Publiczna Szkoła Podstawowa w Wiewiórce SZKOLNY PROGRAM EKOLOGICZNY DLA KLAS IV VI SP

Transkrypt

1 Publiczna Szkoła Podstawowa w Wiewiórce SZKOLNY PROGRAM EKOLOGICZNY DLA KLAS IV VI SP (opracowała J. Grębska) Motto: Ochrona środowiska = Ochrona człowieka W. Schafer ZałoŜenia: Jednym z najwaŝniejszych dóbr człowieka jest przyroda, w której Ŝyje, dlatego tak waŝna jest troska o właściwe uŝytkowanie środowiska. Jesteśmy częścią przyrody, powinniśmy Ŝyć z nią w zgodzie. Na skutek niszczącej działalności człowieka w zastraszającym tempie giną gatunki zwierząt i roślin od zarania dziejów istniejące na naszej planecie. Aby uratować nasze środowisko, musimy uwraŝliwiać na jego problemy przyszłe pokolenia. Właśnie na nauczycielach spoczywa ogromna odpowiedzialność za to, aby dzieci nauczyły się kochać przyrodę i chciały ją ratować. Wprowadzenie dzieci w świat przyrody i ekologii ma duŝe znaczenie poznawcze i wychowawcze. Punktem odniesienia w opracowanym programie jest człowiek, jego zdrowie, region, kraj ojczysty i relacje z przyrodą. Uczniowie poznają najpierw najbliŝsze środowisko przyrodnicze i geograficzne, potem region, a następnie Polskę. W trakcie realizowania programu ekologicznego uczniowie mogą zachwycać się pięknem przyrody i podejmować działania na rzecz jej ochrony. Źródłem przyswajania wiedzy jest obserwacja w czasie zajęć w terenie uczniowie mogą poznawać zjawiska i przemiany zachodzące w przyrodzie oraz relacje między człowiekiem a środowiskiem. Dostrzeganie płynących zagroŝeń ze strony człowieka zachęci dzieci do podejmowania właściwych działań proekologicznych. Program daje moŝliwość zastąpienia alternatywnych metod, rozwijających myślenie i twórczą działalność uczniów oraz weryfikację nabytych wcześniej wiadomości i umiejętności. Cel ogólny: Kształtowanie postawy szacunku wobec przyrody, wraŝliwości na jej problemy oraz odpowiedzialności za jej stan. Cele szczegółowe: Propagowanie działalności ekologicznej wśród społeczności szkolnej. Rozbudzanie potrzeby kontaktu z przyrodą. Uświadamianie odpowiedzialności za stan środowiska w najbliŝszej okolicy. Uczestnictwo w działaniach mających na celu ochronę i zapobieganie dewastacji środowiska. Tworzenie postaw sprzyjających bezpieczeństwu ludzi i przyrody. Propagowanie zdrowego trybu Ŝycia. Pogłębianie wiedzy przyrodniczej ze szczególnym uwzględnieniem treści ekologicznych. Rozwijanie umiejętności bezpośrednich obserwacji zjawisk i procesów przyrodniczych. Rozwijanie umiejętności badawczych i poszukujących. 1

2 Poznanie niekorzystnych skutków ingerencji człowieka w środowisko przyrodnicze. Rozwijanie umiejętności wyszukiwania, gromadzenia oraz selekcjonowania informacji na temat środowiska przyrodniczego, jego elementów oraz form ochrony środowiska. Propagowanie literatury, czasopism przyrodniczych i ekologicznych. Treści programu: PołoŜenie i krajobraz regionu, w którym mieszkamy. Charakterystyczne rośliny i zwierzęta typowe dla danego krajobrazu. Pozytywne i negatywne przejawy oddziaływania człowieka na przyrodę. Formy ochrony przyrody. Ochrona środowiska w trakcie codziennych czynności Ŝyciowych. Wzajemne zaleŝności i relacje między organizmami w poszczególnych ekosystemach. Zapobieganie skutkom działalności człowieka w środowisku. Znaczenie środowiska naturalnego dla zdrowia człowieka. Promocja zdrowej Ŝywności prezentacja, degustacja, plakaty. Stałe aktualizowanie wiedzy przyrodniczej, proekologicznej i prozdrowotnej. Rola drzew, krzewów i roślin zielonych w produkcji tlenu i oczyszczaniu powietrza. Obieg wody w przyrodzie. Rodzaje zanieczyszczeń wód. Ciekawostki przyrodnicze związane z najbliŝszą okolicą. Podstawowe pojęcia ekologiczne. ZagroŜenie środowiska odpadami. Sposoby zmniejszania ilości odpadów (recykling, wielokrotne uŝywanie). Segregacja śmieci. Problem dzikich wysypisk śmieci. Światowe problemy ochrony środowiska ( kwaśny deszcz, dziura ozonowa, ginące lasy, zagroŝenie przyrody, skaŝenia nuklearne, marnotrawstwo zasobów). Ochrona Bociana Białego-,,Polska królestwem bocianów. Oglądanie filmów o tematyce przyrodniczej, ukazujące fascynację światem roślin i zwierząt. Przykładowe formy pracy: zajęcia warsztatowe w klasie i w terenie wycieczki tematyczne zajęcia indywidualne i w grupach 4-5 osobowych gry dydaktyczne doskonalące umiejętności i kształtujące nawyki proekologiczne doświadczenia konkursy, turnieje. Metody pracy aktywizujące pracę ucznia, oparte na: słowie obserwacji 2

3 Procedury osiągania celów: RóŜnorodność tematyki programu ekologicznego wymaga współpracy z nauczycielami przyrody, plastyki, geografii, biologii, wychowania fizycznego i gimnastyki korekcyjnej. Obserwacje w terenie w celu poznania bliŝszego i dalszego środowiska, wychwycenie zaleŝności między człowiekiem, a środowiskiem. Pokazy. Doświadczenia i eksperymenty. Gry i zabawy dydaktyczne. Metody interaktywne (techniki edukacyjne) tj. burza mózgów, drzewo decyzyjne, inscenizacje, psychodramy, happeningi. Praca z ksiąŝką i kartami pracy. Spotkania z ciekawymi ludźmi. Tworzenie zielników, plakatów, albumów. Dbałość o rośliny doniczkowe w klasie, na korytarzu i wokół szkoły. Realizacja edukacyjnego projektu ekologicznego,,bocian na podstawie programu POLSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ PRZYRODY pro- Natura WE WROCŁAWIU. Działalność SK LOP Stosowanie środków dydaktycznych tj. albumy, mapy, ilustracje, filmy przyrodnicze, Internet. Organizowanie konkursów ekologicznych, uroczystości szkolnych i innych czynności motywujących do działań proekologicznych (np. akcja,, Sprzątanie Świata, obchody,,dni Ziemi czy zakładanie karmników i dokarmianie ptaków zimą). Przewidywane osiągnięcia uczniów: Uczeń powinien: Dostrzegać piękno krajobrazów, walory przyrodnicze i kulturalne swojej miejscowości i regionu. Znać charakterystyczne cechy krajobrazu danego regionu, rośliny i zwierzęta tam występujące oraz podstawowe gatunki chronione. Wiedzieć, jakie są pozytywne i negatywne skutki oddziaływania człowieka na przyrodę. Chronić środowisko w czasie codziennych czynności Ŝyciowych (segregowanie śmieci). Dbać o swoje zdrowie stosując zasady racjonalnego odŝywiania się w okresie dojrzewania. Podejmować wybrane działania w Dniu Ziemi, mobilizując innych do ich podjęcia oraz podawać propozycje działań na rzecz niesienia pomocy środowisku. Organizować działania słuŝące poprawie stanu środowiska w najbliŝszym otoczeniu. Podejmować działania ekologiczne w najbliŝszym otoczeniu i we własnym Ŝyciu. Przestrzegać zasady ładu i porządku w miejscach publicznych. 3

4 CYKL PROBLE MOWY Działania ekologiczne w domu, szkole i najbliŝszej okolicy TEMAT (zadanie) 1.Poznajemy rezerwaty przyrody w najbliŝszej okolicy 2. Parki narodowe i krajobrazowe jako najwyŝsza forma ochrony przyrody w Polsce 3. Poznajemy gatunki ginących roślin i zwierząt w najbliŝszym regionie i na świecie 4. Szkoła a środowisko przyrodnicze SPOSÓB REALIZACJI Wycieczka do rezerwatów Uczniowie określają pojęcie rezerwat Ustalają zasady zachowania się podczas wycieczki Prowadzą obserwacje ogólne i przy pomocy lupy oraz lornetki wycieczki do parków narodowych np. ( Tatrzańskiego Pienińskiego Parku Narodowego) uczniowie przechodzą oznakowanym szlakiem, poznają formy krajobrazu, świat roślinny i zwierzęcy wykonanie albumu o ginących gatunkach roślin i zwierząt obserwacja roślin rosnących w szkole pielęgnacja roślin w klasie i wokół szkoły obserwacja poziomu próchnicy w glebie doświadczenie- hodowla rzeŝuchy i fasoli jako wskaźnika róŝnego typu gleby CELE EDUKACJI; Uczeń: wyjaśnia pojęcie rezerwat uzasadnia konieczność utworzenia rezerwatu rozpoznaje rzadkie i chronione gatunki roślin, drzew, krzewów, krzewinek dostrzega i wskazuje przejawy negatywnego i pozytywnego wpływu działalności człowieka na Ŝycie rezerwatu, właściwie je wartościując opisuje świat roślinny i zwierzęcy wymienia osobliwości przyrodnicze zwiedzanych parków stosuje się do zasad zachowania na obszarach chronionych rozpoznaje chronione gatunki roślin i zwierząt zna ginące gatunki roślin i zwierząt wie, jakie znaczenie dla środowiska ma zasilanie nawozami naturalnymi wykonuje prace pielęgnacyjne roślin rozróŝnia rośliny rosnące wokół szkoły 4

5 5. Obserwacja roślin i zwierząt w następujących ekosystemach: - łąka - las - sad - ogród sadzenie drzew i krzewów ozdobnych na podwórku szkolnym oraz prace pielęgnacyjne opieka nad iglakami wokół szkoły obserwacja zmian zachodzących w róŝnych porach roku wycieczki wycieczki do sadu i ogrodu warsztaty ekologicznerozpoznawanie roślin w róŝnych ekosystemach obserwacja wypalonej łąki opis skutków wypalania prace plastyczne plakaty promujące zdrową Ŝywność spotkanie z leśniczym zna rolę lasu w przyrodzie ( zapobieganie powodziom, ochrona przed hałasem i pyłami, produkcja tlenu, środowisko Ŝycia zwierząt) wie, jakie znaczenie mają lasy dla gospodarki człowieka (dostarczanie drewna dla przemysłu, grzybów i owoców, atrakcyjny obszar turystyczny zna przyczyny zmniejszania się obszarów leśnych wie, co to znaczy ekologiczna Ŝywność Znaczenie wody w przyrodzie 6. Kryzys wodny na świecie zajęcia warsztatowe uczniowie obserwują na globusie i mapie świata rozkład lądów i wód obliczają, ile wody zuŝywa uczeń w ciągu dnia w ciągu dnia, ile litrów zuŝyli wszyscy w klasie giełda pomysłów związanych z hasłem,, jak mogę oszczędzać wodę w domu, wykonanie plakatu podaje proporcje wód do lądów na kuli ziemskiej uzasadnia, dlaczego tylko 3% zasobów wodnych nadaje się do zaspokojenia potrzeb ludzi, wymienia sposoby oszczędzania wody w domu, uzasadnia, dlaczego powinniśmy oszczędzać wodę 7. Wodne zamieszanie, czyli o zanieczyszcze niu i oczyszczaniu wody Wycieczka do oczyszczalni ścieków w Dębicy Uczniowie poznają cały cykl uzdatniania wody oraz wędrówkę ścieków od kolektora zbiorczego, przez kolejne etapy oczyszczania, aŝ do zbiorników właściwego oczyszczania biologicznego Uczniowie prowadzą obserwacje wpływu czystości wody na rozwój uzasadnia dlaczego woda głębinowa jest najlepsza do celów konsumpcyjnych wymienia zabiegi, dzięki którym woda nadaje się do picia opisuje drogę ścieków i etapy ich 5

6 wpływu czystości wody na rozwój organizmów Ŝywych doświadczenia Uczniowie prowadzą obserwacje mikroskopowe w pracowni szkolnej badają zanieczyszczenia wód z rzeki Wiewiórczanka Doświadczenia: jaka jest woda deszczowa, badania czystości śniegu, występowanie deszczy kwaśnych w naszej okolicy. oczyszczania uzasadnia konieczność budowy oczyszczalni ścieków i dbania o czystość wód Ziemia 8. Ziemia wspólne dobro Zaprojektowanie szkolnej gazetki ekologicznej. - Serwis informacyjny przygotowany przez uczniów na tematy: - ginące lasy, - zagroŝenie przyrody, - skaŝenia nuklearne, - marnotrawstwo zasobów. prezentuje i propaguje zachowania proekologiczne, potrafi znaleźć przyczyny, skutki i rozwiązania problemów związanych z ochroną środowiska kwietnia Dzień Ziemi Przygotowanie materiałów propagujących Dzień Ziemi : Festiwal Piosenki Ekologicznej pt.,, Cuda natury. Opracowanie dekalogu młodego ekologa. Inscenizacja przedstawiająca treści ekologiczne. podejmuje wybrane działania w Dniu Ziemi, mobilizuje innych do ich podjęcia Zbieranie materiałów o tematyce ekologicznej i popularyzowanie ich w kąciku przyrodniczym. Turniej wiedzy ekologicznej. Spotkanie z leśniczym pt.,, Ochrona lasów przed poŝarem oraz choroby i szkodniki drzew. Oddychaj my zdrowym powietrzem 10. Rozwój cywilizacji i jego wpływ na środowisko Zajęcia warsztatowe; uczniowie dyskutują o rozwoju cywilizacji, odczytują doniesienia prasowe. Obserwacje zmiany w najbliŝszej okolicy wywołane przez środki transportu wymienia przyczyny zanieczyszczeń powietrza 6

7 11.NajwaŜnie jsze zagroŝenia cywilizacyjne: - kwaśny deszcz, - dziura ozonowa, zanieczyszcze nie powietrza. Umieszczenie gazetki informacyjnej o powstawaniu dziury ozonowej Obserwacja pogody Gry i zabawy dydaktyczne elementy pogody Systematyczne obserwacje powietrza (wygląd, zapach, dymy z kominów, kurz, spaliny) i przewidywanie skutków zanieczyszczeń Prelekcja na temat szkodliwości palenia papierosów Wskaźniki czystości powietrza zajęcia w terenie badanie powietrza. Skala porostowa. podaje skutki zanieczyszczeń powietrza wie co to jest dziura ozonowa wie skąd się biorą kwaśne deszcze rozumie skutki efektu cieplarnianego na kuli ziemskiej podaje wpływ zanieczyszczeń powietrza i szkodliwości palenia tytoniu na zdrowie człowieka Pokonaj śmieci 12. Czy śmieci są problemem dla naszej okolicy? Udział w krajowej akcji,, Sprzątanie świata połączonej z segregacją odpadów,. - sporządzenie planu prac porządkowych, - lokalizacja dzikich wysypisk śmieci, - wysłanie sprawozdania z udziału w akcji, II edycja konkursu plastycznego o tematyce ekologicznej:,, Przyroda potrzebuje przyjaciela Zorganizowanie na terenie szkoły akcji pod hasłem,,zbierając zuŝyte baterie, chronisz środowisko, jak równieŝ zbiórkę odpadów: - złomu, - puszek aluminiowych. Przygotowują listę Rady na odpady. bierze udział w działaniu na rzecz poprawy stanu środowiska lokalnego wyjaśnia, dlaczego dzikie wysypiska są niebezpieczne uzasadnia konieczność uczestniczenia w akcji,,sprzątanie Świata prowadzi obserwacje stanu zaśmiecenia badanego obszaru podaje przykłady zachowań prowadzących do zmniejszenia ilości i objętości śmieci, starając się je stosować segreguje śmieci w domu i w szkole, wrzuca je do właściwych pojemników, zachęca do tego innych SOS dla zwierząt 13. Chrońmy Bociana Białego. potrafi na podstawie zdobytych wiadomości wypełnić ankietę, 7

8 Białego. -,,Polska królestwem bocianów -,,Bocianie stołówki 14. Bocian w kulturze i tradycji 15.ZagroŜenia dla Bociana Białego 16.Pomagamy zwierzętom Zapoznanie z załoŝeniami przyjętego projektu edukacyjnego BOCIAN na spotkaniu członków koła. Wypełnianie ankiet, sporządzanie raportu i map. Przyjęcie nowych zadań do realizacji. Gromadzenie materiałów na temat Ŝycia bocianów. Realizatorzy programu prezentują: legendy, przysłowia, powiedzenia i podania związane z bocianem, recytują wiersze, wykonują gazetkę ścienną. Zorganizowanie akcji zbierania sznurków pozostawionych na polach. Opracowanie plakatów i ulotek dla rolników przyczyniających się do likwidacji śmiertelnych pułapek. Akcja,, Mikołajki dla zwierząt zbieranie karmy i wyjście do lasu. Rozwieszenie karmników, obserwacja i rozpoznawanie ptaków przy karmniku. Konkurs czyje to ślady. Zakładanie budek lęgowych i ochrona miejsc lęgowych ptaków. Konkurs plastyczny,, Zwierzęta chronione w Polsce Opiekowanie się zwierzętami w kąciku przyrodniczym sala ( rybki i patyczaki). wypełnić ankietę, sporządzić raport i mapę nabywa umiejętności korzystania z róŝnych materiałów źródłowych w celu uzupełniania swojej wiedzy potrafi wyszukiwać, gromadzić i prezentować zebrane materiały Czynne podejmowanie działań na rzecz ochrony przyrody angaŝuje się w zbiórkę karmy potrzebnej zwierzętom określa obowiązki spoczywające na właścicielach psów i kotów deklaruje swoją pomoc zwierzętom bezdomnym, ptakom w okresie zimy zna i rozpoznaje gatunki chronione zwierząt, wyjaśnia dlaczego naleŝy potępiać kłusownictwo SPOSOBY EWALUACJI PROGRAMU Ocena wiedzy i umiejętności ucznia oraz ukształtowania proekologicznych postaw w codziennym Ŝyciu odbywa się na podstawie: aktywności na zajęciach; eksperymentowaniu; umiejętności obserwacji i wyciągania prawidłowych wniosków, 8

9 uczestnictwie w pracach na rzecz środowiska szkolnego, lokalnego w zakresie ochrony przyrody i zdrowego stylu Ŝycia; uczestnictwie w konkursach i turniejach ekologicznych szkolnych i międzyszkolnych; działalności w kółku ekologicznym i SK LOP (zajęcia pozalekcyjne); osiągnięć w zmianie zachowań w stosunku do środowiska (zagospodarowanie surowców wtórnych, oszczędzanie energii, wody obliczanie); poszanowania przyrody (zachowania na wycieczkach przyrodniczych); udziału w imprezach ekologicznych, przygotowaniach gazetki szkolnej itp.; osiągnięcia wymaganej wiedzy ekologicznej i świadomego wdraŝania jej w Ŝycie codzienne poprzez działania dla ochrony środowiska. Odniesienia praktyczne, w przypadku postaw proekologicznych dzieci, powinny być podstawowym kryterium oceny skuteczności edukacji ekologicznej. Materiały źródłowe, pomocnicze Ekologia wybór przyszłości A. Kalinowska, Wyd. Edition Spotkania Warszawa 1993 r. Czasopisma:,,Aura,,,Ekoświat,,,Przyroda Polaka, wydawnictwa LOP. Ekologiczna videoteka oraz płyty CD oraz inne multimedialne pomoce dydaktyczne. 9