Zapalenie osierdzia. Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zapalenie osierdzia. Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii"

Wiktoria Zawadzka
5 lat temu
Przeglądów:

1 Zapalenie osierdzia Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii

2 Osierdzie Osierdzie-cienkościenne blaszki z tkanki łącznej otaczające serce Wewnętrzna blaszka osierdzia (surowicza, trzewna) grubość: 1 mm Zewnętrzna blaszka osierdzia (włóknista, ścienna) grubość: 2 mm Fizjologiczna objętość płynu w osierdziu ml

3 Zapalenie osierdzia (pericarditis) JAMA. 2007;297(16): doi: /jama Pierwotny lub wtórny proces zapalny blaszek osierdzia, któremu często towarzyszy gromadzenie się płynu w worku osierdziowym

4 Zapalenie osierdzia klasyfikacja kliniczna I. Ostre zapalenie osierdzia 3 miesiące (<3 miesięcy) II. Przewlekłe 3 miesiące (> 3 miesięcy) III. Nawracające

5 Zapalenie osierdzia klasyfikacja etiologiczna I. Zapalenie osierdzia infekcyjne II.Zapalenie osierdzia nieinfekcyjne

6 Zapalenie osierdzia klasyfikacja etiologiczna I. Zapalenie osierdzia infekcyjne 1. Wirusowe 1) Coxackie A i B 2) Echowirusy 3) Adenowirusy 4) Wirusy zapalenia wątroby 5) HIV 6) Inne wirusy 2. Bakteryjne 1) Gruźlicze 2) Streptococcus, Staphylococcus, Neisseria, Legionella 3. Grzybicze 1) Histoplasma, Candida, Coccidioides, Blastomyces 4. Pasożytnicze 5. Inne (np. riketsjowe)

7 Zapalenie osierdzia klasyfikacja etiologiczna II. Zapalenie osierdzia nieinfekcyjne 1. Choroby układowe tkanki łącznej 1) Toczeń rumieniowaty układowy 2) Reumatoidalne zapalenie stawów 3) Twardzina układowa 4) Inne 2. Inne procesy autoimmunologiczne 1) Po zawale serca 2) Po perikardiotomii 3) Gorączka reumatyczna 3. Sarkoidoza

8 Zapalenie osierdzia klasyfikacja etiologiczna II. Zapalenie osierdzia nieinfekcyjne 4. Choroby innych narządów klatki piersiowej 1. Zawał serca 2. Zapalenie mięśnia sercowego 3. Rozwarstwienie aorty 4. Zapalenie płuc 5. Zawał płuca 6. Ropniak opłucnej 5. Zaawansowana niewydolność nerek 6. Niedoczynność tarczycy 7. Nowotwory 1. Wtórne o Rak płuca o Rak sutka o Białaczki o Chłoniaki 2. Pierwotne o Międzybłoniak (Mesothelioma) 8. Urazy 9. Idiopatyczne zapalenie osierdzia

9 Zapalenie osierdzia objawy kliniczne Ból w klatce piersiowej Tarcie osierdziowe Objawy zwiększonej objętości płynu w osierdziu

Zapalenie osierdzia objawy kliniczne Ból w klatce piersiowej zwykle w okolicy zamostkowej promieniujący do pleców, szyi, ramion lub lewego barku nasilający się w pozycji leżącej zmniejszający się w

10 Zapalenie osierdzia objawy kliniczne Ból w klatce piersiowej zwykle w okolicy zamostkowej promieniujący do pleców, szyi, ramion lub lewego barku nasilający się w pozycji leżącej zmniejszający się w pozycji siedzące przy pochyleniu do przodu o zapalenie osierdzia infekcyjne o zapalenie osierdzia w chorobach tkanki łącznej Ból często nie występuje w przypadku zapalenia osierdzia: o gruźliczego o nowotworowego o w zaawansowanej niewydolności nerek

11 Zapalenie osierdzia objawy kliniczne Ból w klatce piersiowej w zapaleniu osierdzia może być: z dużym nasileniu o typie bólu opłucnowego o ostry o nasilający się przy oddychaniu, kaszlu

Zapalenie osierdzia objawy kliniczne Tarcie osierdziowe najważniejszy ale zmienny i przemijający objaw fizykalny (może nie być obecny) wysoka częstotliwość dzwięku, charakter trzeszczenia,

12 Zapalenie osierdzia objawy kliniczne Tarcie osierdziowe najważniejszy ale zmienny i przemijający objaw fizykalny (może nie być obecny) wysoka częstotliwość dzwięku, charakter trzeszczenia, drapania najlepiej słyszalne przy lewej stronie mostka, najgłośniej w czasie wydechu, w pozycji siedzącej, z pochyleniem do przodu Tarcie osierdziowe Carlson DW, Atwood JE. N Engl J Med 2012;367:e20.

Zapalenie osierdzia-objawy kliniczne Zwiększenie objętości płynu w osierdziu może powodować: powiększenie sylwetki serca ból w klatce piersiowej ciche tony serca tarcie osierdzia bardzo zmienne, może

13 Zapalenie osierdzia-objawy kliniczne Zwiększenie objętości płynu w osierdziu może powodować: powiększenie sylwetki serca ból w klatce piersiowej ciche tony serca tarcie osierdzia bardzo zmienne, może zanikać przy zwiększeniu się objętości płynu) zanikanie uderzenia koniuszkowego (jeżeli wcześniej w ogóle było wyczuwalne) stłumienie poniżej kąta lewej łopatki objaw Ewarta Hancock EW. N Engl J Med 350;5:

14 Zapalenie osierdzia EKG Uogólnione poziome uniesienie odcinków ST i poziome obniżenie odcinków PQ dwa lub trzy odprowadzenia kończynowe oraz odprowadzenia przedsercowe od V 2 do V 6 obniżenie ST zwykle jedynie w avr i czasami w V 1 zwykle bez istotnych zmian w morfologii zespołów QRS

Zapalenie osierdzia EKG Duża objętość płynu w osierdziu może powodować zmiany takie jak: małą amplitudę zespołów QRS i załamków T naprzemienność elektryczną zespołów

15 Zapalenie osierdzia EKG Duża objętość płynu w osierdziu może powodować zmiany takie jak: małą amplitudę zespołów QRS i załamków T naprzemienność elektryczną zespołów QRS, rzadziej załamków T zwykle tachykardia zatokowa w ciężkim stanie może pojawić się bradykardia, a następnie zatrzymanie krążenia w mechaniźmie rozkojarzenia elektycznego

16 Zapalenie osierdzia EKG uniesienie odcinka ST w wielu odprowadzeniach Carlson DW, Atwood JE. N Engl J Med 2012;367:e20.

17 Zapalenie osierdzia vs prawidłowe EKG

18 Zapalenie osierdzia EKG W zawale serca w przeciwieństwie do zapalenia osierdzia można często stwierdzić: uniesienie ST wypukłe lub poziome (nie wklęsłe ) obniżenia ST w przeciwwstawnych odprowadzeniach bardziej zaznaczone (tzw. lustrzane obniżenie ST) zmiany morfologii QRS, szczególnie wystąpienie patologicznych załamków Q odwrócenie załamków T w ciągu kilku godzin i w czasie zanim odcinek ST powróci do linii izoelektrycznej uniesienie odcinków ST najczęściej wraca do linii izoelektrycznej w ciągu kilku godzin do kilku dni

19 Zapalenie osierdzia vs zawał serca

20 Zapalenie osierdzia - diagnostyka Wskaźniki stanu zapalnego ocrp oob owbc Wskaźniki uszkodzenia kardiomiocytów o troponina

21 Zapalenie osierdzia - diagnostyka EKG Rtg klatki piersiowej Echokardiografia Tomografia komputerowa (CT) Rezonans magnetyczny (MRI)

22 Zapalenie osierdzia-rtg klatki piersiowej Powiększenie sylwetki serca butelkowaty kształt sylwetki serca duże serca a brak zastoju w krążeniu płucnym to może dodatkowo wskazywać na płyn w osierdziu

23 Zapalenie osierdzia-rtg klatki piersiowej Rtg klatki piersiowej to badanie mogące być pomocne jedynie do oceny wielkości sylwetki serca Nieprawidłowości w rtg klatki piersiowej występują dopiero przy nagromadzeniu > ml płynu w osierdziu Rtg klatki piersiowej może być prawidłowe nawet przy ostrej tamponadzie serca (wtedy gdy jest szybkie narastanie objętości płynu w osierdziu)

24 N Engl J Med 2004;351:

25 Zapalenie osierdzia - diagnostyka ECHOKARDIOGRAFIA o PODSTAWOWE BADANIE OBRAZOWE DO OCENY OBJĘTOŚCI PŁYNU W OSIERDZIU ORAZ NASTĘPSTW HEMODYNAMICZNYCH NAGROMADZONEGO PŁYNU

26 Zapalenie osierdzia - echokardiografia

27 Zapalenie osierdzia - echokardiografia

28 Zapalenie osierdzia - echokardiografia

29 P.J., lat 80 echo (TTE)

30 P.J., lat 80 echo (TTE)

31 P.J., lat 80 echo (TTE)

32 P.J., lat 80 echo (TTE)

33 P.J., lat 80 echo (TTE)

34 P.J., lat 80 echo (TTE)

35 Żyła główna dolna poszerzona, słabo podatna oddechowo (28/23 mm). P.J., lat 80 echo (TTE) Duża, istotna hemodynamicznie ilość płynu w osierdziu, 2 cm od strony ściany tylnej i prawej komory, 2.1 cm od strony koniuszka serca, 3.5 cm od strony ściany bocznej. Widoczny ucisk na prawy przedsionek i niewielki ucisk na prawą komorę. Zmienność oddechowa napływu mitralnego i wyrzutu aortalnego.

36 Zapalenie osierdzia - diagnostyka Tomografia komputerowa (CT) o wykrywa nawet niewielką objętość płynu w osierdziu o może ocenić gęstość płynu nagromadzonego w worku osierdziowym trudno jest odróżnić jednoznacznie wysięk od przesięku lub krew od zakrzepu i innych tkanek o dokładny pomiar grubości osierdzia o uwidocznienie zwapnień osierdzia o obraz nieprawidłowości sąsiadujących narządów klatki piersiowej mogących być przyczyną zapalenia osierdzia

37 Zapalenie osierdzia - CT N Engl J Med 2004;351:

38 Zapalenie osierdzia - diagnostyka Rezonans magnetyczny (MRI) o wykrywa nawet niewielką objętość płynu w osierdziu o dokładny pomiar grubości osierdzia o obraz nieprawidłowości sąsiadujących narządów klatki piersiowej mogących być przyczyną zapalenia osierdzia

39 Zapalenie osierdzia - MRI De Benedetti E et al. N Engl J Med 2000; 343:2.

40 Zapalenie osierdzia - leczenie

41 Zapalenie osierdzia - leczenie Leczenie przyczynowe Leczenie objawowe

42 Zapalenie osierdzia - leczenie Leczenie nieswoiste oniesterydowe leki przeciwzapalne (NLPZ) Ibuprofen mg p.o. co 6-8h okolchicyna 0.5 mg p.o. co 12h oglikokortykosteroidy (GKS) o ostrożnie-mogą zwiększać częstość nawrotów choroby oimmunosupresja Azatiopryna Immunoglobuliny Anakinra

43 Zapalenie osierdzia - leczenie Ostre NLPZ (tygodnie) Kolchicyna (3 mies.) 1 nawrót NLPZ (tyg.-mies.) Kolchicyna (> 6 mies.) Kolejny nawrót NLPZ +Kolchicyna +Prednison >6 mies. Inne leki Azatiopryna Oporne na kolchicynę NLPZ +Kolchicyna +Prednison >6 mies. Inne leki Azatiopryna Immunoglobuliny Immunoglobuliny Rozważyć perikardiektomię Konstrykcja farmakoterapia Rozważyć perikardiektomię jeżeli stan zapalny opanowany

44 Zapalenie osierdzia - leczenie Leczenie inwazyjne Perikardiocenteza Chirurgiczne wytworzenie okna osierdziowo-opłucnowego Perikardiektomia

Podobne dokumenty

Choroby osierdzia 2010. Ostre zapalenia osierdzia OZO Płyn w osierdziu ropne zapalenie osierdzia RZO

Choroby osierdzia 2010. Ostre zapalenia osierdzia OZO Płyn w osierdziu ropne zapalenie osierdzia RZO Choroby osierdzia 2010 Ostre zapalenia osierdzia OZO Płyn w osierdziu ropne zapalenie osierdzia RZO Klasyczne kryteria rozpoznania OZO (2 z trzech) Typowy ból w klatce piersiowej swoisty szmer tarcia osierdzia