Cytokiny jako nośniki informacji

Transkrypt

1 Wykład

2 Cytokiny jako nośniki informacji Termin cytokiny (z greckiego: cyto = komórka i kinos = ruch) określa dużą grupę związków o różnym pochodzeniu i budowie, będących peptydami, białkami lub glikoproteinami. Działają jako cząsteczki regulatorowe lub sygnałowe w stężeniach od nano- (10-9 M) do piko- (10-12 M) molowych.

3 Cytokiny jako nośniki informacji hormony Powstają w wyspecjalizowanych narządach (gruczoły dokrewne) Krążą w stężeniach nano- i najczęściej podlegają zmianom tylko o jeden rząd wielkości cytokiny Produkowane przez więk-szość komórek jądrzastych, zwłaszcza w nabłonkach i śródbłonkach oraz w osiadłych makrofagach W stanie podstawowym występują w ilościach piko- ale po pobudzeniu wzrastają nawet 1000x

4 Cytokiny jako nośniki informacji Klasyfikacja na podstawie miejsca powstawania, funkcji oraz efektorów: Interleukiny skierowane ku leukocytom przeważnie produkowane przez Li Th, nadawane obecnie nowo odkrywanym cytokinom Limfokiny powstają w limfocytach Monokiny powstają wyłącznie w monoctach Interferony działanie antywirusowe Czynniki wzrostu kolonii (CSF) stymulują wzrost komórek w podłożach półstałych Chemokiny pośredniczą w chemotaksji międzykomórkowej Plejotropizm i redundancja cytokin utrudniają wprowadzenie wyraźnych podziałów

5 Dotychczas scharakteryzowano ponad 130 różnych cytokin, działających plejotropowo Przyczyny tej plejotropii: stanowią wysoce heterogenną rodzinę związków; są produkowane przez bardzo różne typy komórek: odpornościowe, nabłonkowe, śródbłonek, komórki zrębu tkankowego; istnieje ogromna różnorodność receptorów i/lub ich izoform o różnym powinowactwie do tej samej cytokiny, często występujących na różnych typach komórek docelowych; działają często w sieciach sprzężeń zwrotnych (ujemnym i dodatnim), kontrolujących syntezę i uwalnianie innych biologicznie aktywnych cząsteczek, w tym także dalszych cytokin; aktywność biologiczna danej cytokiny jest wysoce zależna od kontekstu działania czyli jest modyfikowana przez różne czynniki wewnątrz- i pozakomórkowe, zwłaszcza przez obecność innych cytokin

6 Reasumując: cytokiny regulują w sposób redundancyjny i często pokrywający się, wiele funkcji biologicznych, tak różnorodnych jak: Proliferacja Różnicowanie Chemotaksja Zapalenie Odpowiedź immunologiczna Apoptoza

7 ODPOWIEDŹ IMMUNOLOGICZNA Patogen Przeciwciała (Ig) zainfekowana komórka cytoliza Komórki plazmatyczne Limfocyt Tc Makrofag Li B pamięci Li B Interleukina 2 Interleukina 1 Komórka Th

8 POWIĄZANIA SZYSZYNKA -ODPORNOŚĆ

9 Myszy chirurgiczna (Csaba i Barath, 1975, Del Gobbo i wsp., 1989) szyszynka Px funkcjonalna (LL) (Maestroni i wsp., 1987) inwolucja grasicy skutki odwracane przez wieczorne zastrzyki Mel aktywność NK odpowiedź komórkowa synteza przeciwciał farmakologiczna (Maestroni i wsp., 1987) związana z wiekiem (Pierpaoli i Regelson, 1994)

10

11 szyszynka bursyna bursa Fabrycjusza? Mel? Mel synteza Mel? Mel grasica? szpik kostny hormony grasicy Melatonina? receptory Mel synteza Mel? endogenne opioidy komórki odpornościowe

12

13

14

15

16 (CHRONO) (PSYCHO) NEURO (ENDOKRYNO) IMMUNOLGIA albo po prostu: BIOLOGIA INTEGRACYJNA NOWA DYSCYPLINA W NAUKACH BIOMEDYCZNYCH: Dziękuję za uwagę cdn..

17 Poziomy kontaktu układu odpornościowego z nerwowym i hormonalnym

18 ODDZIAŁYWANIA NEUROENDOKRYNO-IMMUNOLOGICZNE Poziom strategiczny Poziom alarmowy ETAPY RÓŻNICOWANIA I DOJRZEWANIA: Długotrwałe działanie hormonów Niezależne od antygenów RZECZYWISTA MOŻLIOWŚĆ REAGOWANIA: Krótkotrwałe działanie hormonów Zależne od antygenów

19 HORMONY i NEUROPEPTYDY UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO Komórki produkujące Limfocyty T Limfocyty B Makrofagi Splenocyty Tymocyty Granulocyty i komórki tuczne Megakariocyty Powstające hormony i neuropeptydy ACTH, endorfiny, TSH, GH, PRL, metenkefalina, IGF-1 gonadotropina kosmówkowa (HCG), ACTH, endorfiny, GH, IGF-1 ACTH, endorfiny, GH, SP, IGF-1, natriuretyczny peptyd przedsionkowy (ANP) gonadotropiny, CRH CRH, GnRH, AVP, OT VIP, SOM NPY

20 AUTO- I PARAKRYNOWE DZIAŁANIE HORMONÓW PRODUKOWANYCH PRZEZ AKTYWOWANE KOMÓRKI ODORNOŚCIOWE

21 HORMONY UCZESTNICZĄCE W MODULOWANIU ODPOWIEDZI IMMUNOLOGICZNEJ Hormony wzmacniające reakcję odpornościową Prolaktyna Hormon wzrostu Insulina TSH Hormony tarczycy Estrogeny Wazopresyna Substancja P Melatonina ACTH Hormony osłabiające reakcję odpornościową Glukokortykoidy Endogenne opioidy Progesteron Katecholaminy Prostaglandyny Androgeny VIP Somatostatyna

22 POWIĄZANIE UKŁADU NEUROENDOKRYNOWEGO z ODPORNOŚCIOWYM

23 Przepływ informacji między pobudzonym układem nerwowym (stres) i odpornościowym (antygen) takie same mechanizmy i nośniki informacji

24 SICKNESS BEHAVIOR czyli BYCIE CHORYM