Zarz¹dzanie i Edukacja

Transkrypt

1 1 Zarz¹dzanie i Edukacja Zarz¹dzanie gospodark¹ Zarz¹dzanie oœwiat¹ Edukacja spo³eczna NUMER 98 STYCZEÑ LUTY 2015 ISSN X DWUMIESIÊCZNIK SZKO Y WY SZEJ IM. BOGDANA JAÑSKIEGO

2 2 Adres redakcji Dwumiesiêcznik Zarz¹dzanie i Edukacja ul. Elektronowa 2, Warszawa tel./fax (22) wydawnictwo@janski.edu.pl Redaktor naczelny Dr Mariusz Szajda, Szko³a Wy sza im. Bogdana Janskiego Rada naukowa dwumiesiêcznika Zarz¹dzanie i Edukacja Dr hab. W³odzimierz Bernacki, prof. UJ; prof. dr hab. Miros³awa Czerny, UW; doc. PaedDr. Tomáš Jablonský PhD. prof. KU, v Ružomberku, prof. dr hab. Wo³odymyr Jewtuch, Ukraiñska Akademia Nauk; prof. dr hab. Romuald Joñczy, UE we Wroc³awiu; ks. dr hab. Jan Krokos, prof. UKSW; prof. dr hab. Ihor Hrabynskyi, Narodowy Uniwersytet Lwowski; Dr Marcin Kazimierczak, Uniwersytet Abat Oliba CEU, Barcelona; prof. dr. hab. Anatolij M. Ko³ot Kijowski Narodowy Uniwersytet Ekonomiczny; dr in. El bieta Kopciuszewska SWBJ w Warszawie; prof. dr hab. W³odzimierz Kurek, UJ; prof. dr hab. Bo ena Muchacka, UP w Krakowie; prof. dr hab. Jan Oleszczuk, UM w Lublinie; prof. dr hab. Marek Pawlak, KUL; prof. dr hab. Wanda Rusiecka National Academy of Sciences of Belarus; dr hab. Gra yna Sk¹pska prof. UJ, dr hab. Dr.h.c. prof. PhDr. Vojtech Slomski, PhD. ISM Slovakia v Prešove; dr n. med. S³awomir Stawicki, Wojciech Sroczyñski, prof. UPH Redaktor tematyczny Dr Ma³gorzata Stawicka Redaktor statystyczny: Dr in. Pawe³ Kopciuszewski Redaktor jêzykowy Dr Jerzy Ryszard Suchocki, prof. Universidad de las Américas Puebla (UDLAP) Sekretarz redakcji dr Anna Janus (tel ) anna.janus@janski.edu.pl Korekta dr Anna Janus Wszystkie artyku³y s¹ recenzowane Recenzenci prof. dr hab. Jewgienij M. Babosow (Narodowa Akademia Nauk Bia³orusi); dr.h.c. doc. PhDr. Pavel Czarnecki (ISM Slovakia v Prešove); dr in. Jerzy Donarski (SWBJ w Warszawie); dr hab. ukasz Pop³awski (UR w Krakowie); prof. dr hab. Jerzy Kosiewicz (AWF w Warszawie); dr S³awomir Stawicki (Akademia Medyczna w Warszawie); prof. dr hab. Micha³ Troszyñski (PAN); ks. prof. dr hab. Stanis³aw Urbañski (UKSW w Warszawie); dr hab. Grzegorz Wejman, prof. US Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania w publikowanych tekstach skrótów i zmian ISSN X wersja referencyjna czasopisma: papierowa numer dostêpny w wersji elektronicznej na stronie Sk³ad, korekta, druk i oprawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna Adam

3 3 SPIS TREŒCI Zarz¹dzanie gospodark¹ Pawe³ Kazibudzki Decyzje przedsiêbiorców w zakresie wyboru formy opodatkowania dochodu z pozarolniczej dzia³alnoœci gospodarczej Zbigniew Klimiuk Problem niedoboru dolarów amerykañskich w bankowoœci miêdzynarodowej Tomasz Kochañski Procedura badañ marketingowych rynku Marcin uszczyk ZapowiedŸ zmian i poszukiwania nowego porz¹dku rynkowego g³os w dyskusji o ksi¹ ce pt. ad gospodarczy a wspó³czesna ekonomia Nebras Al Masny Dywersyfikacja Ÿróde³ i dróg dostaw gazu ziemnego i ropy a bezpieczeñstwo energetyczne pañstw cz³onkowskich Unii Europejskiej

4 4 SPIS TREŒCI Zarz¹dzanie oœwiat¹ Magdalena Ciechowska Osoba i funkcje promotora w procesie tworzenia pracy dyplomowej Maria Januszewska-Warych Z analizy prasowych publikacji o dylematach przygotowañ do pierwszego, powojennego oœwiatowego zjazdu na polskim, ustrojowym rozdro u Edukacja spo³eczna Anna Godlewska-Zaorska, Bernadetta Olender-Jermacz Kobiety kobietom rozwa ania na temat wolontariatu amazoñskiego Magdalena Karolak-Michalska Rola mniejszoœci narodowych w kszta³towaniu regionalizmu etnicznego i politycznego na przyk³adzie mniejszoœci rosyjskiej w niepodleg³ej Ukrainie Jaros³aw Klimaszewski Zarz¹dzanie systemem logistyczno-finansowym andarmerii Wojskowej Si³ Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej Mariusz Szajda Rola ewolucji chemicznej w procesie rozwoju ycia Noty o Autorach

5 Z A R Z D Z A N I E G O S P O D A R K Pawe³ Ka zi bu dz ki DECYZJE PRZEDSIÊBIORCÓW W ZAKRESIE WYBORU FORMY OPODATKOWANIA DOCHODU Z POZAROLNICZEJ DZIA ALNOŒCI GOSPODARCZEJ BUSINESS DECISIONS IN THE SELECTION OF FORMS OF TAXATION OF INCOME FROM NON-AGRICULTURAL ACTIVITIES STRESZCZENIE G³ów nym ce lem pra cy ba da w czej, któ rej po œwiê co ny jest ar - ty ku³, by³a ana li za i oce na de cy zji po dej mo wa nych przez w³aœci - cieli ma³ych firm, dotycz¹cych formy opodatkowania ich do cho dów. Pod sta wo wym kry te rium oce ny by³a ren to w noœæ de - cyzji w stosunku do innych mo liwych wyborów. Celem pracy ba da w czej by³o przed sta wie nie sku t ków de cy zji pod jê tych przez w³aœcicieli ma³ych firm, zwi¹zanych z obci¹ eniem podatko - wym ich firm. Wnio ski i zalecenia zosta³y sporz¹dzone na przyk³adzie studium przypadku.

6 6 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 98/2015 styczeñ luty SUM MA RY The main goal of the re se arch pa per was ana ly sis and evaluation of decisions made by small business owners con ce r ning the ir in co me ta xa tion form. The fun da men tal criterion of the evaluation was profitability of their decisions in comparison to other possible choices. The objective of the research paper was outlining consequences of decisions made by small bu si ness ow ners on tax bur den of the ir co m pa nies. The con c lu sions and recommendations were prepared on the example of case study results. S³owa klu cze: po da tek do cho do wy, fo r ma opo dat ko wa nia do cho du, fo r ma pra w na pod mio tu go spo dar cze go, ko rzy st noœæ fo r my opodatkowania dochodu Ke y words: in co me tax, in co me ta xa tion form, le gal form of business unit, profitability of income taxation form WPROWADZENIE Jak twier dzi Krzy a no wski do men¹ na uki zarz¹dza nia s¹ procesy informacyjno-decyzyjne, a w³aœciwym przedmiotem jej ba dañ jest spra w noœæ sy ste mu zarz¹dza nia or ga ni zacj¹ 1. Ta spra w noœæ, jak pod kre œla au tor, za le y nie ty l ko od pra wid³o - wej kon stru kcji i mo dy fi ka cji sy ste mu zarz¹dza nia, lecz ta k e od ja ko œci kadr zarz¹dzaj¹cych i za j muj¹cych siê po li tyk¹ spo³ecz - no - go spo darcz¹ or ga ni za cji 2. Ro zu mia ny w sen sie uni wer sa l - nym te r min spra w noœæ jest nazw¹ ogóln¹ ka de go z wa lo rów pra kty cz nych 3, st¹d spra w noœæ ro zu mia na ko le kty w nie to su - ma po szcze gó l nych spra w no œci uj mo wa nych dys try buty w nie, a wiêc spra w noœæ to: sku te cz noœæ i eko no mi cz noœæ, wy da j noœæ 1 Krzy anowski L., Podstawy nauki zarz¹dzania, PWN, Wa r sza wa 1985, s Ibi dem. 3 Ko tar bi ñ ski T., Tra ktat o do brej ro bo cie, Zak³ad Na ro do wy im. Os so li ñ - skich, Wroc³aw- Wa r sza wa 1958, s. 131.

7 Pawe³ Ka zi bu dz ki DECYZJE PRZEDSIÊBIORCÓW W ZAKRESIE... 7 i oszczêdnoœæ, korzystnoœæ i racjonalnoœæ, czystoœæ i udatnoœæ itd. 4. Generalnie rzecz bior¹c, sprawnie, czyli na przyk³ad sku te cz nie i ko rzy st nie, zna czy tyle co d¹ yæ do celu bez zbêd ne - go mar no tra w stwa. Kuc pi sze, i nie ma w¹tpli wo œci, e istot¹ zarz¹dza nia jest pro ces de cy zy j ny, a do bre zarz¹dza nie to po pro stu pra wid³owe de cy zje. In ny mi s³owy ta kie de cy zje, któ re po zwa laj¹ na sku teczn¹ eli mi na cjê za gro eñ, bezb³êdne wyko - rzy sty wa nie nadarzaj¹cych siê szans oraz zapewniaj¹ utrzymanie wy so kiej wy da j no œci w co dzien nych dzia³aniach or ga ni za cji 5. Pisz¹c o ka drze kie ro w ni czej zwra ca uwa gê, e zarz¹dzaj¹ nie ty l ko lu dÿ mi, ale rów nie sob¹. (...) Czê sto, aby osi¹gn¹æ cel, musz¹ po le gaæ na w³as nym po ten cja le. ( ) aby le piej ro zu mieæ sy tu a cje i za gad nie nia, umieæ do ko naæ le p szej ana li zy i okre œle - nia problemów, podejmowaæ decyzje i bezpoœrednie dzia³ania za rów no sa mo dzie l nie, jak i za po œred ni c twem in nych lu dzi 6. De cy zje, któ re de fi niuj¹ isto tê zarz¹dza nia przed siê bio r stwem to jed nak nie ty l ko wy bo ry i dzia³ania do tycz¹ce jego na tu ry ope ra - cy j nej. To ta k e de cy zje na tu ry forma lno- pra w nej wy zna czaj¹ce ramy organi zacyj no-pra w ne fun kcjo no wa nia jed no stki go spo - darczej. Z punktu widzenia przedmiotu i podmiotu opodatko - wa nia oraz wy so ko œci po da t ku do cho do we go, a wiêc jego ciê aru, decyzje te mog¹ byæ dla przedsiêbiorstwa mniej lub bardziej korzystne. W zwi¹zku z po wy szym ce lem ni nie j sze go ar ty ku³u jest ana li za i oce na de cy zji po dej mo wa nych przez przed siê bio r ców w za kre sie wy bo ru fo r my opo dat ko wa nia do cho du z poza ro l ni - czej dzia³al no œci go spo da r czej [PDG] z punktu widzenia ich korzystnoœci. Ar ty ku³ sk³ada siê z trzech g³ów nych czê œci: wy ja œ nie nia zna - cze nia go spo dar cze go pod jê tej pro ble ma ty ki ba da w czej, opi su 4 Pszczo³owski T., Dy le ma ty spra w ne go dzia³ania, Wiedza Powszechna, Wa r sza wa 1982, s Kuc B.R., Me to do lo gia ba dañ orga niza cy j nych, [w:] DŸwignia Archimedesa czy li me to dy i te ch ni ki zarz¹dza nia, (red.) Du ch nie wicz S., Wy daw ni c two Me ne - d e r skie PTM, Wa r sza wa 2004, s Ibi dem, s. 27.

8 8 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 98/2015 styczeñ luty naj wa nie j szych re gu la cji pra wnych do tycz¹cych PDG i form opo dat ko wa nia do cho du z PDG, oraz ana li zy i oce ny de cy zji przedsiêbiorców w zakresie wyboru formy opodatkowania do - cho du z PDG na pod sta wie analizy przypadku. ZNA CZE NIE GO SPO DA R CZE POD JÊ TEJ PROBLEMATYKI BADAWCZEJ Nie od dzi siaj wia do mo, e se ktor ma³ych przed siê biorstw sta - nowi fundament stabilnego rozwoju gospodarczego, bêd¹c si³¹ napêdow¹ wspó³czesnych gospodarek oraz kszta³towania siê klasy œred niej w spo³ecze ñ stwie. Ze wzglê du na swoj¹ rolê w two rze - niu no wych miejsc pra cy i szy b kie do sto so wa nie siê do zmian za chodz¹cych w oto cze niu ma on du e zna cze nie dla roz wo ju lo - kalnego i regionalnego, st¹d udzia³ tej grupy przedsiêbiorstw jest znacz¹cy dla struktury gospodarczej ka dego kraju i ma wp³yw na jej roz wój. W ma³ej i œred niej przed siê bior czo œci (MSP) kry je siê najwiêkszy potencja³ rozwoju i wzrostu zatrudnienia w spo³eczeñstwie przysz³oœci opartym na wiedzy i kwalifikacjach 7. Po mi mo jed nak wzro stu zna cze nia se kto ra MSP w go spo da r - ce pol skiej mo na za uwa yæ, e cha ra kte ryzu je siê on wie lo ma nie ko rzy stny mi czyn ni ka mi, tj.: wy so kim wska Ÿ ni kiem li k wi da - cji i krótkim okresem ycia przedsiêbiorstw; nierównomiernym rozk³adem terytorialnym; niewielkim udzia³em w strukturze pro du kcji prze mys³owej firm wy ko rzy stuj¹cych za awan so wa ne te ch no lo gie; nisk¹ inno wacy j no œci¹ i konku rency j no œci¹; zde cy - do wan¹ do mi nacj¹ mi kro przed siê biorstw w stru ktu rze tego se k - to ra, które stanowi¹ 95,5% wszystkich przedsiêbiorstw zarejestrowa nych w sy ste mie REGON (gdzie ponad 40% z nich sta no wi jed noo so bo wa dzia³al noœæ go spo da r cza) 8 ; niewielkim udzia³em 7 Bla ir T., Schró der G., Ma ni fest socja ldemo kraty cz ny, Gazeta Wyborcza, 10 li pca 1999, s Przedsiêbiorczoœæ w Polsce, Mi ni ste r stwo Go spodarki, Warszawa 2013, s. 139.

9 Pawe³ Ka zi bu dz ki DECYZJE PRZEDSIÊBIORCÓW W ZAKRESIE... 9 w ca³oœci se kto ra przed siê biorstw ma³ych (3,7%) i œred nich (0,75%) 9. Bar dzo isto t ne za tem jest zwró ce nie uwa gi na ba da nia rea li - zo wa ne w la tach do tycz¹ce ba rier ha muj¹cych roz wój tego se kto ra 10. Wy ni ki tych ba dañ bo wiem jed noz na cz nie wska - zuj¹, e do naj wa nie j szych (naj czê œciej wska zy wa nych) czyn ni - ków ha muj¹cych wzrost se kto ra MSP w Pol sce za li czyæ mo na: wy so koœæ op³at i po da t ków oraz po zap³aco wych ko sztów pra cy (sk³adki na ube z pie cze nia spo³ecz ne), szcze gó l nie przy uw z glêd - nie niu obe cne go po zio mu roz wo ju go spo dar cze go i nie ja s nych prze pi sów po da t ko wych 11 ; wy so koœæ po da t ków i op³at prze wi - dzia nych pra wem 12 ; bariery prawno-administracyjne 13 ; zmia ny 9 Ibi dem. 10 Ra port o sta nie se kto ra MSP w Pol sce w la tach , Polska Fundacja Pro mo cji i Roz wo ju ma³ych i œred nich przed siêbiorstw, Warszawa 2000, s ; Kon ku ren cyj noœæ MSP 2006 (red.) M. Starcze wska- Krzy szto szek, PKPP Le wia tan, Wa r sza wa 2006, s ; To ka r ski M., Fa kto ring w ma³ych i œred - nich przed siê bio r stwach. Fo r ma krót koter mino we go fi nan so wa nia dzia³al no œci, Ofi cy - na Eko no mi cz na, Kra ków 2005, s ; Rê kas M., Obci¹ e nia fi ska l ne jako jed na z ba rier roz wo ju se kto ra MSP w Pol sce, [w:] Uwa run ko wa nia ryn ko we roz wo ju mi kro i ma³ych przed siê biorstw, (red.) A. Bie la wska, Uni we r sy tet Szcze ci ñ ski, Stu dia i Roz pra wy, t. 571, Szcze cin 2005, s ; Starcze wska- Krzy szto szek M., Ba - rie ry roz wo ju ma³ych i œred nich przed siê biorstw w Pol sce, INFOS nr 4 (28) z r., Biu ro Ana liz Se j mo wych, Wa r sza wa 2008; Cza r na li sta ba rier dla rozwoju przedsiêbiorczoœci 2010, Pol ska Kon fe de ra cja Pra co da w ców Pry wa t nych Lewia tan, Wa r sza wa, kwie cieñ 2010; Mikro przed siêbio r czoœæ w Pol sce. Ana li za ba - rier rozwoju i dostêpu do finansowania, Fundacja Kronenberga przy Citi Handlo - wy i Mic ro fi nan ce Cen tre, cze r wiec 2009; Cza r na Li sta Ba rier dla roz wo ju przed siê bior czo œci 2013, Pol ska Kon fe de ra cja Pra co da w ców Pry wa t nych Le wia - tan, Wa r sza wa, cze r wiec 2013; Przedsiêbiorczoœæ w Polsce, Mi ni ste r stwo Go spo - dar ki, Wa r sza wa 2013, s. 134; Wa run ki pro wa dze nia firm w Pol sce Ra port Zwi¹zku Przedsiêbiorców i Pracodawców, Zwi¹zek Przed siê biorców i Pracodawców, Warsza wa PKPP Le wia tan ba da nia z lat: 2013, 2009, 2006, Mi ni ste r stwo Go spo dar ki ba da nia z roku 2013, In sty tut Ko niun ktur i Cen Han d lu Za gra nicz ne go ba da nie na prze³omie cze r w ca i li pca 2003 r., wy - ni ki ba dañ Mi ni ste r stwa Pra cy i Po li ty ki Spo³ecz nej prze pro wa dzo ne w la tach oraz Pol skiej Agen cji Roz wo ju Przed siêbiorczoœci badania z lat: 2003, 2002, Fun da cja Kro nen be r ga przy Citi Han d lo wy i Mic ro fi nan ce Cen ter ba - da nia z cze r w ca 2009 r.

10 10 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 98/2015 styczeñ luty po da t ków 14. Jak ³atwo za uwa yæ, na pod sta wie wy ni ków przed - sta wio nych ba dañ, obe c ny sy stem finan sowo- podat ko wy nie two rzy za chêt do gro ma dze nia œro d ków na in wes ty cje i roz wój. Zdaniem w³aœcicieli nie tylko ma³ych przedsiêbiorstw, obo - wi¹zuj¹cy sy stem po da t ko wy jest nie zwy kle ko szto w ny, a po - nad to wy so ce skom pli ko wa ny. Wa r to zwró ciæ uwa gê, e do dzia³al no œci go spo da r czej pro wa dzo nej w se kto rze MSP mo e mieæ za sto so wa nie mniej wiê cej osiem dzie si¹t aktów pra wnych dotycz¹cych wy³¹cznie regulacji podatkowych 15. Wa r to te pod - kre œliæ, e usta wa o po da t ku do cho do wym od osób fi zy cz nych, wed³ug któ rej roz li cza siê wiê kszoœæ firm se kto ra MSP, od mo - men tu jej uchwa le nia w 1992 roku zmie nia³a siê sze œ æ dzie si¹t je - den razy, do cze ka wszy siê jed no cze œ nie ty l ko dwóch ofi cja l nych urzê do wych te kstów jed no li tych 16. W zwi¹zku z po wy szym, bez ra dy ka l nych zmian i dzia³añ sy tu a cja firm z tego se kto ra nie ule g nie zmia nie. Na to jed nak w naj bli szym cza sie nie ma co li czyæ. Dla te go tak wa na jest œwia do moœæ kon se k wen cji po da t ko wych ja kie nie sie ze sob¹ wy bór fo r my opo dat ko wa nia dla swo je go przed siê bio r stwa w du ym sto p niu zde ter mino wa ny przez jego fo r mê orga niza - cyjno - prawn¹. Po nie wa pol skie re gu la cje pra w ne nie daj¹ mo - li wo œci wy bo ru fo r my opo dat ko wa nia do cho du oso bom pra wnym 17 (m.in.: spó³ki ka pi ta³owe, fun da cje, sto wa rzy sze nia, etc.), nie bêd¹ one przed mio tem da l szej ana li zy w tym ar ty ku le. 14 Na ro do wy Bank Pol ski ba da nia z lat: 2004 i Osta sze wski J., Rus sel P., Prawno-ekonomiczne bariery rozwoju przedsiêbior czo œci w Pol sce, Fi nan si sta, 2002, nr 4, s. 41; Ko le œ nik A., Le wan do wska I., Mi le wska K., Bi ñ czak H., Pu ch nie, zmie nia siê i gma twa, Rzeczpospolita, , s. B3. 16 G³ucho wski J., Han dor D., Uwa run ko wa nia po da t ko we fun kcjo no wa nia przed siê biorstw w 2002 roku, [w:] Instrumenty finansowe w pobudzaniu aktywnoœci go spo da r czej Pol ski ma te ria³y po kon fe ren cyj ne (red.) J. Osta sze wski, Miko³ajki , s Podmioty posiadaj¹ce osobowoœæ prawn¹ maj¹ obowi¹zek prowadzenia pe³nej ksiêgowoœci, a w zakresie podatku dochodowego stosuj¹ obowi¹zkowo: Usta wê z 15 lu te go 1992 r o po da t ku do cho do wym od osób pra wnych (Dz.U. z 1992 r. Nr 21, poz. 86, z póÿn. zm.), czy li po da tek li nio wy w wy so ko œci 19%.

11 Pawe³ Ka zi bu dz ki DECYZJE PRZEDSIÊBIORCÓW W ZAKRESIE WYBRANE REGULACJE PRAWNE DOTYCZ CE POZAROLNICZEJ DZIA ALNOŒCI GOSPODARCZEJ Przedmiotem prawa gospodarczego s¹ kwestie dotycz¹ce przedsiêbiorców, ich organizacji i prowadzonej przez nich dzia³al - noœci gospodarczej. Poniewa nie jest ono w pe³ni skodyfikowane, pozbawione jest g³ównego Ÿród³a, jakim dla poszczególnych ga³êzi prawa s¹ kodeksy. Treœæ prawa gospodarczego stanowi wiele Ÿróde³ 18. Dzia³alnoœæ gospodarcza ró nych przedsiêbiorców regulowana jest równie przepisami prawa finansowego (bankowego, podatkowego, ubezpieczeniowego, celnego) oraz administracyjnego, a tak e, w czêœci dotycz¹cej przestêpstw gospodarczych, przepisami prawa karnego. Poza wymienionymi, w tej ga³êzi prawa istnieje wiele innych aktów normatywnych, w szczególnoœci rozporz¹dzeñ w³aœciwych ministrów. Pod sta wow¹ ustaw¹, re gu luj¹c¹ dzia³al noœæ go spo darcz¹ w Po l s ce, jest usta wa o swo bo dzie dzia³al no œci go spo da r czej [USDG], któ ra okre œla za sa dy po dej mo wa nia, wy ko ny wa nia i za ko ñ cze nia dzia³al no œci go spo da r czej, a ta k e za da nia or ga - nów administracji publicznej w jej zakresie. Dzia³alnoœæ gospo - da r cza wed³ug USDG to za ro b ko wa dzia³al noœæ wy twó r cza, han d lo wa, bu do w la na, us³ugo wa oraz po szu ki wa nie, roz po zna - wa nie i wy do by wa nie ko pa lin ze z³ó, wy ko ny wa ne w spo sób 18 W szcze gó l no œci wy mie niæ tu taj trze ba: usta wê z 2 li pca 2004 r. o swo bo - dzie dzia³al no œci go spo da r czej (tekst jed no li ty: Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z póÿn. zm.); usta wê z 23 kwie t nia 1964 r. Ko deks cy wi l ny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z póÿn. zm.) g³ów nie ksiê ga pie r wsza Czêœæ ogó l na, ksiê ga dru ga W³as noœæ i inne pra wa rze czo we i ksiê ga trze cia Zo bo wi¹za nia ; usta wê z 15 wrze œ nia 2000 r. Ko deks spó³ek han d lo wych (Dz.U. Nr 94, poz z póÿn. zm.); usta wê z 28 lu te go 2003 r. Pra wo upad³oœcio we i na pra wcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535, z póÿn. zm.); usta wê z 25 wrze œ nia 1981 r. o przed siê bio r stwach pa ñ stwo wych (Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981, z póÿn. zm.); usta wê z 16 wrze œ nia 1982 r. Pra wo spó³dzie l cze (Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1848, z póÿn. zm.); usta wê z 30 sie r p nia 1996 r. o kome rcja li za cji i pry wa ty za cji (Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397, z póÿn. zm.); usta wê z 6 kwie t nia 1984 r. o fun da cjach (Dz.U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203, z póÿn. zm.); usta wê z dnia 7 kwie t nia 1989 r. Pra wo o sto wa rzy sze niach (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855, z póÿn. zm.); usta wê z 16 kwie t nia 1993 r. o zwa l cza niu nieuczciwej konkurencji

12 12 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 98/2015 styczeñ luty zor gani zo wa ny i ci¹g³y. Do dzia³al no œci go spo da r czej USDG za - li cza ta k e dzia³al noœæ za wo dow¹, wy ko ny wan¹ w spo sób zor - gani zo wa ny i ci¹g³y. Przed siê biorc¹ wed³ug USDG jest zaœ ten, kto zawodowo we w³asnym imieniu podejmuje i wykonuje dzia³alnoœæ gospodarcz¹. Przedsiêbiorcami mog¹ byæ: osoby fizyczne jako przedsiêbio - rcy jednoosobowi lub wspólnicy spó³ki cywilnej, jednostki go - spo da r cze bez oso bo wo œci pra wnej w fo r mie spó³ek oso bo wych oraz jed no stki maj¹ce oso bo woœæ prawn¹ (tzw. oso by pra w ne) zor gani zo wa ne w fo r mie przed siê biorstw pa ñ stwo wych, fun da - cji, stowarzyszeñ, spó³dzielni i spó³ek kapita³owych. Przepisów USDG nie stosuje siê do dzia³alnoœci wytwórczej w rolnictwie i le œ ni c twie oraz do œwia d cze nia us³ug zwi¹za nych z po by tem turystów w gospodarstwach rolnych. Przedsiêbiorca mo e podj¹æ dzia³al noœæ go spo darcz¹ do pie ro po uzy ska niu wpi su do re je stru przed siê bio r ców Krajo we go Re je stru S¹do we go [KRS] (oso by pra w ne i jed no stki nie maj¹ce oso bo wo œci pra wnej) lub wpi su do ewi den cji dzia³al no œci gospodarczej Centralnej Ewidencji i Informacji o Dzia³alnoœci Gospodarczej [CEIDG] (osoby fizyczne i wspólnicy spó³ki cywilnej). Ustaw¹ o KRS 19 oraz prze pi sa mi wpro wa dzaj¹cymi usta wê o KRS 20, utwo rzo no in fo r ma tyczn¹ bazê da nych, sk³adaj¹c¹ siê z re je stru: przed siê bio r ców, sto wa rzy szeñ, in nych or ga ni za cji spo³ecz nych i za wo do wych, fun da cji oraz pu b li cz nych zak³a - dów opie ki zdro wo t nej, a ta k e d³u ni ków nie wyp³aca l nych. Na to miast na pod sta wie art. 23 USDG utwo rzo no CEIDG, któr¹ pro wa dzi siê w sy ste mie info rma ty cz nym mi ni stra w³aœci we go do spraw go spo dar ki. Za da niem CEIDG jest prze de wszyst kim ewidencjonowanie przedsiêbiorców bêd¹cych osobami fizycznymi, ale tak e: udostêpnianie informacji o przedsiêbiorstwach i in nych pod mio tach w za kre sie wska za nym w USDG, umo li - wie nie wgl¹du do da nych bezp³at nie udo stê p nia nych przez 19 Usta wa z 20 sie r p nia 1997 r. o Krajo wym Re je strze S¹do wym (Dz.U. z 200 7r. Nr 168, poz z póÿn. zm.). 20 Usta wa z 20 sie r p nia 1997r. Prze pi sy wpro wa dzaj¹ce usta wê o Krajo - wym Re je strze S¹do wym (Dz.U. Nr 121, poz. 770 z póÿn. zm.).

13 Pawe³ Ka zi bu dz ki DECYZJE PRZEDSIÊBIORCÓW W ZAKRESIE Centraln¹ Informacjê KRS, umo liwienie ustalenia terminu i za - kre su zmian wpi sów w CEIDG oraz wpro wa dzaj¹cego je organu. Po nie wa dzia³al noœæ go spo darcz¹ mo na pro wa dziæ w fo r - mie jed noo so bo wej lub w fo r mie spó³ki, na le y wy ja œ niæ, e spó³ka to umo w ny zwi¹zek w zde cy do wa nej wiê kszo œci co naj - mniej dwóch wspó l ni ków 21, dzia³aj¹cych dla osi¹gniê cia ja kie - goœ celu go spo dar cze go lub maj¹cych na celu wspó l ne pro wadzenie przedsiêbiorstwa zarobkowego. Wspólnikami spó³ki mog¹ byæ wy³¹cz nie oso by fi zy cz ne albo oso by fi zy cz ne i pra w - ne. Pod sta wo wy mi Ÿród³ami pra wa o spó³kach s¹: Ko deks cy wi l - ny 22 [KC] i Ko deks spó³ek han d lo wych 23 [KSH]. Spó³ki, w za le no œci od tego, na grun cie ja kich prze pi sów pra wnych po - wstaj¹, dziel¹ siê na spó³ki pra wa cy wi l ne go (spó³ki cy wi l ne) i na spó³ki prawa handlowego (spó³ki handlowe). KC reguluje dzia³alnoœæ tylko spó³ki cywilnej. Natomiast w KSH znalaz³y ure gu lo wa nia: spó³ka ja w na, spó³ka par t ne r ska, spó³ka ko man - dy to wa, spó³ka koman dyto wo-a kcyj na, spó³ka akcy j na i spó³ka z ogra ni czon¹ odpo wie dzial no œci¹. Isto t ne ró ni ce miê dzy wy - mie nio ny mi spó³kami wy ra aj¹ siê szcze gó l nie w: sk³ad zie oso - bowym, reprezentacji i prowadzeniu spraw spó³ki, sposobie tworzenia i wielkoœci kapita³u, celach i rozmiarach rozwijanej dzia³alnoœci gospodarczej, odpowiedzialnoœci za zobowi¹zania spó³ki. Z pun ktu wi dze nia sk³adu oso bo we go i zaan ga o wa ne go w nich ka pi ta³u spó³ki dziel¹ siê na oso bo we i ka pi ta³owe. W spó³kach oso bo wych (cy wi l na, ja w na, par t ne r ska, ko man dy to wa i koman dyto wo-a kcyj na) do mi nuj¹ce zna cze nie maj¹ kon kre t ne oso by tworz¹ce spó³kê. W spó³kach ka pi ta³owych (spó³ka z ogra - ni czon¹ odpo wie dzial no œci¹, spó³ka akcy j na) g³ówne zna cze nie 21 Spó³kê akcyjn¹ i spó³kê z ogra ni czon¹ odpo wie dzial no œci¹ mo e za³o yæ jed na oso ba. 22 Usta wa z 23 kwie t nia 1964 r. Ko deks cy wi l ny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z póÿn. zm.). 23 Usta wa z 15 wrze œ nia 2000 r. Ko deks spó³ek han d lo wych (Dz.U. Nr 94, poz z póÿn. zm.).

14 14 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 98/2015 styczeñ luty ma zgro ma dzo ny ka pi ta³. Pie r wo t nym aktem zawi¹zuj¹cym spó³ki osobowe i spó³kê z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹ jest umo wa miê dzy wspó l ni ka mi, na to miast w spó³ce akcy j nej pod - pi sa nie sta tu tu przez za³o y cie li. W spó³kach jed noo so bo wych jest to akt za³o y cie l ski. Dalsz¹ czyn no œci¹ prawn¹ dla powo³u - j¹cych spó³kê do y cia jest do ko na nie jej re je stru w s¹dzie re je - stro wym. Spó³ki ka pi ta³owe z chwil¹ zare je stro wa nia otrzy muj¹ oso bo woœæ prawn¹. Na da nie spó³ce oso bo wo œci pra wnej oz na - cza, e pod mio tem upra w nio nym do za wie ra nia trans akcji go - spo da r czych z ró ny mi kon tra hen ta mi jest spó³ka jako taka, a nie po szcze gó l ni zrze sze ni w niej wspó l ni cy. Pro wa dze nie spraw tych spó³ek i re pre zen towa nie ich na zewn¹trz zo sta je po wie rzo - ne spe cja l nie do tych ce lów powo³anym or ga nom (zarz¹dom). Inne ni dla spó³ek ka pi ta³owych jest zna cze nie pra w ne fa ktu zare je stro wa nia dla spó³ek oso bo wych. Zare je stro wa nie tych spó³ek nie oz na cza rów no czes ne go na by cia przez nie oso bo wo - œci pra wnej, gdy ta kiej oso bo wo œci spó³ki te ni g dy nie uzy skuj¹. Nie maj¹c oso bo wo œci pra wnej mog¹ jed nak na by waæ pra wa i za ci¹gaæ zo bo wi¹za nia, po zy waæ i byæ stron¹ po zy wan¹. Oz na - cza to, e maj¹ zdo l noœæ prawn¹, zdo l noœæ do czyn no œci pra w - nych oraz zdolnoœæ procesow¹, czyli mog¹ wystêpowaæ przed s¹dem jako po wód lub po zwa ny. W da l szej czê œci ar ty ku³u przed - sta wio ne zo stan¹ pod sta wo we fo r my organi zacyj no-pra w ne PDG usan k cjo no wa ne przez pra wo pol skie, do tycz¹ce dzia³al no - œci gospodarczej osób fizycznych. Spó³ka cy wi l na [s.c.] to spó³ka bez oso bo wo œci pra wnej, w któ rej w³aœci cie la mi maj¹tku s¹ wspó l ni cy. Wed³ug art KC, zawieraj¹c umowê spó³ki cywilnej, wspólnicy zobowi¹zuj¹ siê d¹ yæ do osi¹gniêcia wspólnego celu gospodarczego przez dzia³anie w spo sób oz na czo ny, w szcze gó l no œci przez wnie sie nie wk³adów. Cel go spo da r czy okre œlo ny w umo wie spó³ki mo e mieæ cha ra kter za ro b ko wy lub inny ma te ria l ny nie zwi¹zany z dzia³al no œci¹ za ro b kow¹. Na to miast wk³adem wspó l ni ków mo e byæ w³as noœæ lub inne pra wa, w szcze gó l no œci: wie rzy te l - noœæ, pra wo pa ten to we, œwia d cze nie us³ug (przyk³ado wo w za - kresie prowadzenia rachunkowoœci spó³ki). Maj¹tek spó³ki

15 Pawe³ Ka zi bu dz ki DECYZJE PRZEDSIÊBIORCÓW W ZAKRESIE sta no wi wspó³w³as noœæ ³¹czn¹, z któ rej wy ni kaj¹ ogra ni cze nia swo bod ne go roz porz¹dza nia nim przez po szcze gó l nych wspó l - ni ków w gra ni cach swo ich udzia³ów. Na czas trwa nia spó³ki wspó l nik nie mo e roz porz¹dzaæ swo im udzia³em ani udzia³em w po szcze gó l nych sk³ad ni kach maj¹tku spó³ki. Nie mo e te do - ma gaæ siê po dzia³u wspó l ne go maj¹tku wspó l ni ków. Taki po - dzia³ jest mo liwy dopiero po rozwi¹zaniu spó³ki, kiedy to wspó³w³as noœæ ³¹czna prze kszta³cona zo sta je we wspó³w³as noœæ w czê œciach u³am ko wych. Za zo bo wi¹za nia spó³ki wspó l ni cy od - po wia daj¹ so li da r nie. Odpo wie dzia l noœæ ta obe j mu je za rów no maj¹tek wspó l ny, jak i maj¹tek indy widu a l ny ka de go wspó l ni - ka. Je e li zo bo wi¹za nie spó³ki zo sta³o po kry te ze wspó l ne go maj¹tku wspó l ni ków, to na stê p stwem jest zmnie j sze nie akty - wów spó³ki. Spe³nie nie œwia d cze nia przez jed ne go wspó l ni ka uza sad nia ro sz cze nia re gre so we prze ciw ko po zo sta³ym wspó l - ni kom b¹dÿ prze ciw ko spó³ce. Umo wa spó³ki powinna byæ zawarta w formie pisemnej. Szczególn¹ odmian¹ spó³ki cywilnej jest spó³ka cicha stanowi¹ca w istocie typ umowy nienazwanej. Nie ma ona uregulowania prawnego. Jej jedyn¹ podstaw¹ jest umowa miêdzy zawieraj¹cymi j¹ osobami. Spó³ka ja w na [sp.j.] to spó³ka oso bo wa wspó l ni ków od po - wia daj¹cych za zo bo wi¹za nia spó³ki bez ogra ni cze nia ca³ym swo im maj¹tkiem. Pro wa dzi przed siê bio r stwo, nie bêd¹ce inn¹ spó³k¹ han d low¹, pod w³asn¹ firm¹. Umo wa spó³ki ja w nej po - win na byæ za wa r ta na pi œmie pod ry go rem nie wa no œci oraz za - wieraæ: nazwê firmy i miejsce siedziby spó³ki, okreœlenie wk³adów wno szo nych przez ka de go wspó l ni ka i ich wa r toœæ, przed miot dzia³al no œci i czas trwa nia. Fi r ma sp.j., któ ra jest nazw¹ jej przed siê bio r stwa, po win na za wie raæ na zwi ska (lub fi r - my) wszy stkich wspó l ni ków albo przy naj mniej jed ne go (lub jed - nej fi r my wspó l ni ka) z do da t kiem, e jest to spó³ka ja w na. Spó³ka ja w na po wsta je z chwil¹ wpi su do re je stru przed siê bio r ców. Z ty tu³u udzia³u w spó³ce wspó l nik ma pra wo do: rów ne go udzia³u w zy skach bez wzglê du na wa r toœæ wnie sio ne go ka pi - ta³u (w tym sa mym sto sun ku ucze st ni czy w stra tach), ¹da nia po dzia³u i wyp³aty ca³oœci zy sku z ko ñ cem ka de go roku

16 16 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 98/2015 styczeñ luty obrotowego, ¹dania corocznie wyp³acania odsetek w wy so ko - œci 5% od swojego udzia³u kapita³owego, nawet gdy spó³ka ponios³a straty. Spó³ka par t ne r ska [sp.p.] to spó³ka oso bo wa, utwo rzo na przez wspó l ni ków (pa r t ne rów) w celu wy ko ny wa nia wo l ne go za wo du, pro wadz¹ca przed siê bio r stwo pod w³asn¹ firm¹ (nazw¹). Par t ne ra mi w spó³ce mog¹ byæ wy³¹cz nie oso by fi zy cz - ne upra w nio ne do wy ko ny wa nia wo l nych za wo dów (ad wo ka ci, aptekarze, architekci, ksiêgowi, lekarze, pielêgniarki itp.), a za prace w tym zakresie pobieraj¹ indywidualne honoraria, których czêœæ prze ka zy wa na jest na utrzy ma nie spó³ki. Umo wa po win na byæ za wa r ta w fo r mie pi se mnej pod ry go rem nie wa no œci. Mo e ona prze wi dy waæ, e pro wa dze nie spraw i reprezentowanie powierza siê zarz¹dowi. Pozosta³e sprawy regulowane s¹ podobnie jak w spó³ce jawnej. Spó³ka ko man dy to wa [sp.k.] to spó³ka oso bo wa, pro wadz¹ca przed siê bio r stwo pod w³asn¹ firm¹ (nazw¹), w któ rej co naj mniej je den wspó l nik (komp le men ta riusz) po no si nie ogra ni czon¹ odpo wie dzia l noœæ i co naj mniej je den wspó l nik (ko man dy ta - riusz) dys po nu je ogra ni czon¹ odpo wie dzial no œci¹ za zo bo wi¹za nia spó³ki. Ko man dyta riu sze od po wia daj¹ do wy so ko œci sumy ko man dy to wej, któ ra mo e byæ wy sza od ich wk³adu. Jest ona usta lo na w umo wie spó³ki ko man dy to wej za wa r tej w fo r mie aktu notarialnego i wpisana do rejestru przedsiêbiorców. Prawo pro wa dze nia spraw i re pre zen towa nia spó³ki ko man dy to wej maj¹ ty l ko komp lemen ta riu sze. Po zo sta³e spra wy ure gu lo wa ne s¹ po do b nie jak w spó³ce ja w nej. Spó³ka koman dyto wo-a kcyj na [SKA] to spó³ka oso bo wa pro - wadz¹ca przed siê bio r stwo pod w³asn¹ firm¹ (nazw¹), w któ rej co naj mniej je den wspó l nik (komp le men ta riusz) po no si nie ogra - ni czon¹ odpo wie dzia l noœæ za zo bo wi¹za nia spó³ki i co naj mniej je den wspó l nik jest akcjo na riu szem. Ka pi ta³ zak³ado wy SKA po - wi nien wy no siæ co naj mniej z³. W za kre sie sto sun ku pra w - ne go komp lemen ta riu szy w SKA obo wi¹zuj¹ prze pi sy spó³ki ko man dy to wej. Wszy stkie po zo sta³e sprawy uregulowane s¹ przepisami dotycz¹cymi spó³ek akcyjnych.

17 Pawe³ Ka zi bu dz ki DECYZJE PRZEDSIÊBIORCÓW W ZAKRESIE FORMY OPODATKOWANIA DOCHODU Z POZAROLNICZEJ DZIA ALNOŒCI GOSPODARCZEJ Zasady ewidencji podatkowo-ksiêgowej w podmiotach gospodarczych okreœla ustawa o rachunkowoœci 24 [UoR], zgod nie z któr¹ jednostki gospodarcze mo na podzieliæ na te, które s¹ zobligowane do prowadzenia ksi¹g rachunkowych, tj. pe³nej ksiêgowo œci (tzw. pod mio ty UoR) oraz te, któ re z tego obo wi¹z ku s¹ zwolnione (stosuj¹ce uproszczone formy ewidencji ksiêgowej do celów podatkowych). Podmioty UoR okreœla art. 2 tej e ustawy 25. Pod mio ty go spo da r cze nie po sia daj¹ce oso bo wo œci pra wnej, czyli indywidualni przedsiêbiorcy rozpoczynaj¹cy dzia³alnoœæ go spo darcz¹ w Pol sce maj¹ pra wo wy bo ru fo r my opo dat ko wa - nia po da t kiem do cho do wym 26. Z kolei przedsiêbiorcom ju pro - wadz¹cym dzia³al noœæ go spo darcz¹ przys³ugu je pra wo zmia ny wy bra nej fo r my opo dat ko wa nia. Ogó l nie mo na wy ró niæ zry - cza³towane formy opodatkowania i opodatkowanie na zasadach ogólnych. 24 Usta wa z 29 wrze œ nia 1994 r. o ra chun ko wo œci (tekst jed no li ty: Dz.U. z 2013 r., poz. 330, z póÿn zm.). 25 S¹ to m.in.: (1) Spó³ki pra wa han d lo we go (oso bo we i ka pi ta³owe, w tym rów nie w or ga ni za cji) oraz spó³ki cy wi l ne, z za strze eniem pkt. 2, a tak e in - nych osób pra wnych, z wyj¹tkiem Skar bu Pa ñ stwa i Na ro do we go Ban ku Pol - skie go; (2) Oso by fi zy cz ne, spó³ki cy wi l ne osób fi zy cz nych, spó³ek ja w nych osób fi zy cz nych oraz spó³ek par t ne r skich, je e li ich przy cho dy net to ze sprze - da y to wa rów, pro du któw i ope ra cji fi nan so wych za po prze d ni rok ob ro to wy wy nios³y co naj mniej rów no wa r toœæ w wa lu cie pol skiej l [ ] (5) Jed - no stki orga niza cy j ne nie maj¹ce oso bo wo œci pra wnej, z wyj¹tkiem spó³ek, o któ - rych mowa w pkt. l i 2 (np. wspól no ty mie sz ka nio we); (6) Oso by za gra ni cz ne, od dzia³y i przed stawi cie l stwa przed siê bio r ców za gra ni cz nych, w ro zu mie niu prze pi sów USDG; (7) Jed no stki nie wy mie nio ne w pkt. 1 6, je e li otrzy muj¹ one na re a li za cjê za dañ zle co nych, do ta cje lub sub we ncje z bud etu pañstwa, bud e tów jed no stek sa morz¹du tery to rial ne go lub fun du szów ce lo wych od pocz¹tku roku ob ro to we go, w któ rym do ta cje lub sub we ncje zo sta³y im przy - zna ne. 26 Pod mio ty po sia daj¹ce oso bo woœæ prawn¹ nie maj¹ wy bo ru fo r my opo - dat ko wa nia po da t kiem do cho do wym. Przed siê bio r stwa te z mocy pra wa s¹ pod mio ta mi usta wy o po da t ku do cho do wym od osób pra wnych [UPDOP] na pod sta wie któ rej s¹ opo dat ko wa ne po da t kiem li nio wym w wy so ko œci 19%.

18 18 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 98/2015 styczeñ luty Fo r my zry cza³to wa ne zwi¹zane s¹ z pro wa dze niem upro sz - czonej ksiêgowoœci i zrycza³towanymi stawkami podatku. For - my te s¹ ure gu lo wa ne w usta wie o zry cza³to wa nym po da t ku do cho do wym od nie któ rych przy cho dów osi¹ga nych przez oso - by fi zy cz ne [UZPD] 27. Z opo dat ko wa nia ry cza³tem od przy cho - dów ewi den cjono wa nych nie mog¹ sko rzy staæ wszy s cy po datnicy 28. Tej fo r mie opo dat ko wa nia nie pod le gaj¹ bo wiem 29 : op³acaj¹cy po da tek w fo r mie ka r ty po da t ko wej; ko rzy staj¹cy z okre so we go zwo l nie nia od po da t ku do cho do we go; osi¹gaj¹cy w ca³oœci lub w czê œci przy cho dy z tytu³u: pro wa dze nia ap tek, dzia³al no œci w za kre sie udzie la nia po y czek pod za staw (pro wa - dze nie lo m bar dów), dzia³al no œci w za kre sie ku p na i sprze da y wa r to œci de wi zo wych, pro wa dze nia PDG w za kre sie wo l nych za wo dów, œwia d cze nia us³ug wy mie nio nych w za³¹czni ku nr 2 do UZPD (m.in. us³ugi po œred ni c twa w sprze da y pa liw, rud, me ta li, ma szyn, urz¹dzeñ prze mys³owych, sa mo lo tów, us³ugi maga zy no wa nia i prze cho wy wa nia rze czy, us³ugi po œred ni c twa fi nan so we go, us³ugi re kla mo we, etc.), dzia³al no œci w za kre sie han d lu akce so ria mi i czê œcia mi do po ja z dów me cha ni cz nych; wy twa rzaj¹cy wy ro by opo dat ko wa ne po da t kiem akcy zo wym (na pod sta wie od rê b nych prze pi sów), z wyj¹tkiem ene r gii ele k - try cz nej wy twa rza nej z od na wia l nych Ÿró de³ ene r gii; po dej - muj¹cy wy ko ny wa nie dzia³al no œci w roku po da t ko wym po zmia nie dzia³al no œci wy ko ny wa nej sa mo dzie l nie na dzia³al noœæ w fo r mie spó³ki z ma³ on kiem, wy ko ny wa nej w fo r mie spó³ki z ma³ on kiem na dzia³al noœæ pro wa dzon¹ sa mo dzie l nie przez jed ne go lub ka de go z ma³ on ków, wy ko ny wa nej sa mo dzie l nie przez ma³ on ka na dzia³al noœæ wy ko ny wan¹ sa mo dzie l nie przez dru gie go ma³ on ka je e li ma³ o nek lub ma³ on ko wie przed zmian¹ op³aca li z tytu³u pro wa dze nia tej dzia³al no œci po - 27 Usta wa z 20 li sto pa da 1998 r. o zry cza³to wa nym podatku dochodowym od nie któ rych przy cho dów osi¹ga nych przez oso by fi zy cz ne (Dz.U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135, z póÿn. zm.). 28 Mu æ ko P., Sokó³ A., Jak za³o yæ i pro wa dziæ dzia³al noœæ go spo darcz¹ w Pol sce i wybranych krajach europejskich, CeDeWu, Warszawa 2010, s Art. 8 ust. l pkt 6 UZPD.

19 Pawe³ Ka zi bu dz ki DECYZJE PRZEDSIÊBIORCÓW W ZAKRESIE da tek do cho do wy na za sa dach ogó l nych 30 ; roz po czy naj¹cy dzia³alnoœæ samodzielnie lub w formie spó³ki, je eli podatnik lub co naj mniej je den ze wspó l ni ków, przed roz po czê ciem dzia³al no - œci w roku po da t ko wym lub w roku po prze dzaj¹cym rok po da t - ko wy, wy ko ny wa³ w ra mach sto sun ku pra cy lub spó³dzie l cze go sto sun ku pra cy czyn no œci wchodz¹ce w za kres dzia³al no œci po - da t ni ka lub spó³ki. Prze pi sy UZPD okre œlaj¹ ró n¹ wy so koœæ sta - wek dla poszczególnych Ÿróde³ przychodów. Obecnie obo wi¹zuje piêæ sta wek ry cza³tu, przy czym za le ¹ one od ro - dza ju pro wa dzo nej PDG i s¹ zró ni co wa ne 31. I tak, przy cho dy osi¹gane w za kre sie wy ko ny wa nia wo l nych za wo dów opo dat - ko wa ne s¹ stawk¹ 20%, przy cho dy ze œwia d cze nia pe w nych us³ug 32 stawk¹ 17%, przy cho dy ze œwia d cze nia po zo sta³ych 30 Por.: Ma r ty niuk T., Ma³e przedsiêbiorstwo, ODDK, Gdañsk 2009, s Por.: Je le ñ ska A., Rycza³t w praktyce, Wszechnica podatkowa, Kraków 2010, s Art. 12, ust. 1, pkt 2 UZPD: re pro du kcji kom pu te ro wych no œ ni ków in fo r - ma cji (PKWiU ), po œred ni c twa w sprze da y pojazdów mechanicznych (PKWiU ), po œred ni c twa w sprze da y czê œci i akcesoriów do pojazdów me cha ni cz nych (PKWiU ), po œred ni c twa w sprzeda y motocykli oraz czê œci i akce so riów do nich (PKWiU ), po œrednictwa w handlu hurtowym (PKWiU gru pa 51.1), z za strze e niem za³¹czni ka nr 2 do UZPD, ho te li (PKWiU gru pa 55.1), œwia d czo nych przez obie kty no c le go we tu ry sty ki oraz inne mie j s ca kró t ko trwa³ego za kwa tero wa nia (PKWiU grupa 55.2), parkingowych (PKWiU ), obs³ugi cen tra li wzy wania radio-taxi (PKWiU ), pi lo to wa nia (PKWiU ), organizatorów i poœredników tu ry sty cz nych (PKWiU gru pa 63.3), w za kre sie zarz¹dzania nieruchomoœciami, œwia d czo nych na zle ce nie (PKWiU 70.32), z za strze e niem za³¹czni ka nr 2 do UZPD, wy naj mu sa mo cho dów oso bo wych (PKWiU 71.1), wy naj mu po zo sta- ³ych œro d ków trans po rtu (PKWiU 71.2), do ra dz twa w za kre sie sprzê tu kom - pute ro we go (PKWiU 72.1), w za kre sie opro gra mowania (PKWiU 72.2), przetwa rza nia da nych (PKWiU 72.3), po zy ski wa nia personelu (PKWiU ), z za strze e niem za³¹czni ka nr 2 do UZPD, de zyn fekcji i têpienia szkodników (PKWiU ), foto gra fi cz nych (PKWiU 74.81), z zastrze eniem za³¹cznika nr 2 do UZPD, przy j mo wa nia te le fo nów (PKWiU ), powielania (PKWiU ), orga ni zo wa nia wy staw, ta r gów i kon gre sów (PKWiU ), z za - strze e niem za³¹czni ka nr 2 do UZPD, po rad ni c twa dla dzie ci, gdzie in dziej nie skla syfi kowa nych (PKWiU ), opie ki spo³ecznej œwiadczonych przez insty tu cje o cha ra kte rze do ra Ÿ nym (PKWiU ), opieki spo³ecznej zwi¹za - nych z przy sto so wa niem za wo do wym (PKWiU ).

20 20 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 98/2015 styczeñ luty us³ug 33 stawk¹ 8,5%, przy cho dy z dzia³al no œci wy twó r czej, ro - bót bu do w la nych lub w za kre sie prze wo zów ³adun ków ta bo rem sa mo cho do wym o ³ado w no œci po wy ej dwóch ton, jak rów nie przy cho dy z pro wi zji uzy ska nej z dzia³al no œci han d lo wej w za - kresie sprzeda y jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, zna cz ków do bi le tów mie siê cz nych, zna ków op³aty skar bo wej, zna cz ków po czto wych, e to nów i kart mag ne ty cz nych do au to - ma tów stawk¹ 5,5%, ogó l nie rzecz bior¹c na to miast przy cho dy zwi¹zane z dzia³al no œci¹ han d low¹ lub us³ugow¹ w za kre sie han d lu stawk¹ 3%. Oprócz wy mie nio nych sta wek, mo e rów - nie wyst¹piæ sta w ka ry cza³tu w wy so ko œci 10% przy cho dów, któ ra ma za sto so wa nie w ra zie odp³at ne go zby cia praw maj¹tko - wych lub nieruchomoœci wykorzystywanych w PDG i bêd¹cych: œrodkami trwa³ymi oraz wartoœciami niematerialnymi i prawny - mi, któ re s¹ ujê te w pro wa dzo nym przez po da t ni ka wy ka zie œro - dków trwa³ych oraz wartoœci niematerialnych i prawnych; sk³adnikami maj¹tku, których wartoœæ pocz¹tkowa mieœci siê w prze dzia le z³. Sta w ka 10% ma za sto so wa nie ta k e w przypadku odp³atnego zbycia spó³dzielczego w³asnoœciowe - go pra wa do lo ka lu u y t ko we go lub udzia³u w tym pra wie. Wy bór opo dat ko wa nia na za sa dach ogó l nych z ko lei wi¹ e siê z wy bo rem fo r my pro wa dze nia ksiê go wo œci, któ ra mo e przyj¹æ fo r mê ewi den cji upro sz czo nej w przy pa d ku po da t ko wej ksiê gi przy cho dów i roz cho dów [PKPR] lub fo r mê pe³nej ksiê go - wo œci. W obu tych przy pa d kach do cho dy s¹ opo dat ko wa ne wed³ug obo wi¹zuj¹cych w Pol sce pro gre sy w nych sta wek po da t - ku lub sta w ki li nio wej. PKPR ze wzglê du na upro sz czon¹ fo r mê oraz mo li woœæ ko rzy sta nia z ulg i od li czeñ jest najpo pular nie j - szym ro dza jem ewi den cji podat kowo- ksiê go wej w se kto rze MSP (wy bie ra j¹ oko³o 66% przed siê bio r ców). Za sa dy jej pro wa dze nia 33 Us³ug nie wy mie nio nych wcze œ niej, m.in.: przy cho dów z naj mu, pod - naj mu i dzie r a wy, pro wi zji uzy ska nej przez ko mi santa ze sprzeda y na pod - sta wie umo wy ko mi su, pro wi zji uzy ska nej przez kol po r te ra pra sy na pod sta wie umo wy o ko l po r ta pra sy, etc.

21 Pawe³ Ka zi bu dz ki DECYZJE PRZEDSIÊBIORCÓW W ZAKRESIE okreœla w³aœciwe rozporz¹dzenie Ministra Finansów 34, któ re san kcjo nu je usta wa o po da t ku do cho do wym od osób fi zy cz - nych 35 [UPDOF]. Pro wa dziæ PKPR s¹ zo bo wi¹zane: oso by fi zy - czne, spó³ki cywilne osób fizycznych, spó³ki jawne osób fizycznych, spó³ki partnerskie, je eli ich roczne przychody, w rozumieniu UPDOF (art. 14) nie prze kra czaj¹ l euro (w³¹cz nie). Prze li cze nie euro na wa lu tê polsk¹ do ko ny wa ne jest na pod sta - wie œred nie go ku r su NBP, obo wi¹zuj¹cego w dniu 30 wrze œ nia roku po prze dzaj¹cego rok po da t ko wy. Obo wi¹zek pro wa dze nia PKPR do ty czy rów nie osób: wy ko nuj¹cych dzia³al noœæ na pod - sta wie umów agen cy j nych i umów na wa run kach zle ce nia, za - wa r tych na pod sta wie od rê b nych prze pi sów 36, wy ko nuj¹cych dzia³al noœæ w za kre sie wo l nych za wo dów, pro wadz¹cych dzia³alnoœæ dotycz¹c¹ dzia³ów specjalnych produkcji rolnej, je e - li zg³osz¹ taki za miar, du cho w nych, któ rzy zrze kli siê op³aca nia zry cza³to wa ne go po da t ku do cho do we go. Obo wi¹zek pro wa - dzenia podatkowej ksiêgi przychodów i rozchodów nie dotyczy osób, któ re: op³acaj¹ po da tek do cho do wy w fo r mach zry cza³to - wa nych, pro wadz¹ ksiê gi ra chun ko we (pe³n¹ ksiê go woœæ), wy - ko nuj¹ wy³¹cz nie us³ugi prze wo zu osób i to wa rów ta bo rem ko le jo wym, wy ko nuj¹ za wód ad wo ka ta wy³¹cz nie w ze spo le ad - wo ka c kim, do ko nuj¹ sprzeda y œrodków trwa³ych po likwidacji dzia³alnoœci, s¹ rolnikami wykonuj¹cymi dzia³alnoœæ go spo darcz¹ i osi¹gniêty przychód przez nich z pozarolniczej dzia³alnoœci gospodarczej nie przekracza 5000 z³ w roku podatkowym, na podstawie decyzji urzêdu skarbowego zosta³y zwolnione z o bo - wi¹zku prowadzenia ksi¹g. Oso by fi zy cz ne maj¹ wiêc po ten cja l nie do wy bo ru na stê - puj¹ce fo r my opo dat ko wa nia swo ich do cho dów z poza ro l ni czej dzia³al no œci go spo da r czej: opo dat ko wa nie wg ska li po da t ko wej, 34 Roz porz¹dze nie Mi ni stra Fi nan sów z 22 grud nia 2004 r. w spra wie pro - wa dze nia po da t ko wej ksiê gi przy cho dów i roz cho dów (Dz.U. z 2004 r. Nr 282, poz. 2807, z póÿn. zm.). 35 Usta wa z 26 li pca 1991 r. o po da t ku do cho do wym od osób fi zy cz nych (Dz.U. z 2000r. Nr 14, poz. 176, z póÿn. zm.). 36 Uchwa³y Rady Mi ni strów nr 17 z 13 lu te go 1983r., Mo ni tor Pol ski z 1988 r. Nr 13, poz. 116, a ta k e KC.

22 22 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 98/2015 styczeñ luty po da tek li nio wy, po da tek to na o wy, ry cza³t od przy cho dów ewi den cjono wa nych, ka r tê po da t kow¹ 37. Ana li zuj¹c do stê p noœæ po szcze gó l nych form opo dat ko wa nia mo na wska zaæ na na stê puj¹ce jej ogra ni cze nia: za sa dy ogó l ne s¹ do stê p ne dla ka de go po da t ni ka; po da tek li nio wy nie jest do - stê p ny dla po da t ni ków œwiadcz¹cych us³ugi na rzecz swo ich by³ych pra co da w ców, któ re by³y œwia d czo ne w tym lub w po - prze dnim roku po da t ko wym w ra mach sto sun ku pra cy 38 ; po da - tek to na o wy do stê p ny jest wy³¹cz nie dla ar ma to rów 39 ; ry cza³t ewi den cjo nowa ny jest do stê p ny dla wszy stkich po da t ni ków z nielicznymi wyj¹tkami, dotycz¹cymi okreœlonego przedmiotu dzia³al no œci, nie któ rych po da t ni ków po da t ku akcy zo we go, œwiadcz¹cych nie któ re us³ugi na rzecz by³ego pra co da w cy, czy te dzia³al no œci wy ko ny wa nej miê dzy ma³ on ka mi 40 ; ka r ta po - da t ko wa do stê p na jest z ko lei wy³¹cz nie dla po da t ni ków wy ko - nuj¹cych okre œlo ne za wo dy 41. Podsumowanie dotychczasowych rozwa añ mo na przedstawiæ w postaci nastêpuj¹cego zestawienia (tab. 1). 37 Zió³ko wski G., Czas na wy bór fo r my opo dat ko wa nia na 2010 r., Mo ni tor Ksiê go we go, nr 1/2010 z , s Art. 9a ust. 3 usta wy o po da t ku do cho do wym od osób fi zy cz nych. 39 Szcze gó³y w usta wie z 24 sie r p nia 2006 r. o po da t ku to na o wym (Dz.U. z 2006 r. Nr 183, poz. 1353). 40 Art. 6 ust. 4 i 6 oraz art. 8 UZPD. 41 Szcze gó³y w art. 23, za³¹czni ki nr l, 2, 3 i 4 UZPD.

23 Pawe³ Ka zi bu dz ki DECYZJE PRZEDSIÊBIORCÓW W ZAKRESIE Tabela 1. Charakterystyka form opodatkowania dochodu z pozarolniczej dzia³alnoœci gospodarczej Podatek od osób fizycznych Kryterium Podmiot o podatko - wania S tawka opo - datkowania Przedmiot o podatko - wania O granicze - nia Karta F ormy zrycza³towane Zasady ogóln e podatkowa Osoby fizyczne, spó³ki cywilne osób fizycznych Podatek ustalany jest k wotowo w drodze decy - zji urzêdu skarbowego i nie zale y od osi¹ga - nych dochodów Rycza³t ewidencjonowany Osoby fizyczne, spó³ki cywilne osób fizycznych Stawki, tj.: 20%, 17%, 8,5%, 5,5%, 3 % (2015 r.), uza - l e nione s¹ od ro - dzaju dzia³alnoœci gospodarczej Podatkowa ksiêga przychodów i rozchodów Osoby fizyczne, spó³ki cywilne osób fizycznych, spó³ki osobowe S tawki progresyw - ne w zale noœci od w ysokoœci docho - du: 18%, 32% lub stawka liniowa 19% (2015 r.) Pe³na ksiêgowoœæ Osoby fizyczne, spó³ki c ywilne osób fizycz - nych, spó³ki osobowe Stawki progresywne w zale noœci od wyso - koœci dochodu: 18%, 3 2% lub stawka linio - wa 19% (2015 r.) Podatek od osób prawnych Osoby prawne Stawka liniowa w wysoko - œci 19% B rak P rzychó d D ochó d D ochó d Dochó d Œciœle okreœlone rodzaje d zia³alnoœci gospodar - czej. Dodatkowo nale y s pe³niæ okreœlone warun - ki determinuj¹ce wybór tej formy (m.in. limit zatrudnienia) D owolna dzia³al - noœæ gospodarcza za wyj¹tkiem okreœlonych wy³¹czeñ. Przychód poni ej euro Przychód poni ej euro B rak Bra k

24 24 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 98/2015 styczeñ luty Podatek od osób fizycznych Kryterium Karta F ormy zrycza³towane Zasady ogóln e podatkowa Rycza³t ewidencjonowany Podatkowa ksiêga przychodów i rozchodów Pe³na ksiêgowoœæ Podatek od osób prawnych O dliczenia Nie przys³uguj¹ adn e o dliczenia, ani uwzglêd - n ianie kosztów prowa - d zenia dzia³alnoœci go - s podarczej poza sk³adka - mi na ubezpieczenia spo³eczne Mo liwoœæ odliczenia sk³adek na u bezpiecze - n ie zdrowo - tne Ewidencja podatkowa P rzys³uguj¹ odli - czenia. Nie mo na uwzglêdniaæ k osztów prowa - d zenia dzia³alno - œci gospodarczej P rzys³uguj¹ odli - Mo na czenia. uwzglêdniaæ k oszty prowadze - nia dzia³alnoœci gospodarczej P rzys³uguj¹ odlicze - n ia. Mo na uwzglêd - n iaæ koszty prowadze - nia dzia³alnoœci gospodarczej Przys³uguj¹ odliczenia. Mo na u wzglêd - niaæ koszty p rowadze - n ia dzia³al - noœci gospo- darczej I stnieje I stniej e I stniej e I stniej e Istniej e B rak E widencja upro - s zczona: ewiden - cja przychodów, ksiêga zamówieñ E widencja uprosz - czona: podatkowa k siêga przycho - dów i rozchodów P e³na ewidencja: ksiê - g i handlowe (rachun - kowe) P e³na ewi - d encja: ksiê - gi handlowe ( rachunko - we)

25 Pawe³ Ka zi bu dz ki DECYZJE PRZEDSIÊBIORCÓW W ZAKRESIE Podatek od osób fizycznych Kryterium Karta F ormy zrycza³towane Zasady ogóln e podatkowa Rycza³t ewidencjonowany Podatkowa ksiêga przychodów i rozchodów Pe³na ksiêgowoœæ Podatek od osób prawnych Obowi¹zek sk³adania deklaracji m iesiêcz - nych Deklaracja podatkowa B rak B ra k Deklaracja PIT-5, Brak. Miesiêczna zrycza³towana kwota stanowi podatek, a nie zaliczkê. Roczna deklaracja o zap³aconych i odliczo - n ych sk³adkach na ubez - pieczenie zdrowotne: PIT-16A R oczna: PIT-28 z a wyj¹tkiem przy - p adku, gdy wybie - r ze siê uprosz - czon¹ formê op³acania sk³adek Miesiêczna: PIT-5, Roczna: PIT-36 lub PIT-36L w przypadku po - datku liniowego Deklaracja PIT-5, za wyj¹tkiem przypadku, gdy wybierze siê uproszczon¹ formê op³acania sk³adek Miesiêczna: PIT-5, Roczna: PIT-36 lub PIT-36L w przypadku podatku liniowego Deklaracja PIT-5L, za wyj¹tkiem przypadku, g dy wybie - r ze siê upro - s zczon¹ for - m ê op³aca - nia sk³adek Miesiêczna: CIT-2, Roczna: CIT-8 ród³o: opracowanie w³asne na podstawie ustaw podatkowych: UZPD, UPDOF, UPDO P

26 26 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 98/2015 styczeñ luty ANA LI ZA I OCE NA DE CY ZJI PRZED SIÊ BIO R CÓW W ZA KRE SIE WY BO RU FO R MY OPO DAT KO WA NIA DO CHO DU Z PDG NA POD STA WIE ANA LI ZY PRZYPADKU 42 Biu ro ra chun ko we Lege Ar tis, maj¹ce swoj¹ sie dzi bê w My sz ko wie oraz fi liê w ar kach, zo sta³o za³o o ne 2001 r. W mo men cie pro wa dze nia ba dañ, biu ro ra chun ko we œwia d - czy³o us³ugi dla szeœ æ dzie siê ciu oœmiu klien tów, w tym u czter - dzie stu sie d miu klien tów pro wa dzo na by³a PKPR, piê t na stu rozlicza³o siê w formie rycza³tu ewidencjonowanego, a dwóch sto so wa³o ka r tê po da t kow¹. Spo œród czter dzie stu sie d miu klien - tów, którzy prowadzili PKPR, trzydziestu szeœciu przedsiêbior - ców roz li cza³o siê wed³ug sta w ki pro gre sy w nej, na to miast je de na stu wed³ug sta w ki li nio wej. Czte rech przed siê bio r ców, z ra cji fo r my organi zacyj no-pra w nej (sp. z o.o.), sto so wa³o za sa - dy UPDOP i UoR (ksiêgi rachunkowe). Przedsiêbiorcy bêd¹cy klientami biura, swoje firmy umieœcili miêdzy innymi w takich miej s co wo œciach jak My sz ków, azy, Czê sto cho wa, Sie d lec, Po - raj, arki, Ol sztyn, Ja nów i Z³oty Po tok. By³a to dzia³al noœæ ró - nego rodzaju, miêdzy innymi sklepy detaliczne i hurtowe, sprzedaj¹ce ar ty ku³y spo y w cze, ar ty ku³y far mace uty cz ne oraz ele k - tryczne, przedsiêbiorstwa œwiadcz¹ce us³ugi remontowo budo - w la ne, pry wa t ne ga bi ne ty le ka r skie, œwiadcz¹ce us³ugi me dyczne, a ta k e fi r my œwiadcz¹ce us³ugi trans po rto we. Liczn¹ gru pê klientów biura stanowili tak e przedsiêbiorcy œwiadcz¹cy us³ugi me cha ni ki po ja z do wej, us³ugi ga stro nomi cz ne, us³ugi ele k tro - instalacyjne, firmy produkuj¹ce obuwie oraz wykonuj¹ce us³ugi szewskie. By³o te kilku pojedynczych przedsiêbiorców tj.: firma sto la r ska, agen cja wy da w ni cza ga ze ty my sz ko wskiej, fi r ma pro - 42 Na pod sta wie pra cy ba da w czej pt. Fo r my roz li czeñ po da t ko wych ma³ych przedsiêbiorstw na przyk³adzie klientów biura rachunkowego Lege Artis w Myszko - wie wy ko na nej w 2010r. pod kie row ni c twem au to ra przez Pa u li nê Fir kowsk¹ w Zak³ad zie Zarz¹dza nia i Eko no mi ki Pod mio tów Gospodarczych Instytutu Zarz¹dza nia i Mar ke tin gu na Wy dzia le Nauk Spo³ecznych Akademii im. Jana D³ugo sza w Czê sto cho wie.