(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/EP03/10875 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (21) Numer zgłoszenia: (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/EP03/10875 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: , WO04/ PCT Gazette nr 17/04 (51) Int.Cl. B27K 3/52 ( ) B27K 5/06 ( ) Opis patentowy przedrukowano ze względu na zauważone błędy (54) Sposób wytwarzania wyrobów drewnianych (30) Pierwszeństwo: ,DE, (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 26/05 (73) Uprawniony z patentu: BASF AKTIENGESELLSCHAFT, Ludwigshafen,DE (72) Twórca(y) wynalazku: Andreas Krause,Göttingen,DE Holger Militz,Bovenden,DE (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 11/09 (74) Pełnomocnik: Sulima Zofia, Rzecznik Patentowy, Sulima Grabowska Sierzputowska, Biuro Patentów i Znaków Towarowych Sp.j. PL B1

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania wyrobów drewnianych o zwiększonej twardości powierzchniowej i małej emisji formaldehydu. Określenie wyrób drewniany oznacza tu wyrób kształtowy z litego drewna, w tym forniry. Wyrób drewniany i środek impregnujący powinny tworzyć poniekąd materiał kompozytowy, w przypadku którego pozytywne właściwości naturalnego wyrobu drewnianego, w szczególności wygląd, są zachowane, ale jedna lub więcej fizycznych i biologicznych właściwości są znacznie polepszone. Dotyczy to w szczególności twardości powierzchniowej. Z publikacji Treatment of timber with water soluble dimethylol resins to improve the dimensional stability and durability", w Wood Science and Technology 1993, strony , wiadomo, że kurczenie się i pęcznienie drewna oraz odporność na działanie grzybów i owadów może być zwiększona przez podziałanie na drewno środkiem impregnującym, stanowiącym wodny roztwór dimetylolodihydroksyetylenomocznika (DMDHEU czyli 1,3-bis(hydroksymetylo)-4,5-dihydroksyimidazolidyn-2-onu) i katalizatora. Jako katalizatory stosuje się sole metali, kwas cytrynowy i sole aminowe, pojedynczo lub w mieszaninie. DMDHEU stosuje się w roztworze wodnym w stężeniu 5-20%. Dodawana ilość katalizatora wynosi 20%, w przeliczeniu na ilość DMDHEU. Impregnację prowadzi się pod zmniejszonym ciśnieniem. W podwyższonej temperaturze zachodzi reakcja samego DMDHEU i reakcja DMDHEU z drewnem. Reakcja zachodzi w ciągu jednej godziny w piecu suszarniczym, w temperaturze 80 C lub 100 C. Tak potraktowane próbki drewna wykazują polepszone do 75% właściwości pod względem kurczliwości i pęcznienia, przy 20% stężeniu DMDHEU. W ten sposób badano wyrób drewniany o wymiarach 20 mm x 20 mm x 10 mm. Opisany sposób można stosować tylko w przypadku małych wymiarów wyrobu drewnianego, ponieważ drewno konstrukcyjne potraktowane w ten sposób ma tendencję do pękania w przypadku większych wymiarów. Z publikacji W.D. Ellis, J.L. O'Dell, Wood-Polymer Composites Made with Acrylic Monomers, Isocyanate and Maleic Anhydride", w Journal of Applied Polymer Science, tom 73, strony (1999), wiadomo, że na naturalne drewno można działać pod zmniejszonym ciśnieniem mieszaniną akrylanów, izocyjanianu i bezwodnika maleinowego. Stosowane substancje reagują ze sobą ale nie reagują z drewnem. W wyniku takiej impregnacji wzrasta gęstość, twardość i odporność na dyfuzję pary wodnej. Polepsza się również hydrofobowość i stabilność wymiarów drewna. W EP-B ujawniono impregnowanie wyrobów drewnianych z litego drewna polimerem rozkładalnym biologicznie, żywicą naturalną i/lub estrem kwasu tłuszczowego, ewentualnie pod zmniejszonym ciśnienia i/lub zwiększonym ciśnieniem. Impregnację prowadzi się w podwyższonej temperaturze. Pory w drewnie zostają w co najmniej znacznym stopniu wypełnione i powstaje wyrób kształtowy zawierający drewno i polimer rozkładalny biologicznie. Nie zachodzi przy tym reakcja polimeru z drewnem. W wyniku tego rodzaju obróbki nie zatracają się charakterystyczne właściwości drewna, rozkładalność biologiczna i właściwości mechaniczne. Może być zwiększona termoplastyczność. W zależności od ilości wprowadzonego polimeru, następuje wzrost twardości powierzchniowej wskutek wprowadzenia polimeru do matrycy drewniane], dzięki czemu drewno konstrukcyjne z natury miękkie jest odpowiednie także na podłogi wysokiej jakości. W SE-C opisano sposób utwardzania drewna z prasowaniem, w którym niepoddane obróbce drewno impregnuje się różnymi aminowymi monomerami na bazie melaminy i formaldehydu metodą impregnacji próżniowej, a następnie suszy i utwardza w prasie z prasowaniem w podwyższonej temperaturze. Jako środki sieciujące wymieniono między innymi DMDHEU, dimetylolomocznik, dimetoksymetylomocznik, dimetyloloetylenomocznik, dimetylolopropylenomocznik i dimetoksymetylouron. Wadą tego sposobu jest to, że w wyniku prasowania naturalna budowa drewna ulega zniszczeniu i że emisja formaldehydu z gotowego wyrobu drewnianego jest stosunkowo duża, w zależności od stosowanego środka sieciującego. Istniała potrzeba opracowania sposobu zwiększania twardości powierzchniowej wyrobów drewnianych, także o stosunkowo dużych wymiarach, pozbawionego wad znanych sposobów, w szczególności nie prowadzącego do pęknięć w drewnie, zapewniającego niską emisję formaldehydu i umożliwiającego uzyskanie wyrobów drewnianych, w których zachowana jest naturalna struktura drewna. Stwarza to różne korzystne możliwości zastosowania wyrobów drewnianych, w szczególności zastosowania jako parkietu.

3 PL B1 3 Wynalazek dotyczy sposobu wytwarzania wyrobów drewnianych o zwiększonej twardości powierzchniowej, polegającego na tym, że niepoddany obróbce wyrób drewniany impregnuje się wodnym roztworem. A) środka impregnującego stanowiącego 1,3-bis(hydroksymetylo)-4,5-dihydroksyimidazolidyn-2- -on modyfikowany metanolem, etanolem, n-propanolem, izopropanolem, n-butanolem, n-pentanolem, glikolem etylenowym, glikolem dietylenowym, glikolem 1,2- i 1,3-propylenowym, glikolem 1,2-, 1,3- i 1,4-butylenowym, glicerolem, poli(glikolami etylenowymi) o wzorze HO(CH 2 CH 2 O) n H, w którym n oznacza 3-20, lub ich mieszaninami, oraz B) katalizatora wybranego z grupy obejmującej sole amonowe i sole metali, kwasy organiczne i nieorganiczne oraz ich mieszaniny, suszy się, a następnie utwardza w podwyższonej temperaturze. Korzystnie stosuje się równocześnie środek impregnujący C) z grupy obejmującej 1,3-bis(hydroksymetylo)-4,5-dihydroksyimidazolidyn-2-on, 1,3-dimetylo- -4,5-dihydroksyimidazolidyn-2-on, dimetylolomocznik, bis(metoksymetylo)mocznik, tetrametyloloacetylenodimocznik, 1,3-bis(hydroksymetylo)imidazolidyn-2-on, metylolometylomocznik i mieszaniny tych związków. Korzystnie stosuje się równocześnie środek impregnujący D) z grupy obejmującej C 1 -C 5 alkohol, poliol i ich mieszaniny. Korzystnie stosuje się równocześnie metanol, etanol, n-propanol, izopropanol, n-butanol, n-pentanol, glikol etylenowy, glikol dietylenowy, glikol 1,2- i 1,3-propylenowy, glikol 1,2-, 1,3- i 1,4-butylenowy, glicerol, poli(glikole etylenowe) o wzorze HO(CH 2 CH 2 O) n H, w którym n oznacza 3-20, albo ich mieszaniny. Szczególnie korzystnie stosuje się równocześnie metanol, glikol dietylenowy lub ich mieszaniny. Korzystnie środki impregnujące A) i ewentualnie C) i D) stosuje się w stężeniu 1-60% wagowych w roztworze wodnym. Korzystnie jako katalizator B) stosuje się sole metali z grupy obejmującej halogenki metali, siarczany metali, azotany metali, tetrafluoroborany metali, fosforany metali i ich mieszaniny. Szczególnie korzystnie jako katalizator B) stosuje się sole metali z grupy obejmującej chlorek magnezu, siarczan magnezu, chlorek cynku, chlorek litu, bromek litu, trifluorek boru, chlorek glinu, siarczan glinu, azotan cynku, tetrafluoroboran sodu i ich mieszaniny. Korzystnie jako katalizator B) stosuje się sole amonowe z grupy obejmującej chlorek amonu, siarczan amonu, szczawian amonu, fosforan diamonowy i ich mieszaniny. Korzystnie jako katalizator B) stosuje się kwasy organiczne lub nieorganiczne, wybrane z grupy obejmującej kwas maleinowy, kwas mrówkowy, kwas cytrynowy, kwas winowy, kwas szczawiowy, kwas p-toluenosulfonowy, kwas chlorowodorowy, kwas siarkowy, kwas borowy i ich mieszaniny. Szczególnie korzystnie jako katalizator B) stosuje się chlorek magnezu. Korzystnie katalizator B) stosuje się w stężeniu 0,1-10% wagowych, w przeliczeniu na ilość środka impregnującego A) oraz ewentualnie C) i D). Korzystnie impregnowany wyrób drewniany suszy się w temperaturze C. Korzystnie impregnowany i wysuszony wyrób drewniany utwardza się w temperaturze C. Korzystnie impregnowany i wysuszony wyrób drewniany utwardza się w temperaturze C. Korzystnie impregnowany i wysuszony wyrób drewniany utwardza się w ciągu od 10 minut do 72 godzin. Korzystnie po impregnacji i suszeniu wyrób drewniany zamocowuje się podczas utwardzania. Szczególnie korzystnie wyrób drewniany zamocowuje się w ogrzewanej prasie. Jeżeli razem ze środkiem impregnującym A) stosuje się środek impregnujący C), to jego ilość korzystnie wynosi 1-60% wagowych, w przeliczeniu na masę środka impregnującego A). Jeżeli razem ze środkiem impregnującym A) stosuje się środek impregnujący D), to jego ilość korzystnie wynosi 1-40% wagowych, w przeliczeniu na masę środka impregnującego A). W sposobie według wynalazku jako katalizator B) szczególnie przydatne są chlorek magnezu, chlorek cynku, siarczan magnezu i siarczan glinu, a zwłaszcza chlorek magnezu. Katalizator B) korzystnie stosuje się w stężeniu 0,1-10% wagowych, szczególnie korzystnie 0,2-8% wagowych, a zwłaszcza 0,3-5% wagowych, w przeliczeniu na środek impregnujący A) oraz ewentualnie C) i D). Modyfikowany 1,3-bis(hydroksymetylo)-4,5-dihydroksyimidazolidyn-2-on (mdmdheu) ujawniono np. w US i WO 98/ Jest to produkt reakcji 1,3-bis(hydroksymetylo)-4,5-dihydroksyimidazolidyn-2-onu z alkoholem C 1 -C 5, poliolem lub ich mieszaninami.

4 4 PL B1 Przy wytwarzaniu pochodnych 1,3-bis(hydroksymetylo)-4,5-dihydroksyimidazolidyn-2-onu (mdmd- HEU), miesza się DMDHEU i alkohol jednowodorotlenowy i/lub poliol, przy czym alkohol jednowodorotlenowy i/lub poliol stosuje się w ilości 0,1-2,0 równoważników molowych każdego z tych związków, w przeliczeniu na ilość DMDHEU. Mieszaninę DMDHEU i alkoholu jednowodorotlenowego i/lub poliolu poddaje się reakcji w temperaturze C i przy wartości ph 1-2,5, przy czym po zakończeniu reakcji odczyn doprowadza się do wartości ph 4-8. W sposobie według wynalazku impregnację można prowadzić pod zmniejszonym ciśnieniem, a następnie prowadzić ją pod zwiększonym ciśnieniem. Wyrób drewniany w urządzeniu do impregnacji poddaje się działaniu zmniejszonego ciśnienia 1-10 kpa przez okres od 10 minut do 2 godzin, korzystnie około 30 minut, w zależności od wymiarów wyrobu drewnianego, a następnie zalewa środkiem impregnującym. Korzystne okazało się zmniejszone ciśnienie około 5 kpa, przez jedną godzinę. Alternatywnie wyrób drewniany można najpierw zalać w urządzeniu impregnującym środkiem impregnującym i następnie poddać działaniu zmniejszonego ciśnienia 1-10 kpa przez wyżej podany okres czasu. Następnie wyrób podaje się działaniu ciśnienia 0,2-2 MPa, korzystnie 1-1,2 MPa, w zależności od wymiarów wyrobu drewnianego, przez okres od 10 minut do 2 godzin, korzystnie około jednej godziny. Proces prowadzony pod zmniejszonym ciśnieniem jest szczególnie wskazany w połączeniu z dużym udziałem wagowym środka impregnującego. Po fazie ciśnieniowej usuwa się pozostałą ciecz i impregnowany wyrób drewniany zamocowuje się i wstępnie suszy w temperaturze C. Wstępne suszenie oznacza, że wyrób drewniany suszy się do zawartości wilgoci poniżej punktu nasycenia włókien, który w zależności od rodzaju drewna wynosi około 30%. Wstępne suszenie przeciwdziała niebezpieczeństwu pękania drewna. W przypadku małoformatowego wyrobu drewnianego, np. fornirów, można zrezygnować ze wstępnego suszenia. W przypadku wyrobu drewnianego o większych wymiarach, wstępne suszenie jest jednak zawsze wskazane. Środek impregnujący wprowadzony do drewna przereagowuje sam i z drewnem, korzystnie pod działaniem temperatury od około 70 C do 170 C, korzystnie C, przez okres od 10 minut do 72 godzin. Reakcja środka impregnującego może zachodzić szczególnie w około 120 C, w ciągu około 12 godzin. W wyniku tego nie tylko zostają wypełnione środkiem impregnującym pory w drewnie, ale i zachodzi sieciowanie pomiędzy środkiem impregnującym i drewnem. W przypadku fornirów można stosować raczej wyższą temperaturę i krótszy czas. Nowym sposobem poniekąd wytwarza się nowy materiał, w którym proporcja drewna do środka impregnującego stanowi wartość rzędu około 1:0,3 do 1. Masa nowego materiału jest większa od masy niepoddanego obróbce drewna o około 30% do 100%. Materiał ma polepszone użyteczne właściwości techniczne, które mogą być wykorzystane w praktyce i jednocześnie atrakcyjny wygląd drewna. Twardość powierzchniowa ulega zwiększeniu około 2- do 3-krotnie. Osiągalna jest twardość Brinella w zakresie N/mm 2, np. w przypadku buku, natomiast buk niepoddany obróbce wykazuje twardość Brinella około N/mm 2. Ponadto w porównaniu z drewnem usieciowanym tradycyjną żywicą mocznikowo-formaldehydową, emisja formaldehydu jest znacznie zmniejszona, co jest ważne zwłaszcza przy zastosowaniu wewnętrznym. Dzięki temu udostępniono nowe dziedziny zastosowań, w szczególności jako materiałów w postaci parkietów drewnianych. Udostępniono materiał łatwy do pielęgnacji, trwały i nadający się do stosowania przy dużych obciążeniach. Ponadto zmniejszona jest wrażliwość na zmieniające się warunki klimatyczne, w szczególności na wilgotność. W szczególnej postaci wynalazku, impregnowany i wstępnie wysuszony wyrób drewniany dla zamocowania jest mocno przytrzymywany w ogrzewanej prasie. Umożliwia to przeciwdziałanie w prosty sposób wypaczaniu się wyrobu drewnianego i jednocześnie prowadzenie utwardzania środka impregnującego. Stosuje się przy tym stosunkowo mały nacisk, wskutek czego zachowana jest struktura wyrobu drewnianego. Wynalazek ilustrują następujące przykłady. P r z y k ł a d 1 W tym przykładzie obróbce poddano wierzchnie warstwy gotowego parkietu. Wierzchnie warstwy mogą być z drewna bukowego, ale możliwe są również inne dające się impregnować rodzaje drewna. Możliwe jest także prowadzenie etapów procesu w podobny sposób przy wytwarzaniu parkietu jednowarstwowego, desek podłogowych, a także innego rodzaju drewna. 1) 50% wodny roztwór DMDHEU modyfikowany glikolem dietylenowym i metanolem (mdmd- HEU) zmieszano z 1,5% MgCl 2 x 6H 2 O. Do urządzenia impregnującego wprowadzono surowe desz-

5 PL B1 5 czułki górnej warstwy, wysuszone do około 12% wilgotności drewna. W urządzeniu impregnującym wytworzono zmniejszone ciśnienie bezwzględne 10 kpa i utrzymywano je przez 30 minut, a następnie napełniono urządzenie środkiem impregnującym. Następnie zwiększono ciśnienie do 1 MPa i utrzymywano je przez jedną godzinę. Zakończono fazę ciśnieniową i usunięto pozostałą ciecz. 2) Impregnowane deszczułki górnej warstwy zamocowano w stosach, w sposób uniemożliwiający ich wypaczanie się. Deszczułki wysuszono przez około 7 dni w temperaturze 40 C. Reakcję pomiędzy drewnem i środkiem impregnującym z uzyskaniem materiału kompozytowego przeprowadzono w ten sposób, że deszczułki wprowadzono do ogrzewanej prasy. Prasę ogrzano do 130 C i deszczułki sprasowano przy 0,9 N/mm 2. Długotrwałość działania temperatury zależała od rodzaju drewna i wymiarów deszczułek. W przypadku deszczułek o grubości 4-5 mm czas reakcji wynosił około 1 godziny. Po ochłodzeniu deszczułek można było je dalej poddawać obróbce tak jak deszczułki niepoddane obróbce. Wymiary deszczułek wynosiły 500 mm x 100 m x 4 mm. Zawartość formaldehydu Zawartość formaldehydu w drewnie mierzono metodą butelkową, na podstawie EN 717 część 4. T a b e l a 1 Drewno Rodzaj obróbki Zawartość formaldehydu Polepszenie Deszczułki bukowe Deszczułki bukowe 30% DMDHU; 1,5%MgCl 2 x6h 2 O 30% mdmdhu; 1,5%MgCl 2 x6h 2 O 28,27* 9,69* 66% *Stężenie wyrażono w mg formaldehydu na 100 g drewna Wyrób drewniany poddany obróbce modyfikowanym DMDHEU miał w bardzo dużym stopniu zmniejszoną zawartość formaldehydu, w porównaniu z materiałem drewnianym poddanym obróbce zwykłym DMDHEU. Drewno Twardość Brinella Polepszenie Niepoddane obróbce 35 N/mm 2 Poddane obróbce 73 N/mm 2 109% W wyniku tego procesu twardość powierzchniowa zwiększyła się w bardzo dużym stopniu. Pomiary przeprowadzono na podstawie EN P r z y k ł a d 2 W tym przykładzie wytworzono lite panele z drewna sosnowego, składające się z deszczułek o wymiarach 500 mm x 30 mm x 30 mm. DMDHEU modyfikowany glikolem dietylenowym i metanolem (mdmdheu) rozcieńczono wodą do 30% wag. i zmieszano z 1,5% MgCl 2 x 6H 2 O. Do urządzenia impregnującego wprowadzono surowe deszczułki, wysuszone do około 12% wilgotności drewna. Urządzenie to napełniono środkiem impregnującym i wytworzono zmniejszone ciśnienie bezwzględne 4 kpa i utrzymywano je przez 30 minut. Następnie zwiększono ciśnienie do 1 MPa i utrzymywano je przez 2 godziny. Zakończono fazę ciśnieniową i usunięto pozostałą ciecz. Deszczułki wysuszono przez zamocowanie ich w stosach, w sposób uniemożliwiający ich wypaczanie się. Suszenie prowadzono przez okres 15 dni w temperaturze pokojowej. W celu skrócenia czasu suszenia wstępnego można również stosować zwykłą komorę suszarniczą i podwyższoną temperaturę. Deszczułki ogrzano do około 105 C w warunkach wymuszonego obiegu powietrza, przy utrzymywaniu ich zamocowania. Długotrwałość działania temperatury zależała od rodzaju drewna i wymiarów deszczułek. W przypadku deszczułek o grubości 3 cm czas reakcji wynosił około 48 godzin. Po ochłodzeniu deszczułek można je było sklejać w celu otrzymania paneli, tak jak niepoddane obróbce części z litego drewna. Zawartość formaldehydu Zawartość formaldehydu w drewnie mierzono metodą butelkową, na podstawie EN 717 część 4.

6 6 PL B1 T a b e l a 2 Drewno Rodzaj obróbki Zawartość formaldehydu Polepszenie Niepoddane obróbce deszczułki z drewna bielu sosnowego Poddane obróbce deszczułki z drewna bielu sosnowego *Stężenie wyrażono w mg formaldehydu na 100 g drewna 30% DMDHU; 1,5%MgCl 2 x6h 2 O 30% mdmdhu; 1,5%MgCl 2 x6h 2 O 19,11* 7,91* 59% Wyrób drewniany poddany obróbce modyfikowanym DMDHEU miał w bardzo dużym stopniu zmniejszoną zawartość formaldehydu, w porównaniu z materiałem drewnianym poddanym obróbce zwykłym DMDHEU. T a b e l a 3 Drewno Twardość Brinella Polepszenie Niepoddane obróbce 16 N/mm 2 Poddane obróbce 30 N/mm 2 88% W wyniku tego procesu twardość powierzchniowa zwiększyła się w bardzo dużym stopniu. Pomiary przeprowadzono na podstawie EN Zastrzeżenia patentowe 1. Sposób wytwarzania wyrobów drewnianych o zwiększonej twardości powierzchniowej, znamienny tym, że niepoddany obróbce wyrób drewniany impregnuje się wodnym roztworem A) środka impregnującego stanowiącego 1,3-bis(hydroksymetylo)-4,5-dihydroksyimidazolidyn-2-on modyfikowany metanolem, etanolem, n-propanolem, izopropanolem, n-butanolem, n-pentanolem, glikolem etylenowym, glikolem dietylenowym, glikolem 1,2- i 1,3-propylenowym, glikolem 1,2-, 1,3- i 1,4-butylenowym, glicerolem, poli(glikolami etylenowymi) o wzorze HO(CH 2 CH 2 O) n H, w którym n oznacza 3-20, lub ich mieszaninami, oraz B) katalizatora wybranego z grupy obejmującej sole amonowe i sole metali, kwasy organiczne i nieorganiczne oraz ich mieszaniny, suszy się, a następnie utwardza w podwyższonej temperaturze. 2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że równocześnie stosuje się środek impregnujący C) z grupy obejmującej 1,3-bis(hydroksymetylo)-4,5-dihydroksyimidazolidyn-2-on, 1,3-dimetylo-4,5- -dihydroksyimidazolidyn-2-on, dimetylolomocznik, bis(metoksymetylo)mocznik, tetrametyloloacetylenodimocznik, 1,3-bis(hydroksymetylo)imidazolidyn-2-on, metylolometylomocznik i mieszaniny tych związków. 3. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że równocześnie stosuje się środek impregnujący D) z grupy obejmującej C 1 -C 5 alkohol, poliol i ich mieszaniny. 4. Sposób według zastrz. 3, znamienny tym, że równocześnie stosuje się metanol, etanol, n-propanol, izopropanol, n-butanol, n-pentanol, glikol etylenowy, glikol dietylenowy, glikol 1,2- i 1,3-propylenowy, glikol 1,2-, 1,3- i 1,4-butylenowy, glicerol, poli(glikole etylenowe) o wzorze HO (CH 2 CH 2 O) n H, w którym n oznacza 3-20, albo ich mieszaniny. 5. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że równocześnie stosuje się metanol, glikol dietylenowy lub ich mieszaniny. 6. Sposób według zastrz. 1 albo 2, albo 3, znamienny tym, że środki impregnujące A) i ewentualnie C) i D) stosuje się w stężeniu 1-60% wagowych w roztworze wodnym. 7. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że jako katalizator B) stosuje się sole metali z grupy obejmującej halogenki metali, siarczany metali, azotany metali, tetrafluoroborany metali, fosforany metali i ich mieszaniny. 8. Sposób według zastrz. 7, znamienny tym, że jako katalizator B) stosuje się sole metali z grupy obejmującej chlorek magnezu, siarczan magnezu, chlorek cynku, chlorek litu, bromek litu, trifluorek boru, chlorek glinu, siarczan glinu, azotan cynku, tetrafluoroboran sodu i ich mieszaniny.

7 PL B Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że jako katalizator B) stosuje się sole amonowe z grupy obejmującej chlorek amonu, siarczan amonu, szczawian amonu, fosforan diamonowy i ich mieszaniny. 10. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że jako katalizator B) stosuje się kwasy organiczne lub nieorganiczne, wybrane z grupy obejmującej kwas maleinowy, kwas mrówkowy, kwas cytrynowy, kwas winowy, kwas szczawiowy, kwas p-toluenosulfonowy, kwas chlorowodorowy, kwas siarkowy, kwas borowy i ich mieszaniny. 11. Sposób według zastrz. 7 albo 8, znamienny tym, że jako katalizator B) stosuje się chlorek magnezu. 12. Sposób według zastrz. 1 albo 2, albo 3, znamienny tym, że katalizator B) stosuje się w stężeniu 0,1-10% wagowych, w przeliczeniu na ilość środka impregnującego A) oraz ewentualnie C) i D). 13. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że impregnowany wyrób drewniany suszy się w temperaturze C. 14. Sposób według zastrz. 1 albo 13, znamienny tym, że impregnowany i wysuszony wyrób drewniany utwardza się w temperaturze C. 15. Sposób według zastrz. 14, znamienny tym, że impregnowany i wysuszony wyrób drewniany utwardza się w temperaturze C. 16. Sposób według zastrz. 1 albo 13, znamienny tym, że impregnowany i wysuszony wyrób drewniany utwardza się w ciągu od 10 minut do 72 godzin. 17. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że po impregnacji i suszeniu wyrób drewniany zamocowuje się podczas utwardzania. 18. Sposób według zastrz. 17, znamienny tym, że wyrób drewniany zamocowuje się w ogrzewanej prasie.

8 8 PL B1 Departament Wydawnictw UP RP Cena 2,00 zł.