Odporność nabyta: Nadzieja Drela Wydział Biologii UW, Zakład Immunologii

Transkrypt

1 Odporność nabyta: Komórki odporności nabytej: fenotyp, funkcje, powstawanie, krążenie w organizmie Cechy odporności nabytej Rozpoznawanie patogenów przez komórki odporności nabytej: receptory dla antygenu Mechanizmy odporności nabytej Nadzieja Drela Wydział Biologii UW, Zakład Immunologii ndrela@biol.uw.edu.pl

2 Obrona organizmu przed patogenami

3 Limfocyty: komórki odporności nabytej

4 Limfocyty: komórki odporności nabytej; fenotyp, funkcje CD19 CD4 CD8 CD4CD25 B Th Tc Treg Synteza przeciwciał Synteza cytokin, regulacja funkcji innych komórek odpornościowych Synteza cytokin, perforyn, granzymów, cytotoksyczność Synteza cytokin, supresja funkcji innych limfocytów B-2, Breg Th1; Th2; Th17 Tc1; Tc2 ntreg; itreg

5 Markery limfocytów c.d. Główne markery limfocytów T i B Marker B Tc Th CD CD CD CD CD Ag receptor BCR (pow. Ig) TCR TCR

6 Krążenie limfocytów

7 Naczynia limfatyczne w mózgu (University of Virginia) meninges lymphatic vessels (red) are shown along side the blood vasculature (green)

8 Wihuri Research Institute and the University of Helsinki Płyn mózgowordzeniowy Opona twarda Opona twarda Splot naczyniówkowy Jama podpajęczy nówkowa A schematic image of the novel lymphatic vessel network in the meningeal linings of the brain, discovered by Aleksanteri Aspelund and collaborators. (A) Previously, lymphatic vessels in the nasal mucosa were known to drain cerebrospinal

9 Cechy odporności nabytej Swoistość antygenowa Różnorodność Pamięć immunologiczna Rozróżnienie własne/obce (?), powinowactwo receptorów do Ag

10 Cecha Odporność wrodzona Odporność nabyta Czas reakcji Minuty, godziny dni Swoistość antygenowa Różnorodność Swoista dla cząsteczek związanych z patogenami Ograniczona liczba receptorów nie ulegających zmianom w czasie życia. Takie same na komórkach określonego typu. Swoista dla epitopów antygenowych Bardzo duża liczba różnych receptorów. Różna swoistość receptorów w obrębie komórek tego samego typu. Pamięć immunologiczna Brak Powstaje przy każdej odpowiedzi immunologicznej Rozpoznawanie własne/obce Rozpuszczalne składniki w krwi i tkankach Główne typy komórek Doskonałe: w organizmie gospodarza nie występują cząsteczki charakterystyczne dla patogenów Peptydy i białka o aktywności przeciwbakteryjnej Fagocyty (monocyty, makrofagi, neutrofile), komórki NK, komórki dendrytyczne Bardzo dobre, ale czasami powstają błędy, których skutkiem mogą być choroby autoimmunizacyjne Przeciwciała Limfocyty T, limfocyty B, (komórki prezentujące antygen (wrodzona/nabyta)

11 Proces selekcji zapewnia restrykcję MHC i tolerancję na własne antygeny (selekcja pozytywna i negatywna) Rozwój limfocytów T

12 Rozwój limfocytów B

13 Rozwój odporności nabytej patogen Zakażona komórka Odpowiedź humoralna APC Odpowiedź komórkowa Li Th Li B Li Tc Li Th efektorowy Li Th pamięci Li B pamięci N.Drela plazmocyt przeciwciała Liza komórki docelowej Li Tc efektorowy Li Tc pamięci

14 Odpowiedź pierwotna i wtórna

15 Odpowiedź pierwotna i wtórna

16 Rozpoznawanie antygenów przez limfocyty B i T

17 Receptory wiążące Ag

18 Receptor dla antygenu limfocytów B i T

19 Selekcja klonalna limfocytów

20 Założenia selekcji klonalnej limfocytów Postulaty hipotezy selekcji klonalnej Każdy limfocyt posiada jeden typ receptora o tej samej specyficzności Interakcja między obcą cząsteczką i receptorem o dużym powinowactwie skutkuje aktywacją limfocytu Limfocyty potomne/efektorowe posiadają receptory o takiej samej specyficzności jak limfocyt aktywowany, z którego powstały Limfocyty posiadające specyficzne receptory dla własnych antygenów ulegają delecji na wczesnym etapie rozwoju, zatem nie występują w populacji limfocytów dojrzałych

21 Wiązanie antygenu i aktywacja limfocytów B immunoreceptor tyrosine-based activation motif (ITAM)

22 Aktywacja limfocytów B

23 Wiązanie antygenu i aktywacja limfocytów T

24 Aktywacja limfocytów T

25 Restrykcja MHC Peter C. Doherty Rolf M. Zinkernagel Nagroda Nobla 1996

26 Sygnały aktywacji limfocytów T APC MHC CD4 B7 cytokiny TCR CD28 1. Aktywacja 2. Przeżywalność 3. Różnicowanie N.Drela 1 Li Th 2 3 Rc

27 Mechanizmy odpowiedzi swoistej

28 Efektorowe limfocyty T (a)

29 Efektorowe limfocyty T (b) Tc Th1 Th2 Th17 Treg Obrona przeciwwirusowa, przeciwnowotworowa Obrona przeciwbakteryjna (aktywacja makrofagów, stymulacja limfocytów B do syntezy przeciwciał) Obrona przeciwpasożytnicza (stymulacja limfocytów B do syntezy przeciwciał IgE) Obrona przeciwbakteryjna (aktywacja neutrofili) Supresja limfocytów T

30 Cząsteczki efektorowe limfocytów T

31 Nature 2006, 441:166 Skutki aktywacji limfocytów T

32 Brand S., Gut 2009, 58:1152 Skutki aktywacji limfocytów T

33 Cytotoksyczność limfocytów T CD8+

34 Skutki aktywacji limfocytów B przez Ag T- zależny

35 Różnicowanie limfocytów B: cechy limfocytów B spoczynkowych i komórek plazmatycznych

36 Charakterystyka immunoglobulin

37 Klasy immunoglobulin Microbiology and Immunology on-line, Univ. South Carolina

38 Charakterystyka immunoglobulin

39 Charakterystyka immunoglobulin

40 Cechy przeciwciał, reakcje Ag/Ab

41 Synteza przeciwciał

42 Ag T-zależne i T-niezależne Białka polimeryczne Polisacharydy LPS

43 Cechy antygenów T-zależnych i T-niezależnych

44 Rola przeciwciał w odporności

45 Cytotoksyczność zależna od przeciwciał

46 Cytotoksyczność zależna od przeciwciał TNF, perforyny, granzymy Enzymy lityczne TNF, enzymy lityczne NK Target Ne Perforyny, enzymy lityczne Ma Eo

47 Aktywacja bazofili

48 Dziękuję za uwagę