układ odpornościowy Układ odpornościowy Układ odpornościowy Układ odpornościowy 11/8/2011
|
|
|
- Kacper Marek
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Medyczne aspekty bezpośredniego przygotowania startowego zmiany odporności Wpływ wysiłków fizycznych na odporność człowieka Niekorzystny pogorszenie odporności człowieka o 15-25% Korzystny korzystny wpływ na układ odpornościowy Bezpośrednie Przygotowanie Startowe Akademia Trenerska, Warszawa 2011 Zbigniew Szyguła - częste infekcje górnych poprawa odporności dróg oddechowych na infekcje - pogorszenie możliwości wysiłkowych Nieman, J Athl Train 1997; 32: = Immunologiczny = Limfatyczny Drugi pod względem inteligencji - po układzie nerwowym - komórkowy układ organizmu! Układy te mają zdolność: Uczenia się i zapamiętywania Samoregulacji Reagowania na bardzo różne bodźce Zdolności do oceny tych bodźców z punktu widzenia organizmu Nadaje kręgowcom zdolność odróżniania swego od obcego! Odpowiedź immunologiczna pozwala na: - zwalczanie infekcji wirusów, bakterii i pierwotniaków - przeciwstawienie się pasożytom i nowotworom - odrzucenie obcych przeszczepów Skomplikowana sieć zależności - komórek (odporność komórkowa) - i cząsteczek (odporność humoralna) - tkanek i narządów (grasica, śledziona, szpik kostny, węzły chłonne, migdałki, wyrostek robaczkowy, naczynia chłonne) zdolnych do rozpoznawania i eliminowania obcych 1
2 Antygen - definicja i właściwości Antygen - substancja, która ma następujące właściwości: - Immunogenność - zdolność do wywoływania przeciw sobie odpowiedzi immunologicznej - oraz - Antygenowość zdolność do swoistego reagowania/łączenia się z produktem odpowiedzi immunologicznej, tzn. z przeciwciałem lub uczulonym limfocytem Wyróżniamy antygeny własne organizmu i antygeny obce. Do antygenów własnych należą antygeny zgodności tkankowej (HLA). Linie obrony przed infekcją/zakażeniem I linia - bariery naturalne/fizyczne skóra, błona śluzowa i ich wydzieliny, które zapobiegają wejściu do ciała takim patogenom, jak bakterie czy wirusy, II linia - wrodzony układ odpornościowy zapewnia natychmiastową, nieswoistą odpowiedź na infekcję III linia - adaptacyjny u. odpornościowy zapewnia swoistą odpowiedź na infekcję i antygeny I linia obrony - bariery naturalne/fizyczne i ich właściwości - ciągłość skóry i błony śluzowej (j.ustnej, nosa i gardła, jelit, dróg oddechowych, dróg moczowych, dróg rodnych, oczu) - wydzieliny skóry i błon śluzowych niskie ph, makrofagi, enzymy, immunoglobuliny (przeciwciała) - przemywanie powierzchni śluzówek przez (zależnie od lokalizacji): łzy, wydzielinę śluzowo-surowiczą w drogach oddechowych, ślinę, czy też mocz - bakteriobójcze składniki wydzielin różnych gruczołów: lizozym (łzy, wydzielina nosa, ślina), kwas solny (sok żołądkowy) II linia obrony - wrodzony układ odpornościowy - odpowiedź nieswoista - odpowiedź na infekcję jest natychmiastowa - brak pamięci immunologicznej - występuje u prawie wszystkich organizmów żywych - komórki żerne (makrofagi, granulocyty) - system monocytów i makrofagów - układ dopełniacza, lizozym, interferon, białko ostrej fazy - komórki zdolne do cytotoksyczności spontanicznej węzły chłonne, śledziona, wątroba, szpik kostny PROCES ZAPALNY, WZROST TEMPERATURY CIAŁA III linia obrony - adaptacyjny układ odpornościowy - odpowiedź swoista - swoista odpowiedź na patogeny i antygeny - brak natychmiastowej odpowiedzi na ekspozycję/intruza - ekspozycja prowadzi do powstania pamięci immunologicznej - ponowna ekspozycja na patogen szybka odpowiedź - występuje u szczękowców/kręgowców z żuchwą Typy odpowiedzi immunologicznej Odpowiedź typu komórkowego Odpowiedź typu humoralnego 2
3 Komórki układu immunologicznego KRWINKI BIAŁE - LEUKOCYTY: 1. Granulocyty kom. ziarniste, najliczniejsza, ale niejednolita grupa białych komórek krwi, powstają głównie w szpiku kostnym czerwonym. ROLA: wrodzona odporność immunologiczna obrona przed nowotworami, oraz infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i pasożytniczymi neutrofile zdolne do fagocytozy i zabijania mikroorganizmów eozynofile - zdolne do fagocytozy i zabijania niektórych pasożytów z użyciem p-ciał bazofile biorą udział w nadwrażliwości Komórki układu immunologicznego 2. Limfocyty niejednolita grupa białych komórek krwi, powstają w węzłach chłonnych, śledzionie, grasicy, szpiku kostnym czerwonym, migdałkach i grudkach chłonnych układu pokarmowego ROLA: odpowiadają za nabytą odporność immunologiczną 3. Monocyty - największe komórki krwi, powstające głównie w szpiku kostnym czerwonym, w tkankach przekształcają się w makrofagi ROLA: wrodzona odporność immunologiczna zdolne do fagocytozy i zabijania mikroorganizmów - chronią przed nowotworami, oraz infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i pasożytniczymi; wydzielają cytokiny Limfocyty Komórki białe, znajdują się we krwi, limfie oraz innych tkankach (z wyjątkiem ośrodkowego układu nerwowego) Posiadają duże jądro i mało cytoplazmy Limfocyty T stanowią 85% wszystkich limfocytów krążących we krwi, resztę stanowią limfocyty B Na powierzchni posiadają tzw. cząsteczki różnicujące CD (cluster designation) Limfocyty Limfocyty B rozpoznają antygeny i wytwarzają przeciwciała; przekształcają się w kom. plazmatyczne wytwarzające p-ciała Limfocyty Th (pomocnicze) wspomagają i koordynują odpowiedź immunologiczną, wytwarzają cytokiny Limfocyty T regulatorowe/supresorowe regulują, zwykle hamują odpowiedź odpornościową, wytwarzają cytokiny Limfocyty T cytotoksyczne - niszczą inne komórki (obce, zakażone wirusem, nowotworowe) Komórki K i NK Komórki K (killer, czyli zabójca) i komórki NK (NKnatural killer, naturalni niszczyciele) w ustroju znajdują się w sposób naturalny bez wcześniejszej immunizacji. Komórki NK zdolne do spontanicznego zabijania komórek nowotworowych i zakażonych wirusami. Obniżoną aktywność komórek NK zaobserwowano w takich chorobach jak białaczka, szpiczak czy policytemia, czyli w chorobach, w których zaburzeniu ulega funkcja szpiku. Biorą udział we wczesnej fazie odpowiedzi nieswoistej oraz nadzorze immunologicznym. IL-12 (wytwarzana przez fagocyty) wzmaga ich aktywność Monocyty/makrofagi Biorą udział w następujących procesach: 1. Regulacja biosyntezy immunoglobulin 2. Reakcje przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwpasożytnicze i przeciwwirusowe 3. Usuwanie uszkodzonych komórek 4. Wpływ na czynność fibroblastów i komórek tkanki łącznej (angiogeneza) 5. Wytwarzanie czynników wzrostowych Szczególnie duże nagromadzenie makrofagów występuje w narządach, które stanowią potencjalne wrota zakażenia - płuca, przewód pokarmowy Hormony tarczycy, hormon wzrostu, estrogeny i małe dawki glikokortykoidów zmniejszają aktywność makrofagów. 3
4 Odpowiedź humoralna - Immunoglobuliny przeciwciała - Cytokiny - lizozym, polipeptydy zasadowe: leukina, plakina, interferon Immunoglobuliny=przeciwciała Specyficzne substancje białkowe wytwarzane przez limfocyty B i plazmocyty rozpuszczalne receptory zdolne do łączenia się swoiście tylko z jednym antygenem Obecne są we krwi, chłonce, w płynach tkankowych, wydzielinach śluzowo-surowiczych np. dróg oddechowych, przewodu pokarmowego Immunoglobuliny IgG - główny składnik immunoglobulin w surowicy osób dorosłych. Przechodzą przez łożysko, dlatego znajdują się w krążeniu płodu. IgA - w przestrzeni wewnątrznaczyniowej i śródtkankowej, oraz stanowi komponentę sekrecją w wydzielinach dróg oddechowych, przewodu pokarmowego i dróg moczowo-płciowych. IgA-sekrecyjne chronią organizm przed inwazją drobnoustrojów przez błony śluzowe. IgM - głównie w przestrzeni wewnątrznaczyniowej. Stanowią główne przeciwciało na powierzchni limfocytów B, zjawiają się jako pierwsze w odpowiedzi na stymulację antygenową, mogą aktywować układ dopełniacza. IgD - znajdują się na powierzchni limfocytów B, występują w małym stężeniu i są szybko katabolizowane. Cytokiny- definicja i podział Cytokiny to duża grupa cząstek sygnalizacyjnych - przenoszących sygnały pomiędzy komórkami układu immunologicznego regulujące proliferację i różnicowanie komórek. Są mediatorami reakcji zapalnych i immunologicznych. Wytwarzane głownie przez aktywowane monocyty i makrofagi. Można je podzielić na: Prozapalne np.: IL-1, IL-8, TNFα Antyzapalne np.: IL-4, IL-6, IL-10 IgE - odgrywają rolę w patogenezie chorób alergicznych łącząc się z receptorami bazofili i komórek tucznych. Limfocyty produkujące IgE znajdują się głownie w błonach śluzowych. Odpowiedź pierwotna i wtórna Przy pierwszym kontakcie organizmu z antygenem pobudzeniu ulega stosunkowo niewielka liczba limfocytów. Po h pojawiają się pierwsze przeciwciała (najpierw IgM, kolejno IgG). Szczyt stężenia przeciwciał osiągany jest po 7-10 dniach. Reakcja ta nosi nazwę odpowiedzi pierwotnej Przy kolejnym kontakcie z tym samym antygenem produkcja przeciwciał rozpoczyna się szybciej i szybciej osiągany jest szczyt wydzielania. Dodatkowo przeciwciała wytwarzane są przez krótszy czas, lecz osiągają większe miano. Reakcja ta nosi nazwę odpowiedzi wtórnej Pierwsza immunizacja wiąże się z powstaniem komórek pamięci (limfocyty długo żyjące), które przy powtórnym kontakcie umożliwiają niemal natychmiastową produkcję przeciwciał 4
5 Zmiany w układzie immunologicznym wywołane wysiłkiem fizycznym mogą dotyczyć: 1. Liczby i składu leukocytów 2. Właściwości granulocytów 3. Stężenia cytokin prozapalnych 4. Ilości CRP 5. Stężenia IgA w błonie śluzowej dróg oddechowych Niedobory immunologiczne - Pierwotne - wrodzone defekty immunologiczne - Wtórne nabyte Potencjalna przyczyna: uszkodzenie włókien mięśniowych naśladujące stan zapalny? Niedobory immunologiczne Wtórne nabyte wynik działania różnych czynników zewnętrznych: - Czynniki terapeutyczne (glikokortykoidy, cytostatyki, leki immunosupresyjne, leki przeciwbólowe i inne) - Promieniowanie UV - Nieprawidłowe żywienie lub niedożywienie (niedobór kalorii, niedobory jakościowe) - Stres, zwłaszcza przewlekły, także fizyczny - Niedobór snu - Odwodnienie, wysuszenie śluzówek - Wysoka temperatura lub zimno - Wysokość - i inne Wysiłek fizyczny a zmiany w układzie odpornościowym Jednorazowy wysiłek fizyczny komórkowej - Wzrost liczby białych komórek krwi (leukocytów) - Wzrost, a później spadek odsetka limfocytów CD4, CD8, CD19, CD16 (NK), CD56 (NK) i ich zdolności żernych - Spadek funkcji Limf B produkcji przeciwciał humoralnej - Spadek wydzielania i stężenia IgA w ślinie trwający do 1h po wys. z intensywnością >80% VO 2 max lub trwających >1,5h z int % VO 2 max - Zmiany w wydzielaniu cytokin 5
6 Wysiłek fizyczny a immunosupresja Długotrwały wysiłek fizyczny może spowodować przejściową supresję układu odpornościowego, co przejawia się między innymi obniżoną zdolnością do fagocytozy. Zjawisko to może tłumaczyć zwiększoną zachorowalność na infekcje górnych dróg oddechowych u maratończyków i ultramaratończyków Udowodniono również, że przewlekłe obciążenie wysiłkiem fizycznym powoduje utratę aktywności oksydacyjnej neutrofili Wysiłek fizyczny a immunosupresja Zależność między objętością i intensywnością ćwiczeń a ryzykiem wystąpienia infekcji ma kształt litery J. Zarówno zbyt mała jak i zbyt nasilona aktywność fizyczna może zwiększać ryzyko infekcji Wysiłek fizyczny a IgA Wielu autorów donosi o zmniejszonej ilości sekrecyjnej frakcji IgA pod wpływem obciążającego treningu fizycznego, co może wywoływał zwiększoną zachorowalność na infekcje dróg oddechowych. Może również ulec zmianie szybkość produkcji śliny, która w przypadku treningu o dużej intensywności ulega zmniejszeniu (odwodnienie organizmu) U osób niewytrenowanych regularny, umiarkowany trening wypływa na wzrost początkowego stężenia IgA Wysiłek fizyczny a cytokiny Długotrwały trening zwiększa stężenie glikokortykoidów i katecholamin co zmniejsza poziom cytokin prozapalnych (np. IL- 1, IL-6, TNF), zwiększając jednocześnie biosyntezę cytokin przeciwzapalnych (IL-10) Jednorazowy wysiłek, w zależności od intensywności, czasu trwania oraz obszaru aktywnych mięśni zwiększa ilość cytokin prozapalnych: 2-godzinny ekscentryczny 2-godzinny koncentryczny 120x wzrost IL-6 60x wzrost IL-10 6x wzrost IL-8 3x wzrost TNF-alfa 10x wzrost IL-8 5x wzrost IL-6 2x wzrost TNF-alfa Zembroń-Łacny A., Ostapiuk-Karolczuk J., 2008 Wysiłek fizyczny a zmiany w układzie odpornościowym Powtarzany, ciężki wysiłek fizyczny Wysiłek fizyczny a zmiany w układzie odpornościowym Powtarzany, ciężki wysiłek fizyczny komórkowej humoralnej komórkowej humoralnej - Wzrost aktywności kom. NK - Zmniejszenie liczby neutrofili - Zmniejszenie właściwości fagocytarnych neutrofili - Spadek wydzielania IgA i stężenia IgA na błonach śluzowych - Wzrost aktywności kom. NK - Zmniejszenie liczby neutrofili - Zmniejszenie właściwości fagocytarnych neutrofili - Spadek wydzielania IgA i stężenia IgA na błonach śluzowych Wzrost infekcji układu oddechowego i pokarmowego 6
7 Działania prewencyjne Czy da się zapobiec supresji układu odpornościowego u sportowców? Jakie są możliwe metody prewencji? Czy trenować/startować w czasie infekcji górnych dróg oddechowych? Czynniki wpływające na status immunologiczny/odporność sportowca 1. Wysiłki fizyczne, trening sportowy (stres fizyczny) 2. Aktualny stan zdrowia 3. Ekspozycja na czynniki chorobotwórcze kontakt z zakażonymi, częste podróże 4. Zachowania zdrowotne zawodnika 5. Wypoczynek i sen (długość i jakość) 6. Odżywianie 7. Czynniki psychospołeczne (stres psychiczny) 8. Czynniki środowiskowe (gorąco, zimno, wysokość) Czynniki wpływające na status immunologiczny/odporność sportowca Trening sportowy - maksymalna indywidualizacja 1. periodyzacja i stopniowanie obciążeń treningowych (objętość, intensywność) stosownie do możliwości sportowca 2. unikanie skrajnie wyczerpujących wysiłków 3. monitorowanie treningu (testy) celem określenia obciążeń treningowych oraz wczesnego wykrycia obj. pogorszenia wydolności i przeciążenia organizmu 4. urozmaicenie ćwiczeń, włączanie niespecyficznych ćwiczeń fizycznych celem uniknięcia monotonii i wypalenia 5. zapewnienie właściwego snu i wypoczynku (sesje wypoczynkowe w tyg., dłuższe okresy wypoczynku) 6. w okresie przedstartowym i startowym obniżenie obciążenia treningowego Czynniki wpływające na status immunologiczny/odporność sportowca Prawidłowe żywienie i suplementy 1. dobrze zbilansowana pod wzg. energetycznym i proteinowym dieta 2. unikanie niedoborów mikroelementowych 3. spożywanie CHO przed i w trakcie wysiłków 4. zalecane jest stosowanie suplementów zawierających polifenole-flawonoidy (kwercytyna, resverastrol) oraz probiotyki (Lactobacillus) 5. brak dowodów i wskazań do stosowania glutaminy, kwasów tłuszczowych wielonienasyconych N-3, olejów rybnych, colostrum bovinum (siara krowia), żeńszenia, echinacea, β-glukanu, dużych dawek Vit C 7
8 Czynniki wpływające na status immunologiczny/odporność sportowca Zaburzenia snu OSTRE ZABURZENIA SNU - Niepokój przed ważnymi zawodami - Niepokój przed czekającym wyzwaniem, utratą pozycji itp. - Ból - Dług czasowy zaburzenia zegara biologicznego PRZEWLEKŁE ZABURZENIA SNU - Przewlekły ból - Praca na zmiany - Zaburzenia oddychania z powodu otyłości - Przekrwienie i obrzęk błony śluzowej dróg oddechowych z powodu infekcji Praktyczne uwagi na temat prewencji pospolitych zakażeń 1. Pilnuj szczepień ochronnych potrzebnych w kraju oraz za granicą gdzie mają się odbywać treningi i zawody 2. Ogranicz kontakt z osobami zainfekowanymi/chorymi, małymi dziećmi, zwierzętami i potencjalnie zainfekowanymi rzeczami 3. Trzymaj dystans od osób kaszlących, kichających lub mających katar używaj maski na twarz 4. Regularnie myj ręce, przed posiłkami oraz po kontakcie z potencjalnie zarażonymi osobami, zwierzętami, ich krwią, wydzielinami, po wizycie w miejscach publicznych, toalecie. Miej ze sobą i używaj żelu do dezynfekcji rąk gdy toalety nie są zbyt czyste 5. W przypadku infekcji używaj jednorazowych chusteczek 6. Nie korzystaj ze wspólnych butelek, kubków, ręczników itp. 7. W podróży, szczególnie do gorących krajów pij napije z zapieczętowanych/zamkniętych butelek, puszek. Unikaj surowych warzyw i mięsa. Myj (wodą zdatną do picia!) i obieraj owoce przed spożyciem Praktyczne uwagi na temat prewencji pospolitych zakażeń 8. Należy szybko odizolować zawodnika z objawami infekcji od kolegów z zespołu 9. Chroń nos i usta jeśli ćwiczysz w bardzo zimnym i suchym otoczeniu 10. Ubieraj odpowiednie stroje do ćwiczeń na zewnątrz, unikaj zimna i wilgoci po wysiłku 11. Spożywaj odpowiednią ilość CHO przed i w trakcie intensywnych i przedłużonych wysiłków 12. Unikaj diet odchudzających i szybkiego spadku masy ciała 13. Śpij przynajmniej 7 godz./dobę 14. Nie idź boso pod prysznic, na basen, do toalety - zakładaj klapki 15. Unikaj stresowych sytuacji. Ćwiczyć czy nie podczas infekcji górnych dróg oddechowych? JAT 1996 Ćwiczyć czy nie podczas infekcji górnych dróg oddechowych? Reguła neck-check Jeśli zawodnik ma objawy powyżej karku, takie jak: zatkany nos (przekrwienie/obrzęk błon śluzowych), katar, kichanie, ból gardła bez innych objawów, to może rozpocząć trening. Jeżeli po kilku minutach poczuje się lepiej, to można zwiększyć obciążenie, ale jeśli poczuję się źle, to bezwzględnie wysiłek jest przeciwwskazany. Jeśli zawodnik ma objawy poniżej karku, takie jak: gorączka, bóle mięśni, dreszcze, suchy lub wilgotny kaszel albo wymioty lub biegunka nie powinien ćwiczyć. Weidner & Sevier, JAT 1996 Powrót do treningów po infekcji górnych dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego wytyczne dla zawodnika 1. Po ustąpieniu gorączki lub objawów żołądkowojelitowych poczekaj jeden dzień z powrotem do wysiłków. 2. Zaprzestań ćwiczeń i skonsultuj się z lekarzem w przypadku nawrotu objawów lub kaszlu podczas wysiłku. 3. Stopniowy powrót do normalnego treningu powinien trwać tyle samo dni ile absencja z powodu choroby. 4. Dokładnie obserwuj jak organizm toleruje zrastające obciążenia treningowe i weź dzień wolnego jeśli nie czujesz się dobrze 8
9 Powrót do treningów po infekcji górnych dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego wytyczne dla trenera 1. W przypadku infekcji zwolnienie z zajęć sportowych obejmuje okres ostry choroby + okres rekonwalescencji różnie długi w zależności od nasilenia choroby vide wytyczne PTMS 2. Po okresie zwolnienia z zajęć sportowych zawodnik powinien poddać się badaniu kontrolnemu Dziękuję za uwagę! 9
Lp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia
Lp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia 21.02. Wprowadzeniedozag adnieńzwiązanychzi mmunologią, krótka historiaimmunologii, rozwójukładuimmun ologicznego. 19.02. 20.02. Wprowadzenie do zagadnień z immunologii.
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt wykładu Rozpoznanie antygenu
Układ odpornościowy, układ immunologiczny to układ struktur umożliwiających działanie mechanizmom odporności. Struktury te to: narządy limfoidalne
Układ odpornościowy, układ immunologiczny to układ struktur umożliwiających działanie mechanizmom odporności. Struktury te to: narządy limfoidalne naczynie chłonne komórki uczestniczące w reakcjach immunologicznych
Jak żywiciel broni się przed pasożytem?
https://www. Jak żywiciel broni się przed pasożytem? Autor: Anna Bartosik Data: 12 kwietnia 2019 W poprzedniej części naszego kompendium wiedzy o pasożytach świń omówiliśmy, w jaki sposób pasożyt dostaje
Część praktyczna: Metody pozyskiwania komórek do badań laboratoryjnych cz. I
Ćwiczenie 1 Część teoretyczna: Budowa i funkcje układu odpornościowego 1. Układ odpornościowy - główne funkcje, typy odpowiedzi immunologicznej, etapy odpowiedzi odpornościowej. 2. Komórki układu immunologicznego.
Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia.
Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć I Choroby układowe tkanki łącznej 1. Toczeń rumieniowaty układowy 2. Reumatoidalne zapalenie stawów 3. Twardzina układowa 4. Zapalenie wielomięśniowe/zapalenie
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej)
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej) Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt do wykładu
Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego
Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Krew jest płynną tkanką łączną, krążącą ciągle w ustroju, umożliwiającą stałą komunikację pomiędzy odległymi od siebie tkankami.
Wyklady IIIL 2016/ :00-16:30 środa Wprowadzenie do immunologii Prof. dr hab. med. ML Kowalski
III rok Wydział Lekarski Immunologia ogólna z podstawami immunologii klinicznej i alergologii rok akademicki 2016/17 PROGRAM WYKŁADÓW Nr data godzina dzień tygodnia Wyklady IIIL 2016/2017 tytuł Wykladowca
Rok akademicki:2017/2018
Rok akademicki:2017/2018 Studia magisterskie Kierunek: Analityka medyczna Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 30 godzin Seminaria 15 godzin Forma zaliczenia:
Odporność nabyta: Nadzieja Drela Wydział Biologii UW, Zakład Immunologii
Odporność nabyta: Komórki odporności nabytej: fenotyp, funkcje, powstawanie, krążenie w organizmie Cechy odporności nabytej Rozpoznawanie patogenów przez komórki odporności nabytej: receptory dla antygenu
Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 45 godzin Forma zaliczenia: Egzamin praktyczny i teoretyczny
Rok akademicki 2016/2017 Studia magisterskie Kierunek: Analityka medyczna Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 45 godzin Forma zaliczenia: Egzamin praktyczny
UKŁAD LIMFATYCZNY UKŁAD ODPORNOŚCIOWY. Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii
UKŁAD LIMFATYCZNY UKŁAD ODPORNOŚCIOWY Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii ndrela@biol.uw.edu.pl Układ limfatyczny Narządy, naczynia limfatyczne, krążące limfocyty Centralne narządy limfoidalne
(+) ponad normę - odwodnienie organizmu lub nadmierne zagęszczenie krwi
Gdy robimy badania laboratoryjne krwi w wyniku otrzymujemy wydruk z niezliczoną liczbą skrótów, cyferek i znaków. Zazwyczaj odstępstwa od norm zaznaczone są na kartce z wynikami gwiazdkami. Zapraszamy
Leczenie biologiczne co to znaczy?
Leczenie biologiczne co to znaczy? lek med. Anna Bochenek Centrum Badawcze Współczesnej Terapii C B W T 26 Październik 2006 W oparciu o materiały źródłowe edukacyjnego Grantu, prezentowanego na DDW 2006
Mam Haka na Raka. Chłoniak
Mam Haka na Raka Chłoniak Nowotwór Pojęciem nowotwór określa się niekontrolowany rozrost nieprawidłowych komórek w organizmie człowieka. Nieprawidłowość komórek oznacza, że różnią się one od komórek otaczających
Wpływ opioidów na układ immunologiczny
Wpływ opioidów na układ immunologiczny Iwona Filipczak-Bryniarska Klinika Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej Katedry Chorób Wewnętrznych i Gerontologii Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński Kraków
GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ?
GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! SZCZEPIONKA PRZECIW GRYPIE CZYM JEST
oporność odporność oporność odporność odporność oporność
oporność odporność odporność nieswoista bierna - niskie ph na powierzchni skóry (mydła!) - enzymy - lizozym, pepsyna, kwas solny żołądka, peptydy o działaniu antybakteryjnym - laktoferyna- przeciwciała
Immulina wzmacnia odporność
Immulina wzmacnia odporność Narodowe Centrum Badania Preparatów Naturalnych Immulina została opracowana przez zespół naukowców z Narodowego Centrum Badania Preparatów Naturalnych Uniwersytetu Missisipi
Zadanie 2. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono namnażanie się retrowirusa HIV wewnątrz limfocytu T (pomocniczego) we krwi człowieka.
Zadanie 1. (3 pkt) W aptekach dostępne są bez recepty różnego rodzaju preparaty lecznicze podnoszące odporność, zwane immunostymulatorami. Przeważnie zawierają substancje pochodzenia roślinnego, np. z
BioMarine - czyli jak skutecznie walczyć z infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i grzybiczymi?
BioMarine - czyli jak skutecznie walczyć z infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i grzybiczymi? Jak powstają infekcje? Większość infekcji rozwija się głównie z powodu osłabionych mechanizmów obronnych i
AIDS AIDS jest nabytym zespołem upośledzenia odporności, którego skrót (AIDS) wywodzi się od pierwszych liter nazwy angielskiej: (A)cquired (I)mmune
AIDS AIDS jest nabytym zespołem upośledzenia odporności, którego skrót (AIDS) wywodzi się od pierwszych liter nazwy angielskiej: (A)cquired (I)mmune (D)eficiency (S)yndrome. Przyczyny zakażenia AIDS Czynnikiem
FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach
FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach FOCUS Plus to dodatek dostępny dla standardowych pasz tuczowych BioMaru, dostosowany specjalnie do potrzeb ryb narażonych na trudne
NIETOLERANCJA A ALERGIA POKARMOWA
NIETOLERANCJA A ALERGIA POKARMOWA Nietolerancja i alergia pokarmowa to dwie mylone ze sobą reakcje organizmu na pokarmy, które dla zdrowych osób są nieszkodliwe. Nietolerancja pokarmowa w objawach przypomina
Układ odpornościowy człowieka (układ immunologiczny) Pochodzenie komórek układu immunologicznego. Odporność nieswoista (wrodzona)
Układ odpornościowy człowieka (układ immunologiczny) Elementy strukturalne układu odpornościowego Immunologia - nauka o odporności. Bada procesy prowadzące do utrzymania organizmu w równowadze wobec powstałych
PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE
PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE Koordynator profilaktyki : mgr piel. Anna Karczewska CELE: zwiększanie świadomości pacjenta na temat szczepionek przeciwko grypie zapobieganie zachorowań na grypę zapobieganie
SZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1)
SZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1) Grypa sezonowa jest ostrą chorobą wirusową, która przenosi się drogą kropelkową, bądź też przez kontakt bezpośredni z zakażoną osobą
Nie daj się grypie! Grypa przenosi się z osoby na osobę drogą kropelkową podczas
Nie daj się grypie! Jesień i zima to okres wzmożonych zachorowań na choroby górnych dróg oddechowych. Zachorowania mogą być wywoływane przez ponad 200 różnych gatunków wirusów. Najczęstszą przyczyną zachorowań
Odporność ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Odporność DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Funkcje FUNKCJA KTO AWARIA OBRONA NADZÓR HOMEOSTAZA Bakterie Wirusy Pasożyty Pierwotniaki
Układy: oddechowy, krążenia,
Układy: oddechowy, krążenia, Kurs Kynologia ESPZiWP Układ oddechowy Układ oddechowy jest odpowiedzialny za utrzymanie stałej wymiany gazów między organizmem a środowiskiem. Składa się z dróg oddechowych
Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI
Załącznik nr 12 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4,
O PO P R O NOŚ O Ć Ś WR
ODPORNOŚĆ WRODZONA Egzamin 3 czerwca 2015 godz. 17.30 sala 9B FUNKCJE UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO OBRONA NADZÓR OBCE BIAŁKA WIRUSY BAKTERIE GRZYBY PASOŻYTY NOWOTWORY KOMÓRKI USZKODZONE KOMÓRKI OBUNMIERAJĄCE
Model Marczuka przebiegu infekcji.
Model Marczuka przebiegu infekcji. Karolina Szymaniuk 27 maja 2013 Karolina Szymaniuk () Model Marczuka przebiegu infekcji. 27 maja 2013 1 / 17 Substrat Związek chemiczny, który ulega przemianie w wyniku
GRYPA. Jak zapobiec zakażeniom grypy? m. st. Warszawie. Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21, Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA Jak zapobiec
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu Immunologia, cykl: 2017-2019, r.a: 2017/2018 Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów
Spis treści. Komórki, tkanki i narządy układu odpornościowego 5. Swoista odpowiedź immunologiczna: mechanizmy 53. Odporność nieswoista 15
Spis treści Komórki, tkanki i narządy układu odpornościowego 5 1. Wstęp: układ odpornościowy 7 2. Komórki układu odpornościowego 8 3. kanki i narządy układu odpornościowego 10 Odporność nieswoista 15 1.
Poradnia Immunologiczna
Poradnia Immunologiczna Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli Lublin, 2011 Szanowni Państwo, Uprzejmie informujemy, że w Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli funkcjonuje
1. Układ odpornościowy. Odporność humoralna
Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć Seminaria 1. Układ odpornościowy. Odporność humoralna Ludzki układ odpornościowy Składowe i mechanizmy odporności wrodzonej Składowe i mechanizmy odpowiedzi
Temat: Higiena i choroby układu oddechowego.
Temat: Higiena i choroby układu oddechowego. 1. Sprawność układu oddechowego - ważnym czynnikiem zdrowotnym. a) zanieczyszczenia powietrza Pyły miedzi, aluminium, żelaza, ołowiu, piaskowe, węglowe, azbestowe,
Instytut Sportu. Biochemiczne wskaźniki przetrenowania. Zakład Biochemii. mgr Konrad Witek
Instytut Sportu Zakład Biochemii Biochemiczne wskaźniki przetrenowania Przetrenowanie (overtraining)- długotrwałe pogorszenie się dyspozycji sportowej zawodnika, na skutek kumulowania się skutków stosowania
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Niedożywienie może występować u osób z nadwagą (powyżej 120% masy należnej) niedowagą (poniżej 80%
SZCZEPIENIA OCHRONNE U DOROSŁYCH lek. Kamil Chudziński Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii CSK MSW w Warszawie 10.11.2015 Szczepionki Zabite lub żywe, ale odzjadliwione drobnoustroje/toksyny +
Podstawy immunologii. Odporność. Odporność nabyta. nieswoista. swoista
Podstawy immunologii dr n. med. Jolanta Meller Odporność nieswoista mechanizmy obronne skóry i błon śluzowych substancje biologicznie czynne: interferon, lizozym, dopełniacz leukocyty (fagocyty) swoista
Raport z badania ilościowego
Nawracające infekcje a wsparcie odporności dzieci i dorosłych www.wspierajodpornosc.pl Badanie dotyczących postaw i zwyczajów związanych z leczeniem przeziębienia oraz wspieraniem odporności organizmu
Ostre infekcje u osób z cukrzycą
Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni
Subiektywne objawy zmęczenia. Zmęczenie. Ból mięśni. Objawy obiektywne 2016-04-07
Zmęczenie to mechanizm obronny, chroniący przed załamaniem funkcji fizjologicznych (wyczerpaniem) Subiektywne objawy zmęczenia bóle mięśni, uczucie osłabienia i wyczerpania, duszność, senność, nudności,
SWOICH ŻYWICIELI. = wirusy = priony = bakterie pasoŝytnicze = grzyby. = robaki = kleszcze = owady
Wszystkie prawa zastrzeżone CALIVITA INTERNATIONAL INTERNATIONAL--POLSKA 2006 ParaProteX OSOBISTY OCHRONIARZ www.calivita.com.pl PASOŻYTY ORGANIZMY ŻYJĄCE KOSZTEM SWOICH ŻYWICIELI Mikroparazyty = wirusy
NA ZAKAŻENIE HBV i HCV
NA ZAKAŻENIE HBV i HCV Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku 18.04.2016r. Aneta Bardoń-Błaszkowska HBV - Hepatitis B Virus Simplified diagram of the structure of hepatitis B virus, Autor
Informacje ogólne o grypie
ABY ZMNIEJSZYĆ RYZYKO ZACHOROWANIA NA PTASIĄ GRYPĘ Jako światowy lider w opracowywaniu rozwiązań zapewniających właściwe warunki sanitarne, Ecolab przyjął aktywną postawę mającą na celu ochronę naszych
Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku
Biologia 2017 Klasa VII Dział I : HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA, SKÓRA, UKŁAD RUCHU 1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 2. Budowa i funkcje skóry 3. Choroby skóry oraz zasady ich
WYKAZ PROFILAKTYCZNYCH BILANSÓW BIOLOGICZNYCH DLA PUNKTU POBRAŃ
WYKAZ PROFILAKTYCZNYCH BILANSÓW BIOLOGICZNYCH DLA PUNKTU POBRAŃ Pobranie materiału Zestaw do pobrania krwi zawiera: 3, 3 fioletowe i 1 szara oraz igłę (motylek), pochłaniacz wilgoci, watkę do dezynfekcji
Szczepienia w stanach zaburzonej odporności kiedy warto szczepić
Szczepienia w stanach zaburzonej odporności kiedy warto szczepić Sympozjum Szczepienia Ochronne Warszawa, 27.04. 2018 14:55 15:15 Profesor Ewa Bernatowska Klinika Immunologii Instytut Pomnik Centrum Zdrowia,
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
Układ krwiotwórczy WYWIAD. Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM lek. Olga Rostkowska
Układ krwiotwórczy WYWIAD Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM lek. Olga Rostkowska Początek wywiadu ogólnie / zawsze Przebyte choroby (Czy była Pani wcześniej w szpitalu?
3. Wymagania edukacyjne
3. Wymagania edukacyjne DZIAŁ PROGRAMU TEMAT LEKCJI KONIECZNY POZIOM PODSTAWOWY ROZSZERZAJĄCY DOPEŁNIAJĄCY ORGANIZM CZŁOWIEKA 1. Pochodzenie człowieka i jego miejsce w systemie organizmów. 2. Budowa i
Szczepienia ochronne. Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Dr med. Anna Taczanowska Lek. Katarzyna Piechowiak
Szczepienia ochronne Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Dr med. Anna Taczanowska Lek. Katarzyna Piechowiak Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Szczepienie (profilaktyka czynna) Podanie całego
Tolerancja immunologiczna
Tolerancja immunologiczna autotolerancja, tolerancja na alloantygeny i alergeny dr Katarzyna Bocian Zakład Immunologii kbocian@biol.uw.edu.pl Funkcje układu odpornościowego obrona bakterie alergie wirusy
Kod przedmiotu/modułu MK_39 Punkty ETCS: 6. Jednostka: Zakład Immunologii Katedry Immunologii Klinicznej, ul. Rokietnicka 5d, 60-806 Poznań
Kod przedmiotu/modułu MK_39 Punkty ETCS: 6 Nazwa przedmiotu: Immunopatologia Jednostka: Zakład Immunologii Katedry Immunologii Klinicznej, ul. Rokietnicka 5d, 60-806 Poznań Osoba odpowiedzialna za przedmiot:
ZAKAŻENIA SZPITALNE. Michał Pytkowski Zdrowie Publiczne III rok
ZAKAŻENIA SZPITALNE Michał Pytkowski Zdrowie Publiczne III rok REGULACJE PRAWNE WHO Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi Rozporządzenie Ministra
SANPROBI Super Formula
SUPLEMENT DIETY SANPROBI Super Formula Unikalna formuła siedmiu żywych szczepów probiotycznych i dwóch prebiotyków Zdrowie i sylwetka a w super formie Zaburzenia metaboliczne stanowią istotny problem medyczny
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE Anatomia człowieka 1. Które z białek występujących w organizmie człowieka odpowiedzialne są za kurczliwość mięśni? 2. Co to są neurony i w jaki sposób stykają się między sobą i efektorami?
Feli Immun. Feli Immun. Tabletki. Naturalny dodatek do karmy wzmacniający odporność organizmu u kotów
Feli Immun Tabletki Feli Immun Naturalny dodatek do karmy wzmacniający odporność organizmu u kotów > Zastosowanie Feli Immun Pomóż swojemu kotu! Produkty linii anivital dla kotów poprawiają kondycję, zdrowie
4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE. suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach
4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach JESTEŚ RODZICEM MŁODEGO SPORTOWCA? Czy Twoje dziecko uczęszcza na treningi minimum 2 razy w tygodniu? Zdarzyło się, że
Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI
Załącznik nr 11 do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4, D80.5,
MOJE SZCZENIĘ MA BIEGUNKĘ! CO ROBIĆ?
MOJE SZCZENIĘ MA BIEGUNKĘ! CO ROBIĆ? Biegunka to nic innego jak oddawanie przez szczenię, z większą niż zazwyczaj częstotliwością, rzadkiego, nieuformowanego kału. Jeżeli dodatkowo podczas biegunki występują
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
Żel antycellulitowy ŻEL ANTYCELLULITOWY. Czym jest cellulit? INFORMACJE OGÓLNE
Czym jest cellulit? cellulit= skórka pomarańczowa = nierównomierne rozmieszczenie tkanki tłuszczowej, wody i produktów przemiany materii w tkankach skóry, widoczne wgłębienia i guzkowatość skóry, występująca
Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu.
RUCH TO ZDROWIE Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. P A M I Ę T A J Dobroczynny wpływ aktywności fizycznej na
Odporność, stres, alergia
Odporność, stres, alergia Odporność komórkowa Układ mikrofagocytarny Układ makrofagocytarny 1 Układ mikrofagocytarny Granulocyty obojętnochłonne Granulocyty kwasochłonne Granulocyty zasadochłonne Układ
WELLMUNE. (składnik IMMUNOSTART) BADANIA KLINICZNE
WELLMUNE (składnik IMMUNOSTART) BADANIA KLINICZNE KLINICZNE #1 Grupa otrzymująca 250mg Beta-Glukanów w formie płynnej Wellmune w stosunku do grupy placebo odznaczała się: 45% mniejszymi objawami zapalenia
Częstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie.
GALAKTOZEMIA Częstotliwość występowania tej choroby to 1:60 000 żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. galaktoza - cukier prosty (razem z glukozą i fruktozą wchłaniany w przewodzie pokarmowym),
GRYPA JAK ZAPOBIEC ZAKAŻENIOM GRYPY?
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21,, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA JAK ZAPOBIEC ZAKAŻENIOM GRYPY?
Dobierając optymalny program szczepień, jesteśmy w stanie zapobiec chorobom, które mogą być zagrożeniem dla zdrowia Państwa pupila.
SZCZEPIENIA KOTÓW Działamy według zasady: Lepiej zapobiegać niż leczyć Wychodząc naprzeciw Państwa oczekiwaniom oraz dbając o dobro Waszych pupili opisaliśmy program profilaktyczny chorób zakaźnych psów,
Mariola Winiarczyk Zespół Szkolno-Gimnazjalny Rakoniewice
Mariola Winiarczyk Zespół Szkolno-Gimnazjalny Rakoniewice Szkolny Konkurs Wiedzy o AIDS i HIV obejmuje dwa etapy. Etap pierwszy przeprowadzany jest ok. 25 października. Biorą w nim udział trój osobowe
ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów
ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCIKIES Podręcznik dla studentów Pod redakcją dr n. med. Bożeny Czarkowskiej-Pączek prof. dr. hab. n. med. Jacka
CHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE
CHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE Autoimmunizacja Odpowiedź immunologiczna skierowana przeciwko własnym antygenom Choroba autoimmunizacyjna Zaburzenie funkcji fizjologicznych organizmu jako konsekwencja autoimmunizacji
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
HIV A UKŁAD ODPORNOŚCIOWY CZ. I
HIV A UKŁAD ODPORNOŚCIOWY CZ. I Wirus HIV wywołuje AIDS. Tragiczne skutki tej nieuleczalnej jeszcze choroby, nazywanej dżumą dwudziestego wieku, budzą grozę, ale jednocześnie zainteresowanie ze strony
8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185
SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Immunologia podstawowa Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej
ELŻBIETA HÜBNER-WOŹNIAK AWF, WARSZAWA
ELŻBIETA HÜBNER-WOŹNIAK AWF, WARSZAWA Adaptacje wywołane treningiem, czyli efekt kompleksowych działań mających na celu poprawę wyników sportowych, pojawiają się jako konsekwencja systematycznie powtarzanych
Kąpiel kwasowęglowa sucha
Kąpiel kwasowęglowa sucha Jest to zabieg polegający na przebywaniu w komorze do suchych kąpieli w CO2 z bezwodnikiem kwasu węglowego. Ciało pacjenta (z wyłączeniem głowy) jest zamknięte w specjalnej komorze,
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV Wątroba to największy i bardzo ważny narząd! Produkuje najważniejsze białka Produkuje żółć - bardzo istotny czynnik w procesie trawienia
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika
Spis tre 1. Podstawy immunologii 11 2. Mechanizmy immunopatologiczne 61
Spis treści Przedmowa do wydania polskiego 6 Przedmowa do wydania pierwszego oryginalnego 6 Przedmowa do wydania drugiego oryginalnego 7 Przedmowa do wydania drugiego oryginalnego zmienionego i uaktualnionego
Spis treści. Wykaz używanych skrótów i symboli... 14. 1. Wprowadzenie... 18
Spis treści Wykaz używanych skrótów i symboli... 14 1. Wprowadzenie... 18 1.1. Podstawowe zasady działania układu immunologicznego... 18 1.1.1. Formy odpowiedzi immunologicznej... 19 1.1.2. Rozpoznanie
Jesteśmy tym czym oddychamy?
Jesteśmy tym czym oddychamy? Jak działają płuca Najczęstsze choroby płuc Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię i POCHP ANATOMIA UKŁADU
Leczenie immunosupresyjne po przeszczepieniu narządu unaczynionego
Leczenie immunosupresyjne po przeszczepieniu narządu unaczynionego Cel leczenia Brak odrzucania czynnego przeszczepionego narządu Klasyfikacja odrzucania przeszczepionego narządu Leki immunosupresyjne
Granudacyn. Nowoczesne i bezpieczne przemywanie, płukanie i nawilżanie ran.
Granudacyn Nowoczesne i bezpieczne przemywanie, płukanie i nawilżanie ran. Granudacyn to roztwór do szybkiego czyszczenia, nawilżania i płukania ostrych, przewlekłych i zanieczyszczonych ran oraz oparzeń
PAKIET BADAŃ DLA PLANUJĄCYCH CIĄŻĘ %W PAKIECIE BADAŃ W PAKIECIE TANIEJ Wersja 1
PAKIET BADAŃ DLA PLANUJĄCYCH CIĄŻĘ 19 BADAŃ W PAKIECIE %W PAKIECIE TANIEJ 2018 Wersja 1 CZY WIESZ, ŻE: Badania ujęte w tym pakiecie podzielić można na dwie grupy. Wyniki badań z pierwszej grupy informują
CZYM JEST SZCZEPIONKA?
CZYM JEST SZCZEPIONKA? Szczepionka to preparat biologiczny, stosowany w celu uodpornienia organizmu. Ogólna zasada działania szczepionki polega na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany
Sportowa dieta kobiet
Sportowa dieta kobiet Poradnik żywieniowy dla kobiet uprawiających kolarstwo ARKADIUSZ KOGUT Uprawianie sportów wytrzymałościowych, w tym kolarstwa, wiąże się z utratą dużej ilości energii. U kobiet prawidłowe
Szczepienia dla dziewięcio- i dziesięciolatków (klasy P6) Polish translation of Protecting your child against flu - Vaccination for your P6 child
Chroń dziecko przed grypą Szczepienia dla dziewięcio- i dziesięciolatków (klasy P6) Polish translation of Protecting your child against flu - Vaccination for your P6 child Chroń dziecko przed grypą Program
Rola witaminy D w praktyce lekarza rehabilitacji medycznej. dr n. med. Anna Pacholec prof. dr hab. n. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska
Rola witaminy D w praktyce lekarza rehabilitacji medycznej dr n. med. Anna Pacholec prof. dr hab. n. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska Rehabilitacja medyczna Rehabilitacja medyczna to dziedzina medycyny
Trener Marcin Węglewski ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ
ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ Na optymalne przygotowanie zawodników do wysiłku meczowego składa się wiele czynników. Jednym z nich jest dobrze przeprowadzona rozgrzewka. (Chmura 2001) Definicja
Siła działania naturalnych substancji budulcowych organizmu składników BioMarine
Siła działania naturalnych substancji budulcowych organizmu składników BioMarine BADANIE IMMUNOLOGICZNE W 2005 roku, z inicjatywy MARINEX International Sp. z o. o. - producenta BioMarine, zespół prof.
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika. Bendamustine Kabi, 2,5 mg/ml, proszek do sporządzania koncentratu roztworu do infuzji
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika Bendamustine Kabi, 2,5 mg/ml, proszek do sporządzania koncentratu roztworu do infuzji Bendamustini hydrochloridum Należy uważnie zapoznać się