SPIS TREŚCI WSTĘP I DEFINICJE PODSTAWOWE WYKAZ UŻYWANYCH SKRÓTÓW WYKAZ CZĄSTECZEK CD

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI WSTĘP I DEFINICJE PODSTAWOWE WYKAZ UŻYWANYCH SKRÓTÓW WYKAZ CZĄSTECZEK CD XIII XV XXII 1. GŁÓWNE KOMPONENTY I ZASADNICZE CECHY ODPOWIEDZI IMMUNOLOGICZNEJ 1 Marek Jakóbisiak 1.1. Limfocyty i przeciwciała (immunoglobuliny) Antygeny Grasiczozależność Mechanizmy swoiste i nieswoiste Typy odpowiedzi immunologicznej Odpowiedź typu humoralnego Odpowiedź typu komórkowego Podział na odpowiedź typu 1 i typu Etapy odpowiedzi immunologicznej 5 2. NARZĄDY LIMFATYCZNE 6 Marek Jakóbisiak, Jakub Gołąb 2.1. Grasica Ogólna budowa grasicy Bariera krew grasica Hormony grasicy i wpływ hormonów na grasicę Inwolucja grasicy Szpik Grudki limfatyczne bez torebki łącznotkankowej Plamki mleczne Migdałki Tkanka limfatyczna związana ze ścianą jelit Węzły limfatyczne Zrąb węzła Kora węzła Grudki limfatyczne węzła Rdzeń węzła Przepływ limfy przez węzeł i znaczenie tego zjawiska Śledziona Ogólna budowa śledziony Zrąb śledziony Unaczynienie śledziony Tętnice Zatoki i żyły śledziony Miazga biała Miazga czerwona Czynność śledziony Struktury limfatyczne trzeciorzędowe Naczynia limfatyczne 19 Literatura polecana PRZECIWCIAŁA 20 Marek Jakóbisiak, Witold Lasek, Marcin Makowski 3.1. Ogólna charakterystyka przeciwciał Budowa i właściwości Klasy immunoglobulin IgA IgD IgE IgG IgM Przeciwciała matczyne przechodzące do płodu przez łożysko Wartościowość, powinowactwo, awidność Kompleksy immunologiczne Receptory immunoglobulinowe limfocytu B Powstawanie przeciwciał Geny immunoglobulinowe Źródła różnorodności przeciwciał Zmienność kombinacyjna Zmienność na złączach 32 Immunologia.indb :59:06

2 VI Spis treści Mutacje somatyczne Etapy syntezy przeciwciał Regulacja ekspresji genów immunoglobulinowych Jednoczesne wytwarzanie IgM i IgD Zmiana klas syntezowanych przeciwciał Przeciwciała monoklonalne Otrzymywanie przeciwciał monoklonalnych Mianownictwo przeciwciał monoklonalnych Modyfikowane przeciwciała monoklonalne i ich pochodne Pochodne PM o zmniejszonej masie cząsteczkowej Immunokoniugaty zawierające przeciwciała monoklonalne Koniugaty PM z radioizotopami Immunotoksyny Koniugaty PM z lekami Immunocytokiny Inne koniugaty oraz warianty PM Pochodne przeciwciał zawierające fragment Fc PM i ich pochodne o podwójnej swoistości Terapeutyczne zastosowanie przeciwciał monoklonalnych i ich pochodnych Inne zastosowania przeciwciał monoklonalnych 46 Literatura polecana RECEPTORY LIMFOCYTÓW T WIĄŻĄCE ANTYGEN I GŁÓWNY UKŁAD ZGODNOŚCI TKANKOWEJ 47 Marek Jakóbisiak, Marcin Makowski, Rafał Płoski 4.1. Budowa receptorów limfocytów T wiążących antygen Geny dla receptorów limfocytów T wiążących antygen Źródła różnorodności receptorów limfocytów T wiążących antygen Główny układ zgodności tkankowej Budowa cząsteczek MHC klasy I Budowa cząsteczek MHC klasy II Struktura genów i synteza cząsteczek MHC Główny układ zgodności tkankowej myszy Szczepy wsobne Główny układ zgodności tkankowej człowieka Niezrównoważenie sprzężeń Powiązania między układem HLA i występowaniem określonych chorób Funkcja głównego układu zgodności tkankowej Nadrodzina genów cząsteczek immunoglobulinopodobnych Metody i znaczenie identyfikacji HLA Słabe antygeny zgodności tkankowej 61 Literatura polecana PREZENTACJA ANTYGENÓW LIMFOCYTOM 63 Marek Jakóbisiak, Jakub Gołąb 5.1. Prezentacja antygenów z udziałem cząsteczek MHC klasy I Prezentacja antygenów z udziałem cząsteczek MHC klasy II Prezentacja antygenów przez cząsteczki CD Komórki prezentujące antygen Komórki dendrytyczne Komórki dendrytyczne narządów nielimfatycznych Komórki dendrytyczne narządów limfatycznych Limfocyty B Makrofagi Inne komórki prezentujące antygen Cząsteczki sygnałowe i adhezyjne biorące udział w procesie prezentacji Prezentacja antygenów w grudce limfatycznej Aktywacja limfocytów B Grudkowe komórki dendrytyczne (FDC) Powstawanie ośrodków rozmnażania w grudkach Dojrzewanie powinowactwa Mitogeny i superantygeny Mitogeny Superantygeny 82 Literatura polecana AKTYWACJA LIMFOCYTÓW 84 Radosław Zagożdżon 6.1. Aktywacja limfocytów T Rozpoznanie antygenu przez TCR Synapsa immunologiczna Sygnał aktywujący limfocyt T Wczesny etap przekazania sygnału z TCR i rola białek adaptorowych Wewnątrzkomórkowe szlaki przekazania sygnału do aktywacji Szlaki związane z metabolizmem fosfatydyloinozytolu GTPazy i kaskady kinaz MAP Zmiana fenotypu limfocytu T w wyniku aktywacji Cząsteczki powierzchniowe wpływające na proces aktywacji limfocytów T Cząsteczki kostymulujące Cząsteczki hamujące Anergia, wyczerpanie i apoptoza limfocytów T Aktywacja limfocytów B Sygnał aktywujący limfocyt B Cząsteczki powierzchniowe wpływające na proces aktywacji limfocytów B 97 Literatura polecana DOJRZEWANIE LIMFOCYTÓW 101 Jakub Gołąb 7.1. Dojrzewanie limfocytów T Wczesna faza dojrzewania tymocytów Selekcja β Późna faza dojrzewania tymocytów Selekcja pozytywna i negatywna Restrykcja MHC Komórki uczestniczące w selekcji tymocytów Mechanizmy selekcji w grasicy 108 Immunologia.indb :59:06

3 Spis treści VII Antygeny uczestniczące w selekcji pozytywnej i negatywnej Powstawanie limfocytów T regulatorowych Powstawanie limfocytów Tγδ Dojrzewanie limfocytów B Etapy rozwoju limfocytów B Limfocyty pre-pro-b Limfocyty pro-b Limfocyty pre-b Selekcja pozytywna i negatywna niedojrzałych limfocytów B Niedojrzałe limfocyty B Dojrzałe limfocyty B 115 Literatura polecana KRĄŻENIE LIMFOCYTÓW 116 Jakub Gołąb 8.1. Etapy przechodzenia limfocytów przez ścianę naczynia Etap I: toczenie się Selektyny i ich ligandy Etap II: aktywacja Etap III: ścisła adhezja Cząsteczki immunoglobulinopodobne uczestniczące w ścisłej adhezji Etap IV: diapedeza Regulacja krążenia limfocytów Przepływ limfy i losy antygenów w węzłach limfatycznych Krążenie limfocytów dziewiczych Krążenie limfocytów efektorowych i limfocytów pamięci Regulacja migracji innych leukocytów 127 Literatura polecana POPULACJE I SUBPOPULACJE LIMFOCYTÓW 130 Marek Jakóbisiak, Witold Lasek 9.1. Limfocyty B Limfocyty B regulatorowe Limfocyty T Subpopulacje limfocytów T pomocniczych Subpopulacje limfocytów T regulatorowych Subpopulacje limfocytów cytotoksycznych Limfocyty T niekonwencjonalne Limfocyty T mające TCRγδ Limfocyty MAIT Limfocyty NKT Nieswoiste komórki limfoidalne Komórki VETO Komórki NK Receptory komórek NK i sposób rozpoznawania komórek docelowych Receptory z nadrodziny cząsteczek immunoglobulinopodobnych Receptory lektynowe Inne receptory i koreceptory komórek NK Aktywacja komórek NK i mechanizm zabijania komórek docelowych Fizjologiczna rola komórek NK Wykorzystanie komórek NK w leczeniu nowotworów Cytotoksyczność komórkowa zależna od przeciwciał (ADCC) 148 Literatura polecana MECHANIZMY CYTOTOKSYCZNOŚCI LIMFOCYTÓW 149 Witold Lasek, Jacek Malejczyk Wstępne etapy reakcji cytotoksycznej Reakcja cytotoksyczna zależna od ziaren litycznych Budowa ziaren litycznych Perforyna Granzymy Granulizyna Mechanizmy zabezpieczające komórki efektorowe przed działaniem własnych czynników cytotoksycznych Genetyczne defekty związane z biogenezą i egzocytozą ziaren litycznych Przebieg reakcji cytotoksycznej zależnej od receptorów dla cząsteczek nadrodziny TNF Apoptoza jako mechanizm efektorowy cytotoksyczności komórkowej 156 Literatura polecana CYTOKINY 159 Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak, Małgorzata Firczuk Podstawowe właściwości cytokin Receptory dla cytokin Budowa receptorów dla cytokin Przekazanie sygnału z receptorów dla cytokin Interleukiny Rodzina interleukiny Receptory dla interleukiny Właściwości biologiczne interleukiny Interleukina Receptory dla interleukiny Właściwości interleukiny Zastosowania kliniczne Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Reakcja ostrej fazy Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Immunologia.indb :59:06

4 VIII Spis treści Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukina Interleukiny 36, 37 i Interleukina Interferony Rodzaje interferonów Powstawanie interferonów Receptory dla interferonów Działanie przeciwwirusowe Wpływ na układ odpornościowy Wpływ na proliferację i różnicowanie komórek Zastosowania terapeutyczne Chemokiny Budowa i podział chemokin i ich receptorów Funkcje chemokin Wpływ chemokin na ukierunkowaną migrację komórek Wpływ chemokin na procesy dojrzewania leukocytów Wpływ chemokin na aktywację komórek Funkcje chemokin niezwiązane z układem odpornościowym Mechanizmy regulujące działanie chemokin Chemokiny i ich receptory jako cele terapeutyczne Nadrodzina cząsteczek czynnika martwicy nowotworu TNF-α i limfotoksyny Synteza i budowa Receptory dla TNF-α i limfotoksyn Sygnały przekazywane przez receptory dla TNF-α Wpływ TNF-α na układ odpornościowy Działanie przeciwnowotworowe Próby zastosowań klinicznych Zastosowanie inhibitorów TNF-α w klinice Właściwości biologiczne limfotoksyny FASL (CD178, APO-1L) TRAIL Inne cytokiny 197 Literatura polecana REGULACJA ODPOWIEDZI IMMUNOLOGICZNEJ, PAMIĘĆ IMMUNOLOGICZNA 199 Marek Jakóbisiak Kooperacja komórek w odpowiedzi immunologicznej Odpowiedź typu humoralnego Odpowiedź typu komórkowego Udział limfocytów τ w regulacji odpowiedzi immunologicznej Antyimmunoglobuliny i regulacja idiotypowa Czynniki reumatoidalne Przeciwciała antyidiotypowe Udział receptorów dla fragmentu Fc przeciwciał w regulacji odpowiedzi immunologicznej Udział czynników wiążących immunoglobuliny w regulacji odpowiedzi immunologicznej Pamięć immunologiczna Limfocyty B pamięci Limfocyty T pamięci Pamięć immunologiczna innych komórek 209 Literatura polecana UKŁAD DOPEŁNIACZA 210 Marek Jakóbisiak Klasyczna droga aktywacji dopełniacza Alternatywna droga aktywacji dopełniacza Lektynowa droga aktywacji dopełniacza Kompleks atakujący błonę Receptory dla składników dopełniacza Inne właściwości dopełniacza Regulacja układu dopełniacza Błonowe czynniki regulujące aktywność dopełniacza Osoczowe czynniki regulujące aktywność dopełniacza 219 Literatura polecana ODPORNOŚĆ NIESWOISTA 221 Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak Rozpoznawanie drobnoustrojów przez nieswoiste mechanizmy odporności Cząsteczki rozpoznające wzorce (PRM) Wydzielane PRM Powierzchniowe PRM Powierzchniowe PRM uczestniczące w fagocytozie Aktywujące receptory z grupy PRR Udział receptorów TLR w indukcji odpowiedzi immunologicznej Wewnątrzkomórkowe PRR Wewnątrzkomórkowe receptory TLR Receptory NOD-podobne Wewnątrzkomórkowe receptory dla kwasów nukleinowych Funkcja makrofagów i granulocytów Powstawanie Regulacja migracji komórek żernych Aktywacja Kooperacja między odpowiedzią nieswoistą a swoistą Fagocytoza i mechanizmy cytotoksyczności komórek żernych Receptory uczestniczące w fagocytozie Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał 238 Immunologia.indb :59:06

5 Spis treści IX Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał klasy IgG Inne receptory dla fragmentu Fc przeciwciał Receptory dla składników dopełniacza Mechanizmy zabijania drobnoustrojów przez komórki żerne i inne komórki Mechanizmy tlenowe Mechanizmy pozatlenowe i czynniki w nich uczestniczące Defensyny Czynnik bakteriobójczy zwiększający przepuszczalność (BPI) Katepsyna G Lizozym Inne czynniki Efekt cytotoksyczny wobec komórek ssaków Cytokiny i inne czynniki uwalniane przez makrofagi 249 Literatura polecana ODPORNOŚĆ W BŁONACH ŚLUZOWYCH I SKÓRZE 250 Witold Lasek, Dominika Nowis Mechanizmy obronne w błonach śluzowych Obrona błony śluzowej układu pokarmowego Mechanizmy i bariery obrony nieswoistej Mechanizmy swoiste obrony błony śluzowej układu pokarmowego Miejsca indukcji odpowiedzi immunologicznej Miejsca fazy efektorowej odpowiedzi immunologicznej w błonach śluzowych Obronna rola IgA w układzie pokarmowym Limfocyty śródnabłonkowe przewodu pokarmowego Homeostaza immunologiczna w układzie pokarmowym Rola wątroby w mechanizmach odporności w obrębie błon śluzowych Tkanka limfatyczna i mechanizmy odporności w obrębie układu oddechowego Mechanizmy odporności nieswoistej w układzie oddechowym Specyfika NALT i BALT Mechanizmy obronne w błonie śluzowej układu rozrodczego Układ odpornościowy skóry Komórki układu odpornościowego skóry Keratynocyty Komórki Langerhansa naskórkowe makrofagi Komórki dendrytyczne skóry Nieswoiste komórki limfoidalne (ILC) Limfocyty T Wpływ promieniowania UV na układ odpornościowy skóry 271 Literatura polecana IMMUNOLOGIA CIĄŻY 272 Jakub Gołąb Wczesne etapy ciąży Odpowiedź immunologiczna w doczesnej Rola komórek NK w doczesnej Makrofagi w doczesnej Rola limfocytów w ciąży Immunologiczne przyczyny niepłodności Odporność bierna przekazywana przez łożysko i z mlekiem matki 277 Literatura polecana PSYCHONEUROIMMUNOLOGIA 279 Tomasz Stokłosa Komunikacja układu odpornościowego i układu nerwowego Unerwienie narządów limfatycznych wpływ neuroprzekaźników na komórki układu odpornościowego Rola układu odpornościowego w odczuwaniu bólu Interakcje układu odpornościowego z układem endokrynowym Rola hormonów w układzie odpornościowym Oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa (HPA hypothalamic-pituitary-adrenal axis) Działanie komórek i mediatorów układu odpornościowego w ośrodkowym układzie nerwowym wzajemne interakcje Działanie cytokin w mózgu Pirogenne działanie cytokin Prezentacja antygenów w ośrodkowym układzie nerwowym w kontekście bariery krew mózg Stres i jego wpływ na odporność 285 Literatura polecana ODPORNOŚĆ PRZECIWZAKAŹNA. SZCZEPIONKI 288 Tomasz Stokłosa, Jakub Gołąb, Dominika Nowis, Wojciech Feleszko Odporność przeciwwirusowa Unikanie odpowiedzi immunologicznej przez wirusy Zakażanie komórek docelowych i rozwój infekcji Mechanizmy zabezpieczające przed rozpoznaniem wirusa wewnątrz komórki docelowej Odporność przeciwbakteryjna Odpowiedź przeciw bakteriom zewnątrzkomórkowym Ostra, nieswoista reakcja zapalna Przebieg odpowiedzi swoistej w zakażeniach bakteriami zewnątrzkomórkowymi Odporność przeciw bakteriom wewnątrzkomórkowym Przebieg odpowiedzi przeciw bakteriom wewnątrzkomórkowym 301 Immunologia.indb :59:06

6 X Spis treści Rola limfocytów w zakażeniach bakteriami wewnątrzkomórkowymi Unikanie odpowiedzi immunologicznej przez bakterie Odporność przeciwgrzybicza Odporność przeciwpasożytnicza Szczepionki Szczepienie jako procedura immunologiczna Szczepienia wskazania indywidualne i populacyjne Aktywność immunologiczna szczepienia Typy szczepionek Szczepionki żywe atenuowane Szczepionki zawierające zabite drobnoustroje Szczepionki podjednostkowe Szczepionki skoniugowane Szczepionki rekombinowane Szczepienia śluzówkowe Szczepienia bezigłowe Uodpornienie bierne Adiuwanty Bezpieczeństwo szczepionek Skuteczność szczepionek Ograniczenia szczepień ochronnych Mity o szczepieniach Nowe kierunki badań nad szczepionkami Nieswoiste metody aktywacji układu odpornościowego 326 Literatura polecana NADWRAŻLIWOŚĆ 327 Witold Lasek Nadwrażliwość typu I Czynniki warunkujące wystąpienie alergii Wpływ czynników genetycznych Wpływ czynników środowiskowych Czynniki infekcyjne Czynniki toksyczne, zanieczyszczenia środowiskowe i inne Ekspozycja na alergen Znaczenie pokarmu naturalnego w diecie niemowlęcia Alergeny Standaryzacja alergenów Struktura alergenów Alergeny białkowe (wielkocząsteczkowe) Alergeny małocząsteczkowe o charakterze haptenów Sezonowość występowania alergii wziewnych Mechanizmy reakcji alergicznych Rola limfocytów Th Udział IgE w reakcjach alergicznych Charakterystyka IgE Receptory dla IgE Regulacja wytwarzania IgE Udział komórek tucznych i bazofilów w reakcjach nadwrażliwości typu I Mechanizm aktywacji komórek tucznych i bazofilów Mediatory i czynniki wytwarzane przez komórki tuczne i bazofile Udział eozynofilów Aktywność wydzielnicza eozynofilów Rola eozynofilów w zakażeniach pasożytniczych Udział eozynofilów w procesach alergicznych Przebieg odpowiedzi immunologicznej na alergen Reakcja natychmiastowa (anafilaktyczna) Reakcja późna (late-phase reaction LPR) Immunoterapia alergenem (odczulanie) Mechanizmy warunkujące efekt leczniczy immunoterapii SCIT Inne warianty immunoterapii alergenem Immunoterapia nieswoista blokowanie mechanizmów alergii Modulacja funkcji limfocytów T Blokowanie IgE Blokowanie funkcji eozynofilów Nadwrażliwość typu II reakcje cytotoksyczne Reakcje potransfuzyjne Konflikt serologiczny matczyno-płodowy Cytopenie polekowe Nadwrażliwość typu III reakcje z udziałem kompleksów immunologicznych Czynniki wpływające na odkładanie się kompleksów immunologicznych w tkankach Przykłady reakcji patologicznych Nadwrażliwość typu IV reakcje z dominacją odpowiedzi typu komórkowego Formy nadwrażliwości typu późnego Alergiczny wyprysk kontaktowy (alergiczne kontaktowe zapalenie skóry) 360 Literatura polecana ZJAWISKA AUTOIMMUNIZACYJNE 362 Dominika Nowis, Anna Wańkowicz-Kalińska, Magdalena Winiarska Choroby autoimmunizacyjne człowieka Podział ze względu na umiejscowienie autoantygenu Podział ze względu na mechanizmy efektorowe Mechanizmy zapewniające tolerancję na własne antygeny Indukcja tolerancji centralnej Zaburzenia mechanizmów tolerancji centralnej Tolerancja obwodowa Delecja klonalna Sekwestracja antygenu Anergia limfocytów Tolerogenne komórki obwodowych narządów limfatycznych Aktywna supresja limfocyty regulatorowe Zaburzenia mechanizmów tolerancji obwodowej 372 Immunologia.indb :59:07

7 Spis treści XI Czynniki prowadzące do zaburzenia autotolerancji Czynniki endogenne Czynniki genetyczne Geny kodujące cząsteczki MHC Geny kodujące cytokiny Geny kodujące białka układu dopełniacza Płeć Czynniki egzogenne Infekcje wirusowe, bakteryjne, pasożytnicze Mimikra molekularna Indukcja zapalenia i aktywacja komórek prezentujących antygen Rozprzestrzenianie się epitopów Poliklonalna aktywacja limfocytów T i B przez superantygeny Urazy Bakteryjna flora jelitowa i dieta Inne elementy środowiska zewnętrznego czynniki chemiczne i fizyczne Perspektywy terapii chorób autoimmunizacyjnych Terapia antygenowo swoista Terapia antygenowo nieswoista Nowe cele antygenowo nieswoistej terapii chorób autoimmunizacyjnych 382 Literatura polecana NIEDOBORY ODPORNOŚCI 383 Eliza Głodkowska-Mrówka, Tomasz Stokłosa Pierwotne niedobory odporności Wybrane elementy diagnostyki pierwotnych niedoborów odporności Badania odpowiedzi humoralnej Badania odpowiedzi komórkowej Badania układu dopełniacza Wysokoprzepustowe badania genetyczne Niedobory odporności z przewagą zaburzeń wytwarzania przeciwciał Agammaglobulinemia sprzężona z chromosomem X (Brutona) Agammaglobulinemia dziedziczona autosomalnie recesywnie Pospolity zmienny niedobór odporności oraz izolowany niedobór IgA Niedobór odporności związany ze zwiększonym stężeniem IgM (zespół hiper-igm) Niedobory podklas IgG Niedobór odporności ze zwiększonym stężeniem IgE (zespół Joba, zespół hiper-ige) Niedobory odporności z przewagą zaburzeń czynności limfocytów T Zespół delecji 22q11.2 (zespół DiGeorge a) Selektywny niedobór limfocytów T ze zmniejszoną aktywnością fosforylazy nukleozydów purynowych Niedobór odporności z brakiem limfocytów T CD Niedobory odporności o charakterze mieszanym (z upośledzeniem odpowiedzi typu komórkowego i humoralnego) Zespół Wiskotta Aldricha Ciężkie złożone niedobory odporności (severe combined immunodeficiency SCID) SCID T( ) B(+) NK( ) SCID T( ) B(+) NK(+) SCID T( ) B( ) NK (+) SCID T( ) B( ) NK( ) Inne postacie SCID Terapia SCID Niedobory odporności związane z zaburzeniami ekspresji cząsteczek MHC Niedobór odporności związany z brakiem cząsteczek MHC klasy II (zespół nagich limfocytów) Niedobór odporności związany z brakiem cząsteczek MHC klasy I Niedobory odporności związane z zaburzeniami mechanizmów naprawy DNA Ataksja teleangiektazja Zespół ATLD (ataxia-teleangiectasia like disease) Zespół Nijmegen Niedobory odporności związane z zaburzeniami regulacji aktywności odpowiedzi immunologicznej Niedobory odporności związane z zaburzeniami czynności komórek żernych Wrodzone neutropenie Cykliczna neutropenia i ciężka wrodzona neutropenia Zespół WHIM Zespół Shwachmana Diamonda Przewlekła choroba ziarniniakowa Zespół Chediaka Higashiego Niedobory cząsteczek adhezyjnych Niedobory związane ze szlakiem interleukiny 12 i IFN-γ Niedobory składników dopełniacza Wtórne niedobory odporności Zakażenie HIV i zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) Budowa wirusa Cykl życiowy wirusa Odpowiedź immunologiczna przeciw HIV Terapia i profilaktyka AIDS Inne nabyte niedobory odporności Niedożywienie Choroby przewlekłe i metaboliczne Czynniki jatrogenne Niedobory odporności spowodowane przez autoprzeciwciała przeciwko cytokinom Inne przyczyny nabytych niedoborów odporności 410 Literatura polecana IMMUNOHEMATOLOGIA 411 Jacek Bil, Magdalena Winiarska Układy grupowe krwinek czerwonych Układ grupowy ABO Antygeny układu ABO Przeciwciała układu ABO Układ grupowy Rh Nabyte odmiany antygenów grupowych krwi 416 Immunologia.indb :59:07

8 XII Spis treści Immunizacja antygenami grupowymi krwi Powikłania potransfuzyjne Konflikt serologiczny matczyno-płodowy (choroba hemolityczna płodu i noworodka) Konflikt serologiczny w układzie Rh Konflikt serologiczny w układzie ABO Konflikt serologiczny w pozostałych układach Profilaktyka choroby hemolitycznej płodu i noworodka Niedokrwistości autoimmunohemolityczne Leki biologiczne stymulujące układ krwiotwórczy Podstawowe techniki immunohematologiczne Test aglutynacji Wykrywanie przeciwciał w klasie IgM (kompletnych aglutynin) Wykrywanie przeciwciał w klasie IgG (niekompletnych aglutynin) Test antyglobulinowy Próba zgodności Inne badania stosowane w immunohematologii 424 Literatura polecana IMMUNOLOGIA TRANSPLANTACYJNA 426 Piotr Trzonkowski, Grzegorz Władysław Basak, Tomasz Stokłosa, Zbigniew Gaciong Odpowiedź układu odpornościowego na przeszczep Indukcja odpowiedzi na przeszczep alogeniczny Prezentacja antygenu w czasie odpowiedzi na przeszczep alogeniczny Udział odpowiedzi nieswoistej w indukcji odpowiedzi na przeszczep Faza efektorowa odpowiedzi na przeszczep alogeniczny Nadostre odrzucanie przeszczepu alogenicznego Ostre odrzucanie przeszczepu alogenicznego Przewlekłe odrzucanie przeszczepu alogenicznego Czynniki immunologiczne wpływające na losy przeszczepionego narządu Dobór w zakresie HLA (zgodność tkankowa) Przeszczepy niezgodne pod względem grup krwi ABO Uczulenie antygenami HLA Przeszczepianie komórek krwiotwórczych Poszukiwanie i dobór dawcy Kondycjonowanie Przeszczepienie i regeneracja Odrzucenie przeszczepu komórek krwiotwórczych Zaburzenia odporności po transplantacji Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi Przebieg GvHD Reakcja przeszczep przeciwko białaczce/ nowotworowi (GvL/GvT) Tolerancja transplantacyjna Immunosupresja Monitorowanie skuteczności terapii immunosupresyjnej biomarkery Leki Glikokortykosteroidy Inhibitory drobnocząsteczkowe Inhibitory kalcyneuryny (CNI) Inhibitory kinazy mtor Inhibitory syntezy DNA Przeciwciała i białka fuzyjne Immunoterapia komórkowa Przeszczepy ksenogeniczne 449 Literatura polecana IMMUNOLOGIA NOWOTWORÓW 451 Marek Jakóbisiak, Witold Lasek Antygeny związane z nowotworem Swoistość antygenów związanych z nowotworem Heterogenność antygenów związanych z nowotworem Ekspresja cząsteczek MHC na komórkach nowotworowych Odpowiedź immunologiczna przeciw komórkom nowotworowym Mechanizmy immunologiczne ułatwiające rozwój nowotworu Immunoterapia nowotworów Formy immunoterapii nowotworów człowieka Metody immunoterapii swoistej Szczepionki przeciwnowotworowe Terapia nowotworów przeciwciałami monoklonalnymi Terapia adoptywna Metody immunoterapii nieswoistej Immunoterapia cytokinami Inne preparaty stosowane w nieswoistej immunoterapii nowotworów 467 Literatura polecana ZASTOSOWANIE IMMUNOLOGII W NOWOCZESNEJ DIAGNOSTYCE I BADANIACH NAUKOWYCH. WYBRANE METODY BADANIA UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO 469 Tomasz Stokłosa, Justyna Chlebowska-Tuz, Małgorzata Firczuk, Eliza Głodkowska-Mrówka, Angelika Muchowicz, Dominika Nowis, Małgorzata Wachowska, Magdalena Winiarska Testy immunoenzymatyczne Metody znakowania przeciwciał i detekcji reakcji antygen przeciwciało Warianty testu ELISA Wykonanie testu ELISA Immunohistochemia Western blotting Cytometria przepływowa Modele zwierzęce w badaniach naukowych Wybrane metody badania komórek układu odpornościowego 481 Literatura polecana 483 Immunologia.indb :59:07