Edukacja zdrowotna w nowej podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej.

Transkrypt

1 Edukacja zdrowotna w nowej podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej. Anna Kamińska Doradca metodyczny MODN w Koninie anna.kaminska@modn.konin.pl

2 Definicja edukacji zdrowotnej Edukacja zdrowotna to proces dydaktycznowychowawczy, w którym dzieci i młodzież uczą się jak żyć aby: zachować i doskonalić zdrowie własne i innych ludzi oraz tworzyć środowisko sprzyjające zdrowiu; w przypadku wystąpienia choroby lub niepełnosprawności aktywnie uczestniczyć w jej leczeniu, radzić sobie i zmniejszać jej negatywne skutki. B. Woynarowska (2010)

3 Dlaczego niezbędna jest edukacje zdrowotna (EZ) w szkole? EZ jest prawem każdego dziecka - w dzieciństwie i młodości kształtują się zachowania zdrowotne, które decydują o stylu życia i zdrowiu w późniejszych latach. W szkole są możliwości prowadzenia systematycznej, zaplanowanej EZ całej populacji dzieci i młodzieży oraz nauczycieli, pracowników szkoły i rodziców. EZ wspiera realizację podstawowych zadań szkoły zdrowie ucznia sprzyja osiągnięciom szkolnym. EZ w szkole jest uznana za najbardziej opłacalną, długofalową inwestycję w zdrowie społeczeństwa, jej koszty są niewspółmiernie niższe niż leczenia chorób.

4 Edukacja zdrowotna obejmuje przekazywanie i nabywanie (zwiększanie) lub korygowanie: wiedzy (informacji) o zdrowiu dotyczącej zagrożeń dla zdrowia, a także czynników zwiększających potencjał zdrowotny; umiejętności (sprawności) umożliwiających właściwe zachowania zdrowotne: Umiejętności związane ze zdrowiem fizycznym (higiena i pielęgnacja ciała, samobadanie, samokontrola np. masy ciała podejście prosomatyczne, Umiejętności dotyczące zdrowia psychospołecznego tzw. umiejętności życiowe np. radzenie sobie w nowych sytuacjach życiowych, podejmowanie właściwych decyzji i wyborów; Dla utrzymania i doskonalenia zdrowia niezbędne jest opanowanie wielu umiejętności, prostych i złożonych.

5 Edukacja zdrowotna obejmuje nabywanie lub korygowanie: przekonań - względnie stałych składników świadomości człowieka, które wynikają z przeświadczenia, że pewien stan rzeczy jest taki, a nie inny. postaw - elementów osobowości, względnie trwałych predyspozycji do reagowania lub zachowywania się w określony sposób. Postawa wobec zdrowia ma trzy komponenty: poznawczy przekonania, myśli, wiedza o zdrowiu i chorobie, emocjonalny reakcje, emocje, uczucia związane z różnymi aspektami zdrowia (np. lęk, poczucie zagrożenia), behawioralny zachowania związane ze zdrowiem. Zadaniem nauczyciela jest kształtowanie u uczniów pozytywnych postaw wobec zdrowia własnego i innych ludzi.

6 Dbałość (troska) o zdrowie wiąże się z postawą autokreacyjną wobec zdrowia, związaną z przekonaniem, że każdy człowiek: jest odpowiedzialny za swój los, pomyślność i zdrowie oraz, że swoim działaniem może zdrowie chronić i doskonalić. Nauczyciel poprzez swoje działania i prezentowane wzorce osobowe ma realny wpływ na kształtowanie się u uczniów określonego stylu życia. Prozdrowotny styl życia wartości, postawy oraz zespół zachowań związanych ze zdrowiem, które ludzie podejmują świadomie dla zwiększenie potencjału swego zdrowia.

7 Co to znaczy dbać o zdrowie? robić coś pozytywnego dla swego zdrowia, nie robić czegoś zagrażającego zdrowiu. Racjonalne żywienie Aktywność fizyczna Dbałość o ciało Sen, odpoczynek Korzystanie i dawanie wsparcia Radzenie sobie z problemami i stresem Dbałość o zdrowie Zachowanie bezpieczeństwa Samokontrola zdrowia i samobadanie Poddawanie się badaniom profilaktycznym Racjonalne zachowania w przypadku choroby Niepalenie Ograniczone spożywanie alkoholu Nieużywanie narkotyków

8 Dlaczego ludzie nie dbają o zdrowie? Brak wiedzy Poświęcanie zdrowia dla osiągnięcia innych celów Brak potrzeby Wymówki (brak czasu, zła pogoda) Brak wiary we własne siły Przekonanie, że zdrowie nie zależy od nas Organizacja opieki medycznej (ok %) Biologia człowieka (ok. 20%) Środowisko (ok. 20%) Styl życia (ok %)

9 Etapy zmiany zachowania 4. Wprowadzam zmianę, praktykuję 5. Podtrzymuję zmianę, eksperymentuję 7. Dokonuję zmiany Udało mi się!!! Wyjście 3. Decyduję się na zmianę 1. Nie myślę o zmianie 2. Myślę o zmianie Wejście przez obrotowe drzwi 6. Wracam do punktu wyjścia Jeżeli wiemy, na jakim etapie zmiany zachowania jest dana osoba, możemy jej lepiej pomóc!

10 Miejsce edukacji zdrowotnej w podstawie programowej w szkole podstawowej Preambuła PP Ważną rolę w kształceniu i wychowaniu uczniów w szkole podstawowej odgrywa edukacja zdrowotna. Zadaniem szkoły jest kształtowanie postaw prozdrowotnych uczniów, w tym wdrożenie ich do zachowań higienicznych, bezpiecznych dla zdrowia własnego i innych osób, a ponadto ugruntowanie wiedzy z zakresu prawidłowego odżywiania się, korzyści płynących z aktywności fizycznej, a także stosowania profilaktyki.

11 Miejsce edukacji zdrowotnej w podstawie programowej w szkole podstawowej Wychowanie fizyczne pełni ważne funkcje edukacyjne, rozwojowe i zdrowotne: wspiera rozwój fizyczny, psychiczny, intelektualny i społeczny uczniów oraz kształtuje obyczaj aktywności fizycznej i troski o zdrowie w okresie całego życia, wspomaga efektywność procesu uczenia się oraz pełni wiodącą rolę w edukacji zdrowotnej uczniów. Wychowanie fizyczne to nie tylko przygotowanie sprawnościowe, ale przede wszystkim prozdrowotne. Pełni ono, oprócz swej funkcji doraźnej, również funkcję prospektywną (przygotowuje do dokonywania w życiu wyborów korzystnych dla zdrowia). W podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej widoczna jest ( ) koncepcja sprawności fizycznej ukierunkowanej na zdrowie.

12 Miejsce edukacji zdrowotnej w podstawie programowej w szkole podstawowej Warunki i sposób realizacji Edukacja zdrowotna. W tym bloku tematycznym zawarto treści dotyczące zdrowia i jego diagnozowania w kontekście przeciwdziałania chorobom cywilizacyjnym. Łączenie treści z tego bloku z wdrażaniem kompetencji społecznych sprzyja rozwijaniu poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych ludzi, wzmacnianiu poczucia własnej wartości i wiary w swoje możliwości. Treści w tym bloku wzmacniają znaczenie aktywnego i zdrowego trybu życia w celu jak najdłuższego zachowania sprawności i zdrowia.

13 Miejsce edukacji zdrowotnej w podstawie programowej w szkole podstawowej Warunki i sposób realizacji ( ) edukacja zdrowotna powinna być dostosowana do potrzeb uczniów (po przeprowadzeniu diagnozy tych potrzeb) oraz do możliwości organizacyjnych szkoły. Warunkiem skuteczności realizacji tego bloku jest integrowanie treści z innymi przedmiotami, w tym np. biologią, wychowaniem do życia w rodzinie, wiedzą o społeczeństwie, edukacją dla bezpieczeństwa. Wymaga to współdziałania nauczycieli różnych przedmiotów, współpracy z pielęgniarką albo higienistką szkolną oraz z rodzicami. Niezbędne jest także skoordynowanie tych zajęć z programami edukacyjnymi dotyczącymi zdrowia i profilaktyki zachowań ryzykownych lub chorób, oferowanymi szkołom przez różne podmioty.

14 Prosomatyczne Klasa IV W zakresie wiedzy. Uczeń: Wymaganie szczegółowe EZ Możliwy sposób realizacji Podejście EZ Treści powiązane Kl. IV Uwagi opisuje jakie znaczenie ma aktywność fizyczna dla zdrowia; Na wielu lekcjach wf - Aktywność fizyczna opisuje zasady doboru stroju do warunków atmosferycznych w trakcie zajęć ruchowych Lekcje wf realizowane poza salą sportową - Rozwój fizyczny i sprawność fiz. - Aktywność fizyczna opisuje piramidę żywienia i aktywności fizycznej Warsztaty opisuje zasady zdrowego odżywiania - Rozwój fizyczny i sprawność fiz. (2.1)

15 Prosomatyczne Klasa IV W zakresie umiejętności. Uczeń: Wymaganie szczegółowe EZ Możliwy sposób realizacji Podejście EZ Treści powiązane Kl. IV Uwagi przestrzega zasad higieny osobistej i czystości odzieży przyjmuje prawidłową postawę ciała w różnych sytuacjach Wszystkie lekcje wf - Rozwój fizyczny i sprawność fiz. (2.4; 2.5) - Aktywność fizyczna

16 umiejętności Prosomatyczne wiedzy Klasa V - VI Uczeń: W zakres ie Wymaganie szczegółowe EZ Możliwy sposób realizacji Podejście EZ Treści powiązane Kl. V VI Uwagi omawia sposoby ochrony przed nadmiernym nasłonecznieniem i niską temperaturą; Lekcje poza salą sportową - Aktywność fizyczna (LA, A. Terenowa), - EZ (2.3) wykonuje ćwiczenia kształtujące nawyk prawidłowej postawy ciała w postawie stojącej, siedzącej i leżeniu oraz w czasie wykonywania różnych codziennych czynności; Na wielu lekcjach wf lub realizowany jako odrębny temat lekcji - Rozwój fizyczny i sprawność fiz. (1.3, 2.2, 2.3) - Aktywność fizyczna wykonuje ćwiczenia oddechowe i inne o charakterze relaksacyjnym Część końcowa lekcji wf - Aktywność fizyczna podejmuje aktywność fizyczną w różnych warunkach atmosferycznych (2.3) Lekcje poza salą sportową np. zimą EZ kl. (1.3) wymienia zasady i metody hartowania organizmu

17 Prosomatyczne Klasa V VI W zakresie wiedzy. Uczeń: Wymaganie szczegółowe EZ wyjaśnia pojęcie zdrowia opisuje pozytywne mierniki zdrowia omawia zasady aktywnego wypoczynku zgodne z rekomendacjami aktywności fizycznej dla swojego wieku (np. WHO lub UE) Możliwy sposób realizacji Warsztaty Lekcje wf Warsztaty Podejście EZ Treści powiązane Kl. V - VI - Rozwój fizyczny i sprawność fiz. (2.1) - Aktywność fizyczna - Aktywność fizyczna (1.4) - wymienia rekomendacje aktywności fizycznej dla swojego wieku Mierniki zdrowia: poziom sprawności fizycznej, ilość (częstotliwość, czas trwania) i intensywność aktywności fizycznej, wydolność fizyczna, wskaźniki fizjologiczne np. spirometria, wskaźniki biochemiczne np. poziom hemoglobiny we krwi, rozwój fizyczny (pomiary somatyczne np. wzrost, masa ciała) i stan odżywienia np. wkaźnik BMI, samopoczucie psychiczne i funkcjonowanie społeczne. Uwagi

18 umiejętności wiedzy Prosomatyczn e Klasa VII - VIII Uczeń: W zakre sie Wymaganie szczegółowe EZ Możliwy sposób realizacji Podejście EZ Treści powiązane Kl. VII VIII Uwagi wymienia przyczyny i skutki ( ) używania sterydów w celu zwiększenia masy mięśni Lekcja wf - Rozwój fizyczny i sprawność fiz. (1.1; 2.4) omawia sposoby redukowania nadmiernego stresu i radzenia sobie z nim w sposób konstruktywny (1.2) Warsztaty lub końcowa cz. lekcji poświęconej ćw. relaksacyjnym nakierowa ne na umiejętno ści psychospołeczne - EZ (2.2) dobiera rodzaj ćwiczeń relaksacyjnych do własnych potrzeb (2.2) Odrębne tematy lekcji poświęcone technikom relaksacyjnym luk cz. końcowe w cyklach. prosomaty czne / umiejętności psychospołeczne - EZ (1.2)

19 umiejętności Prosomatyczne Klasa VII - VIII Uczeń: W zakre sie Wymaganie szczegółowe EZ Możliwy sposób realizacji Podejście EZ Treści powiązane Kl. VII VIII Uwagi opracowuje rozkład dnia, uwzględniając proporcje między pracą a wypoczynkiem, wysiłkiem umysłowym a fizycznym, rozumiejąc rolę wypoczynku w efektywnym wykonywaniu pracy zawodowej; Zadanie domowe (praca pisemna), Warsztaty, Projekt edukacyjny Blok tematyczny - Aktywność fizyczna (1.3; 2.11) demonstruje ergonomiczne podnoszenie i przenoszenie przedmiotów o różnej wielkości i różnym ciężarze. Odrębny temat lekcji lub podczas lekcji, w których występuje przenoszenie sprzętu sportowego np. gimnastycznego, lekkoatletycznego Blok tematyczny - Aktywność fizyczna

20 Warsztaty Prosomatyczne Klasa VII - VIII W zakresie wiedzy. Uczeń: Wymaganie szczegółowe EZ Możliwy sposób realizacji Podejś cie EZ Treści powiązane Kl. VII - VIII Uwagi wymienia przyczyny i skutki otyłości oraz nieuzasadnionego odchudzania się ( ) Warsztaty (wspólnie z treściami powiązanymi) - Rozwój fizyczny i sprawność fiz. (2.1; 1.3) wymienia czynniki, które wpływają pozytywnie i negatywnie na zdrowie i samopoczucie, oraz wskazuje te, na które może mieć wpływ; omawia konsekwencje zdrowotne stosowania używek i substancji psychoaktywnych w odniesieniu do podejmowania aktywności fizycznej wyjaśnia wymogi higieny wynikające ze zmian zachodzących w organizmie w okresie dojrzewania - Rozwój fizyczny i sprawność fiz. (1.1;)

21 ukierunkowane na umiejętności psychospołeczne Treści edukacji zdrowotnej, które znalazły się w bloku tematycznym Kompetencje społeczne Wymaganie szczegółowe omawia znaczenie dobrych relacji z innymi ludźmi, w tym z rodzicami oraz rówieśnikami tej samej i odmiennej płci identyfikuje swoje mocne strony, budując poczucie własnej wartości, planuje sposoby rozwoju oraz ma świadomość słabych stron, nad którymi należy pracować wykazuje umiejętność adekwatnej samooceny swoich możliwości psychofizycznych współpracuje w grupie szanując poglądy i wysiłki innych ludzi, wykazując asertywność i empatię Podejście EZ Uwagi PP Gimnazjum blok EZ PP Gimnazjum blok EZ Nowe wymaganie Częściowo nowe wymaganie w PP Gimnazjum (blok EZ) były zagadnienia dotyczące asertywności.

22 Wymagania szczegółowe z edukacji zdrowotnej, które były w gimnazjum a w nowej podstawie programowej dla szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowej nie występują. Uczeń: wymienia zachowania sprzyjające i zagrażające zdrowiu oraz wyjaśnia, na czym polega i od czego zależy dokonywanie wyborów korzystnych dla zdrowia omawia konstruktywne sposoby radzenia sobie z negatywnymi emocjami wyjaśnia, w jaki sposób może dawać i otrzymywać różne rodzaje wsparcia społecznego

23 Wymagania szczegółowe z edukacji zdrowotnej, które były w gimnazjum a w nowej podstawie programowej będą realizowane w szkole ponadpodstawowej. Uczeń: omawia (jest dobiera) sposoby redukowania nadmiernego stresu i radzenia sobie z nim w sposób konstruktywny. omawia szkody zdrowotne i społeczne związane z paleniem tytoniu, nadużywaniem alkoholu i używaniem innych substancji psychoaktywnych; wyjaśnia, dlaczego i w jaki sposób należy opierać się presji oraz namowom do używania substancji psychoaktywnych i innych zachowań ryzykownych.

24 Dziękuję za uwagę. Anna Kamińska