Ekonometria Bayesowska

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ekonometria Bayesowska"

Transkrypt

1 Ekonometria Bayesowska Wykªad 9: Metody numeryczne: MCMC Andrzej Torój 1 / 17

2 Plan wykªadu Wprowadzenie 1 Wprowadzenie 3 / 17

3 Plan prezentacji Wprowadzenie 1 Wprowadzenie 3 3 / 17

4 Zastosowanie metod numerycznych w ekonometrii bayesowskiej Poza dwoma wyj tkami wycena BMW i wybory prezydenckie w USA), dotychczas w peªni analitycznie podchodzili±my do nast puj cych problemów: wyznaczenie funkcji g sto±ci a posteriori : f θ X ) f X θ) f θ); wyznaczanie brzegowych g sto±ci a posteriori: f θ 1 X, θ ), czyli caªki g sto±ci a posteriori ze wzgl du na cz ± parametrów; wyznaczenia wiarygodno±ci brzegowej modelu, czyli caªki licznika g sto±ci a posteriori ze wzgl du na wszystkie parametry; wyznaczenia rozkªadu predykcyjnego, czyli caªki wzgl dem wszystkich parametrów) warunkowej g sto±ci nieznanej obserwacji pomno»onej przez g sto± a posteriori. Poza nielicznymi przypadkami nie umiemy losowa z g sto±ci a posteriori ani analitycznie jej caªkowa. 4 / 17

5 Zastosowanie metod numerycznych w ekonometrii bayesowskiej Poza dwoma wyj tkami wycena BMW i wybory prezydenckie w USA), dotychczas w peªni analitycznie podchodzili±my do nast puj cych problemów: wyznaczenie funkcji g sto±ci a posteriori : f θ X ) f X θ) f θ); wyznaczanie brzegowych g sto±ci a posteriori: f θ 1 X, θ ), czyli caªki g sto±ci a posteriori ze wzgl du na cz ± parametrów; wyznaczenia wiarygodno±ci brzegowej modelu, czyli caªki licznika g sto±ci a posteriori ze wzgl du na wszystkie parametry; wyznaczenia rozkªadu predykcyjnego, czyli caªki wzgl dem wszystkich parametrów) warunkowej g sto±ci nieznanej obserwacji pomno»onej przez g sto± a posteriori. Poza nielicznymi przypadkami nie umiemy losowa z g sto±ci a posteriori ani analitycznie jej caªkowa. 4 / 17

6 Zastosowanie metod numerycznych w ekonometrii bayesowskiej Poza dwoma wyj tkami wycena BMW i wybory prezydenckie w USA), dotychczas w peªni analitycznie podchodzili±my do nast puj cych problemów: wyznaczenie funkcji g sto±ci a posteriori : f θ X ) f X θ) f θ); wyznaczanie brzegowych g sto±ci a posteriori: f θ 1 X, θ ), czyli caªki g sto±ci a posteriori ze wzgl du na cz ± parametrów; wyznaczenia wiarygodno±ci brzegowej modelu, czyli caªki licznika g sto±ci a posteriori ze wzgl du na wszystkie parametry; wyznaczenia rozkªadu predykcyjnego, czyli caªki wzgl dem wszystkich parametrów) warunkowej g sto±ci nieznanej obserwacji pomno»onej przez g sto± a posteriori. Poza nielicznymi przypadkami nie umiemy losowa z g sto±ci a posteriori ani analitycznie jej caªkowa. 4 / 17

7 Zastosowanie metod numerycznych w ekonometrii bayesowskiej Poza dwoma wyj tkami wycena BMW i wybory prezydenckie w USA), dotychczas w peªni analitycznie podchodzili±my do nast puj cych problemów: wyznaczenie funkcji g sto±ci a posteriori : f θ X ) f X θ) f θ); wyznaczanie brzegowych g sto±ci a posteriori: f θ 1 X, θ ), czyli caªki g sto±ci a posteriori ze wzgl du na cz ± parametrów; wyznaczenia wiarygodno±ci brzegowej modelu, czyli caªki licznika g sto±ci a posteriori ze wzgl du na wszystkie parametry; wyznaczenia rozkªadu predykcyjnego, czyli caªki wzgl dem wszystkich parametrów) warunkowej g sto±ci nieznanej obserwacji pomno»onej przez g sto± a posteriori. Poza nielicznymi przypadkami nie umiemy losowa z g sto±ci a posteriori ani analitycznie jej caªkowa. 4 / 17

8 Efekty zastosowania metod numerycznych 1 Metody numeryczne powinny prowadzi do otrzymania wyników S-krotnego losowania z rozkªadu a posteriori powinny, bo nie mamy gwarancji,»e tak b dzie). Dysponuj c tymi wynikami oznaczmy je θ 1), θ ),..., θ S) ) mo»emy naszkicowa histogram rozkªadów brzegowych pojedynczych parametrów lub, o ile to zasadne, analizowa rozkªady wielowymiarowe podzbiorów wektora parametrów. Mo»emy równie» oszacowa warto± oczekiwan dowolnej S funkcji parametrów gθ) jako 1 S g θ s)). s=1 Istnieje wiele metod numerycznych. Poznamy dzi± dwie metody klasy MCMC Monte Carlo Markov chain): próbnik Gibbsa i algorytm Metropolisa-Hastingsa. 5 / 17

9 Plan prezentacji Wprowadzenie 1 Wprowadzenie 3 6 / 17

10 idea Czy potramy losowa z tych rozkªadów? f x, y) e xy µ) σ f x y) e xy µ) σ f y x) e xy µ) σ x µ y ) = e σ y ) = e y µ x ) σ x ) 7 / 17

11 idea Czy potramy losowa z tych rozkªadów? f x, y) e xy µ) σ f x y) e xy µ) σ f y x) e xy µ) σ x µ y ) = e σ y ) = e y µ x ) σ x ) 7 / 17

12 idea Czy potramy losowa z tych rozkªadów? f x, y) e xy µ) σ f x y) e xy µ) σ f y x) e xy µ) σ x µ y ) = e σ y ) = e y µ x ) σ x ) 7 / 17

13 idea Czy potramy losowa z tych rozkªadów? f x, y) e xy µ) σ f x y) e xy µ) σ f y x) e xy µ) σ x µ y ) = e σ y ) = e y µ x ) σ x ) 7 / 17

14 przypadek dwuwymiarowy Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ ) o nieznanej g sto±ci a posteriori p θ 1, θ y). 1 Wybieramy startow warto± θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0), 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p θ θ 1), 1 4 Losujemy θ ) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 1), 5 Losujemy θ ) z rozkªadu warunkowego p θ θ ), 1 6 Powtarzamy kroki 4 i 5 naprzemiennie S razy, ka»dorazowo warunkuj c wynikiem poprzedniego losowania. 7 Otrzymujemy θ 1), θ ),..., θ S). 8 / 17

15 przypadek dwuwymiarowy Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ ) o nieznanej g sto±ci a posteriori p θ 1, θ y). 1 Wybieramy startow warto± θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0), 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p θ θ 1), 1 4 Losujemy θ ) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 1), 5 Losujemy θ ) z rozkªadu warunkowego p θ θ ), 1 6 Powtarzamy kroki 4 i 5 naprzemiennie S razy, ka»dorazowo warunkuj c wynikiem poprzedniego losowania. 7 Otrzymujemy θ 1), θ ),..., θ S). 8 / 17

16 przypadek dwuwymiarowy Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ ) o nieznanej g sto±ci a posteriori p θ 1, θ y). 1 Wybieramy startow warto± θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0), 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p θ θ 1), 1 4 Losujemy θ ) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 1), 5 Losujemy θ ) z rozkªadu warunkowego p θ θ ), 1 6 Powtarzamy kroki 4 i 5 naprzemiennie S razy, ka»dorazowo warunkuj c wynikiem poprzedniego losowania. 7 Otrzymujemy θ 1), θ ),..., θ S). 8 / 17

17 przypadek dwuwymiarowy Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ ) o nieznanej g sto±ci a posteriori p θ 1, θ y). 1 Wybieramy startow warto± θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0), 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p θ θ 1), 1 4 Losujemy θ ) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 1), 5 Losujemy θ ) z rozkªadu warunkowego p θ θ ), 1 6 Powtarzamy kroki 4 i 5 naprzemiennie S razy, ka»dorazowo warunkuj c wynikiem poprzedniego losowania. 7 Otrzymujemy θ 1), θ ),..., θ S). 8 / 17

18 przypadek dwuwymiarowy Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ ) o nieznanej g sto±ci a posteriori p θ 1, θ y). 1 Wybieramy startow warto± θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0), 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p θ θ 1), 1 4 Losujemy θ ) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 1), 5 Losujemy θ ) z rozkªadu warunkowego p θ θ ), 1 6 Powtarzamy kroki 4 i 5 naprzemiennie S razy, ka»dorazowo warunkuj c wynikiem poprzedniego losowania. 7 Otrzymujemy θ 1), θ ),..., θ S). 8 / 17

19 przypadek dwuwymiarowy Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ ) o nieznanej g sto±ci a posteriori p θ 1, θ y). 1 Wybieramy startow warto± θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0), 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p θ θ 1), 1 4 Losujemy θ ) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 1), 5 Losujemy θ ) z rozkªadu warunkowego p θ θ ), 1 6 Powtarzamy kroki 4 i 5 naprzemiennie S razy, ka»dorazowo warunkuj c wynikiem poprzedniego losowania. 7 Otrzymujemy θ 1), θ ),..., θ S). 8 / 17

20 przypadek dwuwymiarowy Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ ) o nieznanej g sto±ci a posteriori p θ 1, θ y). 1 Wybieramy startow warto± θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0), 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p θ θ 1), 1 4 Losujemy θ ) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 1), 5 Losujemy θ ) z rozkªadu warunkowego p θ θ ), 1 6 Powtarzamy kroki 4 i 5 naprzemiennie S razy, ka»dorazowo warunkuj c wynikiem poprzedniego losowania. 7 Otrzymujemy θ 1), θ ),..., θ S). 8 / 17

21 uzasadnienie p θ 1, θ y) = p θ 1 θ, y) p θ y) Losowanie θ 1, θ ) z rozkªadu ª cznego mo»na zast pi losowaniem θ 1 z rozkªadu warunkowego wzgl dem θ ) oraz θ z rozkªadu brzegowego. Nie znamy jednak rozkªadu brzegowego! Nasz wybór θ 0) nie jest wi c losowaniem. Nie wpªywa to jednak na rozkªad, o ile liczba losowa«s jest odpowiednio dªuga cz sto odrzucamy S 0 pierwszych losowa«jako tzw. burn-in i zostawiamy S 1 = S S 0 pozostaªych. 9 / 17

22 uzasadnienie p θ 1, θ y) = p θ 1 θ, y) p θ y) Losowanie θ 1, θ ) z rozkªadu ª cznego mo»na zast pi losowaniem θ 1 z rozkªadu warunkowego wzgl dem θ ) oraz θ z rozkªadu brzegowego. Nie znamy jednak rozkªadu brzegowego! Nasz wybór θ 0) nie jest wi c losowaniem. Nie wpªywa to jednak na rozkªad, o ile liczba losowa«s jest odpowiednio dªuga cz sto odrzucamy S 0 pierwszych losowa«jako tzw. burn-in i zostawiamy S 1 = S S 0 pozostaªych. 9 / 17

23 uzasadnienie p θ 1, θ y) = p θ 1 θ, y) p θ y) Losowanie θ 1, θ ) z rozkªadu ª cznego mo»na zast pi losowaniem θ 1 z rozkªadu warunkowego wzgl dem θ ) oraz θ z rozkªadu brzegowego. Nie znamy jednak rozkªadu brzegowego! Nasz wybór θ 0) nie jest wi c losowaniem. Nie wpªywa to jednak na rozkªad, o ile liczba losowa«s jest odpowiednio dªuga cz sto odrzucamy S 0 pierwszych losowa«jako tzw. burn-in i zostawiamy S 1 = S S 0 pozostaªych. 9 / 17

24 uzasadnienie p θ 1, θ y) = p θ 1 θ, y) p θ y) Losowanie θ 1, θ ) z rozkªadu ª cznego mo»na zast pi losowaniem θ 1 z rozkªadu warunkowego wzgl dem θ ) oraz θ z rozkªadu brzegowego. Nie znamy jednak rozkªadu brzegowego! Nasz wybór θ 0) nie jest wi c losowaniem. Nie wpªywa to jednak na rozkªad, o ile liczba losowa«s jest odpowiednio dªuga cz sto odrzucamy S 0 pierwszych losowa«jako tzw. burn-in i zostawiamy S 1 = S S 0 pozostaªych. 9 / 17

25 przypadek ogólny Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ,..., θ K ) o g sto±ci a posteriori p θ y). 1 Wybieramy wektor warto±ci startowych θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0) θ θ 1) 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p 4 Losujemy θ 1) 3 z rozkªadu warunkowego p θ 3 θ 1) 1, θ1), θ0) 4,..., θ0) K )., y, θ0) 3 1, θ0) 3,..., θ0) K )., y,..., θ0) K )., y 5 Kontynuujemy a» do kroku K, czyli uzyskania caªego wektora θ 1). 6 Powtarzamy kroki 1-5 z θ 1) jako wektorem warto±ci startowych. 7 Powtarzamy t sekwencj S razy. 10 / 17

26 przypadek ogólny Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ,..., θ K ) o g sto±ci a posteriori p θ y). 1 Wybieramy wektor warto±ci startowych θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0) θ θ 1) 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p 4 Losujemy θ 1) 3 z rozkªadu warunkowego p θ 3 θ 1) 1, θ1), θ0) 4,..., θ0) K )., y, θ0) 3 1, θ0) 3,..., θ0) K )., y,..., θ0) K )., y 5 Kontynuujemy a» do kroku K, czyli uzyskania caªego wektora θ 1). 6 Powtarzamy kroki 1-5 z θ 1) jako wektorem warto±ci startowych. 7 Powtarzamy t sekwencj S razy. 10 / 17

27 przypadek ogólny Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ,..., θ K ) o g sto±ci a posteriori p θ y). 1 Wybieramy wektor warto±ci startowych θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0) θ θ 1) 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p 4 Losujemy θ 1) 3 z rozkªadu warunkowego p θ 3 θ 1) 1, θ1), θ0) 4,..., θ0) K )., y, θ0) 3 1, θ0) 3,..., θ0) K )., y,..., θ0) K )., y 5 Kontynuujemy a» do kroku K, czyli uzyskania caªego wektora θ 1). 6 Powtarzamy kroki 1-5 z θ 1) jako wektorem warto±ci startowych. 7 Powtarzamy t sekwencj S razy. 10 / 17

28 przypadek ogólny Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ,..., θ K ) o g sto±ci a posteriori p θ y). 1 Wybieramy wektor warto±ci startowych θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0) θ θ 1) 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p 4 Losujemy θ 1) 3 z rozkªadu warunkowego p θ 3 θ 1) 1, θ1), θ0) 4,..., θ0) K )., y, θ0) 3 1, θ0) 3,..., θ0) K )., y,..., θ0) K )., y 5 Kontynuujemy a» do kroku K, czyli uzyskania caªego wektora θ 1). 6 Powtarzamy kroki 1-5 z θ 1) jako wektorem warto±ci startowych. 7 Powtarzamy t sekwencj S razy. 10 / 17

29 przypadek ogólny Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ,..., θ K ) o g sto±ci a posteriori p θ y). 1 Wybieramy wektor warto±ci startowych θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0) θ θ 1) 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p 4 Losujemy θ 1) 3 z rozkªadu warunkowego p θ 3 θ 1) 1, θ1), θ0) 4,..., θ0) K )., y, θ0) 3 1, θ0) 3,..., θ0) K )., y,..., θ0) K )., y 5 Kontynuujemy a» do kroku K, czyli uzyskania caªego wektora θ 1). 6 Powtarzamy kroki 1-5 z θ 1) jako wektorem warto±ci startowych. 7 Powtarzamy t sekwencj S razy. 10 / 17

30 przypadek ogólny Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ,..., θ K ) o g sto±ci a posteriori p θ y). 1 Wybieramy wektor warto±ci startowych θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0) θ θ 1) 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p 4 Losujemy θ 1) 3 z rozkªadu warunkowego p θ 3 θ 1) 1, θ1), θ0) 4,..., θ0) K )., y, θ0) 3 1, θ0) 3,..., θ0) K )., y,..., θ0) K )., y 5 Kontynuujemy a» do kroku K, czyli uzyskania caªego wektora θ 1). 6 Powtarzamy kroki 1-5 z θ 1) jako wektorem warto±ci startowych. 7 Powtarzamy t sekwencj S razy. 10 / 17

31 przypadek ogólny Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ,..., θ K ) o g sto±ci a posteriori p θ y). 1 Wybieramy wektor warto±ci startowych θ 0). Losujemy θ 1) 1 z rozkªadu warunkowego p θ 1 θ 0) θ θ 1) 3 Losujemy θ 1) z rozkªadu warunkowego p 4 Losujemy θ 1) 3 z rozkªadu warunkowego p θ 3 θ 1) 1, θ1), θ0) 4,..., θ0) K )., y, θ0) 3 1, θ0) 3,..., θ0) K )., y,..., θ0) K )., y 5 Kontynuujemy a» do kroku K, czyli uzyskania caªego wektora θ 1). 6 Powtarzamy kroki 1-5 z θ 1) jako wektorem warto±ci startowych. 7 Powtarzamy t sekwencj S razy. 10 / 17

32 Plan prezentacji Wprowadzenie 1 Wprowadzenie 3 11 / 17

33 przypadek ogólny Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ,..., θ K ) o nieznanej g sto±ci a posteriori p θ y). Nie mo»emy równie» ustali rozkªadów warunkowych. 1 Wybieramy wektor startowy θ 0) = θ 1, θ,..., θ K ). Losujemy kandydata θ korzystaj c z g sto±ci generuj cej kandydatów, q θ θ 0)). 3 Obliczamy prawdopodobie«stwo akceptacji kandydata, α θ, θ 0)). θ z prawdopodobieństwem α θ, θ 0)) 4 θ 1) = θ 0) z prawdopodobieństwem 1 α θ, θ 0)) 5 Powtarzamy kroki 1-4 z wektorem startowym θ 1). 6 Powtarzamy sekwencj S razy. 1 / 17

34 przypadek ogólny Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ,..., θ K ) o nieznanej g sto±ci a posteriori p θ y). Nie mo»emy równie» ustali rozkªadów warunkowych. 1 Wybieramy wektor startowy θ 0) = θ 1, θ,..., θ K ). Losujemy kandydata θ korzystaj c z g sto±ci generuj cej kandydatów, q θ θ 0)). 3 Obliczamy prawdopodobie«stwo akceptacji kandydata, α θ, θ 0)). θ z prawdopodobieństwem α θ, θ 0)) 4 θ 1) = θ 0) z prawdopodobieństwem 1 α θ, θ 0)) 5 Powtarzamy kroki 1-4 z wektorem startowym θ 1). 6 Powtarzamy sekwencj S razy. 1 / 17

35 przypadek ogólny Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ,..., θ K ) o nieznanej g sto±ci a posteriori p θ y). Nie mo»emy równie» ustali rozkªadów warunkowych. 1 Wybieramy wektor startowy θ 0) = θ 1, θ,..., θ K ). Losujemy kandydata θ korzystaj c z g sto±ci generuj cej kandydatów, q θ θ 0)). 3 Obliczamy prawdopodobie«stwo akceptacji kandydata, α θ, θ 0)). θ z prawdopodobieństwem α θ, θ 0)) 4 θ 1) = θ 0) z prawdopodobieństwem 1 α θ, θ 0)) 5 Powtarzamy kroki 1-4 z wektorem startowym θ 1). 6 Powtarzamy sekwencj S razy. 1 / 17

36 przypadek ogólny Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ,..., θ K ) o nieznanej g sto±ci a posteriori p θ y). Nie mo»emy równie» ustali rozkªadów warunkowych. 1 Wybieramy wektor startowy θ 0) = θ 1, θ,..., θ K ). Losujemy kandydata θ korzystaj c z g sto±ci generuj cej kandydatów, q θ θ 0)). 3 Obliczamy prawdopodobie«stwo akceptacji kandydata, α θ, θ 0)). θ z prawdopodobieństwem α θ, θ 0)) 4 θ 1) = θ 0) z prawdopodobieństwem 1 α θ, θ 0)) 5 Powtarzamy kroki 1-4 z wektorem startowym θ 1). 6 Powtarzamy sekwencj S razy. 1 / 17

37 przypadek ogólny Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ,..., θ K ) o nieznanej g sto±ci a posteriori p θ y). Nie mo»emy równie» ustali rozkªadów warunkowych. 1 Wybieramy wektor startowy θ 0) = θ 1, θ,..., θ K ). Losujemy kandydata θ korzystaj c z g sto±ci generuj cej kandydatów, q θ θ 0)). 3 Obliczamy prawdopodobie«stwo akceptacji kandydata, α θ, θ 0)). θ z prawdopodobieństwem α θ, θ 0)) 4 θ 1) = θ 0) z prawdopodobieństwem 1 α θ, θ 0)) 5 Powtarzamy kroki 1-4 z wektorem startowym θ 1). 6 Powtarzamy sekwencj S razy. 1 / 17

38 przypadek ogólny Rozwa»my wektor parametrów θ = θ 1, θ,..., θ K ) o nieznanej g sto±ci a posteriori p θ y). Nie mo»emy równie» ustali rozkªadów warunkowych. 1 Wybieramy wektor startowy θ 0) = θ 1, θ,..., θ K ). Losujemy kandydata θ korzystaj c z g sto±ci generuj cej kandydatów, q θ θ 0)). 3 Obliczamy prawdopodobie«stwo akceptacji kandydata, α θ, θ 0)). θ z prawdopodobieństwem α θ, θ 0)) 4 θ 1) = θ 0) z prawdopodobieństwem 1 α θ, θ 0)) 5 Powtarzamy kroki 1-4 z wektorem startowym θ 1). 6 Powtarzamy sekwencj S razy. 1 / 17

39 Algorytm MH wybór wektora startowego 1 Arbitralne wskazanie przez u»ytkownika. Losowanie z brzegowych rozkªadów a priori, je»eli mo»liwe. 3 Wielokrotne wybory z analiz wra»liwo±ci. W ka»dym przypadku odcinamy pewn liczb pocz tkowych warto±ci jako burn-in. Przy prawidªowej zbie»no±ci oraz odpowiednio wysokiej liczbie iteracji S) nie powinno to mie znaczenia. 13 / 17

40 Algorytm MH g sto± generuj ca kandydatów 1 W ogólnym przypadku zakªadamy,»e jest zale»na od bie» cego punktu θ s). Najcz stsz implementacj ) jest Random Walk MH, gdzie losujemy ε N θ s), Σ i rozwa»amy kandydata: θ = θ s) + ε Nie musi tak jednak by. Wówczas mówimy o implementacji Independence Chain MH. Wówczas losujemy kandydatów θ za pomoc g sto±ci q θ θ s)) = q θ) 14 / 17

41 Algorytm MH g sto± generuj ca kandydatów 1 W ogólnym przypadku zakªadamy,»e jest zale»na od bie» cego punktu θ s). Najcz stsz implementacj ) jest Random Walk MH, gdzie losujemy ε N θ s), Σ i rozwa»amy kandydata: θ = θ s) + ε Nie musi tak jednak by. Wówczas mówimy o implementacji Independence Chain MH. Wówczas losujemy kandydatów θ za pomoc g sto±ci q θ θ s)) = q θ) 14 / 17

42 Algorytm MH prawdopodobie«stwo akceptacji α 1 Poniewa» q to funkcja umowna, korzystanie z niej bez dodatkowych korekt nie gwarantuje nam uzyskania sekwencji losowa«przybli»aj cych rozkªad a posteriori. 1 Algorytm bez korekt zbyt cz sto pozostaje w obszarach o wysokiej g sto±ci a posteriori. W zwi zku z tym musimy go skorygowa, by dostatecznie dobrze zwiedzi caª dziedzin parametrów. Korekta polega na nieakceptowaniu wszystkich kandydatów wylosowanych na podstawie g sto±ci q. W przypadku braku akceptacji, kolejnym elementem ªa«cucha jest kopia poprzedniego. 1 Ogólny wzór na prawdopodobie«stwo akceptacji zale»y od g sto±ci a posteriori p) oraz g sto±ci generuj cej kandydatów q) dla wektorów: poprzedniego θ s) ) oraz kandydata θ ). Szczegóªy: Koop roz. 5.5). W implementacji Independence Chain: tylko od p i q kandydata 3 W implementacji Random Walk: tylko od p, ale nie q ) [ ] α θ, θ 0) pθ = min y) pθ s 1) y), 1 15 / 17

43 Algorytm MH prawdopodobie«stwo akceptacji α 1 Poniewa» q to funkcja umowna, korzystanie z niej bez dodatkowych korekt nie gwarantuje nam uzyskania sekwencji losowa«przybli»aj cych rozkªad a posteriori. 1 Algorytm bez korekt zbyt cz sto pozostaje w obszarach o wysokiej g sto±ci a posteriori. W zwi zku z tym musimy go skorygowa, by dostatecznie dobrze zwiedzi caª dziedzin parametrów. Korekta polega na nieakceptowaniu wszystkich kandydatów wylosowanych na podstawie g sto±ci q. W przypadku braku akceptacji, kolejnym elementem ªa«cucha jest kopia poprzedniego. 1 Ogólny wzór na prawdopodobie«stwo akceptacji zale»y od g sto±ci a posteriori p) oraz g sto±ci generuj cej kandydatów q) dla wektorów: poprzedniego θ s) ) oraz kandydata θ ). Szczegóªy: Koop roz. 5.5). W implementacji Independence Chain: tylko od p i q kandydata 3 W implementacji Random Walk: tylko od p, ale nie q ) [ ] α θ, θ 0) pθ = min y) pθ s 1) y), 1 15 / 17

44 Algorytm MH α versus q Miar jako±ci wyników jest m.in. ±rednie prawdopodobie«stwo akceptacji ᾱ. Okazuje si,»e optymalne warto±ci ᾱ [0, ; 0, 4]. Dostatecznie niskie prawdopodobie«stwo akceptacji oznacza,»e dziedzina g sto±ci a posteriori zostaªa dobrze wyeksplorowana. ᾱ to jednak warto± wynikowa i nie mo»emy jej wprost wybra. Zale»y ona przede wszystkim od doboru g sto±ci generuj cej kandydatów q. W przypadku Random Walk MH, sprowadza si to do odpowiedniego ustalenia wariancji kroku ε, czyli Σ. Relacj mi dzy ᾱ a Σ nale»y zbada w ramach dodatkowej procedury iteracyjnej. Zaczynamy w niej od Σ 0) = c 0) I. W przypadku zbyt wysokiego ᾱ 0) zbyt cz sto akceptujemy, a wi c jeste±my zbyt konserwatywni w zwiedzaniu dziedziny, czyli powinnismy ustali c 1) > c 0). 16 / 17

45 Rozrzedzanie i zwielokrotnienie ªa«cucha Aby unikn efektu silnej autokorelacji w wygenerowanej sekwencji θ 1), θ ),..., θ S) decydujemy si czasami na jej rozrzedzanie thinning), czyli wybór co m-tego elementu. Eliminacja autokorelacji jest istotna, bo pozwala i) pracowa z równie dªugimi ªa«cuchami ale o lepszej zawarto±ci informacyjnej, ii) uªatwia kalkulacj miar zwi zanych z diagnostyk zbie»no±ci ªa«cucha o tym nast pnym razem). Zasadno± tego zabiegu jest jednak czasami przedmiotem kontrowersji w literaturze. Cz sto decydujemy si na u»ycie wi kszej liczby ªa«cuchów ni» tylko jeden to równie» przydaje si w diagnostyce zbie»no±ci MCMC). Pytanie Generujemy 3 ªa«cuchy po 15 tys. obserwacji dla 4-elementowego wektora parametrów θ. Poªow odrzucamy jako burn-in. Stosujemy dodatkowo rozrzedzanie z m=5. Ile otrzymamy liczb i jakie wymiary powinna mie macierz wyników? 17 / 17

Ekonometria bayesowska: szybki start

Ekonometria bayesowska: szybki start Ekonometria bayesowska: szybki start Wprowadzenie do reguª wnioskowania i oblicze«w R SKN Ekonometrii 12.12.2016 r. Andrzej Torój 1 / 23 Plan wykªadu 1 Podstawowe zasady wnioskowania bayesowskiego 2 3

Bardziej szczegółowo

Wst p do ekonometrii II

Wst p do ekonometrii II Wst p do ekonometrii II Wykªad 4: Wprowadzenie do ekonometrii bayesowskiej (4) WdE II 1 / 41 Plan wykªadu 1 Podstawowe zasady wnioskowania bayesowskiego 2 Zastosowania ekonometrii bayesowskiej 3 Metody

Bardziej szczegółowo

Ekonometria Bayesowska

Ekonometria Bayesowska Ekonometria Bayesowska Wykªad 6: Bayesowskie ª czenie wiedzy (6) Ekonometria Bayesowska 1 / 21 Plan wykªadu 1 Wprowadzenie 2 Oczekiwana wielko± modelu 3 Losowanie próby modeli 4 wiczenia w R (6) Ekonometria

Bardziej szczegółowo

Ekonometria Bayesowska

Ekonometria Bayesowska Ekonometria Bayesowska Wykªad 10: Symulacje a posteriori w R (10) Ekonometria Bayesowska 1 / 23 Plan wykªadu 1 Przykªad: model ze skªadnikiem losowym o grubych ogonach 2 Wykorzystanie pakietu rjags 3 Diagnostyka

Bardziej szczegółowo

Ekonometria Bayesowska

Ekonometria Bayesowska Ekonometria Bayesowska Wykªad 10: Symulacje a posteriori w R Andrzej Torój 1 / 23 Plan wykªadu 1 Przykªad: model ze skªadnikiem losowym o grubych ogonach 2 3 4 2 / 23 Plan prezentacji 1 Przykªad: model

Bardziej szczegółowo

Ekonometria Bayesowska

Ekonometria Bayesowska Ekonometria Bayesowska Wykªad 8: Restrykcje na parametry w postaci nierówno±ci: analiza bayesowska (8) Ekonometria Bayesowska 1 / 21 Plan wykªadu 1 Restrykcje nierówno±ciowe: podej±cie klasyczne a bayesowskie

Bardziej szczegółowo

Ekonometria Bayesowska

Ekonometria Bayesowska Ekonometria Bayesowska Wykªad 2: Bayesowska estymacja równania ze staª. Elementy j zyka R (2) Ekonometria Bayesowska / 24 Plan wykªadu Model ze staª 2 Podstawy j zyka R 3 Bayesowska analiza modelu ze staª

Bardziej szczegółowo

Biostatystyka, # 5 /Weterynaria I/

Biostatystyka, # 5 /Weterynaria I/ Biostatystyka, # 5 /Weterynaria I/ dr n. mat. Zdzisªaw Otachel Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Katedra Zastosowa«Matematyki i Informatyki ul. Gª boka 28, bud. CIW, p. 221 e-mail: zdzislaw.otachel@up.lublin.pl

Bardziej szczegółowo

CAŠKOWANIE METODAMI MONTE CARLO Janusz Adamowski

CAŠKOWANIE METODAMI MONTE CARLO Janusz Adamowski III. CAŠKOWAIE METODAMI MOTE CARLO Janusz Adamowski 1 1 azwa metody Podstawowym zastosowaniem w zyce metody Monte Carlo (MC) jest opis zªo-»onych ukªadów zycznych o du»ej liczbie stopni swobody. Opis zªo»onych

Bardziej szczegółowo

5. (8 punktów) EGZAMIN MAGISTERSKI, r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach

5. (8 punktów) EGZAMIN MAGISTERSKI, r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach ( Niezale»ne szkody maja rozkªady P (X i = k) = exp( 1)/k!, P (Y i = k) = 4+k ) k (1/3) 5 (/3) k, k = 0, 1,.... Niech S = X 1 +... + X 500 + Y 1 +... + Y 500. Skªadka

Bardziej szczegółowo

In»ynierskie zastosowania statystyki wiczenia

In»ynierskie zastosowania statystyki wiczenia Uwagi: 27012014 poprawiono kilka literówek, zwi zanych z przedziaªami ufno±ci dla wariancji i odchylenia standardowego In»ynierskie zastosowania statystyki wiczenia Przedziaªy wiarygodno±ci, testowanie

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN MAGISTERSKI, r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach

EGZAMIN MAGISTERSKI, r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach EGZAMIN MAGISTERSKI, 12.09.2018r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach Zadanie 1. (8 punktów) O rozkªadzie pewnego ryzyka S wiemy,»e: E[(S 20) + ] = 8 E[S 10 < S 20] = 13 P (S 20) = 3 4 P (S 10) = 1

Bardziej szczegółowo

1 Bª dy i arytmetyka zmiennopozycyjna

1 Bª dy i arytmetyka zmiennopozycyjna 1 Bª dy i arytmetyka zmiennopozycyjna Liczby w pami ci komputera przedstawiamy w ukªadzie dwójkowym w postaci zmiennopozycyjnej Oznacza to,»e s one postaci ±m c, 01 m < 1, c min c c max, (1) gdzie m nazywamy

Bardziej szczegółowo

Modele wielorównaniowe. Estymacja parametrów

Modele wielorównaniowe. Estymacja parametrów Modele wielorównaniowe. Estymacja parametrów Ekonometria Szeregów Czasowych SGH Estymacja 1 / 47 Plan wykªadu 1 Po±rednia MNK 2 Metoda zmiennych instrumentalnych 3 Podwójna MNK 4 Estymatory klasy k 5 MNW

Bardziej szczegółowo

Modele liniowe i mieszane na przykªadzie analizy danych biologicznych - Wykªad 6

Modele liniowe i mieszane na przykªadzie analizy danych biologicznych - Wykªad 6 Modele liniowe i mieszane na przykªadzie analizy danych biologicznych - Wykªad 6 Tomasz Suchocki Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocªawiu Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierz t Plan wykªadu Model mieszany

Bardziej szczegółowo

Ekonometria. wiczenia 2 Werykacja modelu liniowego. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej

Ekonometria. wiczenia 2 Werykacja modelu liniowego. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej Ekonometria wiczenia 2 Werykacja modelu liniowego (2) Ekonometria 1 / 33 Plan wicze«1 Wprowadzenie 2 Ocena dopasowania R-kwadrat Skorygowany R-kwadrat i kryteria informacyjne 3 Ocena istotno±ci zmiennych

Bardziej szczegółowo

Ekonometria - wykªad 8

Ekonometria - wykªad 8 Ekonometria - wykªad 8 3.1 Specykacja i werykacja modelu liniowego dobór zmiennych obja±niaj cych - cz ± 1 Barbara Jasiulis-Goªdyn 11.04.2014, 25.04.2014 2013/2014 Wprowadzenie Ideologia Y zmienna obja±niana

Bardziej szczegółowo

1 Metody iteracyjne rozwi zywania równania f(x)=0

1 Metody iteracyjne rozwi zywania równania f(x)=0 1 Metody iteracyjne rozwi zywania równania f()=0 1.1 Metoda bisekcji Zaªó»my,»e funkcja f jest ci gªa w [a 0, b 0 ]. Pierwiastek jest w przedziale [a 0, b 0 ] gdy f(a 0 )f(b 0 ) < 0. (1) Ustalmy f(a 0

Bardziej szczegółowo

Metody probablistyczne i statystyka stosowana

Metody probablistyczne i statystyka stosowana Politechnika Wrocªawska - Wydziaª Podstawowych Problemów Techniki - 011 Metody probablistyczne i statystyka stosowana prowadz cy: dr hab. in». Krzysztof Szajowski opracowanie: Tomasz Kusienicki* κ 17801

Bardziej szczegółowo

Ekonometria. wiczenia 1 Regresja liniowa i MNK. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej

Ekonometria. wiczenia 1 Regresja liniowa i MNK. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej Ekonometria wiczenia 1 Regresja liniowa i MNK (1) Ekonometria 1 / 25 Plan wicze«1 Ekonometria czyli...? 2 Obja±niamy ceny wina 3 Zadania z podr cznika (1) Ekonometria 2 / 25 Plan prezentacji 1 Ekonometria

Bardziej szczegółowo

Elementy Modelowania Matematycznego Wykªad 1 Prawdopodobie«stwo

Elementy Modelowania Matematycznego Wykªad 1 Prawdopodobie«stwo Spis tre±ci Elementy Modelowania Matematycznego Wykªad 1 Prawdopodobie«stwo Romuald Kotowski Katedra Informatyki Stosowanej PJWSTK 2009 Spis tre±ci Spis tre±ci 1 2 3 4 5 Spis tre±ci Spis tre±ci 1 2 3 4

Bardziej szczegółowo

Wstęp do sieci neuronowych, wykład 12 Łańcuchy Markowa

Wstęp do sieci neuronowych, wykład 12 Łańcuchy Markowa Wstęp do sieci neuronowych, wykład 12 Łańcuchy Markowa M. Czoków, J. Piersa 2012-01-10 1 Łańcucha Markowa 2 Istnienie Szukanie stanu stacjonarnego 3 1 Łańcucha Markowa 2 Istnienie Szukanie stanu stacjonarnego

Bardziej szczegółowo

Wielowymiarowy próbnik Gibbsa

Wielowymiarowy próbnik Gibbsa 29.05.2006 Seminarium szkoleniowe 30 maja 2006 Plan prezentacji Slgorytm MH i PG przypomnienie wiadomości Wielowymiarowy PG Algorytm PG z dopełnieniem Odwracalny PG Modele hierarchiczne Modele hybrydowe

Bardziej szczegółowo

Rozwini cia asymptotyczne dla mocy testów przybli»onych

Rozwini cia asymptotyczne dla mocy testów przybli»onych Rozwini cia asymptotyczne dla mocy testów przybli»onych Piotr Majerski, Zbigniew Szkutnik AGH Kraków Wisªa 2010 P. Majerski, Z. Szkutnik, AGH () Rozwini cia mocy testów przybli»onych Wisªa 2010 1 / 22

Bardziej szczegółowo

REGRESJA LINIOWA Z UOGÓLNIONĄ MACIERZĄ KOWARIANCJI SKŁADNIKA LOSOWEGO. Aleksander Nosarzewski Ekonometria bayesowska, prowadzący: dr Andrzej Torój

REGRESJA LINIOWA Z UOGÓLNIONĄ MACIERZĄ KOWARIANCJI SKŁADNIKA LOSOWEGO. Aleksander Nosarzewski Ekonometria bayesowska, prowadzący: dr Andrzej Torój 1 REGRESJA LINIOWA Z UOGÓLNIONĄ MACIERZĄ KOWARIANCJI SKŁADNIKA LOSOWEGO Aleksander Nosarzewski Ekonometria bayesowska, prowadzący: dr Andrzej Torój 2 DOTYCHCZASOWE MODELE Regresja liniowa o postaci: y

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN MAGISTERSKI, r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach. a) (6 pkt.) oblicz intensywno± pªaconych skªadek;

EGZAMIN MAGISTERSKI, r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach. a) (6 pkt.) oblicz intensywno± pªaconych skªadek; EGZAMIN MAGISTERSKI, 26.06.2019r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach 1. (8 punktów) Dwa niezale»ne portfele S 1, S 2 maj zªo»one rozkªady Poissona. S 1 CP oisson(2, F ), S 2 CP oisson(2, G), gdzie

Bardziej szczegółowo

Elementarna statystyka Dwie próby: porównanie dwóch proporcji (Two-sample problem: comparing two proportions)

Elementarna statystyka Dwie próby: porównanie dwóch proporcji (Two-sample problem: comparing two proportions) Elementarna statystyka Dwie próby: porównanie dwóch proporcji (Two-sample problem: comparing two proportions) Alexander Bendikov Uniwersytet Wrocªawski 25 maja 2016 Elementarna statystyka Dwie próby: porównanie

Bardziej szczegółowo

Ekonometria. wiczenia 8 Modele zmiennej jako±ciowej. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej

Ekonometria. wiczenia 8 Modele zmiennej jako±ciowej. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej Ekonometria wiczenia 8 Modele zmiennej jako±ciowej (8) Ekonometria 1 / 25 Plan wicze«1 Modele zmiennej jako±ciowej 2 Model logitowy Specykacja i interpretacja parametrów Dopasowanie i restrykcje 3 Predykcja

Bardziej szczegółowo

Algorytmy MCMC i ich zastosowania statystyczne

Algorytmy MCMC i ich zastosowania statystyczne Algorytmy MCMC i ich zastosowania statystyczne Wojciech Niemiro Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń i Uniwersytet Warszawski Statystyka Matematyczna Wisła, grudzień 2010 Wykład 1 1 Co to jest MCMC? 2

Bardziej szczegółowo

Numeryczne zadanie wªasne

Numeryczne zadanie wªasne Rozdziaª 11 Numeryczne zadanie wªasne W tym rozdziale zajmiemy si symetrycznym zadaniem wªasnym, tzn. zadaniem znajdowania warto±ci i/lub wektorów wªasnych dla macierzy symetrycznej A = A T. W zadaniach

Bardziej szczegółowo

Janusz Adamowski METODY OBLICZENIOWE FIZYKI Zastosowanie eliptycznych równa«ró»niczkowych

Janusz Adamowski METODY OBLICZENIOWE FIZYKI Zastosowanie eliptycznych równa«ró»niczkowych Janusz Adamowski METODY OBLICZENIOWE FIZYKI 1 Rozdziaª 9 RÓWNANIA ELIPTYCZNE 9.1 Zastosowanie eliptycznych równa«ró»niczkowych cz stkowych 9.1.1 Problemy z warunkami brzegowymi W przestrzeni dwuwymiarowej

Bardziej szczegółowo

Matematyka z elementami statystyki

Matematyka z elementami statystyki Matematyka z elementami statystyki Šukasz Dawidowski Instytut Matematyki, Uniwersytet l ski Korelacja Zale»no± funkcyjna wraz ze wzrostem jednej zmiennej nast puje ±ci±le okre±lona zmiana druiej zmiennej.

Bardziej szczegółowo

ANALIZA NUMERYCZNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15

ANALIZA NUMERYCZNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15 ANALIZA NUMERYCZNA Grzegorz Szkibiel Wiosna 2014/15 Spis tre±ci 1 Metoda Eulera 3 1.1 zagadnienia brzegowe....................... 3 1.2 Zastosowanie ró»niczki...................... 4 1.3 Output do pliku

Bardziej szczegółowo

Statystyka matematyczna - ZSTA LMO

Statystyka matematyczna - ZSTA LMO Statystyka matematyczna - ZSTA LMO Šukasz Smaga Wydziaª Matematyki i Informatyki Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wykªad 1 Šukasz Smaga (WMI UAM) ZSTA LMO Wykªad 1 1 / 28 Kontakt Dr Šukasz

Bardziej szczegółowo

Algorytm Metropolisa-Hastingsa

Algorytm Metropolisa-Hastingsa Seminarium szkoleniowe, 25 kwietnia 2006 Plan prezentacji 1 Problem Metoda MCMC 2 Niezależny algorytm Metropolisa-Hastingsa Bła dzenie losowe Zbieżność procedury Metropolisa-Hastingsa Problem Metoda MCMC

Bardziej szczegółowo

Wst p do ekonometrii II

Wst p do ekonometrii II Wst p do ekonometrii II Wykªad 1: Modele ADL. Analiza COMFAC. Uogólniona MNK (1) WdE II 1 / 36 Plan wykªadu 1 Restrykcje COMFAC w modelach ADL ADL(1,1) ADL(2,2) 2 Uogólniona MNK Idea UMNK Znajdowanie macierzy

Bardziej szczegółowo

Podstawy statystycznego modelowania danych - Wykªad 7

Podstawy statystycznego modelowania danych - Wykªad 7 Podstawy statystycznego modelowania danych - Wykªad 7 Tomasz Suchocki ANOVA Plan wykªadu Analiza wariancji 1. Rys historyczny 2. Podstawy teoretyczne i przykªady zastosowania 3. ANOVA w pakiecie R Tomasz

Bardziej szczegółowo

3. (8 punktów) EGZAMIN MAGISTERSKI, Biomatematyka

3. (8 punktów) EGZAMIN MAGISTERSKI, Biomatematyka EGZAMIN MAGISTERSKI, 26.06.2017 Biomatematyka 1. (8 punktów) Rozwój wielko±ci pewnej populacji jest opisany równaniem: dn dt = rn(t) (1 + an(t), b gdzie N(t) jest wielko±ci populacji w chwili t, natomiast

Bardziej szczegółowo

5 Błąd średniokwadratowy i obciążenie

5 Błąd średniokwadratowy i obciążenie 5 Błąd średniokwadratowy i obciążenie Przeprowadziliśmy 200 powtórzeń przebiegu próbnika dla tego samego zestawu parametrów modelowych co w Rozdziale 1, to znaczy µ = 0, s = 10, v = 10, n i = 10 (i = 1,...,

Bardziej szczegółowo

Statystyka matematyczna - ZSTA LMO

Statystyka matematyczna - ZSTA LMO Statystyka matematyczna - ZSTA LMO Šukasz Smaga Wydziaª Matematyki i Informatyki Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wykªad 4 Šukasz Smaga (WMI UAM) ZSTA LMO Wykªad 4 1 / 18 Wykªad 4 - zagadnienia

Bardziej szczegółowo

Dynamiczne wªasno±ci algorytmu propagacji przekona«

Dynamiczne wªasno±ci algorytmu propagacji przekona« BP propagacji przekona«4. Interdyscyplinarne Warsztaty Matematyczne Wydziaª Fizyki Politechnika Warszawska B dlewo, 26 maja, 2013 BP 1 2 3 4 5 6 BP Rysunek: Zbiór zmiennych losowych. BP Rysunek: Zbiór

Bardziej szczegółowo

MODELE LINIOWE i MIESZANE

MODELE LINIOWE i MIESZANE MODELE LINIOWE i MIESZANE WYKŠAD 5 13 kwiecie«2018 1 / 48 Plan wykªadu 1. Metody Monte Carlo we wnioskowaniu statystycznym 2. Pakiet R 2 / 48 Metody Monte Carlo we wnioskowaniu statystycznym 3 / 48 Zaªó»my,»e

Bardziej szczegółowo

Ekonometria Bayesowska

Ekonometria Bayesowska Ekonometria Bayesowska Wykªad 5: Narz dzia wnioskowania w ekonometrii bayesowskiej (5) Ekonometria Bayesowska 1 / 8 Plan wykªadu 1 Przedziaªy ufno±ci HPDI Werykacja hipotez podej±cie bayesowskie 3 Werykacja

Bardziej szczegółowo

E. Sadowska-Owczorz Statystyka i probabilistyka - zadania kwiecie«2018

E. Sadowska-Owczorz Statystyka i probabilistyka - zadania kwiecie«2018 1. Jest 50 pyta«egzaminacyjnych. Na ka»dej wylosowanej przez zdaj cego kartce napisane s trzy pytania. (a) Ile mo»e by ró»nych kartek? (b) Oblicz prawdopodobie«stwo,»e zdajacy odpowie co najmniej na jedno

Bardziej szczegółowo

Maszyny Turinga i problemy nierozstrzygalne. Maszyny Turinga i problemy nierozstrzygalne

Maszyny Turinga i problemy nierozstrzygalne. Maszyny Turinga i problemy nierozstrzygalne Maszyny Turinga Maszyna Turinga jest automatem ta±mowym, skª da si z ta±my (tablicy symboli) potencjalnie niesko«czonej w prawo, zakªadamy,»e w prawie wszystkich (tzn. wszystkich poza sko«czon liczb )

Bardziej szczegółowo

Lekcja 9 - LICZBY LOSOWE, ZMIENNE

Lekcja 9 - LICZBY LOSOWE, ZMIENNE Lekcja 9 - LICZBY LOSOWE, ZMIENNE I STAŠE 1 Liczby losowe Czasami spotkamy si z tak sytuacj,»e b dziemy potrzebowa by program za nas wylosowaª jak ± liczb. U»yjemy do tego polecenia: - liczba losowa Sprawd¹my

Bardziej szczegółowo

Prawdopodobieństwo i statystyka r.

Prawdopodobieństwo i statystyka r. Zadanie. Niech (X, Y) ) będzie dwuwymiarową zmienną losową, o wartości oczekiwanej (μ, μ, wariancji każdej ze współrzędnych równej σ oraz kowariancji równej X Y ρσ. Staramy się obserwować niezależne realizacje

Bardziej szczegółowo

Biostatystyka, # 4 /Weterynaria I/

Biostatystyka, # 4 /Weterynaria I/ Biostatystyka, # 4 /Weterynaria I/ dr n. mat. Zdzisªaw Otachel Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Katedra Zastosowa«Matematyki i Informatyki ul. Gª boka 28, bud. CIW, p. 221 e-mail: zdzislaw.otachel@up.lublin.pl

Bardziej szczegółowo

Modele wielorównaniowe. Problem identykacji

Modele wielorównaniowe. Problem identykacji Modele wielorównaniowe. Problem identykacji Ekonometria Szeregów Czasowych SGH Identykacja 1 / 43 Plan wykªadu 1 Wprowadzenie 2 Trzy przykªady 3 Przykªady: interpretacja 4 Warunki identykowalno±ci 5 Restrykcje

Bardziej szczegółowo

Metodydowodzenia twierdzeń

Metodydowodzenia twierdzeń 1 Metodydowodzenia twierdzeń Przez zdanie rozumiemy dowolne stwierdzenie, które jest albo prawdziwe, albo faªszywe (nie mo»e by ono jednocze±nie prawdziwe i faªszywe). Tradycyjnie b dziemy u»ywali maªych

Bardziej szczegółowo

Wykªad 6: Model logitowy

Wykªad 6: Model logitowy Wykªad 6: Model logitowy Ekonometria Stosowana SGH Model logitowy 1 / 18 Plan wicze«1 Modele zmiennej jako±ciowej idea 2 Model logitowy Specykacja i interpretacja parametrów Dopasowanie i restrykcje 3

Bardziej szczegółowo

Wstęp do sieci neuronowych, wykład 11 Łańcuchy Markova

Wstęp do sieci neuronowych, wykład 11 Łańcuchy Markova Wstęp do sieci neuronowych, wykład 11 Łańcuchy Markova M. Czoków, J. Piersa 2010-12-21 1 Definicja Własności Losowanie z rozkładu dyskretnego 2 3 Łańcuch Markova Definicja Własności Losowanie z rozkładu

Bardziej szczegółowo

Monte Carlo Optimization

Monte Carlo Optimization Monte Carlo Optimization Seminarium szkoleniowe Eliza Bujnowska 28 lutego 2006 Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego 2006 1 / 38 Zagadnienia optymalizacji metod Monte Carlo Przeszukiwanie

Bardziej szczegółowo

Pakiety statystyczne - Wykªad 8

Pakiety statystyczne - Wykªad 8 Pakiety statystyczne - Wykªad 8 Tomasz Suchocki Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocªawiu Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierz t Plan wykªadu Analiza wariancji 1. Rys historyczny 2. Podstawy teoretyczne

Bardziej szczegółowo

Zadania z rachunku prawdopodobie«stwa

Zadania z rachunku prawdopodobie«stwa STATYSTYKA 2 rok, informatyka,. Zadania z rachunku prawdopodobie«stwa 1. Niech A B C = Ω, P (B) = 2P (A), P (C) = 3P (A), P (A B) = P (A C) = P (B C). Pokaza,»e 1 P (A) 1. Pokaza,»e oba ograniczenia mog

Bardziej szczegółowo

Modele liniowe i mieszane na przykªadzie analizy danych biologicznych - Wykªad 1

Modele liniowe i mieszane na przykªadzie analizy danych biologicznych - Wykªad 1 Modele liniowe i mieszane na przykªadzie analizy danych biologicznych - Wykªad 1 Tomasz Suchocki Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocªawiu Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierz t Plan wykªadu Analiza wariancji

Bardziej szczegółowo

Ekonometria Przestrzenna

Ekonometria Przestrzenna Ekonometria Przestrzenna Wykªad 8: w modelach przestrzennych (8) Ekonometria Przestrzenna 1 / 23 Plan wykªadu 1 Modele proste Modele zªo»one 2 Wnioskowanie statystyczne dla mno»ników przestrzennych i ±rednich

Bardziej szczegółowo

Ekonometria. wiczenia 5 i 6 Modelowanie szeregów czasowych. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej

Ekonometria. wiczenia 5 i 6 Modelowanie szeregów czasowych. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej Ekonometria wiczenia 5 i 6 Modelowanie szeregów czasowych (5-6) Ekonometria 1 / 30 Plan prezentacji 1 Regresja pozorna 2 Testowanie stopnia zintegrowania szeregu 3 Kointegracja 4 Modele dynamiczne (5-6)

Bardziej szczegółowo

Niech X i Y będą niezależnymi zmiennymi losowymi o rozkładach wykładniczych, przy czym Y EX = 4 i EY = 6. Rozważamy zmienną losową Z =.

Niech X i Y będą niezależnymi zmiennymi losowymi o rozkładach wykładniczych, przy czym Y EX = 4 i EY = 6. Rozważamy zmienną losową Z =. Prawdopodobieństwo i statystyka 3..00 r. Zadanie Niech X i Y będą niezależnymi zmiennymi losowymi o rozkładach wykładniczych, przy czym Y EX 4 i EY 6. Rozważamy zmienną losową Z. X + Y Wtedy (A) EZ 0,

Bardziej szczegółowo

Ekonometria Bayesowska

Ekonometria Bayesowska Ekonometria Bayesowska Wykªad 1: Twierdzenie Bayesa, rozkªad a priori i a posteriori Andrzej Torój 1 / 35 Plan wykªadu 1 Przykªad UEFA Euro 2016 2 3 4 2 / 35 Plan prezentacji Polska na Euro 2016 Ocena

Bardziej szczegółowo

Granular Computing 9999 pages 15 METODY SZTUCZNEJ INTELIGENCJI - PROJEKTY

Granular Computing 9999 pages 15 METODY SZTUCZNEJ INTELIGENCJI - PROJEKTY Granular Computing 9999 pages 15 METODY SZTUCZNEJ INTELIGENCJI - PROJEKTY PB 2 PB 1 Projekt z wyznaczania reduktów zbioru Liczba osób realizuj cych projekt: 1-2 osoby 1. Wczytanie danych w formatach arf,

Bardziej szczegółowo

Rozkªady i warto± oczekiwana

Rozkªady i warto± oczekiwana Rozkªady i warto± oczekiwana Piotr Wilkin Zmienne losowe i rozkªady. Wst p Zmienn losow nazywamy zmienn X przyjmuj c dowolne warto±ci z pewnego zbioru D, która speªnia wªasno± y D P (X = y) = (innymi sªowy

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 4 PLAN WYKŁADU. Sieci neuronowe: Algorytmy uczenia & Dalsze zastosowania. Metody uczenia sieci: Zastosowania

WYKŁAD 4 PLAN WYKŁADU. Sieci neuronowe: Algorytmy uczenia & Dalsze zastosowania. Metody uczenia sieci: Zastosowania WYKŁAD 4 Sieci neuronowe: Algorytmy uczenia & Dalsze zastosowania PLAN WYKŁADU Metody uczenia sieci: Uczenie perceptronu Propagacja wsteczna Zastosowania Sterowanie (powtórzenie) Kompresja obrazu Rozpoznawanie

Bardziej szczegółowo

Lab. 02: Algorytm Schrage

Lab. 02: Algorytm Schrage Lab. 02: Algorytm Schrage Andrzej Gnatowski 5 kwietnia 2015 1 Opis zadania Celem zadania laboratoryjnego jest zapoznanie si z jednym z przybli»onych algorytmów sªu» cych do szukania rozwi za«znanego z

Bardziej szczegółowo

Ekonometria. wiczenia 4 Prognozowanie. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej

Ekonometria. wiczenia 4 Prognozowanie. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej Ekonometria wiczenia 4 Prognozowanie (4) Ekonometria 1 / 18 Plan wicze«1 Prognoza punktowa i przedziaªowa 2 Ocena prognozy ex post 3 Stabilno± i sezonowo± Sezonowo± zadanie (4) Ekonometria 2 / 18 Plan

Bardziej szczegółowo

Stacjonarne szeregi czasowe

Stacjonarne szeregi czasowe e-mail:e.kozlovski@pollub.pl Spis tre±ci 1 Denicja 1 Szereg {x t } 1 t N nazywamy ±ci±le stacjonarnym (stacjonarnym w w»szym sensie), je»eli dla dowolnych m, t 1, t 2,..., t m, τ ª czny rozkªad prawdopodobie«stwa

Bardziej szczegółowo

JAO - J zyki, Automaty i Obliczenia - Wykªad 1. JAO - J zyki, Automaty i Obliczenia - Wykªad 1

JAO - J zyki, Automaty i Obliczenia - Wykªad 1. JAO - J zyki, Automaty i Obliczenia - Wykªad 1 J zyki formalne i operacje na j zykach J zyki formalne s abstrakcyjnie zbiorami sªów nad alfabetem sko«czonym Σ. J zyk formalny L to opis pewnego problemu decyzyjnego: sªowa to kody instancji (wej±cia)

Bardziej szczegółowo

Liniowe zadania najmniejszych kwadratów

Liniowe zadania najmniejszych kwadratów Rozdziaª 9 Liniowe zadania najmniejszych kwadratów Liniowe zadania najmniejszych kwadratów polega na znalezieniu x R n, który minimalizuje Ax b 2 dla danej macierzy A R m,n i wektora b R m. Zauwa»my,»e

Bardziej szczegółowo

Rozdziaª 4. Jednowymiarowe modele szeregów czasowych

Rozdziaª 4. Jednowymiarowe modele szeregów czasowych Rozdziaª 4. Jednowymiarowe modele szeregów czasowych MODELOWANIE POLSKIEJ GOSPODARKI z R MPGzR (rozdz. 4) Modele ARMA 1 / 24 Jednowymiarowe modele szeregów czasowych Jednowymiarowe modele szeregów czasowych:

Bardziej szczegółowo

PROBABILISTYKA I STATYSTYKA - Zadania do oddania

PROBABILISTYKA I STATYSTYKA - Zadania do oddania PROBABILISTYKA I STATYSTYKA - Zadania do oddania Parametr k = liczba trzycyfrowa, dwie ostatnie cyfry to dwie ostatnie cyfry numeru indeksu, pierwsza cyfra to pierwsza cyfra liczby liter pierwszego imienia.

Bardziej szczegółowo

Ekonometria Bayesowska

Ekonometria Bayesowska Ekonometria Bayesowska Wykªad 1: Twierdzenie Bayesa, rozkªad a priori i a posteriori (1) Ekonometria Bayesowska 1 / 35 Plan wykªadu 1 Przykªad UEFA Euro 2016 2 Podstawowe poj cia ekonometrii bayesowskiej

Bardziej szczegółowo

ARYTMETYKA MODULARNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15

ARYTMETYKA MODULARNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15 ARYTMETYKA MODULARNA Grzegorz Szkibiel Wiosna 2014/15 Spis tre±ci 1 Denicja kongruencji i jej podstawowe wªasno±ci 3 2 Systemy pozycyjne 8 3 Elementy odwrotne 12 4 Pewne zastosowania elementów odwrotnych

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA WROCŠAWSKA WYDZIAŠ ELEKTRONIKI PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA

POLITECHNIKA WROCŠAWSKA WYDZIAŠ ELEKTRONIKI PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA POLITECHNIKA WROCŠAWSKA WYDZIAŠ ELEKTRONIKI Kierunek: Specjalno± : Automatyka i Robotyka (AIR) Robotyka (ARR) PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA Podatny manipulator planarny - budowa i sterowanie Vulnerable planar

Bardziej szczegółowo

Granular Computing 9999 pages 15 METODY SZTUCZNEJ INTELIGENCJI - PROJEKTY

Granular Computing 9999 pages 15 METODY SZTUCZNEJ INTELIGENCJI - PROJEKTY Granular Computing 9999 pages 15 METODY SZTUCZNEJ INTELIGENCJI - PROJEKTY PB 2 PB 1 Projekt z grupowania danych - Rough k-medoids Liczba osób realizuj cych projekt: 1 osoba 1. Wczytanie danych w formatach

Bardziej szczegółowo

Rozdziaª 7. Modele klasy ARCH

Rozdziaª 7. Modele klasy ARCH Rozdziaª 7. Modele klasy ARCH MODELOWANIE POLSKIEJ GOSPODARKI z R MPGzR (rozdz. 7) Modele ARCH 1 / 24 Modele klasy ARCH Charakterystyki wi kszo±ci szeregów nansowych: Grupowanie wariancji (volatility clustering):

Bardziej szczegółowo

Metody dowodzenia twierdze«

Metody dowodzenia twierdze« Metody dowodzenia twierdze«1 Metoda indukcji matematycznej Je±li T (n) jest form zdaniow okre±lon w zbiorze liczb naturalnych, to prawdziwe jest zdanie (T (0) n N (T (n) T (n + 1))) n N T (n). 2 W przypadku

Bardziej szczegółowo

Algorytmy zrandomizowane

Algorytmy zrandomizowane Algorytmy zrandomizowane www.qed.pl/ai/nai2003 PLAN WYKŁADU Inne zadania optymalizacyjne grupowanie Generowanie liczb losowych Metody Monte Carlo i Las Vegas przykłady zastosowa Przeszukiwanie losowe metoda

Bardziej szczegółowo

ARYTMETYKA MODULARNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15

ARYTMETYKA MODULARNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15 ARYTMETYKA MODULARNA Grzegorz Szkibiel Wiosna 2014/15 Spis tre±ci 1 Denicja kongruencji i jej podstawowe wªasno±ci 3 2 Systemy pozycyjne 8 3 Elementy odwrotne 12 4 Pewne zastosowania elementów odwrotnych

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD stycznia 2010

STATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD stycznia 2010 STATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD 14 18 stycznia 2010 Model statystyczny ROZKŁAD DWUMIANOWY ( ) {0, 1,, n}, {P θ, θ (0, 1)}, n ustalone P θ {K = k} = ( ) n θ k (1 θ) n k, k k = 0, 1,, n Geneza: Rozkład Bernoulliego

Bardziej szczegółowo

Ekonometria Przestrzenna

Ekonometria Przestrzenna Ekonometria Przestrzenna Wykªad 6: Zªo»one modele regresji przestrzennej (6) Ekonometria Przestrzenna 1 / 21 Plan wykªadu 1 Modele zªo»one 2 Model SARAR 3 Model SDM (Durbina) 4 Model SDEM 5 Zadania (6)

Bardziej szczegółowo

Interpolacja funkcjami sklejanymi

Interpolacja funkcjami sklejanymi Interpolacja funkcjami sklejanymi Funkcje sklejane: Zaªó»my,»e mamy n + 1 w zªów t 0, t 1,, t n takich,»e t 0 < t 1 < < t n Dla danej liczby caªkowitej, nieujemnej k funkcj sklejan stopnia k nazywamy tak

Bardziej szczegółowo

Elementarna statystyka Test Istotno±ci (Tests of Signicance)

Elementarna statystyka Test Istotno±ci (Tests of Signicance) Elementarna statystyka Test Istotno±ci (Tests of Signicance) Alexander Bendikov Uniwersytet Wrocªawski 16 kwietnia 2016 Elementarna statystyka Test Istotno±ci (Tests of Signicance) 16 kwietnia 2016 1 /

Bardziej szczegółowo

Ekstremalnie maªe zbiory

Ekstremalnie maªe zbiory Maªe jest pi kne Instytut Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego Nadarzyn, 27.08.2011 Zbiory silnie miary zero Przypomnienie Zbiór X [0, 1] jest miary Lebesgue'a zero, gdy dla ka»dego ε > 0 istnieje ci

Bardziej szczegółowo

1 Granice funkcji wielu zmiennych.

1 Granice funkcji wielu zmiennych. AM WNE 008/009. Odpowiedzi do zada«przygotowawczych do czwartego kolokwium. Granice funkcji wielu zmiennych. Zadanie. Zadanie. Pochodne. (a) 0, Granica nie istnieje, (c) Granica nie istnieje, (d) Granica

Bardziej szczegółowo

1. Symulacje komputerowe Idea symulacji Przykład. 2. Metody próbkowania Jackknife Bootstrap. 3. Łańcuchy Markova. 4. Próbkowanie Gibbsa

1. Symulacje komputerowe Idea symulacji Przykład. 2. Metody próbkowania Jackknife Bootstrap. 3. Łańcuchy Markova. 4. Próbkowanie Gibbsa BIOINFORMATYKA 1. Wykład wstępny 2. Bazy danych: projektowanie i struktura 3. Równowaga Hardyego-Weinberga, wsp. rekombinacji 4. Analiza asocjacyjna 5. Analiza asocjacyjna 6. Sekwencjonowanie nowej generacji

Bardziej szczegółowo

Ekonometria Przestrzenna

Ekonometria Przestrzenna Ekonometria Przestrzenna Wykªad 4: Model autoregresji przestrzennej. Dane GIS: punkty i siatki (4) Ekonometria Przestrzenna 1 / 24 Plan wykªadu 1 Model czystej autoregresji przestrzennej (pure SAR) Specykacja

Bardziej szczegółowo

Zad. 1 Zad. 2 Zad. 3 Zad. 4 Zad. 5 SUMA. W obu podpunktach zakªadamy,»e kolejno± ta«ców jest wa»na.

Zad. 1 Zad. 2 Zad. 3 Zad. 4 Zad. 5 SUMA. W obu podpunktach zakªadamy,»e kolejno± ta«ców jest wa»na. Zad. 1 Zad. 2 Zad. 3 Zad. 4 Zad. 5 SUMA Zadanko 1 (12p.) Na imprezie w Noc Kupaªy s 44 dziewczyny. Nosz one 11 ró»nych imion, a dla ka»dego imienia s dokªadnie 4 dziewczyny o tym imieniu przy czym ka»da

Bardziej szczegółowo

1 0 Je»eli wybierzemy baz A = ((1, 1), (2, 1)) to M(f) A A =. 0 2 Daje to znacznie lepszy opis endomorzmu f.

1 0 Je»eli wybierzemy baz A = ((1, 1), (2, 1)) to M(f) A A =. 0 2 Daje to znacznie lepszy opis endomorzmu f. GAL II 2012-2013 A Strojnowski str1 Wykªad 1 Ten semestr rozpoczniemy badaniem endomorzmów sko«czenie wymiarowych przestrzeni liniowych Denicja 11 Niech V b dzie przestrzeni liniow nad ciaªem K 1) Przeksztaªceniem

Bardziej szczegółowo

Strategie zabezpieczaj ce

Strategie zabezpieczaj ce 04062008 Plan prezentacji Model binarny Model Black Scholesa Bismut- Elworthy -Li formuła Model binarny i opcja call Niech cena akcji w chwili pocz tkowej wynosi S 0 = 21 Zaªó»my,»e ceny akcji po trzech

Bardziej szczegółowo

Twierdzenie Wainera. Marek Czarnecki. Warszawa, 3 lipca Wydziaª Filozoi i Socjologii Uniwersytet Warszawski

Twierdzenie Wainera. Marek Czarnecki. Warszawa, 3 lipca Wydziaª Filozoi i Socjologii Uniwersytet Warszawski Twierdzenie Wainera Marek Czarnecki Wydziaª Filozoi i Socjologii Uniwersytet Warszawski Wydziaª Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytet Warszawski Warszawa, 3 lipca 2009 Motywacje Dla dowolnej

Bardziej szczegółowo

Edyta Juszczyk. Akademia im. Jana Dªugosza w Cz stochowie. Lekcja 1Wst p

Edyta Juszczyk. Akademia im. Jana Dªugosza w Cz stochowie. Lekcja 1Wst p Lekcja 1 Wst p Akademia im. Jana Dªugosza w Cz stochowie Baltie Baltie Baltie jest narz dziem, które sªu»y do nauki programowania dla dzieci od najmªodszych lat. Zostaª stworzony przez Bohumira Soukupa

Bardziej szczegółowo

Statystyka matematyczna

Statystyka matematyczna Statystyka matematyczna Aleksandra Ki±lak-Malinowska akis@uwm.edu.pl http://wmii.uwm.edu.pl/ akis/ Czym zajmuje si statystyka? Statystyka zajmuje si opisywaniem i analiz zjawisk masowych otaczaj cej czªowieka

Bardziej szczegółowo

Matematyka wykªad 1. Macierze (1) Andrzej Torój. 17 wrze±nia 2011. Wy»sza Szkoªa Zarz dzania i Prawa im. H. Chodkowskiej

Matematyka wykªad 1. Macierze (1) Andrzej Torój. 17 wrze±nia 2011. Wy»sza Szkoªa Zarz dzania i Prawa im. H. Chodkowskiej Matematyka wykªad 1 Macierze (1) Andrzej Torój Wy»sza Szkoªa Zarz dzania i Prawa im. H. Chodkowskiej 17 wrze±nia 2011 Plan wykªadu 1 2 3 4 5 Plan prezentacji 1 2 3 4 5 Kontakt moja strona internetowa:

Bardziej szczegółowo

STATYSTYCZNE MODELOWANIE DANYCH BIOLOGICZNYCH

STATYSTYCZNE MODELOWANIE DANYCH BIOLOGICZNYCH STATYSTYCZNE MODELOWANIE DANYCH BIOLOGICZNYCH WYKŠAD 3 29 pa¹dziernik 2015 1 / 39 Plan wykªadu 1. Test log-rank dla wi cej ni» dwóch grup 2. Test Mantela-Haenszela dla wi cej ni» dwóch grup 3. Wst p do

Bardziej szczegółowo

1 Lista 6 1. LISTA Obliczy JSN renty z doªu dla (30)-latka na 3 lata w wysoko±ci Obliczenia zrobi dla TT -PL97m oraz i = 4%.

1 Lista 6 1. LISTA Obliczy JSN renty z doªu dla (30)-latka na 3 lata w wysoko±ci Obliczenia zrobi dla TT -PL97m oraz i = 4%. 1. LISTA 6 1 1 Lista 6 1.1 Obliczy JSN renty z doªu dla (30)-latka na 3 lata w wysoko±ci 3000. Obliczenia zrobi dla TT -PL97m oraz i = 4%. 1.2 Obliczy JSN dla nast puj cej renty dla (30)-latka: je±li»yje

Bardziej szczegółowo

Ekonometria. wiczenia 3 Autokorelacja, heteroskedastyczno±, wspóªliniowo± Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej

Ekonometria. wiczenia 3 Autokorelacja, heteroskedastyczno±, wspóªliniowo± Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej Ekonometria wiczenia 3 Autokorelacja, heteroskedastyczno±, wspóªliniowo± (3) Ekonometria 1 / 29 Plan wicze«1 Wprowadzenie 2 Normalny rozkªad 3 Autokorelacja 4 Heteroskedastyczno± Test White'a Odporne bª

Bardziej szczegółowo

Funkcje wielu zmiennych

Funkcje wielu zmiennych dr Krzysztof yjewski Informatyka I rok I 0 in» 12 stycznia 2016 Funkcje wielu zmiennych Informacje pomocnicze Denicja 1 Niech funkcja f(x y) b dzie okre±lona przynajmniej na otoczeniu punktu (x 0 y 0 )

Bardziej szczegółowo

ARYTMETYKA MODULARNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15

ARYTMETYKA MODULARNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15 ARYTMETYKA MODULARNA Grzegorz Szkibiel Wiosna 2014/15 Spis tre±ci 1 Denicja kongruencji i jej podstawowe wªasno±ci 3 2 Systemy pozycyjne 8 3 Elementy odwrotne 12 4 Pewne zastosowania elementów odwrotnych

Bardziej szczegółowo

x y x y x y x + y x y

x y x y x y x + y x y Algebra logiki 1 W zbiorze {0, 1} okre±lamy dziaªania dwuargumentowe,, +, oraz dziaªanie jednoargumentowe ( ). Dziaªanie x + y nazywamy dodawaniem modulo 2, a dziaªanie x y nazywamy kresk Sheera. x x 0

Bardziej szczegółowo

Statystyka w przykładach

Statystyka w przykładach w przykładach Tomasz Mostowski Zajęcia 10.04.2008 Plan Estymatory 1 Estymatory 2 Plan Estymatory 1 Estymatory 2 Własności estymatorów Zazwyczaj w badaniach potrzebujemy oszacować pewne parametry na podstawie

Bardziej szczegółowo