Postępowanie administracyjne

Transkrypt

1 Podręczniki Prawnicze Postępowanie administracyjne ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi Marek Wierzbowski (red.) Marek Szubiakowski Aleksandra Wiktorowska 14. wydanie C. H. Beck

2 PODRÊCZNIKI PRAWNICZE Marek Wierzbowski Postêpowanie administracyjne

3 W sprzeda y: Z. Cieœlak (red.) POSTÊPOWANIE ADMINISTRACYJNE Wyk³ady Becka M. Rojewski POSTÊPOWANIE ADMINISTRACYJNE OGÓLNE, PRZED S DAMI ADMINISTRACYJNYMI I EGZEKUCYJNE Kazusy Becka P. Go³aszewski POSTÊPOWANIE ADMINISTRACYJNE I S DOWOADMINISTRACYJNE, wyd. 2 Plansze Becka R. Kêdziora OGÓLNE POSTÊPOWANIE ADMINISTRACYJNE, wyd. 2 Akademia Prawa A. Su³awko-Karetko, M. Rojewski KODEKS POSTÊPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO. ORZECZNICTWO, wyd. 2 Zbiory Orzecznictwa Becka KODEKS POSTÊPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO, wyd. 29 Teksty Ustaw Becka KODEKS POSTÊPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO Z WPROWADZENIEM, wyd. 24 Twoje Prawo

4 Postêpowanie administracyjne ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed s¹dami administracyjnymi Redaktor prof. zw. dr hab. Marek Wierzbowski Autorzy dr Marek Szubiakowski prof. zw. dr hab. Marek Wierzbowski prof. dr hab. Aleksandra Wiktorowska pracownicy naukowi Uniwersytetu Warszawskiego 14. wydanie zmienione i uaktualnione

5 Poszczególne czêœci opracowali: Marek Szubiakowski: IV, VI 14, X, XII, XIV, XV Marek Wierzbowski, Aleksandra Wiktorowska: I 1, 2, II, III, V 11, 12, XI, XIII Aleksandra Wiktorowska: I 3, V 13, VI 15 18, VII, VIII, IX, XVI Redakcja: Aneta Flisek Wydawnictwo C. H. Beck 2011 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa Druk i oprawa: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa ISBN ISBN e-book

6 Przedmowa do czternastego wydania Postêpowanie administracyjne zosta³o przygotowane przez zespó³ autorów, pracowników Katedry Prawa Administracyjnego i Postêpowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, maj¹cych wieloletnie doœwiadczenie w nauczaniu postêpowania administracyjnego. Praca ta zosta³a przygotowana jako podrêcznik kierowany do dwóch grup Czytelników. Pierwsz¹ z nich s¹ studenci wydzia³ów prawa, drug¹ zaœ praktycy zajmuj¹cy siê postêpowaniem administracyjnym albo jako pracownicy administracji publicznej (pañstwowej i samorz¹dowej), albo wystêpuj¹cy w konkretnych sprawach administracyjnych czy podatkowych jako strony lub pe³nomocnicy stron. Kieruj¹c ten podrêcznik do tak szeroko zakreœlonego grona, autorzy d¹ yli do wskazania z jednej strony teoretycznych podstaw okreœlonych instytucji procesowych, z drugiej zaœ do zamieszczenia informacji praktycznych, a tak e odnotowania co istotniejszych orzeczeñ s¹dów administracyjnych i S¹du Najwy szego dotycz¹cych zagadnieñ proceduralnych ujêtych w podrêczniku. Postêpowanie administracyjne odgrywa dziœ bardzo du ¹ rolê w praktyce prawniczej. Iloœæ spraw administracyjnych jest o wiele wiêksza od iloœci spraw rozstrzyganych przez s¹dy. W sprawach administracyjnych strona czêsto wystêpuje bez pomocy adwokata, a pracownik administracji rozstrzygaj¹cy sprawê, równie czêsto legitymuje siê wykszta³ceniem nieprawniczym. Przestrzeganie ustawowo okreœlonych zasad postêpowania ma zasadnicze znaczenie dla przebiegu sprawy administracyjnej i oceny prawid³owoœci wydanej decyzji. Znaczny odsetek decyzji uznawanych przez s¹dy administracyjne za nieprawid³owe to w³aœnie decyzje, w których dosz³o do naruszenia przepisów postêpowania administracyjnego. Ten fakt najpe³niej wskazuje, e znajomoœæ procedury czêsto przes¹dza o wyniku sprawy. Podrêcznik obejmuje trzy podstawowe procedury administracyjne postêpowanie ogólne, podatkowe i egzekucyjne. Podrêcznik zawiera tak e czêœæ dotycz¹c¹ s¹downictwa administracyjnego, gdzie zaprezentowano zagadnienia ogólne zwi¹zane z pozycj¹ ustrojow¹ s¹dów administracyjnych oraz podstawowe zasady i instytucje postêpowania przed s¹dami administracyjnymi.

7 VI Przedmowa do czternastego wydania Postêpowanie administracyjne ogólne jest uregulowane uchwalonym piêædziesi¹t lat temu Kodeksem postêpowania administracyjnego KPA. Kodeks by³ wielokrotnie nowelizowany, co jednak nie naruszy³o jego podstawowych instytucji, w szczególnoœci zasad ogólnych i pozycji strony. Kodeks postêpowania administracyjnego mo emy zaliczyæ do pomników prawodawstwa polskiego tak jak Niemcy traktuj¹ swój BGB, czy Francuzi Code civil. Mo na zak³adaæ, e w pewnych granicach bêdzie on u ywany jako wzorzec do wypracowania rozwi¹zañ unijnych, na wzór amerykañskich restatemets czyli wzorców ustawodawstwa krajowego, wykorzystywanych przy przygotowaniu przepisów w poszczególnych krajach czy stanach. Prace w tym kierunku ju siê rozpoczê³y w miêdzynarodowym œrodowisku prawników administratywistów. Polska jest jednym z nielicznych krajów maj¹cych skodyfikowane postêpowanie administracyjne. Jest ono rozumiane przy tym doœæ w¹sko, podobnie jak w nauce austriackiej czy niemieckiej, czy innych krajów tego prawniczego obszaru kulturowego. Postêpowanie administracyjne dotyczy bowiem tylko rozstrzygania indywidualnych spraw administracyjnych w drodze decyzji administracyjnych przez organy administracji. Na skutek tego podejœcia, poza zakresem KPA pozostaj¹ procedury dokonywania innego rodzaju czynnoœci przez organy administracji a w szczególnoœci procedury wydawania przepisów, zawierania umów i udostêpniania informacji. W Polsce procedury te zawarte s¹ w postaci cz¹stkowej w odrêbnych ustawach. Przez pewien czas KPA regulowa³ równie postêpowanie podatkowe. W 1997 r. ustawodawca wy³¹czy³ postêpowanie podatkowe z KPA i podda³ go odrêbnej regulacji prawnej zawartej w ustawie Ordynacji podatkowej. Postêpowanie podatkowe uwa a siê nadal za wyodrêbniony rodzaj postêpowania administracyjnego, dlatego te odrêbny fragment podrêcznika poœwiêcony jest Ordynacji podatkowej, a w³aœciwie przepisom proceduralnym w niej zawartym. Ani KPA, ani Ordynacja podatkowa nie reguluj¹ kwestii wykonania rozstrzygniêæ podjêtych wed³ug przepisów tych obu aktów. Tej problematyce poœwiêcona jest odrêbna ustawa o postêpowaniu egzekucyjnym w administracji. Tê czêœæ procedury administracyjnej okreœla siê mianem egzekucji administracyjnej. Instytucjom postêpowania egzekucyjnego poœwiêcona jest odrêbna czêœæ podrêcznika. Z wydawaniem decyzji przez organy administracji i ich wykonaniem jest œciœle zwi¹zana weryfikacja tych rozstrzygniêæ przez s¹dy administracyjne. Dlatego te osobna czêœæ podrêcznika poœwiêcona jest tzw. postêpowaniu s¹dowoadministracyjnemu, czyli postêpowaniu przed wojewódzkimi s¹dami administracyjnymi i Naczelnym S¹dem Administracyjnym.

8 Przedmowa do czternastego wydania VII W ten sposób Czytelnik otrzymuje podrêcznik pokrywaj¹cy ca³y, podstawowy obszar postêpowania administracyjnego i s¹dowoadministracyjnego. Winniœmy jednak zwróciæ uwagê Czytelnika na pewne istotne cechy postêpowania administracyjnego, których znaczenie wzros³o w ostatnich latach. Przede wszystkim ustawy materialnego prawa administracyjnego zawieraj¹ czêsto pewne przepisy proceduralne, niejednokrotnie uzupe³niaj¹ce lub modyfikuj¹ce KPA. Dotycz¹ one w szczególnoœci treœci wniosków czy podañ o przyznanie okreœlonego uprawnienia. Czêsto dotycz¹ te postêpowania dowodowego, czasu trwania postêpowania, elementów decyzji. Przepisy takie, ustanawiaj¹ce wyj¹tki od KPA powinny byæ interpretowane œciœle, zgodnie z ogólnie przyjêtymi zasadami wyk³adni prawa. Ze wzglêdu na rozmiar takich szczególnych uregulowañ, tylko w pewnym zakresie tego typu odstêpstwa od KPA mog¹ byæ sygnalizowane w podrêczniku. W postêpowaniach przed prezesem Urzêdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, prezesem Urzêdu Regulacji Energetyki, prezesem Urzêdu Komunikacji Elektronicznej, prezesem Urzêdu Transportu Kolejowego przyjêto, e odwo- ³ania od decyzji tych organów okreœlone w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów, prawie energetycznym, prawie telekomunikacyjnym oraz ustawie o transporcie kolejowym rozpatruje S¹d Okrêgowy w Warszawie S¹d Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Postêpowanie przed tym s¹dem reguluj¹ przepisy Kodeksu postêpowania cywilnego. W ograniczonym zakresie w³aœciwe s¹ tu jednak nadal s¹dy administracyjne. Odrêbnym zagadnieniem jest postêpowanie przed Prezesem Urzêdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Tu przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przewiduj¹ w ograniczonym zakresie stosowanie obok KPA równie KPC i nawet KPK, nie mówi¹c o tym, e sama ta ustawa zawiera liczne przepisy proceduralne. To szczególne potraktowanie postêpowania przed prezesem UOKiK w czêœci uzasadnione jest specyfik¹ spraw rozstrzyganych przez ten organ. Jego zakres kompetencji obejmuje np. udzielanie zgody na koncentracjê, czyli przejêcie kontroli przez jednego przedsiêbiorcê nad innym przedsiêbiorc¹, sprawy nadu ycia pozycji dominuj¹cej. W takich sprawach przedsiêbiorca przejmowany, czy przedsiêbiorca skar ¹cy siê na nadu ycie pozycji dominuj¹cej pozbawiony jest obecnie praw strony. Pojawiaj¹ siê te tendencje do ograniczenia uprawnieñ jakie KPA daje stronom postêpowania. Przyk³adem mo e tu byæ tzw. postêpowanie wyjaœniaj¹ce regulowane przez ustawê o nadzorze nad rynkiem finansowym i ustawê o ochronie konkurencji i konsumentów. Celem postêpowania wyjaœniaj¹cego jest ustalenie czy zachodz¹ przes³anki do wszczêcia postêpowania karnego lub administracyjnego (w przypadku UOKiK zwanego antymonopolowym). Wprowadzenie

9 VIII Przedmowa do czternastego wydania postêpowania wyjaœniaj¹cego, tak rozumianego, mia³o na celu umo liwienie sprawdzenia okreœlonych faktów bez wszczynania postêpowania administracyjnego. W praktyce jednak doprowadzi³o do zastêpowania znacznej czêœci postêpowania administracyjnego szczególnie postêpowania dowodowego nowo wprowadzonym postêpowaniem wyjaœniaj¹cym. Po zebraniu ca³oœci lub znacznej czêœci materia³u dowodowego wszczyna siê postêpowanie administracyjne, do³¹czaj¹c do niego akta postêpowania wyjaœniaj¹cego. Z przepisów nie wynika, aby istnia³a mo liwoœæ zastêpowania postêpowania administracyjnego postêpowaniem wyjaœniaj¹cym. Wszczêcie postêpowania administracyjnego nie jest zale ne od woli organu i nastêpuje z chwil¹ pierwszej czynnoœci dokonanej wobec strony. Od tej chwili stronie przys³uguj¹ uprawnienia proceduralne przyznane przez KPA. Powy ej przedstawiliœmy kilka przyk³adów prób dekodyfikacji postêpowania administracyjnego, czyli wprowadzania przepisów, które mog¹ ograniczaæ gwarancje procesowe przyznane przez KPA. Autorzy bêd¹ wdziêczni Czytelnikom za wszelkie uwagi dotycz¹ce treœci podrêcznika, zostan¹ one wykorzystane w kolejnych wydaniach. Warszawa, czerwiec 2011 r. Prof. zw. dr hab. Marek Wierzbowski Kierownik Katedry Prawa Administracyjnego i Postêpowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego

10 Spis treœci Przedmowa do czternastego wydania... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Str. V XIX XXV Nb. Rozdzia³ I. Istota i rozwój postêpowania administracyjnego Postêpowanie administracyjne na tle innych dziedzin prawa Rozwój postêpowania administracyjnego Standardy europejskie w polskim prawie o postêpowaniu administracyjnym Rozdzia³ II. Zagadnienia ogólne Zakres obowi¹zywania KPA I. Postêpowania regulowane przez KPA II. Ogólne postêpowanie administracyjne III. Inne postêpowania regulowane przez KPA Wydawanie zaœwiadczeñ Sprawy skarg i wniosków Zasady ogólne I. Za³o enia postêpowania ogólnego II. Pojêcie zasad ogólnych III. Omówienie zasad ogólnych Zasada praworz¹dnoœci Zasada prawdy obiektywnej Zasada oficjalnoœci Zasada czuwania przez organ administracji nad interesem strony i innych osób bior¹cych udzia³ w postêpowaniu Zasada czynnego udzia³u stron w postêpowaniu Zasada pisemnoœci Zasada dwuinstancyjnoœci Zasada s¹dowej kontroli legalnoœci decyzji administracyjnych Zasada trwa³oœci decyzji administracyjnej Zasada szybkoœci postêpowania Zasada nak³aniania do ugody Zasada przekonywania Zasada pog³êbiania zaufania obywateli Zasada uwzglêdniania interesu spo³ecznego i s³usznego interesu obywateli

11 X Spis treœci Str. Nb. Rozdzia³ III. Podmioty orzekaj¹ce Organy administracji I. Pojêcie organu administracji w KPA II. Organy wy szego stopnia i organy naczelne W³aœciwoœæ organów administracji I. Pojêcie w³aœciwoœci W³aœciwoœæ rzeczowa W³aœciwoœæ instancyjna W³aœciwoœæ miejscowa II. Powierzanie wykonywania kompetencji III. Skutki naruszenia przepisów o w³aœciwoœci IV. Spory o w³aœciwoœæ Spory miêdzy organami administracji (w tym miêdzy organami samorz¹du terytorialnego) Spory miêdzy organami administracji rz¹dowej a organami jednostek samorz¹du terytorialnego Wy³¹czenie pracownika oraz organu od udzia³u w postêpowaniu I. Wy³¹czenie pracownika i cz³onka organu kolegialnego II. Wy³¹czenie organu administracji Rozdzia³ IV. Strona i podmioty na prawach strony Strona w postêpowaniu administracyjnym Podmioty na prawach strony I. Organizacja spo³eczna II. Prokurator III. Rzecznik Praw Obywatelskich IV. Rzecznik Praw Dziecka V. Inne podmioty dzia³aj¹ce na prawach strony Rozdzia³ V. Dorêczenia, wezwania i terminy Dorêczenia Wezwania Terminy I. Uwagi wprowadzaj¹ce II. Rodzaje terminów III. Przywrócenie terminu IV. Obliczanie terminów V. Zachowanie terminu VI. Terminy za³atwiania spraw administracyjnych VII. Legalne wyd³u enie terminów za³atwiania spraw VIII. Milczenie administracji (bezczynnoœæ administracji) Rozdzia³ VI. Wszczêcie postêpowania Wszczêcie postêpowania Protoko³y i adnotacje

12 Spis treœci XI Str. Nb. I. Uwagi wprowadzaj¹ce II. Protoko³y III. Adnotacje Udostêpnianie akt I. Jawnoœæ Jawnoœæ zewnêtrzna Jawnoœæ wewnêtrzna II. Uprawnienia strony wynikaj¹ce z zasady jawnoœci postêpowania III. Ograniczenia jawnoœci Ograniczenia podmiotowe Ograniczenia przedmiotowe IV. Prawne zabezpieczenia udostêpniania akt Formy postêpowania wyjaœniaj¹cego I. Postêpowanie gabinetowe II. Rozprawa Obligatoryjnoœæ i fakultatywnoœæ rozprawy Czynnoœci poprzedzaj¹ce rozprawê Czêœæ wstêpna rozprawy Czêœæ w³aœciwa rozprawy Postêpowanie dowodowe I. Dowody II. Uprawdopodobnienie III. Domniemanie w postêpowaniu dowodowym IV. Rodzaje œrodków dowodowych V. Dowód z dokumentów VI. Dowód z zeznañ œwiadków VII. Dowód z opinii bieg³ego VIII. Oglêdziny IX. Przes³uchanie stron X. Zasady postêpowania dowodowego Zasada swobodnej oceny dowodów Ciê ar dowodu Jawnoœæ wobec strony Bezpoœrednioœæ Koncentracja materia³u dowodowego XI. Udzia³ strony w postêpowaniu dowodowym XII. Skutki uchybieñ w postêpowaniu dowodowym Rozdzia³ VII. Przerwanie toku postêpowania Zawieszenie postêpowania I. Obligatoryjne zawieszenie postêpowania II. Fakultatywne zawieszenie postêpowania III. Forma zawieszenia postêpowania IV. Skutki prawne zawieszenia postêpowania V. Podjêcie zawieszonego postêpowania Umorzenie postêpowania I. Obligatoryjne umorzenie postêpowania II. Fakultatywne umorzenie postêpowania

13 XII Spis treœci Str. Nb. III. Forma umorzenia postêpowania IV. Stadia, w których postêpowanie mo na umorzyæ Rozdzia³ VIII. Rozstrzygniêcia w postêpowaniu administracyjnym Decyzja I. Pojêcie i istota decyzji II. Klasyfikacja decyzji l. Decyzje deklaratoryjne i konstytutywne Decyzje stanowcze (definitywne) i tymczasowe (prowizoryczne) Decyzje pozytywne i negatywne Decyzje dochodz¹ce do skutku niezale nie od woli adresata lub wskutek wniosku strony Decyzje swobodne i tzw. zwi¹zane Decyzje ostateczne i nieostateczne III. Treœæ decyzji Oznaczenie organu administracji publicznej Data wydania Oznaczenie strony (lub stron) adresatów decyzji Osnowa treœæ rozstrzygniêcia sprawy bêd¹cej przedmiotem postêpowania administracyjnego Powo³anie podstawy prawnej Uzasadnienie faktyczne i prawne Pouczenie o przys³uguj¹cych œrodkach prawnych Podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska s³u bowego osoby uprawnionej do wydania decyzji Inne sk³adniki IV. Konstrukcje decyzji w orzecznictwie NSA i SN V. Zajêcie stanowiska przez inny organ przy wydawaniu decyzji przez organ w³aœciwy VI. Rygor natychmiastowej wykonalnoœci VII. Pisemna (ustna) forma decyzji VIII. Zwi¹zanie organu wydan¹ decyzj¹ IX. Wadliwoœæ decyzji Postanowienie I. Istota i pojêcie postanowienia II. Klasyfikacja postanowieñ III. Treœæ postanowienia IV. Ró nice miêdzy postanowieniem a decyzj¹ Ugoda administracyjna I. Uwagi wprowadzaj¹ce II. Przes³anki dopuszczalnoœci zawarcia ugody III. Podmioty ugody, inicjatywa zawarcia ugody, fazy postêpowania i termin zawarcia ugody IV. Forma i treœæ ugody V. Zatwierdzenie ugody i odmowa zatwierdzenia ugody

14 Spis treœci XIII Str. Nb. VI. Skutki prawne odmowy zatwierdzenia ugody oraz zatwierdzenia ugody Rozdzia³ IX. Kontrola prawid³owoœci decyzji i postanowieñ w administracyjnym toku instancji Za³o enia kontroli instancyjnej I. Œrodki prawne w postêpowaniu administracyjnym. Uwagi wprowadzaj¹ce II. Administracyjny tok instancji Œrodki prawne I. Odwo³anie od decyzji II. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ten sam organ III. Za alenie na postanowienie Postêpowanie odwo³awcze I. Postêpowanie odwo³awcze przed organem I instancji II. Postêpowanie odwo³awcze przed organem II instancji III. Cofniêcie odwo³ania IV. Rozstrzygniêcia organu II instancji l. Decyzja o utrzymaniu w mocy zaskar onej decyzji (art pkt 1 KPA) Decyzja reformatoryjna Decyzja o uchyleniu zaskar onej decyzji i umorzeniu postêpowania przed organem I instancji (art pkt 2 KPA) Decyzja o uchyleniu zaskar onej decyzji bez adnych dalszych rozstrzygniêæ (art pkt 2 KPA) Decyzja o umorzeniu postêpowania odwo³awczego (art pkt 3 KPA) Decyzja kasacyjna (art KPA) V. Reformatio in peius w postêpowaniu odwo³awczym Rozdzia³ X. Weryfikacja decyzji ostatecznych Zagadnienia wstêpne Wznowienie postêpowania I. Przes³anka pierwsza II. Przes³anka druga III. Przes³anka trzecia IV. Przes³anka czwarta V. Przes³anka pi¹ta VI. Przes³anka szósta VII. Przes³anka siódma VIII. Przes³anka ósma Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej na podstawie art. 154 i 155 KPA Stwierdzenie niewa noœci decyzji I. Przes³anka pierwsza II. Przes³anka druga III. Przes³anka trzecia

15 XIV Spis treœci Str. Nb. IV. Przes³anka czwarta V. Przes³anka pi¹ta VI. Przes³anka szósta VII. Przes³anka siódma Inne przypadki uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznych I. Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej, na mocy której strona naby³a prawo bez zgody strony II. Zmiana, uchylenie i stwierdzenie wygaœniêcia decyzji na podstawie przepisów pozakodeksowych Rozdzia³ XI. Uprawnienia prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich w postêpowaniu administracyjnym Uprawnienia prokuratora Uprawnienia Rzecznika Praw Obywatelskich Rozdzia³ XII. Op³aty i koszty postêpowania Zasady wnoszenia nale noœci przez stronê I. Op³aty II. Koszty postêpowania III. Inne nale noœci Rozdzia³ XIII. Postêpowania uproszczone Wydawanie zaœwiadczeñ I. Pojêcie zaœwiadczenia II. Zakres podmiotowy III. Tryb wydawania Skargi i wnioski I. Zagadnienia ogólne II. Skargi III. Wnioski Rozdzia³ XIV. Postêpowanie podatkowe Regulacja postêpowania podatkowego Organy orzekaj¹ce Zasady ogólne Wy³¹czenie pracownika organu podatkowego oraz organu Strona w postêpowaniu podatkowym Podmioty na prawach strony w postêpowaniu podatkowym Za³atwianie spraw Dorêczenia Wezwania Przywrócenie terminu Wszczêcie postêpowania Protoko³y i adnotacje Udostêpnienie akt

16 Spis treœci XV Str. Nb. 50. Dowody I. Dowody II. Dowody o szczególnym charakterze III. Pozosta³e dowody Rozprawa Zawieszenie postêpowania Decyzje Postanowienia Odwo³anie Za alenia Wznowienie postêpowania Stwierdzenie niewa noœci Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznych Wygaœniêcie decyzji Odpowiedzialnoœæ odszkodowawcza Kary porz¹dkowe Koszty postêpowania Rozdzia³ XV. Postêpowanie egzekucyjne w administracji Regulacja egzekucji administracyjnej I. Zarys rozwoju regulacji prawnej II. Zakres regulacji III. Podmioty postêpowania egzekucyjnego Organ egzekucyjny Wierzyciel Zobowi¹zany Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, organizacja spo³eczna Uczestnicy postêpowania Œrodki egzekucyjne I. Za³o enia ogólne II. Œrodki egzekucyjne obowi¹zków o charakterze pieniê nym Egzekucja z pieniêdzy Egzekucja z wynagrodzenia za pracê Egzekucja ze œwiadczeñ z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia spo³ecznego oraz renty socjalnej Egzekucja z rachunków bankowych Egzekucja z innych wierzytelnoœci pieniê nych Egzekucja z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunkach papierów wartoœciowych lub innych rachunkach oraz z wierzytelnoœci z rachunków pieniê nych Egzekucja z papierów wartoœciowych niezapisanych na rachunkach papierów wartoœciowych Egzekucja z weksla Egzekucja z autorskich praw maj¹tkowych i praw pokrewnych oraz z praw w³asnoœci przemys³owej

17 XVI Spis treœci Str. Nb. 10. Egzekucja z udzia³u w spó³ce z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹ Egzekucja z pozosta³ych praw maj¹tkowych Egzekucja z ruchomoœci Egzekucja z nieruchomoœci Szczególne zasady egzekucji nale noœci pieniê nych III. Egzekucja obowi¹zków o charakterze niepieniê nym Grzywna w celu przymuszenia Wykonanie zastêpcze Odebranie rzeczy ruchomej Odebranie nieruchomoœci, opró nienie lokali i innych pomieszczeñ Przymus bezpoœredni Postêpowanie zabezpieczaj¹ce Tok postêpowania egzekucyjnego I. Zasady postêpowania egzekucyjnego Zasada obligatoryjnego podejmowania egzekucji Zasada legalnoœci Zasada stosowania naj³agodniejszego œrodka egzekucyjnego Zasada niedopuszczalnoœci stosowania œrodków egzekucyjnych, gdy odpad³a podstawa prowadzenia egzekucji Zasada poszanowania minimum egzystencji Zasada zagro enia Zasada niezale noœci postêpowania egzekucyjnego Zasada prawdy obiektywnej II. Wszczêcie postêpowania egzekucyjnego III. Zbieg egzekucji IV. Zawieszenie i umorzenie postêpowania egzekucyjnego V. Postêpowania uproszczone VI. Œrodki prawne w postêpowaniu egzekucyjnym Zarzuty Za alenie Skarga na czynnoœci egzekucyjne Wniosek o wy³¹czenie spod egzekucji ¹danie zmiany lub uchylenia postanowienia w trybie przepisów KPA VII. Œrodki nadzoru w postêpowaniu egzekucyjnym VIII. Koszty postêpowania egzekucyjnego IX. Udzielanie pomocy obcemu pañstwu oraz korzystanie z jego pomocy przy dochodzeniu nale noœci pieniê nych Rozdzia³ XVI. Pozycja prawna s¹dów administracyjnych i postêpowanie przed s¹dami administracyjnymi Pozycja prawna s¹dów administracyjnych I. Podstawy prawne dzia³ania s¹dów administracyjnych II. Organizacja s¹downictwa administracyjnego uwagi ogólne III. Organizacja wojewódzkich s¹dów administracyjnych

18 Spis treœci XVII Str. Nb. IV. Organizacja Naczelnego S¹du Administracyjnego V. Zakres w³aœciwoœci s¹dów administracyjnych VI. Zakres w³aœciwoœci Naczelnego S¹du Administracyjnego Postêpowanie przed s¹dami administracyjnymi I. Podstawowe zasady postêpowania przed s¹dami administracyjnymi Zasada prawa do s¹du Zasada dwuinstancyjnoœci Zasada legalnoœci Zasada informowania (zasada udzielania pomocy prawnej stronom) Zasada jawnoœci Zasada ekonomii procesowej II. S¹d administracyjny arbiter postêpowania W³aœciwoœæ s¹du administracyjnego Wy³¹czenie s¹dziego Sk³ad s¹du III. Strony i inni uczestnicy postêpowania przed s¹dami administracyjnymi Strony postêpowania Uczestnicy postêpowania Zdolnoœæ s¹dowa i procesowa Pe³nomocnictwo IV. Pisma w postêpowaniu s¹dowym V. Wniosek o wszczêcie postêpowania VI. Skarga do s¹du administracyjnego Legitymacja skargowa Wyczerpanie œrodków zaskar enia Terminy i tryb wniesienia skargi Uiszczenie wpisu Inne wymogi formalne forma i treœæ skargi jako pisma procesowego VII. Skutki prawne skargi Wzglêdna suspensywnoœæ skargi Cofniêcie skargi Odrzucenie skargi, oddalenie lub uwzglêdnienie skargi VIII. Dorêczenia IX. Terminy Uwagi ogólne Przywrócenie terminu X. Posiedzenia s¹dowe XI. Postêpowanie mediacyjne XII. Postêpowanie uproszczone XIII. Zawieszenie postêpowania XIV. Umorzenie postêpowania XV. Orzeczenia s¹dowe Wyroki

19 XVIII Spis treœci Str. Nb. 2. Postanowienia Zakaz reformationis in peius Prawomocnoœæ orzeczeñ Sankcje za niewykonywanie orzeczeñ s¹dowych Wymierzenie organowi grzywny Wyst¹pienie prezesa s¹du lub sk³adu orzekaj¹cego Roszczenie o odszkodowanie XVI. Weryfikacja orzeczeñ s¹dów administracyjnych Skarga kasacyjna Za alenie Wznowienie postêpowania Skarga o stwierdzenie niezgodnoœci z prawem prawomocnego orzeczenia XVII. Wykonywanie orzeczeñ s¹dowych XVIII. Postêpowanie w razie zaginiêcia lub zniszczenia akt XIX. Przepisy z zakresu postêpowania w obrocie zagranicznym XX. Koszty postêpowania Zwrot kosztów postêpowania miêdzy stronami Koszty s¹dowe Wpis Op³ata kancelaryjna Wydatki Zwolnienie od kosztów s¹dowych Prawo pomocy Indeks rzeczowy

20 Wykaz skrótów 1. Akty normatywne EgzAdmU... ustawa z r. o postêpowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz ze zm.) EKDA... Europejski Kodeks Dobrej Administracji EKPC... Konwencja o Ochronie Praw Cz³owieka i Podstawowych Wolnoœci z r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) FinPublU... ustawa z r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz ze zm.) KCel... Kodeks celny KK... Kodeks karny KKS... Kodeks karny skarbowy KP... Kodeks pracy KPA... Kodeks postêpowania administracyjnego KPC... Kodeks postêpowania cywilnego KRO... Kodeks rodzinny i opiekuñczy KSH... Kodeks spó³ek handlowych MPPOiP... Miêdzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych Op³SkarbU... ustawa z r. o op³acie skarbowej (Dz.U. Nr 225, poz ze zm.) OrdPU... ustawa z r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) PAdmR... rozporz¹dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z r. o postêpowaniu administracyjnem (Dz.U. Nr 36, poz. 341 ze zm.) PrCel... ustawa z r. Prawo celne (Dz.U. Nr 68, poz. 622 ze zm.) ProkU... ustawa z r. o prokuraturze (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.) PrPostSAdm... ustawa z r. Prawo o postêpowaniu przed s¹dami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz ze zm.) PrUSAdm... ustawa z r. Prawo o ustroju s¹dów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz ze zm.) PrWod... ustawa z r. Prawo wodne (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 239, poz ze zm.)