Przemoc rówieśnicza w klasie Jak nie wpaść w pułapkę uproszczonego myślenia. Jacek Pyżalski Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Transkrypt

1

2

3

4 Przemoc rówieśnicza w klasie Jak nie wpaść w pułapkę uproszczonego myślenia Jacek Pyżalski Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

5 Trochę o korzeniach podejścia przedstawionego dziś

6 Od kiedy Od zawsze Od 150 lat Od 50 lat

7 Jak nie wpaść w pułapkę? Mam gorszą informację już jesteśmy w pułapce jako naukowcy, nauczyciele, rodzice

8 Szczegóły pułapek Sporo wyników badań, często podobnego typu, ale brak sensownych wniosków Warsztatomania nt. przemocy - jest nawet pewna skuteczność, ale jaka? Niedostatek pomysłów na codzienność Proceduralizacja problemu Znaczny poziom ogólności

9 Czego po naszym spotkaniu nie można się spodziewać? A czego można? Z pewnością skomplikowania sytuacji

10 1. Jaka filozofia działania? Walka z przemocą? Wspieranie relacji?

11 Inaczej mówiąc Reaktywnie? Proaktywnie?

12 Co na to naukowo potwierdzone programy? Przykładowe programy z potwierdzoną skutecznością Youth Matters (USA) Olweus Bullying Prevention Kiva (Finlandia) Zero (Norwegia) Positive Behavioral Interventions and Support (USA)

13 Analiza Wszystkie mają rozbudowany aspekt prewencyjny, ale głównie EDUKACYJNY Przyrost wiedzy łatwo jest zmierzyć pułapki pomiaru skuteczności Mają też oczywiście moduł interwencyjny Życie jednak sobie Pyżalski, 2012, czy badania programu IMPACT Barlińska, J., Plichta, P., Pyżalski, J., Szuster, A. (2018). Ich słowami obraz pomocy w sytuacjach cyberprzemocy rówieśniczej z perspektywy uczniów. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 17(4),

14 Różnie bywa z tą profilaktyką i interwencją Średnio ciekawe. Pani tylko do nas mówiła. Mieliśmy zajęcia jak korzystać z internetu, jakaś Pani była u nas. No nie zainteresowały mnie one zbytnio. Powinni mówić o sytuacjach, jakie mogą nam się codziennie przytrafić, i na przykład o sposobie rozwiązania ich. A tak, to było mówione, że np. w internecie coś tam internetu się nie oszuka

15 Różnie bywa z tą profilaktyką i interwencją Wypowiedzi uczniów wskazują, że podejmowane interwencje mają głównie punitywny charakter. Kara jest stosowana jako podstawowy środek zapobiegania przemocy, co w długofalowej perspektywie sprawia, że działania te spostrzegane są przez samych uczniów jako mało skuteczne: Chyba raz mieliśmy straszenie, że możemy mieć prokuratora. Uczniowi obniżono ocenę z zachowania, ale później się wyciągnął

16 2. Przed czym chronią nas liny, sznurki i nitki?

17 Co mówi jedna z nauczycielek? Uwagę powinniśmy skupić na " nitkach, żyłkach, sznurkach, węzłach", które łączą naszych podopiecznych. Ważna jest ich " długość, grubość, siła, kolor, moc...". Opowieść z przedszkola ważna przez całe życie

18 3. Jak naukowcy definiują przemoc rówieśniczą? Jak ją mierzą? Jakie pojawiają się kontrowersje? (Pellegrini, 2001) Intencjonalność Bullying Powtarzalność Nierównowaga sił

19 4. Jak dobrze posadzić las?

20 5. Wszyscy aktorzy Ofiary i sprawcy (oraz sprawco-ofiary) i wiele błędów tutaj popełnianych Praca z zaangażowanymi przeszłość, czy przyszłość Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wciąż mało wiemy. Projekt ROBUSD

21 Początki bez kontynuacji Najczęstszym błędem, który zauważyłam jest to, że bez jednoznacznych "zeznań" ofiary nie podejmowaliśmy zdecydowanych działań wobec sprawcy. Oczywiście były rozmowy, przesłuchiwanie świadków, rozmowy ze sprawcą, ale zabrakło konsekwencji i dalszej, intensywnej, uporczywej obserwacji. W pracy z ofiarą też brakowało nam determinacji i tego jasnego komunikatu ja widzę co się dzieje.

22 6. Czy zobaczymy małe rzeczy? Pamiętam, gdy jeden z chłopców nie został zaproszony na urodziny, bo w lokalu było tylko 11 krzeseł. Chłopiec powiedział, że i tak nie mógłby przyjść, bo miał coś ważnego. Szturchanie, kopanie w krzesło, popychanie niby niechcący, notoryczne omijanie kolegi, niechęć do bycia z nim w grupie na zajęciach podczas pracy w grupach. Co da się zrobić na tym etapie? A jak sensownie reagować na konfrontacje?

23 Co widzimy (my i uczniowie), a czego nie widzimy? Czy trzeba szczególnie zajmować się cyberprzemocą? Fizyczna Werbalna Przemoc rówieśnicza Relacyjna Cyber

24 7. Czy można zaszkodzić (nawet chcąc dobrze?)

25 Kiedy nie pomyślimy Uczennica słabsza ruchowo na tle klasy - w czasie zajęć sportowych. Wybuchy śmiechu po nieudanej próbie wykonania ćwiczenia. Przyjmowana do grupy rozgrywkowej jako ostatnia, miny rezygnacji na twarzach dzieci.

26 Albo kiedy chcemy pomóc Klasyczna technika socjometryczna Podwyższenie pozycji w grupie

27 Na świecie Przykładowe programy z potwierdzoną skutecznością Youth Matters (USA) Olweus Bullying Prevention Kiva (Finlandia) Zero (Norwegia) Positive Behavioral Interventions and Support (USA)

28 Co łączy skuteczne programy? (1) Zaangażowanie całej społeczności (motto programu Zero) Dobra diagnoza prawidłowe narzędzia, diagnozowanie problemów potrzebnych dla praktyki Ewaluacja oddziaływań programu Praktyczne szkolenie nauczycieli (i CAŁEGO PERSONELU PLACÓWKI) Nastawienie na wszystkich aktorów (potencjalnych sprawców, ofiary, sprawco-ofiary, świadków)

29 Co łączy skuteczne programy? (2) Nastawienie na budowanie norm i kompetencji społecznych wszystkich aktorów (!) Sensowne zaangażowanie rodziców/opiekunów Zajmowanie się wszystkimi typami przemocy (cyber agresja jako część szerszego problemu) Działanie w codzienności (nie akcyjne) Nastawione nie tylko na czynniki ryzyka, ale i na czynniki chroniące Traktujące bullying jako element konglomeratu problemów (np. w powiązaniu w zarządzaniem klasą)

30 Dyskusyjna skuteczność raczej nie, niż tak Mentoring rówieśniczy (np. Farrington, Ttoffi, 2009) Sprawiedliwość naprawcza (mediacja) Pojedyncze imprezy, teatrzyki profilaktyczne, konkursy Programy w modelu zero tolerancji

31 Podsumowanie Rzetelna wiedza dorosłych (1) Brak opierania się o zdrowy rozsądek Po pierwsze: nie szkodzić Działanie na wczesnych etapach Prymat rozwiązań wychowawczych nad prawnymi

32 JUŻ 3 EDYCJA: 13 listopada 15 stycznia 8 h webinariów 15 h pracy własnej

33 WEBINARIA i FILMY SZKOLENIOWE

34 MATERIAŁY EDUKACYJNE

35 ZADANIE DO WYKONIANIA

36 realne rozwiązania skuteczne metody kompleksowa pomoc bogate zasoby edukacyjne angażujące forum dyskusyjne łatwy dostęp

37 Hymel, S., Swearer, S. M. (2015). Four decades of research in bullying, American Psychologist,. 4,

38