we wdrażaniu rozwiązań usprawniających ruch pojazdów dostawczych zamiast koncentrowania się na prowadzeniu polityki regulacji dostępu do infrastruktury transportowej oraz wprowadzania kolejnych ograniczeń i zakazów wjazdu

10 Miasto Zakaz wjazdu do wyznaczonych części miasta (np. centrów historycznych) Czasowe ograniczenia wjazdu do miasta dla pojazdów o całkowitym ciężarze x ton Specjalne pasy/zatoki drogowe do załadunku/ rozładunku pojazdów dostawczych Opłaty za wjazd do określonych części miasta Automatyczny pobór opłat przy wjeździe do wyznaczonych części miasta (punkty mobililnościowe) Obowiązek wyznaczenia miejsc postojowych przy budynkach dla samochodów dostawczych Zachęcanie firm do stosowania pojazdów ekologicznych poprzez np. zwolnienie z opłat, wpuszczenie na bus pasy Wsparcie wprowadzenia miejskich centrów dystrybucji, urządzeń do przeładunku intermodalnego Wykorzystanie tramwajów/ metra do przewozu ładunków Warszawa T T Białystok T Bydgoszcz P T, PK 2015 T, PK P P P P P Gdańsk Gorzów Wlk. T T, PK Katowice T, PK T T, PK T, PK P P Kielce T, PK T, PK Kraków T, PK T Łódź T Opole P P Poznań T, PK BPP T, PK P BPP P P P P Rzeszów T Szczecin Toruń T T Wrocław T, PK T Zielona Góra LEGENDA: T tak, rozwiązanie wdrożone w ostatnich 5 latach, P planowane wdrożenie w latach , PK planowana kontynuacja danego typu rozwiązania w latach , BPP brak podstaw prawnych

11 System kredytów mobilnościowych w Krakowie System automatycznej identyfikacji pojazdów i poboru kredytów (wirtualnych pieniędzy) wdrożony na Rynku Głównym w Krakowie podmioty gospodarcze zlokalizowane na Rynku otrzymują określony budżet kredytowy, który jest pomniejszany na rzecz firm realizujących dostawy wsparcie przez system Kojot (aplikację mobilną i moduł analizy danych) Korzyści z wdrożenia: regulacja dostępu pojazdów dostawczych do obszaru śródmieścia po zmniejszeniu tzw. okna dostępu poprawa sytuacji pieszych w historycznym centrum opracowanie nowego systemu dystrybucji towarów Źródło: kształtowanie, poprzez wybór sposobu wykorzystania kredytów, postaw zakupowych przedsiębiorstw zlokalizowanych na obszarach objętych regulacją dostępu

12 Innowacje w miejskim transporcie osób

13 Innowacje w miejskim transporcie osób Kwintesencją innowacyjności w zarządzaniu transportem pasażerskim w miastach wojewódzkich w Polsce są zmiany jakościowe wprowadzane na poziomie polityki transportowej. 1. Zwiększanie atrakcyjności transportu publicznego w celu oddziaływania na zachowania komunikacyjne prowadzące do zmniejszenia udziału indywidualnego transportu samochodowego w przewozach w mieście. 2. Priorytet dla rozwoju zrównoważonego transportu w mieście. 3. Przestrzenna i funkcjonalna integracja podsystemów transportowych w mieście (tj. kolei podmiejskiej, metra, tramwajów, autobusów, rowerów).

14 Rower publiczny innowacyjne rozwiązanie? Sieć samoobsługowych wypożyczalni rowerów miejskich (automatycznych parkingów rowerowych), w których, będąc zarejestrowanym użytkownikiem, można pobrać/oddać rower. Z reguły pierwsze min. jest bezpłatne. Kraków (2008 r.) 8 Rzeszów (2010 r.) Wrocław (2011 r.) Poznań (IV 2012 r.) Bemowo w Warszawie (IV 2012 r.) Opole (VI 2012 r.) Warszawa (VIII 2012 r.) Sopot (2013 r.) Legenda: 7 7/34 10/ /172 12/16 3/20 liczba stacji rowerowych w momencie startu systemu /aktualna liczba stacji

15 VETURILO innowacja zarządcza Planowanie, organizacja, kontrola : 2009 r. Strategia zrównoważonego rozwoju systemu transportowego W-wy do 2015 r r. Studium koncepcyjne Systemu Roweru Publicznego w Warszawie (BDiK) 2010 r. Program Funkcjonalno-Użytkowy WRP (BDiK) II 2012 r. Rada m.st. Warszawy przyznaje środki na WRP i wyznacza organizatora ZTM III 2012 r. ZTM ogłasza przetarg na WRP IV 2012 r. operatorem WRP zostaje Nextbike V 2012 r. VETURILO oficjalną nazwą WRP Władza samorządowa Biuro Drogownictwa i Komunikacji w UM st. W-wy Organizator transportu Zarząd Transportu Miejskiego w W-wie Operator systemu WRP Nextbike sponsor zarządca operator

16 VETURILO współpraca Włączanie się kolejnych podmiotów do finansowania: DZIELNICE II-IV 2012 r. Bielany i Ursynów włączają się do współfinansowania VI 2012 r. podpisanie porozumienia o kompatybilności VETURILO i Bemowo Bike VII 2012 r. Wilanów włącza się do współfinansowania I 2013 r. Białołęka, Targówek i Żoliborz sfinansują 13 stacji (ok. 150 rowerów) III 2013 r. Ochota, Ursynów i Włochy sfinansują 14 stacji (ok. 160 rowerów) PODMIOTY PRYWATNE koniec 2012 r. prywatne podmioty włączają się do finansowania stacji (CH Arkadia, Galeria Mokotów, Poleczki Business Park)

17 VETURILO innowacja technologiczna System rowerów 3-ciej generacji (smart bike-sharing system) : Park specjalnie zaprojektowanych rowerów (ok ) Stacje miejsca, gdzie użytkownik pobiera/oddaje rower, z panelem sterującym i stojakami rowerowymi z elektrozamkami (172) Centrum zarządzania (podsystem zarządzania wypożyczeniami, naprawami i relokacją oraz gromadzeniem i przetwarzaniem danych) Zaplecze logistyczne (magazyn rowerów, centrum serwisowe, samochody techniczne) Innowacyjne usługi (dla użytkowników i operatora systemu) Źródło:

18 VETURILO innowacja społeczna* * Veturilo nominacja w konkursie Travelery 2012 w kategorii Społeczna Inicjatywa Roku Wpływ na zmianę stylu życia warszawiaków Zainicjowanie mody na rower rower również jako środek transportu w drodze do/z pracy lub szkoły Wyższy stopień wykorzystania infrastruktury rowerowej, co zachęca władze do dalszego inwestowania w drogi, parkingi, kładki rowerowe itp. i konsultacji ich lokalizacji Przyspieszenie zmian w przepisach prawnych w celu stworzenia miasta przyjaznego rowerom (np. wprowadzenie stref uspokojonego ruchu, tworzenie kontrapasów, segregacja ruchu itp.) Wzrost atrakcyjności transportu publicznego Źródło:

19 Przyszłość rowerów publicznych inspiracje Oczekiwania młodych użytkowników: możliwość sprawdzenia dostępności rowerów on-line możliwość śledzenia pokonanej trasy stworzenia swojego profilu i dzielenia go Potrzeby starszych użytkowników: rowery elektryczne Potrzeby operatora: rozwiązania ułatwiające instalację stacji w przestrzeni miejskiej rozwiązania poprawiające parametry stacji zasilających stacje wypożyczeń w energię elektryczną rozwiązania, które obniżą koszty systemów pozwalających na śledzenie rowerów rozwiązania usprawniające redystrybucję rowerów w mieście Źródło:

20 Inteligentne systemy transportowe ITS Intelligent Transportation Systems

21 ITS inteligentne systemy transportowe ITS innowacyjne technologie wspierające zarządzanie infrastrukturą transportową w sposób zrównoważony Smart City inteligenta gospodarka, mobilność, środowisko, mieszkańcy, warunki zamieszkania, zarządzanie ITS = skrócenie czasu podróży, poprawa wykorzystania infrastruktury, bezpieczeństwa ruchu, stanu środowiska, komfortu podróżowania, ograniczenie kosztów zarządzania transportem, utrzymaniem i renowacją nawierzchni + poprawa konkurencyjności miasta

22 ITS w polskich miastach Złożone projekty IT na różnym etapie planowania lub wdrożenia o charakterze punktowym Dofinansowanie ze środków unijnych (50 85%), koszt samorządu od kilku do mln zł (np. TRISTAR 184 mln zł, ITS Poznań 103 mln zł) Procedura przetargu nieograniczonego (cena) Transfer wiedzy z innych miast (Kraków Civitas Caravel) i/lub parków technologicznych Cel: 1. Bieżące udrażnianie przejazdów w transporcie publicznym 2. Zmniejszenie liczby zatrzymań i zatłoczenia 3. Monitoring lokalizacji pojazdów transportu publicznego x. Bieżące udrażniania przejazdów w transporcie ładunków y. Zmniejszenie hałasu i zanieczyszczenia środowiska

23 ITS Wrocław Inteligentny system zarządzania transportem we Wrocławiu Elementy rozwiązania cel: przyspieszenie ruchu o 20% Centrum zarządzania ruchem System sterowania ruchem (153 skrzyżowania do III 2014) Nadzór nad komunikacją zbiorową Dynamiczna informacja przystankowa (168 przystanków) Informacja dla kierowców Procedura wyboru partnera realizacji projektu dialog konkurencyjny, kryteria oceny ofert: 30% - cena 30% - stopień wykorzystania istniejącej infrastruktury 20% - warunki finansowania 10% - otwartość systemu 10% - harmonogram wdrażania

24 ITS przyszłość i rekomendacje Systemowe spojrzenie na problematykę zarządzania transportem w mieście Budowa modeli referencyjnych interoperacyjnych ITS Strategia dla transportu 2020 (2030) Dyrektywa ITS ITS jako usługa ITS = konkurencyjność miasta w skali międzynarodowej

25 Wnioski końcowe

26 Wnioski końcowe Brak znaczących innowacji ograniczających poziom kongestii w miastach w Polsce Potrzeba holistycznego podejścia do zarządzania transportem osób i towarów szczególnie w dużych miastach i aglomeracjach Potrzeba systemowej analizy wpływu pojedynczych decyzji z zakresu zarządzania transportem na zrównoważony rozwój miasta jako całości Więcej wyników badań innowacji w polskich miastach w: Innowacje w zarządzaniu miastami w Polsce, red. M. Bryx (OW SGH, Warszawa 2014)

27 Dziękujemy za uwagę dr Aneta Pluta-Zaremba dr Marzenna Cichosz dr Katarzyna Nowicka Katedra Logistyki Szkoła Główna Handlowa w Warszawie