[06] Biologia i Genetyka

Transkrypt

1 1. Ogólne informacje o module Sylabus z modułu [06] Biologia i Genetyka Nazwa modułu BIOLOGIA I GENETYKA Kod modułu 6 Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status modułu Język modułu WYDZIAŁ OCHRONY ZDROWIA KOSMETOLOGIA, PIERWSZY STOPIEŃ STACJONARNE I NIESTACJONARNE PRAKTYCZNY I OBOWIĄZKOWY POLSKI 2. Cele modułu: C1 C2 C3 C4 C5 Przekazanie studentom wiedzy biomedycznej dotyczącej podstawowego poziomu organizacji żywej materii. Zapoznanie z elementami parazytologii i ekologii, oraz toksykologii. Zapoznanie studentów z podstawami genetyki molekularnej, klasycznej i populacyjnej oraz z zasadami rozwoju i różnicowania. Ukazanie zależności i powiązań jakim podlega świat organizmów żywych w toku ontogenezy i filogenezy. Nauczenie przeprowadzania obserwacji i prostych badań biologicznych z zachowaniem zasad ergonomii i zasad bhp w pracy laboratoryjnej. 3. Wymagania wstępne: Aby swobodnie przyswoić zagadnienia przedstawiane w ramach modułu student musi posiadać podstawową wiedzę z biologii na poziomie szkoły średniej. Należą do niej: komórka - podstawy budowy i organizacji. Energia w układach biologicznych. Podstawy klasyfikacji organizmów. Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki. str. 33

2 4. Efekty kształcenia: EK_01 Student po zakończeniu modułu: Charakteryzuje funkcje i budowę genomu człowieka, oraz wyjaśnia zasady dziedziczenia cech. Odniesienie do efektów dla programu K_W01+++ EK_02 Charakteryzuje wybrane organizmy pasożytnicze człowieka. K_W14+++ EK_03 EK_04 EK_05 Wskazuje znaczenie bioróżnorodności, klasyfikuje poszczególne pojęcia w ekologii, dyskutuje zależności międzygatunkowe. Klasyfikuje zanieczyszczenia wpływające na stan zdrowia człowieka. Obserwuje i rozpoznaje podstawowe pasożyty człowieka, przejawy ich bytowania, oraz określa ich znaczenie epidemiologiczne K_W02+++ K_W14+++ K_W15++ K_U03+++ EK_06 Planuje i przeprowadza obserwacje z wykorzystaniem mikroskopu. K_U02+++ EK_07 EK_08 Szacuje niebezpieczeństwo toksykologiczne w określonych środowiskach. Stosuje zasady ergonomii w pracy laboratoryjnej, rozumie podstawowe zasady bezpiecznej pracy w pracowni biologicznej. K_U03+++ K_W15++ K_K Treści programowe: WYKŁADY W1 W2 W3 W4 Komórka jako podstawowa jednostka funkcjonalna i budulcowa organizmu. Ogólna budowa i funkcja organelli komórki zwierzęcej. Podstawowe procesy biologiczne zachodzące w komórce. Kompartymentacja komórki. Błony biologiczne i ich funkcja. Cykl życiowy komórki. Mitoza i mejoza. Starzenie się komórek. Uszkodzenie i śmierć komórki. Różnicowanie komórek. Poziomy organizacji biologicznej organizmu wielokomórkowego: poziom komórkowy, tkankowy, narządowy, organizmalny i populacyjny. Rodzaje i budowa tkanek zwierzęcych. Fizjologia wybranych tkanek biologicznych. Nowotwór wybrane aspekty nowotworzenia. Struktura i funkcja organizmu biologicznego. Miejsce człowieka na tle istot żywych. Osobliwości gatunkowe człowieka. Wybrane aspekty biologii człowieka. Pojęcia w ekologii (nisza ekologiczna, biocenoza, biotop, ekosystem). Ekologia populacji (struktura wiekowa, rozrodczość, płodność, strategia rozrodcza, śmiertelność). Interakcje międzygatunkowe. Zależności pokarmowe. Łańcuchy pokarmowe. Poziomy troficzne i piramida troficzna. Zanieczyszczenia środowiska, wpływ wybranych na organizm człowieka zanieczyszczeń, podstawowe pojęcia z toksykologii. str. 34

3 W5 W6 W7 W8 Pasożytnictwo. Organizmy pasożytnicze. Morfologiczne przystosowania do pasożytniczego trybu życia. Wybrane cykle rozwojowe niektórych pasożytów ludzkich. Podstawy helmintologii: płazińca - przywry i tasiemce, obleńce nicienie. Koewolucja pasożytyżywiciele. Fenomen cząsteczki DNA. Budowa i funkcja kwasów nukleinowych. Zasady kodowania informacji genetycznej. Przepływ informacji od genu do białka - biosynteza białka. Budowa chromosomów człowieka. Definicja genu. Pojęcie genotypu i fenotypu. Determinacja płci genetycznej u człowieka. Kariotyp człowieka. Chromosomowa teoria dziedziczności. Podstawy genetyki mendlowskiej. Mutacje i jej rodzaje. Wybrane choroby genetyczne i sposób ich dziedziczenia. Genetyka populacyjna. Pula genetyczna. Prawo Hardy-Weinberga. Zmienność fenotypowa organizmów wariancja genetyczna i wariancja środowiskowa. Czynniki wpływające na zmienność biologiczną organizmów. Zmienność skokowa i ciągła. Wybrane aspekty ewolucji biologicznej zmiany struktury genetycznej populacji. Geny a proces rozwoju. Zjawisko różnicowania. Genetyczna kontrola morfogenezy. Genetyczna kontrola determinacji płci u zwierząt i człowieka. Geny a zjawisko nowotworzenia. ĆWICZENIA Ć1 Ć2 Ć3 Ć4 Zasady bhp w pracowni biologicznej, regulamin pracowni. Mikroskopowe porównanie komórek zwierzęcych, roślinnych (preparat przyżyciowy) i bakteryjnych. Mitoza. Cykl życiowy komórki i jego regulacja. Budowa jądra komórkowego i postać chromatyny w poszczególnych fazach podziału. Etapy podziału mitotycznego i cechy charakterystyczne podziału. Obserwacja mikroskopowa komórek w różnych fazach podziałowych. Podział mitotyczny komórki - schemat. Mejoza. Etapy podziału mejotycznego i cechy charakterystyczne podziału. Porównanie mitozy i mejozy. Funkcje podziałów. Spermatogeneza i oogeneza jako przykład mejozy. Podział mejotyczny komórki schemat. Porównanie mejozy podczas spermatogenezy i oogenezy - różnice w cytogenezie. Genetyka klasyczna i populacyjna. Prawa Mendla i terminologia genetyczna. Symbole wykorzystywane w krzyżówkach genetycznych. Ć5 Nomenklatura cytogenetyczna chromosomów człowieka, chromosomy X i Y. Ć6 Ć7 Mikroskopowa obserwacja chromosomów człowieka. Szachownice genetyczne - rozwiązywanie zadań. Analiza kariogramów. Cechy morfologiczne, przystosowania do pasożytnictwa i cykl rozwojowy pasożytów człowieka, (obserwacje mikroskopowe, schematy planszowe), na wybranych przykładach: pierwotniaków: toksoplazma, rzęsistek policzkowy i pochwowy, chlamydia, zarodziec malarii; pasożytów skóry człowieka: wesz głowowa, odzieżowa i łonowa, świerzbowiec ludzki; nicieni i przywr: motylica wątrobowa, glista ludzka, włosogłówka, włosień kręty, owsik; tasiemców: bruzdogłowiec szeroki, tasiemiec nieuzbrojony, uzbrojony, bąblowcowy. str. 35

4 6. Metody dydaktyczne: M1 M2 M3 Wykład informacyjny Zadania praktyczne problemowe (indywidualne i zespołowe), zadania laboratoryjne Dyskusja 7. Narzędzia dydaktyczne: N1 N2 N3 Mikroskopy, preparaty mikroskopowe Podręczniki (atlasy) Prezentacje multimedialne 8. Weryfikacja efektów kształcenia Efekt kształcenia Cele modułu Treści programowe Metody dydaktyczne Sposób oceny EK_01 C1, C3 W6, W7, W8, Ć2-Ć6 M1, M2,M3 EK_02 C2 W5 M1, egzamin pisemny, kolokwium pisemne egzamin pisemny, kolokwium pisemne EK_03 C1 W1-W4 M1, egzamin pisemny EK_04 C2 W4 M1, egzamin pisemny EK_05 C2, C4 W5, Ć7 M1, M2, M3 kolokwium praktyczne EK_06 C5 Ć1-Ć3, Ć7 M2, M3 kolokwium praktyczne EK_07 C2 W4 M1, egzamin pisemny EK_08 C5 Ć1 M2, M3 kolokwium praktyczne 9. Forma i warunki zaliczenia Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest uzyskanie pozytywnych ocen z kolokwiów pisemnych oraz kolokwiów praktycznych. Moduł kończy się egzaminem. Ocena końcowa jest wystawiana zgodnie ze skalą zawartą w regulaminie studiów. str. 36

5 10. Formy oceny - szczegóły ocena/efekt EK_01 Student nie umie wymienić podstawowych pojęć z genetyki. Student nie rozumie konwencji krzyżówek genetycznych. Student potrafi wymienić kilka pojęć z genetyki, wie czym jest mitoza i mejoza. Student rozumie konwencje krzyżówek genetycznych, umie poprawnie czytać krzyżówki. Student wymienia i charakteryzuje podstawowe pojęcia z genetyki, potrafi wskazać różnice pomiędzy mitozą a mejozą. Student rozumie konwencje krzyżówek genetycznych, umie poprawnie czytać i rozwiązywać krzyżówki. Student wymienia i charakteryzuje podstawowe pojęcia z genetyki, potrafi wskazać różnice pomiędzy mitozą a mejozą, opisuje znaczenie mitozy i mejozy. Student rozumie konwencje krzyżówek genetycznych, umie poprawnie czytać i rozwiązywać krzyżówki. Poprawnie interpretuje wyniki krzyżówek i wykorzystuje je w praktycznych zadaniach. EK_02 Student nie zna organizmów pasożytujących na człowieku. Student wymienia niektóre organizmy pasożytnicze człowieka. Student wymienia i opisuje wszystkie wybrane organizmy pasożytnicze człowieka, opisuje sposoby prewencji przed zakażeniem. Student wymienia i opisuje wszystkie wybrane organizmy pasożytnicze, opisuje sposoby zapobiegania zakażeniu, opisuje cykl rozwojowy określonych pasożytów. EK_03 Student nie zna znaczenia bioróżnorodności, nie potrafi wymienić podstawowych zależności ekologicznych. Student zna pojęcie bioróżnorodności, potrafi wymienić poszczególne zależności w ekologii. Student zna i pokazuje powiązania bioróżnorodności z korzystną sytuacją środowiska. Wymienia i klasyfikuje poszczególne zależności w ekologii. Student zna i prezentuje powiązania międzygatunkowe. Wymienia i klasyfikuje poszczególne zależności w ekologii. Pokazuje bioróżnorodność i powiązania międzygatunkowe, jako element i warunek istnienia stabilnego środowiska. str. 37

6 EK_04, EK_07 Student nie potrafi dokonać klasyfikacji zanieczyszczeń środowiska, nie potrafi opisać sposobów działania wybranych zanieczyszczeń na organizm. Student dokonuje klasyfikacji zanieczyszczeń środowiska, zna wybrane mechanizmy działania niektórych zanieczyszczeń na organizm. Student zna podstawowe mechanizmy działania niektórych zanieczyszczeń na organizm, oraz prawidłowo posługuje się terminologią w tym zakresie. Student zna podstawowe mechanizmy działania niektórych zanieczyszczeń na organizm, prawidłowo posługuje się terminologią w tym zakresie oraz prawidłowo przewiduje sposób działania przykładowych substancji na organizm. EK_05 (karty pracy) Student nie rozpoznaje pasożytów. Student rozpoznaje niektóre pasożyty i efekty ich bytowania, oraz określa ich podstawowe znaczenie epidemiologiczne. Student rozpoznaje niektóre pasożyty i efekty ich bytowania, oraz określa szczegółowo ich znaczenie epidemiologiczne. Student rozpoznaje większość pasożytów i efekty ich bytowania. Potrafi określić szczegółowo, jakie znaczenie epidemiologiczne mają poszczególne pasożyty. EK_06, EK_08 (karty pracy) Student nie potrafi zaprojektować doświadczenia i prowadzić obserwacji. Student potrafi zaprojektować doświadczenie i przeprowadzać obserwację, wykonanie nie zawsze jest poprawne, wymaga pomocy prowadzącego, student przestrzega zasad bhp. Student samodzielnie przygotowuje i wykonuje doświadczenie i obserwację, przestrzega zasad bhp. Student samodzielnie przygotowuje i wykonuje doświadczenie i obserwację. Na podstawie uzyskanych wyników jest w stanie wyprowadzić poprawne wnioski, przestrzega zasad bhp, dba o bezpieczeństwo własne i innych osób. str. 38

7 11. Literatura zalecana Biologia molekularna w medycynie. Elementy genetyki klinicznej. Red. nauk. J. Bal. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Literatura podstawowa Podstawy genetyki. Dla studentów i lekarzy. Pod red. G. Drewy, T. Ferenca. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, Literatura uzupełniająca Alberts B. [et al.]: Podstawy biologii komórki. Cz Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Solomon E.P., Berg L.R., Martin D.W.: Biologia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, cop Tobias E.S., Connor M., Ferguson-Smith M.: Genetyka medyczna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Jorde L.B., Carey J.C., Bamshad M. J.: Medical genetics. Philadelphia: Elsevier, cop Bradley J.B., Johnson D.R., Pober B.R.: Genetyka medyczna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, cop Bilans pracy studenta: RODZAJ PRACY STUDENTA FORMA FORMA STACJONARNA NIESTACJONARNA wykład ćwiczenia/zajęcia praktyczne ćwiczenia seminaryjne 0 0 przygotowanie do zajęć w tym do ćwiczeń studiowanie literatury przygotowanie projektu/referatu/sprawozdania z zadań 0 0 konsultacje 5 5 przygotowanie do zaliczenia/egzaminu zaliczenie końcowe/egzamin 3 3 ŁĄCZNY NAKŁAD PRACY STUDENTA W GODZINACH W TYM GODZINY KONTAKTOWE LICZBA PUNKTÓW ECTS MODUŁU 4 4 W TYM ECTS KONTAKTOWE 2,3 1,6 str. 39