PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW

Transkrypt

1 PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU Immunologia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek) realizującej przedmiot:, Wydział Nauk o Zdrowiu 3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: Adres: Centrum Biologii Medycznej, ul. Rokietnicka 8, Poznań Tel. /Fax: Strona www: ( envmed@ump.edu.pl 4. Kierownik jednostki: Dr hab. Barbara Poniedziałek 5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS 6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę z dostępem do platformy WISUS (listy studentów) (koordynator ): Nazwisko imię: Dr hab. n. med. Jacek Karczewski Tel. kontaktowy: Możliwość kontaktu - konsultacje (dni, godz., miejsce): wtorek 13:00-15:00, CBM p jkarczews@ump.edu.pl Osoba zastępująca: Dr hab. Barbara Poniedziałek Kontakt: envmed@ump.edu.pl 7. Osoba odpowiedzialna za rezerwację sal: Nazwisko imię: Bogna Sas Tel. kontaktowy:

2 8. Miejsce w programie studiów: Rok: I Semestr: I 9. Liczba godzin ogółem: 30 liczba pkt. ECTS: 2 Jednostki uczestniczące w nauczaniu Semestr zimowy liczba godzin W Ć Ćwiczenia kategoria B 0 S 10.Tematyka poszczególnych wykładów i ćwiczeń Wykłady - Semestr zimowy Wykład 1. Wykład 2. Wykład 3. Tematyka wykładów Podstawowe pojęcia z zakresu immunologii. Zadania układu odpornościowego. Elementy układu odpornościowego i ich funkcje: komórki układu odpornościowego, rozpuszczalne modulatory immunologiczne, tkanka limfatyczna. Odpowiedź immunologiczna wrodzona i nabyta. Charakterystyka układu odporności wrodzonej. Komórki i tkanki układu odporności wrodzonej. Czynniki rozpuszczalne odporności wrodzonej. Układ dopełniacza: funkcja, aktywacja i regulacja. Zasady nieswoistego rozpoznawania antygenów: receptory rozpoznające wzorce, receptory Toll-podobne. Mechanizmy efektorowe układu odporności wrodzonej skierowane przeciwko patogenom zewnątrz- i wewnątrzkomórkowym. Charakterystyka nabytej odpowiedzi immunologicznej. Komórki i czynniki rozpuszczalne biorące udział w nabytej odpowiedzi immunologicznej. Zasady swoistego rozpoznawania antygenów. Przetwarzanie i prezentacja antygenu. Rozpoznawanie antygenu przez swoiste receptory TCR i BCR. Komórki i mechanizmy efektorowe nabytej odpowiedzi immunologicznej. Efektorowe komórki T. Etapy aktywacji i różnicowania komórek T. Ekspansja klonalna komórek T. Transdukcja sygnałów aktywacji i różnicowania komórek T. Mechanizmy efektorowe odpowiedzi T- komórkowej. Migracja efektorowych komórek T. Funkcje efektorowe komórek CD4(+) i CD8(+). Efektorowe komórki B. Transdukcja sygnału aktywacji i różnicowania komórek B. Etapy aktywacji/różnicowania komórek B. Mechanizmy efektorowe odpowiedzi B-komórkowej. Właściwości przeciwciał. Reakcja antygen-przeciwciało. Rola przeciwciał w różnych obszarach ciała człowieka. Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia 2

3 Wykład 4. Wykład 5. Wykład 6. Wykład 7. Ogólne mechanizmy w przebiegu zakażenia: etap wstępny, indukcja adaptacyjnej odpowiedzi immunologicznej, mechanizmy efektorowe adaptacyjnej odpowiedzi immunologicznej. Pamięć immunologiczna. Apoptoza. Charakterystyka odpowiedź immunologiczna w zależności od rodzaju patogenu: wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty. Szczepienia. Mechanizmy uszkadzające patogenów chorobotwórczych. Mechanizmy unikania odpowiedzi immunologicznej przez patogeny. Wrodzone i nabyte niedobory odporności oraz możliwości ich leczenia. Reakcje nadwrażliwości typu I-IV: mechanizmy, obraz kliniczny, możliwości terapeutyczne. Zjawisko tolerancji immunologicznej. Autoimmunizacja. Mechanizmy chorób autoimmunizacyjnych. Przykłady chorób autoimmunizacyjnych i możliwości ich leczenia. Reakcja odrzucenie przeszczepu. Antygeny allogeniczne. Rozpoznawanie antygenów odrzucania (etap uczulenia). Mechanizmy efektorowe odpowiedzialne za odrzucenie przeszczepu. Odwrócona reakcja odrzucenia (choroba przeszczep przeciw gospodarzowi). Zapobieganie odrzucaniu przeszczepu (leki immunosupresyjne). Immunologia nowotworów. Antygeny nowotworowe i ich znaczenie. Odporność na nowotwory. Immunoterapia nowotworów. Ćwiczenia - Semestr zimowy Tematyka ćwiczeń Osoba odpowiedzialna SALA Ćwiczenie 1. Podstawowe badania laboratoryjne. Wykładniki odpowiedzi immunologicznej Ćwiczenie 2. Nowoczesne techniki badania stanu odporności człowieka Ćwiczenie 3. Badania diagnostyczne w kierunku alergii pokarmowych REGULAMIN ZAJĘĆ: Regulamin zajęć: 1. Zajęcia odbywają się w I semestrze I roku studiów w liczbie 30 godzin. Wykłady (20 godzin) i ćwiczenia (10 godzin) odbywają się w Centrum Biologii Medycznej, ul. Rokietnicka 8, w Poznaniu, zgodnie z planem zajęć. 2. Obecność na ćwiczeniach jest obowiązkowa. W wyjątkowych i usprawiedliwionych sytuacjach student może odpracować zajęcia, na których był nieobecny, po uprzednim uzgodnieniu z osobą prowadzącą zajęcia, w miarę możliwości organizacyjnych jednostki. 3. Student zobowiązany jest do aktywnego uczestnictwa w zajęciach. 4. Przygotowanie teoretyczne studenta do zajęć laboratoryjnych oceniane jest na podstawie wejściówek. 5. Zaliczenie ćwiczeń praktycznych odbywa się na podstawie przeprowadzonych doświadczeń wskazanych i przyjętych po ich zakończeniu przez asystenta. 6. Osoby spóźniające się nie będą uczestniczyć w zajęciach. Zasady organizacyjno-porządkowe: 1. Przed rozpoczęciem ćwiczeń studenci zapoznawani są z regulaminem BHP obowiązującym w laboratorium. 2. Student powinien przynieść na zajęcia zeszyt oraz odzież ochronną (biały fartuch do ćwiczeń laboratoryjnych). 3. Podczas zajęć studenci są zobowiązani do wyciszenia telefonów i wyłączenia wszelkich urządzeń elektronicznych. 3

4 PROGRAM ZAJĘĆ: Zajęcia odbywają się w I semestrze I roku studiów drugiego stopnia na kierunku Dietetyka w liczbie 30 godzin, co obejmuje 20 godzin wykładów i 10 godzin ćwiczeń. Program zajęć obejmuje zagadnienia związanye z funkcjonowaniem układu odpornościowego człowieka w zdrowiu i chorobie. PROGRAM NAUCZANIA: Wymagania wstępne Podstawowa wiedza z zakresu fizjologii i biochemii człowieka. Nie przewiduje się kolokwium wejściowego. Przygotowanie do zajęć Studentów obowiązuje przygotowanie do ćwiczeń w oparciu o wykłady i wskazane pozycje literaturowe. Wymagania końcowe Podstawą zaliczenia jest kolokwium zaliczeniowe. 11. Kryteria zaliczenia : zaliczenie Zaliczenie kryterium zaliczenia: 1. Zaliczenia odbywa się na podstawie pisemnego kolokwium zaliczeniowego w formie testu jednokrotnego wyboru oraz pytań opisowych. Zakres tematyczny obejmuje zagadnienia omawiane podczas zajęć oraz znajdujące się w literaturze obowiązkowej. 2. Kryterium zaliczenia jest uzyskanie 60% poprawnych odpowiedzi. Wyniki podawane są do wiadomości drogą elektroniczną w ciągu 7 dni od przeprowadzenia testu. 3. W przypadku niezaliczenia student może dwukrotnie poprawiać kolokwium w terminie uzgodnionym z kierownikiem zakładu lub osobą przez niego upoważnioną. 12. Literatura: 1. A.K. Abbas, A.H. Lichtman, S. Pillai. Immunologia, Funkcje i Zaburzenia Układu Immunologicznego. Edra Urban & Partner, Wrocław D. Male, J. Brostoff, D.B. Roth, I. Roitt. Immunologia. Elsavier Urban & Partner, Wrocław A. Vollmar, I. Zündorf, T. Dingermann. Immunologia i Immunoterapia. MedPharma Polska, Wrocław J. Gołąb, M. Jakóbisiak, W. Lasek, T. Stokłosa. Immunologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

5 14. SYLABUS WYDZIAŁ LEKARSKI I Nazwa kierunku Nazwa Jednostka realizująca, wydział Koordynator Rodzaj Obszar nauczania Cel kształcenia Treści programowe Formy i metody dydaktyczne Forma i warunki zaliczenia Dietetyka Immunologia Dr hab. n. med. Jacek Karczewski obowiązkowy Nauki podstawowe Osoba zaliczająca Semestr I Poziom i tryb studiów Punkty ECTS studia II stopnia 2 Dr hab. n. med. Jacek Karczewski Rodzaj zajęć i liczba godzin Wykład 20 stacjonarne Seminaria 0 Ćwiczenia Poznanie budowy i funkcji układu odpornościowego człowieka. 2. Przekazanie wiedzy o podstawowych mechanizmach odpowiedzi immunologicznej wrodzonej i nabytej. 3. Zapoznanie z przebiegiem odpowiedzi immunologicznej skierowanej przeciwko drobnoustrojom chorobotwórczym. 4. Uzyskanie wiedzy na temat różnych rodzajów immunopatologii. 5. Nabycie umiejętności oceny znaczenia badań związanych z diagnostyką immunologiczną. Wykłady 1. Podstawowe pojęcia z zakresu immunologii. Zadania układu odpornościowego. Elementy układu odpornościowego i ich funkcje: komórki układu odpornościowego, rozpuszczalne modulatory immunologiczne, tkanka limfatyczna. Odpowiedź immunologiczna wrodzona i nabyta. 2. Charakterystyka układu odporności wrodzonej. Komórki i tkanki układu odporności wrodzonej. Czynniki rozpuszczalne odporności wrodzonej. Układ dopełniacza: funkcja, aktywacja i regulacja. 3. Zasady nieswoistego rozpoznawania antygenów: receptory rozpoznające wzorce, receptory Toll-podobne. Mechanizmy efektorowe układu odporności wrodzonej skierowane przeciwko patogenom zewnątrz- i wewnątrzkomórkowym. 4. Charakterystyka nabytej odpowiedzi immunologicznej. Komórki i czynniki rozpuszczalne biorące udział w nabytej odpowiedzi immunologicznej. Zasady swoistego rozpoznawania antygenów. Przetwarzanie i prezentacja antygenu. Rozpoznawanie antygenu przez swoiste receptory TCR i BCR. 5. Komórki i mechanizmy efektorowe nabytej odpowiedzi immunologicznej. Efektorowe komórki T. Etapy aktywacji i różnicowania komórek T. Ekspansja klonalna komórek T. Transdukcja sygnałów aktywacji i różnicowania komórek T. Mechanizmy efektorowe odpowiedzi T-komórkowej. Migracja efektorowych komórek T. Funkcje efektorowe komórek CD4(+) i CD8(+). Efektorowe komórki B. Transdukcja sygnału aktywacji i różnicowania komórek B. Etapy aktywacji/różnicowania komórek B. Mechanizmy efektorowe odpowiedzi B-komórkowej. Właściwości przeciwciał. Reakcja antygen-przeciwciało. Rola przeciwciał w różnych obszarach ciała człowieka. 6. Ogólne mechanizmy w przebiegu zakażenia: etap wstępny, indukcja adaptacyjnej odpowiedzi immunologicznej, mechanizmy efektorowe adaptacyjnej odpowiedzi immunologicznej. Pamięć immunologiczna. Apoptoza. 7. Charakterystyka odpowiedź immunologiczna w zależności od rodzaju patogenu: wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty. Szczepienia. Mechanizmy uszkadzające patogenów chorobotwórczych. Mechanizmy unikania odpowiedzi immunologicznej przez patogeny. 8. Wrodzone i nabyte niedobory odporności oraz możliwości ich leczenia. Reakcje nadwrażliwości typu I-IV: mechanizmy, obraz kliniczny, możliwości terapeutyczne. 9. Zjawisko tolerancji immunologicznej. Autoimmunizacja. Mechanizmy chorób autoimmunizacyjnych. Przykłady chorób autoimmunizacyjnych i możliwości ich leczenia Reakcja odrzucenie przeszczepu. Antygeny allogeniczne. Rozpoznawanie antygenów odrzucania (etap uczulenia). Mechanizmy efektorowe odpowiedzialne za odrzucenie przeszczepu. Odwrócona reakcja odrzucenia (choroba przeszczep przeciw gospodarzowi). Zapobieganie odrzucaniu przeszczepu (leki immunosupresyjne). Immunologia nowotworów. Antygeny nowotworowe i ich znaczenie. Odporność na nowotwory. Immunoterapia nowotworów. Ćwiczenia 1. Podstawowe badania laboratoryjne. Wykładniki odpowiedzi immunologicznej. 2. Nowoczesne techniki badania stanu odporności człowieka. 3. Badania diagnostyczne w kierunku alergii pokarmowych. Metody podające (wykład, opis). Metody problemowe (metody aktywizujące, opisy przypadków, ćwiczenia). Metody eksponujące (prezentacje multimedialne, prezentacja pomocy naukowych). Praktyczne (zajęcia laboratoryjne, metoda prezentacji). Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia jest aktywne uczestnictwo w ćwiczeniach laboratoryjnych oraz zaliczenie wejściówek. Zaliczenie z oceną test wiedzy z treści wykładów i ćwiczeń (zaliczenie od 60%). 5

6 Literatura podstawowa Literatura uzupełniająca 1. A.K. Abbas, A.H. Lichtman, S. Pillai. Immunologia, Funkcje i Zaburzenia Układu Immunologicznego. Edra Urban & Partner, Wrocław A. Vollmar, I. Zündorf, T. Dingermann. Immunologia i Immunoterapia. MedPharma Polska, Wrocław J. Gołąb, M. Jakóbisiak, W. Lasek, T. Stokłosa. Immunologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa P.C. Calder, P.Yaqoob. Diet, Immunity and Inflammation. Woodhead Publishing Limited, Cambridge, D. Male, J. Brostoff, D.B. Roth, I. Roitt. Immunologia. Elsavier Urban & Partner, Wrocław Numer efektu kształcenia Efekty kształcenia EW01 Zna podstawowe pojęcia z zakresu immunologii człowieka. Rozumie integracyjną rolę układu odpornościowego. EW02 Rozróżnia mechanizmy odpowiedzi wrodzonej i nabytej. KW_03 EW03 EW04 EU01 EU02 EU03 Nakład pracy studenta 30 Data opracowania sylabusa: Szczegółowy rozkład zajęć: Zna elementy wrodzonej odpowiedzi immunologicznej i ich znaczenie dla odporności człowieka. Zna elementy nabytej odpowiedzi immunologicznej i ich znaczenie dla odporności człowieka. Potrafi scharakteryzować mechanizmy immunologiczne typowe dla przewodu pokarmowego człowieka. Zna specyfikę badań stanu odporności człowieka. Potrafi zinterpretować wyniki podstawowych badań laboratoryjnych i wykorzystać je w planowaniu i monitorowaniu postepowania żywieniowego. Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia KW_01 KW_03, KW_05 KW_03, KW_05 KU_08 KU_08 KU_08 Liczba godzin 60 Osoba przygotowująca sylabus: WYKŁADY Dzień tygodnia Daty w których odbywają się wykłady Godzina Wtorek :00 13:30 CBM, 2009 Wtorek :00 13:30 CBM, 2009 Wtorek :00 13:30 CBM, 2009 Wtorek :00 13:30 CBM, 2009 Wtorek :00 13:30 CBM, 2009 Wtorek :00 13:30 CBM, 2009 Wtorek :00 13:30 CBM, 2009 Sala ĆWICZENIA Grupa Podgrupy Dni tygodnia Daty Grupa 1 Grupa Wtorek Wtorek Środa Środa Godziny w których odbywają się ćwiczenia 16:30-20:15 Nazwa, nr sali Jednostka przeprowadzająca zajęcia 16. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie lub koordynatora Dr hab. n. med. Jacek Karczewski 6

7 17. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie (w przypadku przedmiotów koordynowanych) Dr hab. Barbara Poniedziałek UWAGA: wszystkie tabele i ramki można powiększyć w zależności od potrzeb. 7