OKRĘŻNY PRZEPŁYW DÓBR I USŁUG ( lub PRODUKTU I DOCHODU NARODOWEGO )

Transkrypt

1 1 MAKROEKONOMIA nauka o gospodarce jako całości, zajmująca się powiązaniami między różnymi częściami gospodarki, a nie analizą elementów - tak jak w przypadku mikroekonomii. Zajmuję się ona problemami : inflacji, bezrobocia, produkcją i wzrostem gospodarczym. ĆWICZENIA I PROBLEMY EKONOMICZNE A SZKOŁY W EKONOMII Szkoły makroekonomiczne zajmują się kształtowaniem makroekonomicznych kierunków polityki w celu osiągnięcia maksymalnego poziomu zatrudnienia, produkcji, wzrostu gospodarczego, stabilności cen itp. 1. Szkoła klasyczna posługuje się teorią makroekonomiczną zakładającą, że gospodarka w długim okresie, o ile nie będzie się zakłócać jej funkcjonowania, doprowadzi do równowagi i neutralności pieniądza. 2. Ekonomiści keynesowscy uważali, że gospodarka z natury ma charakter niestabilny i wymaga stosowania aktywnych, doraźnych posunięć polityki gospodarczej rządu w celu wyeliminowania bezrobocia i inflacji. Posunięcia takie jak : podniesienie ogólnego poziomu wydatków. Zmniejszenie podatków, obniżenie stóp procentowych, mają wpłynąć na popyt na inwestycje przez to i na produkcje. Według Keynesa, zwiększenie i obniżenie poziomu wydatków rządu czy też podatków wywiera wpływ (mnożnikowy) na poziom dochodu narodowego. Zwiększenie wydatków (G) zmienia jednak w większym stopniu dochód narodowy niż gdy nastąpi zmniejszenie podatków (T)(zał. T = G). Prawo Keynesa popyt tworzy swą własną podaż tz. popyt na dobra i usługi tworzy równą produkcję tych dóbr i usług. Ekonomia klasyczna i keynesiści postrzegają inflację jako problem popytu. 3. Monetaryści (nowa ekonomia klasyczna) makroekonomiczna teoria, która postuluje nieaktywną politykę gospodarczą. Uważają, że gospodarka ze swej natury ma charakter stabilny i zwykle powraca do swego stanu naturalnego po każdym okresie przejściowej nierównowagi. 4. Ekonomia podaży problemy bezrobocia i inflacji związane były z problemem podaży. 5. Szkoła racjonalnych oczekiwań mówi o tym, że ludzie działają we własnym interesie i modyfikują swe działania zgodnie z posiadaną wiedzą o rzeczywistości. 6. Teoria dochodu pernamentnego (M. Fridmana) Podstawą decyzji konsumenta dotyczących ich wydatków jest przeciętny poziom dochodu w długim okresie. Doraźne zmiany są oceniane przejściowo. 7. Teoria cyklu życia (Modiglianich) również dowodzi, że decyzje o konsumpcji są podejmowane na podstawie dochodu przeciętnego, a nie bieżącego (przewidują ile zarobią w ciągu życia i stabilizują poziom konsumpcji). OKRĘŻNY PRZEPŁYW DÓBR I USŁUG ( lub PRODUKTU I DOCHODU NARODOWEGO ) PRODUKT NARODOWY ( NP ) jest miarą pieniężnej wartości wszystkich finalnych dóbr i usług wytworzonych w danym okresie. W długim okresie jest on zdeterminowany elementami podażowymi, a w krótkim elementami popytowymi (przy danej ich podaży) DOCHÓD NARODOWY ( NI ) jest sumą wszystkich dochodów otrzymanych przez gospodarstwa domowe a stanowiące koszt wytworzenia dóbr finalnych czyli jest sumą wynagrodzeń czynników produkcji DOBRO FINALNE dobro nabyte przez ostatecznego użytkownika. Są to dobra konsumpcyjne zakupione przez gosp. domowe, albo dobra kapitałowe zakupione przez firmy DOBRO POŚREDNIE dobro częściowo przetworzone WARTOŚĆ DODANA przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji (przychody koszty rzeczowe)

2 2 UPROSZCZONE SCHEMATY PRZEPŁYWÓW 0. dobra i usługi DÓBR I USŁUG dobra i usługi wydatki całkowite całkowite wydatki NP PRZEDSIĘBIORSTWA GOSPODARSTWA DOMOWE wynagrodzenie NI wynagrodzenie czynniki produkcji CZYNNIKÓW PRODUKCJI czynniki produkcji NP DÓBR I USŁUG C * I FIRMY kredyty RYNKI FINANSOWE S GOSPODARSTWA DOMOWE Y CZYNNIKÓW NI * I = I trwałe + zapasów planowanych I = I pl + I niepl = (Itrw + zap pl) + zap niepl 0&1. najprostszy model (gospodarka zamknięta) S = I S = Y C Y = C + S = C + I

3 3 2&3 NX NP. DÓBR I USŁUG X C (ROW) ZAGRANICA G M (Z) FIRMY zł I FINANSOWY G - T RZĄD Td B GOSPODARSTWA DOMOWE S Y CZYNNIKÓW NI 2. uwzględniamy istnienie rządu (gospodarka zamknięta) Y = C + I + G - w cenach rynkowych ( z punktu widzenia nabywcy konsumenta ) Y = C + I + G Te - w cenach czynników produkcji ( z punktu widzenia sprzedawcy firmy ) DPI = Y + B Td S = ( Y + B Td ) C Y = C + S B + Td S I = G Tn S + Td + Te = I + G + B S I = G + B ( Td + Te ) 3. uwzględniamy istnienie zagranicy (gospodarka otwarta) Y = C + I + G + NX S + Tn + M = I + G + X S I = ( G Tn ) + ( X M ) POJĘCIA WYCIEKÓW I DOPŁYWÓW Tautologie: AS = NP = C + I + G + NX AD = C + I pl + G + NX NI = C + S + T Z naszego prostego modelu ( z definicji ) wynika, że: NP= NI C + I + G + NX = C + S + T Zatem I + G + X = S + T + Z DOPŁYWY = WYCIEKI WARUNEK RÓWNOWAGI MAKROEKONOMICZNEJ AS = AD + I niepl = AD + zap niepl AS > AD zap niepl > 0 AS < AD zap niepl < 0 AS = AD zap niepl = 0

4 4 ĆWICZENIA II Mierzenie produktu, dochodu narodowego i innych związanych z nimi kategorii nazywane jest rachunkowością społeczną. Po II w. Św. Komisja Statystyczna ONZ opracowała i poleciła swym członkom wprowadzić w życie ujednolicony system opracowywania i prezentacji danych ( System of National Accounts SNA ). Rysunek Podstawowe kategorie SNA Ib A In Te Td G G - Tk +G% - Zk C% - Ub +B C C C NX0 NX0 S NX1 NX1 NX1 GDP GNP NNP NI PI DPI GDP - Gross Domestic Product Produkt Krajowy Brutto GNP Gross National Product Produkt Narodowy Brutto NNP Net National Product Produkt Narodowy Netto NI National Income Dochód Narodowy PI Personal Income Dochody Osobiste DPI DI - Disposable (Personal) Income Dochody Osobiste po opodatkowaniu czyli rozporządzalne GDP = GNP Yrow - mierzy produkcję wytworzoną przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest właścicielem GNP = GDP + Yrow GNP = NNP + A GNP = C + G + NX + I brutto GNP = NI + Te + A - miernik całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji A = I brutto I netto - zużycie kapitału trwałego NNP = GNP A NNP = C + G + NX + I netto NNP = NI + Te NI = NNP Te - Te to takie, które nakładane są na transakcje, a nie bezpośrednio na podmioty gospodarcze. Dlatego NI często nazywamy NI w cenach producenta, a NNP jest wyliczany w cenach, które płaci konsument. PI = NI [ Tk + Zk + Ub ] + [B + G %] PI = NI elementy NI, które nie trafiają do rąk gospodarstw domowych + elementy dochodu gospodarstw domowych., które nie są elementami NI

5 5 DPI = PI Td DPI = S + C - wielkość ta informuje nas, ile gospodarstwa domowe mogą przeznaczyć na wydatki (konsumpcji) i oszczędności Aby nasze pomiary np. produktu narodowego nie zależały od wzrostu cen, należy nominalny ( tj. wyrażony w cenach bieżących ) podzielić przez odpowiedni indeks cen. Taka procedura nazywa się deflowaniem i w wyniku jej otrzymujemy produkt narodowy w wyrażeniu realnym, tzn. w cenach stałych. DEFLATOR GNP = ( GNP nominalny / GNP realny ) x 100 GNP realny = GNP nominalny skutki inflacji Stopa wzrostu czyli przyrost względny = px/px0 px = px1 px0 to jest przyrost bezwzględny Indeks = px1/px0 = 1 Sw Indeks cen Laspeyresa i Paaschego z roku 1997/1996 p1 q # p1i q # + p1ii q # = p0 q # p0 I q # + p0 II q # p ceny q - ilości 0 rok bazowy rok badany 1997 I pierwsze dobro II drugie dobro # = 0 bierzemy ilości z roku bazowego przy liczeniu indeksu Laspeyresa # = 1 bierzemy ilości z roku badanego przy liczeniu indeksu Paaschego ĆWICZENIA III J. Keynes zajmował się krótkim okresem, w którym akceptowana jest rola popytu, a podaż jest dana (egzogeniczna) i występuje zał stałości cen Zał AS GNP NNP Y = C + I + G + NX AD Czynniki, które determinują wielkość dochodu i produktu narodowego to: - globalny popyt (spadek popytu powoduje spadek produkcji) - popyt konsumpcyjny Funkcja konsumpcji pokazuje poziom zamierzonej konsumpcji całkowitej przy każdym poziomie rozporządzalnych dochodów osobistych Funkcja oszczędności zamierzone oszczędności przy każdym poziomie dochodów osobistych rozporządzalnych Krańcowa skłonność do konsumpcji (MPC - b)( nachylenie krzywej konsumpcji ) część każdego dodatkowego zł rozporządzalnego dochodu, którą gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na wzrost konsumpcji. Jest on mniejszy od jedności. Konsumpcja autonomiczna (a) zamierzona konsumpcja przy zerowym poziomie dochodu Mnożnik (Mn). Informuje on jak zmieni się produkcja przy zmianie w popycie globalnym np. wydatków inwestycyjnych (jest on większy od 1). Kres spadku produkcji wyznacza mnożnik. Im mnożnik mniejszy tym perspektywy ekonomiczne są gorsze.

6 6 Krańcowa skłonność do importu (MPI - f) pokazuje, jaką część każdego dodatkowego pieniądza dochodu narodowego podmioty krajowe chcą wydawać na dodatkowy import Narzędzia polityki fiskalnej: podatki, wydatki rządowe, transfery Narzędzia polityki monetarnej, to takie które wpływają na podaż pieniądza na rynku czyli manipulowanie stopą procentową, dodruk pieniądza operacje otwartego rynku. C FUNKCJA KONSUMPCJI C = a + b Y, C = a + b Yd FUNKCJA OSZCZĘDNOŚCI S = -a + (1 b)y Y = C + S - b=mpc = C / Y - ( 1- MPC ) = MPS - MPC + MPS = 1 - Yd = Y + B ty MNOŻNIKI - Mn = 1 / 1 MPC - Mn = 1 / 1 MPC ( 1 t ) - Mn = 1 / 1- MPC ( 1 t ) + MPI a b 0 Y S 0 Y 1 - b - a C S Funkcje C, I, G, NX funkcje behawioralne, bowiem opisują zachowanie poszczególnych klas podmiotów (sektorów gospodarki) AD AD + t AD Globalny popyt +G AD + I C Krótkookresowa równowaga gospodarcza (wydatki) NP. AD= Y* AS nadwyżka produkcji AD zw. zap. niepl. E punkt równowagi AS = AD (dochód = wydatkom) Y 45 niedobór produkcji zm. zapasów nieplanowanych Y* Y, NI (docody)

7 7 ĆWICZENIA 4 Pieniądz i współczesny system bankowy Do tej pory braliśmy pod uwagę jedynie rynek realny tzw. rynek dóbr i usług. Obecnie rozszerzymy analizę o równowagę na rynku pieniężnym. Pieniądz środek wymiany, powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań Funkcje pieniądza - powszechny środek wymiany (najpierw wymiana towar za towar, później towar - pieniądz towar) - jednostka rozrachunkowa (jednostka miary ceny, prowadzenie rozliczeń) - środek tezauryzacji (środek przechowywania wartości zakupy w przyszłości) - miernik odroczonych płatności (przyszła wartość długu, zobowiązania) Rodzaje pieniądza - towarowy (złoto, srebro, tkaniny, zęby) - symboliczny (nota, banknot) - bezgotówkowy (elektroniczny, bankowy, żyrowy) Popyt na pieniądz (inaczej zapotrzebowanie pieniądza) Określony jest przez: - stopę procentową - poziom cen - realny dochód D M = ( R, P, Y ) Motywy trzymania pieniądza w domu A. motyw transakcyjny (synchronizacja wpływów i wydatków, chcemy coś kupić ) B. motyw przezornościowy (na nieprzewidziane wydatki, a nuż coś rzucą ) C. motyw spekulacyjny (część aktywów przynosi zysk) D. motyw portfelowy (dywersyfikacja ryzyka część aktywów w akcjach, część w gotówce, na lokatach terminowych) Dwa pierwsze (A i B) zależą od dochodu (Y) Dwa pozostałe (C i D) uzależnione są od stopy procentowej (R) M/P = ky lub l1y pieniądz transakcyjny M/P R M/P = - hr lub l0 l2r - pieniądz spekulacyjny Y M/P Wzór wyrażający realne zasoby pieniądza, pełny, wygląda więc następująco: MD / P = ky hr k,h > 0 lub l0 + l1y - l2r, l0, l1, l2 > 0 równanie to obrazuje rynek finansowy MD / P oznaczamy również jako litera L (liquidity) jest więc funkcją L (R,Y) Równowagę na rynku pieniądza przedstawia krzywa LM, która pokazuje nam dodatnią zależność między R i Y. Równowaga na rynku dóbr jest wyrażona przez model Keynesa, Y = C + I + G + NX = a + by + I + G + NX i pokazuje ujemną zależność między R i Y, nazywamy tą krzywą, krzywą IS

8 8 Podaż pieniądza = całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniężnych = pieniądz w obiegu + wkłady + kredyty = zasób pieniądza + kredyty Mnożnik pieniężny = 1/RRR = 1/ (1- q) (w nieskończoności suma) Mn = (cp + 1) / (cp + cb) (C/D +1) / (C/D + R/D) M = C + D & H = C + R M/H = (C + D) / (C + R) M = H * [(C + D) / (C + R)] [(C/D +1) / (C/D + R/D)]*H M(1)= H * Mn Wyjaśnienie symboli: M zasób pieniądza lub podaż pieniądza D depozyty w bankach C gotówka u publiczności R rzeczywiste rezerwy banków = stopa rezerw * D H baza monetarna lub zasób pieniądza wielkiej mocy (gotówka, rządowe papiery wartościowe, rezerwy banków komercyjnych) cp - zamierzona stopa rezerw gotówkowych sektora prywatnego cb - zamierzona stopa rezerw gotówkowych w banku Mn mnożnik kreacji pieniądza (skłonność do posługiwania się gotówką) M1 - podaż pieniądza (mnożnik ekspansji kredytowej) RRR(requied reserve ratio) - stopa rezerw obowiązkowych C/D decyzja obywateli, ich preferencje R/D decyzja banków Równanie obiegu pieniądza MV = PY, M / P = Y / V, V = PY / M Wyjaśnienie symboli: M / P - realna podaż pieniądza Y / V - realny popyt na pieniądz PY - nominalny dochód narodowy Równowaga na rynku pieniądza zachodzi, gdy: (popyt na pieniądz = podaż pieniądza) MD = MS a w kategoriach realnych gdy: MD / P = MS / P R M/P (podaż pieniądza przy danym poziomie cen) E (równowaga) BC (bank centralny) decyduje tylko o (podaży nominalnej) M L (popyt na pieniądz) M/P Miary ilości pieniądza w zależności od płynności Pojęcie płynności : dochód za możliwość dyspozycji (gotówka płynna ale dochód 0, przy obligacjach mała płynność ale przynoszą jakiś zysk) M0 baza monetarna

9 9 M1 M0 + wkłady na żądanie a vista M2 M1 + wkłady terminowe + długoterminowe małe M3 M2 + długoterminowe duże PSL2 (private sector liquidity) M3 + bony skarbowe, obligacje długoterminowe, wkłady budowlane, odpisy podatkowe Współczesny System Bankowy systemy bankowe (rodzaje banków) - banki specjalistyczne - banki inwestycyjne - banki hipoteczne - banki uniwersalne polski system bankowy Bank Centralny - bank banków - bank państwa - bank emisyjny (główny, ale nie jedyny) - lender of last resort Narzędzia polityki monetarnej banku centralnego: - ustala RRR, - stopę redyskontową, - prowadzi operacje otwartego rynku (skup / sprzedaż rządowych papierów wartościowych pomiędzy BC a publicznością niebankową) Bilans banku Aktywa Pasywa - rezerwy - gotówka - kredyty - papiery wartościowe - weksle - pożyczki - wkłady terminowe - wkłady a vista - wkłady w innych walutach - certyfikaty depozytowe CD ANEKS do krzywej AD (Efekt wypychania) 1. wprowadzenie t stopy podatkowej wpływa na nachylenie AD, zatem wzrost G może być skompensowany in minus nachyleniem AD - na położenie AD wpływa C, I, G, NX - na nachylenie AD wpływa t, MPC 2. Popyt inwestycyjny (był on dotychczas autonomiczny) teraz uzależniamy go od stopy procentowej Stopa procentowa dwoma kanałami oddziałuje na AD przez konsumpcje C i inwestycje I Mechanizm transmisji (współzależność podaży pieniądza i popytu globalnego oraz stopy procentowej) M R I AD Mechanizm ten łączy rynek dóbr i usług z rynkiem pieniądza

10 10 Zjawisko wypychania G [AD0 AD1] Y MD R I AD Wypieranie polega na ograniczeniu wielkości popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego sektora prywatnego pod wpływem wzrostu wydatków państwa, który powoduje zwiększenie rozmiarów popytu globalnego i w konsekwencji wzrost stopy procentowej Ten mechanizm również połączył rynek dóbr z rynkiem pieniądza AD Równowagę na rynku dóbr i pieniądza obrazuje model IS LM, który obrazuje skutki polityki fiskalnej i monetarnej. AS AD1 AD0 Y ĆWICZENIA 5 Inflacja wzrost przeciętnego poziomu cen w jakimś okresie Tradycyjna teoria ilościowa pieniądza (równanie Irvinga Fishera), zakłada, że ceny (a także płace) zmieniają się wprost proporcjonalnie do ilości pieniądza w obiegu (nominalnej podaży pieniądza). Hipoteza Fishera brzmi: wzrostowi inflacji o 1% towarzyszy zwykle wzrost stopy procentowej także o 1%. Neoilościowa teoria inflacji monetaryzm, której przedstawicielem jest Milton Fridman, twierdzi, że inflacja jest spowodowana nadmiarem pieniędzy w stosunku do ilości towarów na rynku, zakłada również, że nie tylko ilość pieniądza w obiegu, ale i popyt na pieniądz determinuje inflację. M = k (PY), k = 1/v Fridman twierdzi, że: inflacja jest zawsze i wszędzie zjawiskiem pieniężnym. Stopa inflacji = wzrost nominalnej podaży pieniądza wzrost popytu na pieniądz w ujęciu realnym Co powoduje inflacje (źródła): - zwiększenie podaży pieniądza - deficyt budżetowy - drukowanie pustego pieniądza - spadek produkcji Rodzaje inflacji: - kosztowa (wzrost kosztów produkcji, szoki podażowe) - cenowa (ilość pieniądza) (Realna stopa procentowa) = (nominalna stopa procentowa) r (stopa inflacji) Zysk z posiadanych oprocentowanych aktywów (nie zaś pieniądza) wynosi (r - ) ( ) = r Ucieczka od pieniądza gwałtowny spadek popytu na pieniądz w ujęciu realnym, występujący wtedy, gdy wysoka inflacja i wysoka nominalna stopa procentowa czynią trzymanie pieniądza bardzo kosztownym. Dlaczego inflacja jest zjawiskiem negatywnym czyli skutki inflacji? - spadek wartości pieniądza krajowego - problem z planowaniem równowagi rynkowej - wysoka stopa procentowa nominalna (aby zatrzymać ucieczkę od pieniądza) - wysoka stopa procentowa hamuje inwestycje A.W. Phillips wykazał silną zależność pomiędzy roczną stopą inflacji a roczną stopą bezrobocia. Zależność ta (krzywa Philipsa) pokazuje, że wyższej stopie inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia (i na odwrót). Czyli krzywa ta pokazywała poziom inflacji, który byłby wynikiem takiego wyboru, iż: wyższy poziom

11 11 globalnego popytu wywierał presję na wzrost płac i cen i prowadził do wyższej inflacji, dając w zamian niższe bezrobocie. Wiara w tą zależność jednak nie spełniła się, ponieważ dotyczy to tylko bardzo krótkiego okresu. Rysunek. Krzywa Philipsa (w długim okresie) Stopa Inflacji E Un (st. naturalna) Stopa bezrobocia W długim okresie czasu nie istnieję więc wybór trade off. Wysokość położenia krzywej zależy od tempa inflacji i wzrostu ilości pieniądza w ujęciu nominalnym w sytuacji równowagi długookresowej (punkt E). Jeśli rząd chce przesunąć krzywą w dół, musi przekonać ludzi, że inflacja obniży się w przyszłości. Stagflacja okres współwystępowania wysokiej inflacji i wysokiego bezrobocia. Hiperinflacja okres, w którym stopa inflacji jest bardzo wysoka ĆWICZENIA 6 Bezrobocie Def. Bezrobotni to ludzie: - zdolni i chętni do pracy - którzy pozostają nie zatrudnieni - mimo aktywnego poszukiwania pracy Rysunek 1. Klasyfikacja ze względu na stosunek do pracy 1. ludność ogółem 1.1. poniżej 16 lat i w zakładach zamkniętych 1.2. dorosła ludność poza zakładami zamkniętymi D nieaktywni zawodowo bezrobotni A Stopa zatrudnienia = C/D zatrudnieni lecz aktywni zawodowo B zatrudnieni C zatrudnieni wykonujący... Stopa bezrobocia = A/B Współczynnik aktywności zawodowej = B/D

12 12 Naturalna stopa bezrobocia rynek pracy w równowadze Plusy i minusy bezrobocia: - z prywatnej perspektywy : - utrata dochodu - flustracja i poniżenie + wolny czas + zasiłek + możliwość szukania lepszej pracy - ze społecznej perspektywy - utrata produktu narodowego - strata dobrobytu - wypłacone zasiłki - problemy społeczne i polityczne Rodzaje bezrobocia: - frykcyjne występuje ze względu na zmianę zawodu, ułomności fizyczne i psychiczne - strukturalne wynikające z rozbieżności kwalifikacji z rodzajem oferowanej pracy - wynikające z niedostatku popytu (typu keynesowskiego) - klasyczne związane z działalnością związków zawodowych Rysunek. Rynek pracy w w poziom płacy realnej L wielkość podaży pracy w = W/P = w(l) LD AJ A B C w1 w0 E D L1 L0 L2 L LF AJ krzywa podaży pracy inaczej krzywa skłonności do pracy i oznacza liczbę osób, które faktycznie podjęły pracę przy każdym poziomie płacy realnej LF - krzywa podaży pracy, która oznacza liczbę osób zarejestrowanych jako poszukujący pracę, lecz nie chcących jej podjąć przy danej płacy realnej LD krzywa popytu na pracę AB bezrobocie przymusowe (Up) BC bezrobocie dobrowolne (Ud1) przy płacy w1 ED zarejestrowane bezrobocie dobrowolne (naturalne) przy płacy w0 (Un) L0 pełne zatrudnienie L2 całkowity zasób siły roboczej ED/L2 = ED/ (L0 + Un) - naturalna stopa bezrobocia Makroekonomia gospodarki otwartej ĆWICZENIA 8 Kurs walutowy - ile trzeba zapłacić jednostek waluty krajowej za jednostkę walut obcej - RER ( REALNY KURS WALUTOWY ) RER = E X P / Pz E - nominalny kurs P - nasze ceny Pz - ceny zagranicy APRECJACJA spada kurs walutowy czyli wzrasta wartość danej waluty. DEPRECJACJA wzrasta kurs walutowy, spada wartość danej waluty.

13 13 PODSTAWOWE WZORY MAKROEKONOMICZNE dopływy do gospodarki [ G + I + X ] = [ T + S + Z ] odpływy PKB GDP = GNP Yrow PNB GNP = GDP + Yrow GNP = NNP + A GNP = C + G + NX + I brutto GNP = NI + Te + A A = I brutto I netto PNN NNP = GNP A NNP = C + G + NX + I netto NNP = NI + Te PI = NI + ( B + % ) [ Tk + Zk + Ub ] DPI = PI Td DPI = S + C DEFLATOR GNP = ( GNP nominalny / GNP realny ) x 100 GNP realny = GNP nominalny ( skorygowany ) o skutki inflacji AGREGATOWY POPYT AD = C + Iplanowane +G +NX AGREGATOWA PODAŻ AS = C + I + G + NX MAKROEKONOMICZNY WARUNEK RÓWNOWAGI AS = AD + I nieplan. = AD + zapasów nieplanowanych FUNKCJA KONSUMPCJI C = a + b Y, C = a + b Yd b = C / Y ( 1- MPC ) = MPS Yd = Y + B ty MNOŻNIKI Mn = 1 / 1 MPC Mn = 1 / 1 MPC ( 1 t ) Mn = 1 / 1- MPC ( 1 t ) + MPI PODAŻ PIENIĄDZA M1 = C + D, M1 = ( cp + 1 / cp +cb ) H C = cp D R = cb D MNOŻNIK KREACJI PIENIĄDZA Mn = cp + 1 / cp + cb BAZA MONETARNA H = C + R = ( cp + cb ) D POPYT NA PIENIĄDZ M = l0 + l1y l2 R M = ( 1/ V ) YP MV = YP M = ( ky hr ) M transakcyjny = l1y M spekulacyjny (portfelowy) = l0 l2 R M = ( l0 + l1y l2 R ) P forma realna - l0, l1, l2 > 0 k = 1 /V M = ( ky hr ) P ujęcie realne - k, h > MD = M ( P, Y, R ) G - wydatki rządowe I inwestycje X - eksport T podatki S oszczędności Z, M - import Te - podatki pośrednie Td - podatki bezpośrednie A amortyzacja NI - dochód narodowy Yrow - dochody z tytułu własności za granicą B - transfery % - odsetki od pożyczek publicznych Tk - podatki korporacji Zk - zyski korporacji Ub ubezpieczenia a autonomiczna konsumpcja b ( MPC ) - krańcowa skłonność do konsumpcji MPS - krańcowa skłonność do oszczędności f (MPI) krańcowa skłonność do importu Yd dochód rozporządzalny t stopa podatkowa C - gotówka w obiegu R - rezerwy gotówki D - wkłady na żądanie H baza monetarna cp - zamierzona stopa rezerw gotówkowych sektora prywatnego cb - zamierzona stopa rezerw gotówkowych w banku V - szybkość obiegu pieniądza Y - realny dochód P - ogólny poziom cen R stopa procentowa k - współczynnik wrażliwości popytu na pieniądz względem dochodu h - współczynnik wrażliwości popytu na pieniądz względem stopy procentowej