Czynniki determinujące zdrowie populacji i jednostki

Transkrypt

1 Czynniki determinujące zdrowie populacji i jednostki Zdrowie grupy definicji zdrowia: Potoczne: zdrowie rozumiane jest jako brak choroby lub dolegliwości. Profesjonalne: formułowane przez przedstawicieli róŝnych dyscyplin nauki. 1

2 Zdrowie zdrowie to stan dobrego samopoczucia (dobrostanu) fizycznego, psychicznego i społecznego a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności (WHO, 1948) Zdrowie Inne, przykładowe, definicje zdrowia zdolność do normalnego funkcjonowania organizmu mając na względzie wszystkie jego organy i funkcje, zdolność do adaptacji w zmieniającym się środowisku, pewien potencjał fizyczny lub psychiczny, dający moŝliwość rozwijania aktywności, wyraz równowagi i harmonii moŝliwości fizycznych, psychicznych i społecznych osoby ludzkiej. 2

3 Wymiary zdrowia zdrowie fizyczne (somatyczne): prawidłowe funkcjonowanie organizmu, wszystkich jego układów i narządów; zdrowie psychiczne: - umysłowe (zdolność do jasnego, logicznego myślenia), - emocjonalne (zdolność do rozpoznawania własnych uczuć i wyraŝania ich w odpowiedni sposób, a takŝe umiejętność radzenia sobie z takimi stanami, jak stres, napięcia, depresja, lęk) zdrowie społeczne: zdolność do utrzymywania prawidłowych relacji z innymi ludźmi i pełnienia ról społecznych; zdrowie duchowe: związane z wiarą i praktykami religijnymi, lub teŝ z osobistym credo, zasadami, zachowaniami i sposobami utrzymania wewnętrznego spokoju. Czynniki determinujące zdrowie społeczeństwa sytuacja demograficzna styl Ŝycia członków danego społeczeństwa poziom warunków zdrowotnych (sanitarnych) społeczeństwa sprawność systemu ochrony zdrowia 3

4 styl Ŝycia (ok.50%), czynniki środowiskowe (25-35%), efekty związane z opieką medyczną (10-20%). czynniki biologiczne (10-15%), (wg Raportu Lalonda) Czynniki determinujące zdrowie 1. styl Ŝycia swoisty dla danego człowieka sposób bycia, określany przez ogół motywów, jakimi się kieruje, cech osobowych, zainteresowań, wyznawanych wartości, zachowań oraz jego sposób postrzegania świata i reagowania na niego 4

5 1. styl Ŝycia określany jest poprzez: doświadczenie jednostki, tradycje kultury, w której wzrastała, normy postępowania, powiązania społeczne, mody, którym podlega, wzory konsumpcji. Zachowania zdrowotne aktywność fizyczna; zdrowa, zbilansowana dieta; prawidłowo długi sen; bezpieczne zachowania seksualne; umiarkowana ekspozycja na słońce; niepalenie tytoniu; ograniczone spoŝywanie alkoholu; poddawanie się okresowym badaniom profilaktycznym 5

6 Zachowania zdrowotne zachowanie bezpieczeństwa w ruchu drogowym; unikanie nadmiaru stresów i skuteczny sposób radzenia sobie z problemami (stresem); korzystanie z wsparcia społecznego; samobadanie i samokontrola; Czynniki determinujące zdrowie 2. czynniki środowiskowe środowisko fizyczne (powietrze, woda, odpady oraz inne substancje), promieniowanie, mieszkanie oraz inne miejsca przebywania człowieka, przyroda, przestrzenie otwarte, struktury globalne (warstwa ozonowa) 6

7 2. czynniki środowiskowe środowiska społeczne normy, wartości, obyczaje, moda, uprzedzenie, zwyczaje, przestrzeganie, korzyści. Czynniki determinujące zdrowie 2. czynniki środowiskowe środowisko polityczne kierunek działań i strategie reprezentowane przez takie sektory Ŝycia gospodarczego jak: rolnictwo, energetyka, przemysł, ochrona środowiska, rynek, kultura, pomoc i opieka społeczna, edukacji 7

8 2. czynniki środowiskowe środowisko zasobów - istniejące lub poŝądane źródła finansowe; infrastruktura administracyjno-prawna; środki nacisku; źródła informacji (formalne i nieformalne); umiejętności i zdolności osobnicze jednostek. Czynniki determinujące zdrowie 3. efekty związane z opieką medyczną poziom warunków zdrowotnych (sanitarnych); dostępność słuŝby zdrowia; sprawność działania systemu ochrony zdrowia. 8

9 4. czynniki genetyczne genetyczne i adaptacyjne uwarunkowania zdrowia, rozumiane jako predyspozycja dziedziczona rodzinnie, czyli rodzinnie uwarunkowana odporność lub przydatność osobnicza na określone stany chorobowe. 9